De Zweeds-Iraakse koranverbrander Salwan Momika is tijdens een live TikTok-uitzending thuis doodgeschoten. De Zweedse politie heeft een verdachte opgepakt, meldt de Volkskrant.
De 38-jarige christelijke vluchteling uit Irak woonde sinds 2018 in Zweden. In zijn geboorteland was Momika betrokken bij een Assyrische militie die deelnam aan de strijd tegen IS. Daarna vluchtte hij naar Zweden.
Eenmaal in Europa ontpopte hij zich als een provocatieve koranverbrander. Naar eigen zeggen deed hij dit om de islam te bestrijden en op te komen voor ‘de vrijheid van meningsuiting’, meldt de Volkskrant.
Onder politiebescherming maakte hij er een groot spektakel van: hij scheurde pagina’s uit de koran, stond demonstratief op het heilige boek van de moslims en stak het vervolgens in brand.
Bij een andere actie stopte hij stukjes spek in het boek en liet dat aan moskeebezoekers zien.
Veel moslims namen aanstoot aan zijn islamofobe acties. Dit leidde zelfs tot geweld in Irak, waar de Zweedse ambassade werd bestormd en in brand gestoken. Turkije gebruikte de koranverbrandingen als argument om de Zweedse toetreding tot de NAVO te vertragen.
Het kabinet denkt erover om de Nederlandse nationaliteit in te trekken bij antisemitisme. Dit is naar aanleiding van de voetbalrellen in Amsterdam afgelopen jaar in november. Ook gaf het kabinet aan langer tijd nodig te hebben voor een strategie die het antisemitisme kan bestrijden.
Het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders (SMN) heeft echter geen tijd te verliezen en presenteerde op 29 januari een manifest tegen dit plan. Omdat het niet alleen om een juridische kwestie gaat, maar ook om de waarden van de samenleving die ons sterk maken.
Het is belangrijk dat we ons uitspreken tegen maatregelen die onze democratische rechtsstaat ondermijnen, vooral in een wereld die steeds meer verdeeld raakt. Het is goed dat er aandacht is voor antisemitisme, maar ik vraag me af of het intrekken van de nationaliteit wel de juiste oplossing is.
Het intrekken van de nationaliteit als reactie is problematisch, omdat het de basis van onze democratie aantast. Het is zorgwekkend dat mensen, zelfs als ze antisemitisch zijn, hun nationaliteit kunnen verliezen. Dit roept vragen op over hoe we omgaan met verschillende meningen in onze samenleving. Discussie en dialoog zijn hierin juist heel belangrijk.
Antisemitisme is een probleem dat ons allemaal aangaat. Het aanpakken ervan vereist gezamenlijke inspanningen, want niemand wil de prijs van vrijheid betalen met de rechten van anderen. In hoeverre is het kabinet bereid om de oorzaken van deze haat gezamenlijk aan te pakken?
Wat gebeurt er met de sociale samenhang in Nederland als bepaalde groepen worden gestigmatiseerd door dit beleid? Is er wel genoeg bewijs dat het intrekken van nationaliteit helpt tegen antisemitisme? Zou het niet beter zijn om in te zetten op educatie en bewustwording, in plaats van maatregelen die meer kwaad dan goed doen?
Willen we een land waar mensen in angst leven en hun mening verbergen?
Tijdens de presentatie stelde hoogleraar Transnationale Gezinnen en Migratie, Betty de Hart, een denkvraag aan het publiek. Ze vroeg ons na te denken over twee buurjongens, die beiden geboren en getogen zijn in Nederland en een terroristische misdrijf plegen, waarbij de ene jongen wel het risico loopt zijn nationaliteit te verliezen omdat zijn overgrootopa in Marokko is geboren, en de andere niet. Tja, dan vraag ik me af tot welke generatie de familielijn wordt meegerekend als land van herkomst. Eens een keer moeten we deze volwaardige Nederlanders niet meer als tweederangsburgers zien.
Dan is er nog de dubbele maat waarmee we deze kwesties bekijken. Terwijl er veel aandacht is voor antisemitisme, is diezelfde urgentie er niet bij de groeiende islamhaat. Hoe kunnen we de strijd tegen haat serieus nemen als we de stemmen van moslims en andere minderheidsgroepen niet ook horen?
Premier Dick Schoof zegt dat er geen taboes zijn als het gaat om een harde aanpak. Maar wat betekent dit voor ons als burgers? Zijn we bereid ons burgerschap te laten afhangen van ons gedrag en onze mening? Dit roept vragen op over herstel en re-integratie voor degenen die spijt hebben van hun uitlatingen of gedrag.
SMN wijst terecht op de negatieve effecten van dit beleid. Misschien is het tijd om ons af te vragen: willen we een land waar mensen in angst leven en hun mening verbergen, of een samenleving waarin we onszelf durven te zijn, met al onze imperfecties?
Laten we niet vergeten dat de strijd tegen haat niet gewonnen wordt met straffen, maar met begrip. Als we doorgaan met het negeren van de stemmen die we niet willen horen, verliezen we de kern van onze democratische waarden.
Dus, wat kiezen we? Een Nederland dat opkomt voor iedereen, of een Nederland dat zich afsluit in angst en verdeeldheid? De keuze is aan ons – en die keuze zal ons definitief definiëren.
Steeds vaker oordeelt immigratiedienst IND dat aanhangers van de vervolgde Gülenbeweging wel terug kunnen naar Turkije. Johan Vande Lanotte, hoogleraar Grondwettelijk Recht en voormalige vicepremier van België, kan daar met zijn gedachten niet bij.
Vervolgde Gülen-sympathisanten zochten elkaar deze maand op bij Sociëteit De Witte in Den Haag. ‘Moet ik eerst gekidnapt worden om te bewijzen dat Turkije niet veilig is voor mij?’ De vraag komt van een zesentwintigjarige vrouw in de zaal. Direct na de couppoging in 2016 werd ze gearresteerd, achttien jaar oud, omdat haar vader docent was op een Gülen gelieerde school. Ze werd daarna vrijgelaten, maar politieagenten hielden hun woning nog jarenlang in de gaten, vertelt ze. ‘Waar moeten we heen dan? Naar de maan of Mars?’, vraagt ze zich in alle wanhoop af.
Het zijn de hartenkreten van iemand die na zeventien maanden en talloze kampen in Nederland een afwijzing heeft ontvangen van de IND. Dus moet ze terug naar het land waar Gülen-sympathisanten sinds die couppoging in 2016 de gebeten hond zijn. Duizenden mensen zijn in de gevangenis beland, ontslagen of gevlucht, omdat ze categorisch voor ‘terrorist’ worden uitgemaakt. De situatie is er bijna negen jaar later niet beter op geworden. En toch kunnen ze niet meer zomaar op Nederlandse bescherming rekenen.
Het is het verhaal van steeds meer vluchtelingen uit Turkije die na het gewijzigde ambtsbericht uit augustus 2023 veel moeilijker een asielstatus krijgen. Dit terwijl Gülen-sympathisanten die in de jaren daarvoor het land uit zijn gevlucht – en wiens situatie niet wezenlijk anders was dan de huidige groep asielzoekers – die bescherming wel kregen als statushouder.
Dat wringt. ‘Ik zie leeftijdsgenoten met een huis en een baan, terwijl er voor mij totaal geen perspectief is. Ik kan het echt niet meer aan’, zegt Yeliz, een achtentwintigjarige vluchteling die nog langer heeft gewacht om uiteindelijk ook geweigerd te worden door de IND. Ze is met haar moeder gevlucht, omdat ze werden bedreigd. Ze zijn naar eigen zeggen door een buurtbewoner aangevallen met een mes. ‘Jullie zijn terroristen en een slechte invloed voor mijn kinderen’, zou hij gezegd hebben tegen Yeliz. Uit angst heeft ze geen aangifte gedaan.
Ontvoeringen
Sociëteit De Witte is een chique gelegenheid en de bijeenkomst is georganiseerd door Stichting Integratie en Participatie van Nieuwkomers (IPN). Deze is opgericht door vluchtelingen van de Hizmet-beweging, zoals Gülen-sympathisanten zichzelf noemen.
‘Wij organiseren een belangwekkend panel over het asielbeleid van de Nederlandse regering ten aanzien van sympathisanten van de Hizmet-beweging’, staat in de uitnodigingsmail. Daarin komt ook het gewraakte ambtsbericht ter sprake, dat ‘stelt dat de situatie in Turkije genormaliseerd is en dat vervolging van Hizmet-sympathisanten niet langer plaatsvindt. Deze conclusies hebben geleid tot afwijzingen van asielaanvragen van Hizmet-sympathisanten in Nederland. Tijdens de bijeenkomst zullen experts en betrokkenen bespreken of deze claims overeenkomen met de realiteit en welke consequenties dit heeft voor de mensenrechten.’
Daarvoor heeft stichting IPN de Belgische professor Johan Vande Lanotte uitgenodigd en ook Kamerlid Jan Paternotte (D66). Hij stelde onlangs de ontvoeringen van Gülen-sympathisanten door de Turkse staat in het buitenland aan de kaak in een bericht op X. Tot ergernis van de organisatoren zegde Paternotte echter op het laatste moment af.
Deceptie
De Kanttekening legde Vande Lanotte het verhaal van twee vrouwen voor. Beiden zijn ze Turkije ontvlucht en van beiden is het asielverzoek in Nederland afgewezen. Dat roept bij hen bittere gevoelens op.
De Koerdisch-Turkse Filiz Erken is een van deze vrouwen. Ze komt uit Adiyaman in Zuidoost-Turkije en is moeder van drie kinderen. Ze wacht al dertig maanden in een azc. ‘Het waren gewoon sportsalons, waar we in verbleven met 250 tot 400 mensen’, zegt ze met wallen onder haar ogen. ‘Daar slapen families aan de ene kant en ongehuwde personen aan de andere kant met slechts een gordijn tussenin’, vertelt ze.
Filiz Erken
Erken had dit niet verwacht in Nederland. ‘We zijn in Turkije echt tot slachtoffer gemaakt en dachten dat er in Nederland een einde zou komen aan ons lijden. Maar ik moet eerlijk zijn, het is één grote deceptie geworden. Vooral als ik kijk naar mijn kinderen, waarvan de oudste vijftien is.’
Ze bedwingt haar tranen. ‘We moeten steeds opnieuw beginnen in de kampen waar we naar worden gestuurd. Mijn kinderen kunnen zich daardoor niet aanpassen. En als moeder is het vreselijk om hen zo te zien worstelen. Het is inhumaan om je medemens op deze manier te behandelen.’
Erken heeft paniekaanvallen gehad, ook door wat ze in Turkije heeft meegemaakt, en gebruikt medicijnen om te kalmeren. ‘Het was een hele opgave om vandaag hier te komen, maar ik ben er voor mijn kinderen. Ik strijd voor hen, zodat ze enig perspectief hebben op een betere toekomst.´
In Turkije zou ze door de autoriteiten zijn ‘gemarkeerd’ omdat ze op Gülen gelieerde scholen heeft gezeten, waardoor ze als paria werd behandeld. ‘Het was voorafgaand aan de coup geen strafbaar feit om daar onderwijs te genieten. Daarna hebben ze al die scholen gesloten en iedereen die er zat als staatsgevaarlijk aangemerkt. Ook mensen die geld hebben gedoneerd aan bepaalde banken en stichtingen. Het slaat helemaal nergens op. Die scholen waren namelijk vaak ook met staatsteun opgezet.’ Het Erdogan-regime en de Gülenbeweging hebben tot 2013 lange tijd samengewerkt. Dat liep echter stuk en sindsdien wordt de beweging vervolgd.
‘Ik ben in Turkije ontslagen onder decreet KHK 701, waarmee ik en anderen werden bestempeld als terroristen en landverraders’, zegt Erken. ‘Tijdens mijn gesprek met de IND-medewerker kreeg ik niet de kans om volledig te vertellen wat ik heb meegemaakt en welke gevaren mij te wachten staan. De focus lag alleen op de vraag of er op dit moment een juridische procedure tegen mij loopt. Maar in Turkije kan er op elk moment een nieuwe rechtszaak tegen je worden geopend, simpelweg omdat iemand je naam noemt. Dit dwingt mensen zoals ik om in constante angst te leven.’
Erken wil haar vrijheid terug. ‘In Turkije heb ik jarenlang mijn Koerd-zijn moeten verzwijgen. Maar ik wil niet meer als tweederangsburger leven.’ Het gaf haar een gevoel van geluk om openlijk Koerdisch te kunnen spreken in Nederland. ‘Ik kan hier veel gemakkelijker zeggen dat ik Koerdisch ben.’
En toch moet Erken volgens de IND terug. ‘Dat ze ons zo lang hebben laten wachten en dan alsnog weigeren, is vernietigend aangekomen. Mijn kinderen keken me verschrikt aan en vroegen: heb je niet verteld wat ons is overkomen daar?’
Willekeur
Volgens het nieuwe ambtsbericht kijkt de immigratiedienst nu alleen naar schriftelijke documenten om te toetsen of iemand echt gevaar loopt. Dus als iemand niet aantoonbaar in de gevangenis heeft gezeten, zijn de kansen op een verblijfsvergunning klein. Zelfs als iemand kan aantonen dat de Turkse staat hem of haar vervolgt, pleit de IND ervoor om het juridische traject in Turkije te volgen – daar kan immers ook vrijspraak uit komen, beweert de dienst.
Voor mensen die hun land zijn ontvlucht is dat een te dikke pil om te slikken, ook omdat ze hierdoor bij een eventuele terugkeer naar Turkije als extra verdacht zullen worden beschouwd. Yeliz, wiens verhaal hierboven al even werd genoemd, vindt dat er bij de IND sprake is van willekeur. ‘Mensen die later zijn gekomen, hebben al hun status gekregen en zitten nu volop in het leven. Tweeënhalf jaar van mijn leven is gewoon weg, mijn vruchtbaarste jaren bovendien. Ik had de taal kunnen leren en kunnen werken. Maar deze onzekerheid maakt me lusteloos. Ik ben totaal gedemoraliseerd.’
Ze is boos over het nieuwe ambtsbericht: ‘Er vinden nog steeds operaties tegen Gülenisten plaats in Turkije. Waar hebben ze het over? Ik zou nu misschien in de cel zitten als ik in Turkije was.’
Vande Lanotte beaamt dat het strenger is geworden in Nederland. En niet alleen hier: ‘Ook in Noorwegen gaat men ervan uit dat dat het in Turkije nu veel minder erg is dan vlak na 2016. Dat is compleet fout. Er zijn continu operaties tegen Gülen-mensen. Bovendien, ook wanneer mensen niet in de gevangenis worden geplaatst, krijgen ze een soort nummer in het sociaal zekerheidsstelsel, waardoor ze geen rechten meer hebben op gezondheidszorg, onderwijs en sociale rechten.’
De hoogleraar stelt dat het beleid gericht is op het creëren van een ‘sociale dood’ voor de Gülen-sympathisanten: ‘Geen enkele werkgever zal deze mensen in dienst nemen. Dus het idee dat zij weinig te vrezen hebben is compleet verkeerd. Nederland en Noorwegen ontdoen zich hiermee van hun verantwoordelijkheid voor deze vervolgde groep. Als ze deze mensen niet geloven, dan raad ik hun aan te kijken wat de Turkse president en zijn kabinet over hen zeggen. Dat is vernietigingstaal. Het is onbegrijpelijk hoe men zich nu probeert ervan af te maken.’
Vande Lanotte meent dat Nederland zich in de Gülenkwestie steeds meer pro-Erdogan opstelt. ‘Nederland heeft zich praktisch laten overtuigen door Turkse vertegenwoordigers die overal deze groep wil aanpakken. Dit terwijl Turkije continu veroordeeld wordt door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Hoe erg is het dan iemand terug te sturen naar een land dat op geen enkele manier de beslissingen van dat Hof uitvoert? Dat vind ik onbegrijpelijk.’
Vande Lanotte is bij de Haagse bijeenkomst om de Nederlandse politiek wakker te schudden. ‘Dit beleid druist in tegen de mensenrechtenverdragen. De enige hoop zijn nu de rechters van Nederland. Ik ga er toch van uit dat de Nederlandse rechters nog altijd bekwame en onafhankelijke mensen zijn. En dat wij er moeten en kunnen op vertrouwen dat de Nederlandse rechtbanken finaal toch een correct oordeel gaan vellen.’
Tijdens de vragenronde roept hij de vervolgde Gülen-sympathisanten ook op om een goede advocaat te nemen, die de ontwikkelingen in Turkije kent. ‘We moeten in het Nederlandse rechtssysteem blijven geloven. Het zal een moeilijke procedure worden, maar de Nederlandse rechters hebben toch een zeer behoorlijke staat van dienst en zijn niet gekend als mensen die de mensenrechten niet respecteren.’
De Duitse politieke partij CDU steekt de Rubicon over. Een politieke samenwerking met de extreemrechtse partij Alternative für Deutschland op het gebied van migratie wordt niet meer uitgesloten, meldt NOS.
Dit markeert een breuk met de naoorlogse politieke cultuur in Duitsland, waarin het ondenkbaar was dat de meer gevestigde partijen met de AfD zouden samenwerken.
Het CDU stelt een pakket maatregelen voor dat in de praktijk neerkomt op een ‘asielstop’, met maatregelen zoals grenscontroles, een inreisverbod voor illegale asielzoekers en meer bevoegdheden voor de veiligheidsdiensten. Om dit voorstel door de Bondsdag te krijgen, heeft het CDU de steun nodig van de AfD, wat inhoudt dat de zogenaamde ‘brandmuur’ tussen het CDU en de AfD doorbroken wordt.
‘Ik ben er klaar mee, dat we niet het goede doen, alleen maar omdat de verkeerde mensen het ook goed vinden’, zegt de conservatieve CDU-leider Friedrich Merz. Het is een politieke strategie die de steun krijgt van zowel de AfD als andere partijen, zoals de FDP en BSW, die samen met het CDU de meerderheid in de Bondsdag kunnen vormen.
De omslag van het CDU komt nadat Duitsland afgelopen vrijdag verbijsterd was door het nieuws dat een man een kleutergroep aanviel met een keukenmes in de Beierse stad Aschaffenburg, waar de politie een 28-jarige Afghaanse man arresteerde, schrijft nieuwsdienst AFP.
De aanvaller doodde een tweejarige Marokkaanse jongen en een Duitse man die de peuters probeerde te beschermen, en verwondde nog drie mensen, waaronder een ander tweejarig kind.
In december reed een Saoedische man met een auto over een drukke kerstmarkt in Maagdenburg, en vorig jaar waren er ook steekpartijen die werden toegeschreven aan Syrische en Afghaanse mannen.
Meer dan een miljoen vluchtelingen en asielzoekers, velen uit Syrië en Afghanistan, kwamen naar Duitsland onder voormalig CDU-kanselier Angela Merkel, die Merz sterk heeft bekritiseerd. Meer dan een miljoen mensen zijn ook afkomstig uit het door oorlog verscheurde Oekraïne, aldus AFP.
Het CDA zal onder leiding van fractievoorzitter Henri Bontenbal niet met de PVV in een coalitie zitten. Dat zei hij gisteren in een interview bij Mischa! op Radio 1.
De vraag of het CDA met de PVV in zee gaat, is nog niet aan de orde. Hoewel er al lange tijd speculaties rondgaan over een kabinetsval, staat de samenwerking van de vier regerende partijen – PVV, VVD, BBB en NSC – nog als een huis.
Toch lijkt de CDA-leider Bontenbal nu voor te sorteren door alvast de PVV uit te sluiten na eventuele volgende verkiezingen. ‘Ik laat mijn partij niet nog een keer doormidden scheuren. Ik ga niet samen met de PVV in een coalitie – ook niet als gedoogpartner’, zegt hij. Daarmee houdt hij de lijn aan die hij voor de verkiezingen is ingeslagen.
Hoewel het CDA onder Nederlanders met een migratieachtergrond wordt bekritiseerd vanwege de integratiemotie van Bente Becker, stijgt de partij juist in de peilingen (Maurice de Hond) en zou nu als vierde grootste partij uit de bus komen bij verkiezingen.
‘De sfeer in de partij is ook goed’, zegt Bontenbal. Hij nuanceert ook de focus op zetelpeilingen. ‘Het is belangrijk wat wij vinden van onze standpunten en niet wat anderen ervan denken.’
Over de PVV is hij duidelijk. ‘We hebben echt andere politiek nodig in Nederland. Vinden we het acceptabel dat er zoveel chaos is? Er is te veel onfatsoen in de maatschappij. Het is belangrijk om na te denken over hoe we groepen bij elkaar kunnen houden’, aldus Bontenbal.
De tijden veranderen. Terwijl extreemrechts in Europa in opkomst is, probeert het politieke centrum zich schrap te zetten om instorting te voorkomen. De nieuwe Amerikaanse president, Donald Trump, heeft een reeks verbluffende, shock and awe-maatregelen genomen die duidelijk maken dat niets meer een grap is. Dit zal ongetwijfeld een aanmoedigend effect hebben. Figuren als Elon Musk zullen, passend bij de tijdgeest, steeds gedurfder ingrijpen in de politiek, de media en wat hij de ‘oude wereld’ noemt.
Ondertussen voelt Europa de dreiging steeds sterker. De Hongaarse premier Viktor Orbán, aangemoedigd door zijn de-facto bondgenoot aan de overkant van de Atlantische Oceaan, is vastberaden om de fundamenten van de EU te ondermijnen terwijl hij legitimiteit zoekt voor zijn quasi-autocratische bewind. Dit gebeurt terwijl zijn voornaamste voorbeeld opnieuw een ‘overwinning’ heeft geboekt.
Zijn naam is Aleksandr Loekasjenko. Hij won 86,8 procent van de stemmen bij de verkiezingen van afgelopen zondag en verzekerde zich zo van een zevende termijn van vijf jaar als de dictator van Wit-Rusland. De zeventigjarige voormalige collectieve landbouwbestuurder onderdrukte massale protesten tegen zijn bewind in 2020 en stond Moskou toe om Wit-Russisch grondgebied te gebruiken voor de invasie van Oekraïne in 2022. Al zijn politieke tegenstanders belandden in de gevangenis — sommigen zonder enig contact met de buitenwereld — of vluchtten in ballingschap, samen met tienduizenden Wit-Russen die de afgelopen vijf jaar het land ontvluchtten.
Ondanks felle kritiek vanuit het Westen, dat de verkiezingsuitslag als ‘nep’ bestempelde, weigerde Loekasjenko te zeggen of dit zijn laatste verkiezing was. ‘Ik ben niet van plan om te sterven’, zei hij. Hij gaf openlijk toe dat zijn tegenstanders ofwel in de gevangenis zaten ofwel in ballingschap waren gegaan uit vrije wil. ‘Sommigen kozen voor de gevangenis, anderen voor ballingschap’, verklaarde hij. ‘Wie in de gevangenis zit, heeft gewoon zijn mond te ver opengedaan.’
De verkiezingen in Wit-Rusland mogen dan frauduleus zijn, maar vrijwel niemand betwijfelt de uitslag die Trump volledige controle over het Congres en ongekende macht heeft gegeven. Hij overlaadt de agenda met een stroom van presidentiële decreten en veroorzaakt daarmee schokgolven.
De media, zowel traditioneel als digitaal, kunnen het tempo niet bijhouden
‘Potentiële tegenstanders zijn nog bezig om zich over punt één te buigen terwijl hij al bij punt vier is, waardoor ze geen tijd of ruimte hebben om zich te verzetten’, schrijft Jonathan Freedland, columnist van The Guardian. ‘Elk van deze maatregelen zou normaal een week lang het nieuws hebben gedomineerd, maar nu komen ze als een lawine tegelijk. De media, zowel traditioneel als digitaal, kunnen het tempo niet bijhouden. Ze hebben simpelweg de bandbreedte niet. Daardoor kunnen kiezers nauwelijks verwerken, laat staan kritisch analyseren, wat er gebeurt.’
De American Dream is veranderd in een Amerikaanse nachtmerrie.
Met militaire expansie en financiële isolatie die al merkbaar zijn in Denemarken en de EU, staan veel Europese steden die in crisis verkeren onder druk. Ze worden geconfronteerd met de harde tijdsgeest.
Democratie als model voor zelfbestuur ligt wereldwijd op sterven. Wit-Rusland mag dan een zijspektakel zijn, maar de ontwikkelingen in de VS laten duidelijk zien dat de massa, vooral jonge kiezers, de democratie de rug toekeert ten gunste van autocraten en dictators. Dit kan bovendien een aanstekelijk effect hebben.
Een studie van Cambridge-onderzoekers uit 2020, uitgevoerd in 160 landen, toonde aan dat jongere generaties ‘steeds meer ontgoocheld raken over de democratie’. (Geen wonder dat Trump tijdens zijn overwinningsfeest het nummer YMCA van de Village People liet spelen, dat begint met de woorden: ‘Young man!..’)
Volgens het Pew Research Center was in 2024 bijna tweederde van de mensen in twaalf rijke landen ontevreden over de democratie, een flinke stijging ten opzichte van iets minder dan de helft in 2017, schreef Owen Jones, een andere columnist van The Guardian.
80 procent verlangt naar een ‘krachtige leider’
Recente gegevens uit het andere deel van Europa laten vergelijkbare trends zien. Twee recente peilingen in Turkije tonen aan dat bijna 70 procent van de kiezers ‘niet gelooft dat een van de huidige partijen de problemen van het land kan oplossen’. 61,9 procent denkt dat ‘het voor mij of mensen zoals ik niets uitmaakt welke partij de verkiezingen wint’. Een ander opvallend gegeven: meer dan 80 procent verlangt naar een ‘krachtige leider die het systeem van bovenaf zal veranderen’.
Verblind en gestuurd door sociale media, getroffen door persoonlijke isolatie en zonder duidelijke richting in de samenleving, zijn jongere generaties extreem kwetsbaar en daardoor vatbaar voor extreemrechtse radicalisering, zoals sommige gegevens uit Turkije aantonen. Het gevolg is dat ze sterke leiders verheerlijken of zich overgeven aan onverschilligheid en eenzaamheid.
‘Mensen hebben terecht woede, maar die woede wordt op de verkeerde doelen gericht’, schreef Owen Jones. ‘Het geloof in democratie brokkelt af vanwege een mislukt economisch systeem. En tenzij er overtuigende oplossingen voor deze crisis komen, kan dat fataal blijken.’
De Tweede Kamer vindt dat de ANBI-status van Extinction Rebellion moet worden ingetrokken, zodat de organisatie niet meer kan profiteren van belastingvoordelen voor goede doelen. Een Kamermeerderheid steunde gistermiddag de motie van Joost Eerdmans van JA21.
ANBI staat voor Algemeen Nut Beogende Instelling. Organisaties met een ANBI-status zijn vrijgesteld van erf- en schenkbelasting over ontvangen donaties en donateurs kunnen hun giften aan een ANBI aftrekken van de belasting. De meerderheid van de Tweede Kamer is van mening dat XR met zijn acties niet het algemeen belang dient en daarom niet in aanmerking komt voor deze status.
69 Kamerleden stemden voor het intrekken van de ANBI-status van Extinction Rebellion, 67 Kamerleden stemden tegen. De fractie van coalitiepartij NSC stemde tegen, maar de motie haalde dankzij de steun van de rechtse partijen JA21 (de indiener), FvD en SGP toch een meerderheid.
Eerdmans noemde Extinction Rebellion ‘een onwettige, maatschappij-ontwrichtende en vandalistische organisatie’, omdat XR-activisten regelmatig snelwegen blokkeren om aandacht te vragen voor klimaatverandering. Door deze blokkades komt de politie vaak niet aan ander werk toe, aldus Eerdmans. Ook komt noodhulp soms in het gedrang.
Het is echter nog maar de vraag of Extinction Rebellion de ANBI-status echt kwijtraakt. VVD-minister van Justitie David van Weel zei vorige week dat het intrekken van de ANBI-status niet mogelijk is op grond van de feiten die er nu liggen. De instelling die over het intrekken van de ANBI-status beslist is niet de Tweede Kamer maar de Belastingdienst.
De Tweede Kamer nam gisteren meer moties aan om orde verstorende demonstraties aan te pakken. Als het aan de Tweede Kamer worden deze demonstraties op 4 mei (Dodenherdenking), 15 augustus (de Indiëherdenking) en 27 januari (de internationale Holocaustherdenking) verboden.
Volgens terrorisme-expert Beatrice de Graaf is niet de Onderwijsinspectie, maar de Raad voor de Kinderbescherming de juiste instantie om radicalisering in het informeel onderwijs aan te pakken.
Dit stelde zij afgelopen maandag tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer over de Wet toezicht informeel onderwijs, georganiseerd door ChristenUnie, SGP en CDA. Staatssecretaris Mariëlle Paul van Onderwijs werkt aan een wetsvoorstel dat de Onderwijsinspectie toezicht moet geven op alle vormen van informeel onderwijs, van kerkelijk jeugdwerk tot scouting.
De Graaf pleit ervoor dat de controles zich uitsluitend richten op radicaliseringshaarden, om te voorkomen dat het hele informele onderwijs verdacht wordt gemaakt. Ze erkent dat er radicaliserende en antidemocratische tendensen bestaan, maar stelt dat informeel onderwijs geen brandhaard van radicalisering is.
Volgens De Graaf is de Onderwijsinspectie niet geschikt voor deze taak: ‘Het is alsof je een wijkagent gaat inzetten bij een antiterreuractie. Dat doe je niet.’ De Raad voor de Kinderbescherming heeft de bevoegdheid om onderzoeken te starten wanneer het welzijn van kinderen in gevaar komt en zou daarom een betere keuze zijn. Andere sprekers tijdens de hoorzitting, waaronder hoogleraren Paul Frissen, Sophie van Bijsterveld en Renée van Schoonhoven, steunden dit voorstel.
De sprekers waren ook kritisch op de voorgestelde wet, die volgens hen eenvoudig kan worden omzeild door informeel onderwijs in privéwoningen of tijdens erediensten te organiseren. Frissen zei dat het kabinet gewoon moet erkennen dat de voorgestelde wet als oogmerk heeft om islamitische weekendscholen aan te pakken. Jaap Smit, voorzitter van het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO), beaamde dit. Hij zei dat in de islamitische gemeenschap te weinig ruimte is voor kritiek. Toen een groep conservatieve christenen met de omstreden Nashvilleverklaring kwam, die tegen LGBTQIA+ en de zogenoemde ‘genderideologie’ is, hadden progressieve christenen daar flinke kritiek op.
Er was een PVV-Kamerlid aanwezig op de hoorzitting. Nico van Uppelschoten stelde dat de overheid moet kunnen ingrijpen wanneer er aanwijzingen zijn dat mannen en vrouwen ongelijk worden behandeld. Beatrice de Graaf verduidelijkte dat het erkennen van verschillen tussen mannen en vrouwen op zichzelf niet in strijd is met de rechtsorde. Dat verandert echter wanneer het gaat om zaken als vrouwenhaat en eerwraak.
Techmiljardairs als Elon Musk en Mark Zuckerberg krijgen steeds meer invloed op onze levens. Kunnen wij daar zelf paal en perk aan stellen? Bijvoorbeeld door niet meer in een Tesla te rijden, van sociale media af te gaan en niet mee te doen aan de Trumpcoin-hype? Het vaste panel van de Kanttekening spreekt zich uit.
Ahmed Abdillahi, postbezorger
‘Het is belangrijk om maatregelen te nemen, want op den duur verliezen we onze vrijheid. De oligarchie van de techbazen lijkt op de enorme macht die oliebaronnen in de negentiende eeuw in Amerika hadden. Zij konden in vele sectoren kartelafspraken maken en de show runnen. Uiteindelijk heeft de Amerikaanse overheid ingegrepen en met regulerende wetgeving al die megabedrijven in stukjes geknipt. Tot het neoliberale tijdperk van Ronald Reagan was de ongelijkheid min of meer onder controle, daarna ging het door privatiseringen de verkeerde kant op.
Overheden in Europa moeten echt ingrijpen en de invloed van techmiljardairs indammen. Het begint echt gevaarlijk te worden met nepnieuws dat bijvoorbeeld tot rellen kan leiden. Kijk wat er afgelopen zomer in Engeland is gebeurd. Een haataccount als RadioGenoa, dat bewust desinformatie verspreidt, met rellen tegen migranten tot gevolg, zet aan tot geweld en was in een normaal functionerend systeem al lang verboden. Je laat ook geen dronkenlappen rijden op snelwegen, toch? En weigert een platform om de wet te handhaven, dan zullen er sancties moeten volgen tegen de overtreder van de wet. Begin maar met miljarden geldboetes aan X.’
‘Je laat ook geen dronkenlappen rijden op snelwegen, toch?’
Mostafa Hilali, militair
‘De wereld staat in brand, helaas. En ik weet niet of een boycot echt gaat helpen. Het klinkt allemaal heel stoer: we gaan met z’n allen Tesla boycotten. Maar wie van ons heeft een Tesla? De hoeveelheden cash waar deze lui op zitten – 400 miljard euro in het geval van Musk – is gigantisch. Zij liggen echt niet wakker van een boycot in Nederland.
Het gebruik van sociale media vind ik wel een andere zaak, omdat X inmiddels aantoonbaar schadelijke narratieven verspreidt, waaronder extreemrechtse theorieën. Daar hebben we echt last van. Om te vergelijken: zou je echt zo dom zijn om een abonnement te nemen op een maandblad, waarin je dag in dag uit wordt uitgescholden? Je versterkt deze platforms door posts te delen en door zelf te posten omdat je likes wilt. Ook als je het bedoelt als tegengeluid. Door de algoritmes faciliteer je uiteindelijk je eigen ondergang, want de eigenaar is extreemrechts en bevoordeelt extreemrechtse ophitsers.
Dus hup van X af, waar ik overigens zelf nooit op heb gezeten. Waar we echt wat aan hebben is proactief zijn, voornamelijk tijdens verkiezingen. We moeten massaal gaan stemmen, anders neemt extreemrechts de boel over. Wat betreft de trumpcoin? Ga dan liever naar een casino, dan hou je er nog een gezellige avond uit aan over.’
‘Zou je echt zo dom zijn om een abonnement te nemen op een maandblad, waarin je dag in dag uit wordt uitgescholden?’
Ruben Arnhem, docent
Foto: Ruben Arnhem
‘In hoeverre werken boycots nou echt? Laatst vonden sommige mensen het nodig om Starbucks te boycotten. Hierdoor daalden de aandelen van de koffiezaak heel even. Een ideaal moment voor mij, als aandeelhouder, om voor een habbekrats nog meer aandelen Starbucks te kopen. Nu is de boycot voorbij en stijgt de omzet van Starbucks weer als een raket, omdat het volk graag dure hippe koffie drinkt.
Een Tesla heb ik niet, jammer genoeg ook geen Tesla-aandelen. Trumpcoins ook niet, maar wel een X-account. Ik zou niet weten waarom ik dat zou moeten opgeven. Politici als Trump, Milei uit Argentinië en Kickl uit Oostenrijk zijn democratisch gekozen, omdat de bevolking een andere koers wil. Zij nemen voor de invulling van hun kabinet mensen uit hun bubbel mee en dat zijn vaak big dick energy-figuren. Tja, wat is daar eigenlijk mis mee?’
‘Nu is de boycot voorbij en stijgt de omzet van Starbucks weer als een raket, omdat het volk graag dure hippe koffie drinkt’
Jakob de Jonge, kunstenaar
‘Boycots van techmiljardairs lijken me een goede zaak, maar ik denk niet dat het een grote verandering teweeg zal brengen. Waar we echt naartoe moeten, is wetgeving die niet alleen techmiljardairs, maar ook alle superrijken aanpakt die hun geld verdienen op een manier die niets produceert, maar wel andere mensen armer maakt. De 1 procent. Denk aan huisjesmelkers, banken en investeringsmaatschappijen, hypotheekverstrekkers, monopolisten, energiegiganten, verzekeraars, grote aandeelhouders, noem maar op. Geld verdienen zonder daadwerkelijk een relevante dienst of product te leveren en het parasiteren op mensen die wél werken voor hun inkomen, zou op termijn afgeschaft moeten worden.
Het neofeodale systeem waarbij een zeer kleine groep mensen de volledige economie en een groot deel van de politiek naar zijn hand kan zetten, is zeer destructief voor de maatschappij. Jij en ik – gewone arbeiders – en de planeet betalen er uiteindelijk de prijs voor. Zulke oligarchieën hebben hun onrechtmatige rijkdom niet in een dag opgebouwd, het zijn immens machtige systemen. We moeten ze eerst goed doorgronden en vervolgens democratische wetgeving erop loslaten om te voorkomen dat de gehele democratie wordt gecorrumpeerd. Het zijn deze oligarchen die blijven investeren in destructieve oliewinning, uitbuiting van arbeiders, plundering van grondstoffen, wapenproductie en genocide.
Het is tijd voor een nieuw bewustzijn, waar op objectieve wijze wordt gekeken naar waar onze problemen liggen: mijns inziens liggen die bij de corruptie van het democratische bestel door de belangen van de oligarchie, het grootkapitaal. Elon Musk is onderdeel van dit verschijnsel, maar hij niet alleen. Laten we het hele verschijnsel van oligarchie neofeodalisme proberen te begrijpen en te ontmantelen.’
‘Jij en ik – gewone arbeiders – en de planeet betalen er uiteindelijk de prijs voor’
Ayala Levinger, softwareontwikkelaar
‘Ik vind de vraag of we aan een boycot van techmiljardairs moeten meedoen, een rare vraag. Ten eerste, is er wel een call voor boycot? Door wie? En aan wie? Worden bedrijven verzocht om geen Amazon Web Services meer te gebruiken? Of worden alleen gewone burgers gevraagd om te boycotten om iets te bewijzen, waardoor groepen weer tegen elkaar worden opgezet?
Ten tweede, wie kan Tesla boycotten? Wie kan een Tesla betalen? Ik niet. Ik zit niet op X, maar ik gebruik wel producten van Google en Meta. Foute bedrijven, niet omdat hun ceo een miljardair is, maar omdat ze nepnieuws en nepwetenschap verspreiden. En bovendien manipuleren zij de politiek, leggen ze censuur op aan progressieve ideeën – zoals het inmiddels blijkbaar ‘progressieve’ idee dat genocide slecht is – en ontwikkelen ze kwaadaardige artificial intellicence.
Het is niet zo dat miljardairs gehaat worden wegens jaloezie of iets dergelijks. Maar de enige juiste vraag is: waarom betalen deze bedrijven en deze miljardairs niet een fair share aan belastingen?’
‘Wie kan Tesla boycotten? Wie kan een Tesla betalen? Ik niet’
Dimple Sokartara, communicatieadviseur
‘De afgelopen anderhalf jaar hebben we gezien wat de kracht van een boycot is. Denk aan de dalende aandelen van McDonalds en Starbucks. Het is zeker effectief om een boycot uit te voeren jegens onethische bedrijven. Aan de andere kant, is volledig van X afgaan een lastige kwestie omdat je zo een platform achterlaat waar extreemrechts allerlei vuur kan spuwen, zonder dat we ervan weten. Het lijkt me voor journalisten en onderzoekers daarom waardevol om het wel in de gaten te blijven houden.
De trumpcoin-hype klinkt als een kans om snel geld te verdienen aan de rariteiten van een veroordeelde crimineel. Daarover zou je kunnen zeggen: don’t hate the player, hate the game. Je moet jezelf dan afvragen of het koosjer is om op die manier je geld te verdienen. Ik begrijp dat mensen hierop willen inspelen, maar het in stand houden van deze onethische bedrijven, hypes en platformen creëert meer ruimte voor kapitalistische spelletjes, wat erg gevaarlijk kan zijn.’
‘Volledig van X afgaan is een lastige kwestie, omdat je zo een platform achterlaat waar extreemrechts allerlei vuur kan spuwen’
De Palestijnse Nederlander Abed Al-Qader Al-Attar mag eindelijk uit Gaza vertrekken. ‘De Israëlische autoriteiten hebben de veiligheidsbelemmeringen die ze op hem hadden gesteld opgeheven’, zegt minister Caspar Veldkamp van Buitenlandse Zaken volgens Omroep Flevoland.
De man uit Almere reisde eind september 2023 naar Gaza voor een bruiloft op 7 oktober, toen de oorlog uitbrak. Volgens Israël vormde hij een veiligheidsrisico, waardoor hij het gebied niet mocht verlaten. Hij zit nu bijna 500 dagen vast in Gaza, afgaande op zijn posts op Linkedin. Hier schreef hij regelmatig over het aantal dagen dat voorbij trok, of vertelde over het gemis van zijn vrouw en twee jongen dochters in Nederland.
Er is de afgelopen maanden veel aandacht geweest voor de monteur van zonnepanelen, onder andere op de Kanttekening. Veel Nederlanders voerden actie om zijn zaak onder de aandacht te brengen van Nederlandse politici, die hem aan zijn lot zouden overlaten.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken zou in gesprekken met Israelische autoriteiten erop hebben aangedrongen Al-Qader Al-Attar en andere Nederlanders in Gaza vrij te laten reizen, maar bleef volhouden dat de beslissing uiteindelijk aan Israël is.
Zijn advocaat Samira Sabir klaagde de Nederlandse staat aan omdat het niet genoeg had gedaan om Al-Qader Al-Attar thuis te krijgen. Stephan van Baarle (Denk) stelde op 24 juni 2024 bovendien vragen aan de Tweede Kamer, omdat hij wilde weten wat Nederland nu echt deed voor hem en zijn gezin in Almere.
Nu Al-Qader Al-Attar eindelijk naar huis mag, kan de Nederlandse ambassade een uitreisverzoek voor hem aanvragen. Dit kan weken duren, zegt zijn advocate op Omroep Flevoland.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
Vande Lanotte beaamt dat het strenger is geworden in Nederland. En niet alleen hier: ‘Ook in Noorwegen gaat men ervan uit dat dat het in Turkije nu veel minder erg is dan vlak na 2016. Dat is compleet fout. Er zijn continu operaties tegen Gülen-mensen. Bovendien, ook wanneer mensen niet in de gevangenis worden geplaatst, krijgen ze een soort nummer in het sociaal zekerheidsstelsel, waardoor ze geen rechten meer hebben op gezondheidszorg, onderwijs en sociale rechten.’
‘Het is belangrijk om maatregelen te nemen, want op den duur verliezen we onze vrijheid. De oligarchie van de techbazen lijkt op de enorme macht die oliebaronnen in de negentiende eeuw in Amerika hadden. Zij konden in vele sectoren kartelafspraken maken en de show runnen. Uiteindelijk heeft de Amerikaanse overheid ingegrepen en met regulerende wetgeving al die megabedrijven in stukjes geknipt. Tot het neoliberale tijdperk van Ronald Reagan was de ongelijkheid min of meer onder controle, daarna ging het door privatiseringen de verkeerde kant op.
‘De wereld staat in brand, helaas. En ik weet niet of een boycot echt gaat helpen. Het klinkt allemaal heel stoer: we gaan met z’n allen Tesla boycotten. Maar wie van ons heeft een Tesla? De hoeveelheden cash waar deze lui op zitten – 400 miljard euro in het geval van Musk – is gigantisch. Zij liggen echt niet wakker van een boycot in Nederland.
‘Boycots van techmiljardairs lijken me een goede zaak, maar ik denk niet dat het een grote verandering teweeg zal brengen. Waar we echt naartoe moeten, is wetgeving die niet alleen techmiljardairs, maar ook alle superrijken aanpakt die hun geld verdienen op een manier die niets produceert, maar wel andere mensen armer maakt. De 1 procent. Denk aan huisjesmelkers, banken en investeringsmaatschappijen, hypotheekverstrekkers, monopolisten, energiegiganten, verzekeraars, grote aandeelhouders, noem maar op. Geld verdienen zonder daadwerkelijk een relevante dienst of product te leveren en het parasiteren op mensen die wél werken voor hun inkomen, zou op termijn afgeschaft moeten worden.
‘Ik vind de vraag of we aan een boycot van techmiljardairs moeten meedoen, een rare vraag. Ten eerste, is er wel een call voor boycot? Door wie? En aan wie? Worden bedrijven verzocht om geen Amazon Web Services meer te gebruiken? Of worden alleen gewone burgers gevraagd om te boycotten om iets te bewijzen, waardoor groepen weer tegen elkaar worden opgezet? 
‘De afgelopen anderhalf jaar hebben we gezien wat de kracht van een boycot is. Denk aan de dalende aandelen van McDonalds en Starbucks. Het is zeker effectief om een boycot uit te voeren jegens onethische bedrijven. Aan de andere kant, is volledig van X afgaan een lastige kwestie omdat je zo een platform achterlaat waar extreemrechts allerlei vuur kan spuwen, zonder dat we ervan weten. Het lijkt me voor journalisten en onderzoekers daarom waardevol om het wel in de gaten te blijven houden. 
