Het kabinet Schoof heeft de komst van de Palestijnse activist Mohammed Khatib verboden. De spreker mag Nederland niet in. Zo meldthet Parool.
‘We begrijpen de onrust die is ontstaan over het mogelijk spreken van de heer Khatib op de universiteit van Nijmegen’, schrijven de ministers David van Weel (Justitie en Veiligheid) en Marjolein Faber (Asiel en Migratie) in een verklaring. ‘Wij vinden zijn mogelijke komst dan ook zeer onwenselijk. Het zaaien van haat is iets waar wij fel tegenin gaan’, aldus de ministers.
Khatib zou aangesloten zijn bij de pro-Palestijnse organisatie Samidoun, die volgens inlichtingendiensten verbonden is met de PFLP, het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina, dat onder andere in Nederland op de lijst van terroristische organisaties staat.
De ministers verwijten de activist dat hij geweld legitimeert en vergoelijkt tegenover de staat Israël. Palestijnse activisten zien het geweld tegen Israël vaak zelf als zelfverdediging tegen de kolonisatie van Palestina.
PVV-minister Faber vergoelijkt het Israëlische staatsgeweld tegenover Palestijnen en vindt dat ‘mensen niet moeten mauwen over burgerslachtoffers’. Dat zei ze vorig jaar in een verkiezingsdebat, georganiseerd door het CIDI, de pro-Israëlische lobbyorganisatie.
Tijdens een onderzoek naar achterstelling in het Amsterdamse onderwijs stuitte hoogleraar sociologie Maurice Crul op verhalen over discriminatie. ‘Ouders van kleur voelen zich machteloos.’
Maurice Crul en zijn collega Carl Steinmetz schrokken zelf van de verhalen over discriminatie die ze tegenkwamen toen ze de achterstelling op Amsterdamse scholen wetenschappelijk in kaart brachten. In de interviews met voornamelijk moeders en kinderen van kleur en een migratieachtergrond kwam dit steeds weer naar voren, vertelt Crul, hoogleraar sociologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Ze vertelden over racisme in het contact met witte leerkrachten en schooldirecteuren van Nederlandse afkomst, bij schooladviezen en in meningsverschillen tussen school en ouders. Er waren leerlingen van kleur die discriminatie door witte leerlingen ervaarden. ‘We besloten de verhalen te verzamelen,’ zegt Crul, ‘omdat ze zo schokkend waren.’
Een verhaal dat de hoogleraar te binnen schiet, gaat over een moeder van kleur met een zoon die overduidelijk niet lekker in zijn vel zat. ‘Hij kwam steeds meer in de problemen op school. Hij werd gepest, en dat ging gepaard met fysiek geweld door medeleerlingen. Maar de school greep niet in. Op een gegeven moment was die moeder radeloos. Ze vroeg extern advies over wat er met haar zoon aan de hand is, maar alsnog deed de school er niets mee.’
Dat is eigenlijk de teneur van heel veel verhalen, zegt Crul. ‘Ouders maken zich zorgen om hun kinderen omdat het niet goed met ze gaat. Dat kan om verschillende redenen zijn: omdat ze gepest worden op school vanwege hun etniciteit, of gewoon omdat ze niet in de groep passen. De school geeft dan plotseling een lager advies aan het kind, of het kind krijgt de schuld van incidenten in de klas. Wat mij het meest verbaast aan die verhalen is hoe snel de school en de ouders in een negatieve spiraal terechtkomen.’
Hoe verloopt zo’n neerwaartse spiraal?
‘Ouders komen op voor hun kind. Als er iets op school gebeurt, gaan ze met de docent praten. De ouders vertellen dan hun versie, het verhaal van hun kind. In de ogen van de moeders, die wij spraken, werden de verhalen van hun kinderen niet geloofd of niet serieus genomen. De school en de ouder komen dan vrij snel tegenover elkaar te staan. Bij deze verhalen gaat het niet om gelijk hebben of krijgen, maar over de gevolgen van de houding van de school voor ouders en kinderen.’
Foto: Reinier Gerritsen
Waar zit het discriminatie-aspect?
‘De ouders uit ons onderzoek voelen zich door de school niet gezien en gekleineerd. Ze hebben soms ook te maken met discriminerende en racistische opmerkingen. Voor deze ouders heeft die bejegening duidelijk te maken met het feit dat zij migrantenouders zijn of ouders van kleur – de leerkrachten zijn voor het overgrote deel witte Nederlanders. Ze hebben het idee dat ze door de school zo worden behandeld vanwege hun achtergrond.’
‘De ouder heeft eigenlijk maar één uitweg: het kind van school halen’
Hoe kan dat? Veel docenten werken al jaren in het onderwijs. Zijn ze nog steeds niet in staat om met diversiteit om te gaan?
‘Laten we vooropstellen dat we heel selectief ouders hebben benaderd die problemen hebben met hun kind op school. Ons onderzoek is in die zin dus niet representatief. We hebben gekeken naar waar het misgaat, wat er dan misgaat en waarom. Komen ouders en school weer bij elkaar of drijven ze juist verder uit elkaar? En wat doet het met de ouders en de leerling als dat gebeurt?’
Wat voor invloed heeft dat op hen?
‘Je ziet hoe ouders gaandeweg wanhopig worden en zich steeds machtelozer voelen. Dat heeft natuurlijk ook zijn weerslag op het kind. Dat moet vaak toch weer terug naar die klas, naar die leerkracht waarmee een conflict is. Als het conflict niet wordt opgelost, heeft de ouder eigenlijk maar één uitweg: het kind van school halen. Dat doen sommige ouders dan ook.’
De socioloog geeft het voorbeeld van een kind dat aan het eind van een schooljaar plotseling de schuld krijgt van een reeks incidenten met een andere leerling. De ouders, een zwarte moeder en een witte vader, zeggen dat hun kind dat incident niet heeft veroorzaakt. Toch wordt de jongen door de school gelabeld als de probleemveroorzaker
Crul: ‘Vervolgens zijn er gesprekken op school, en uiteindelijk zegt de school: ‘Het is gebeurd, zand erover.’ Dan is er in het volgende schooljaar opnieuw een incident, en weer wordt de jongen beschuldigd. Alleen was de jongen op de dag van het incident ziek thuis. De moeder belt de school om te zeggen dat de beschuldiging onterecht is, omdat hij die dag ziek thuis was. De reactie van de school is dan niet: ‘Oh, sorry, dat is een fout van ons, excuses daarvoor.’ Nee, ook de moeder wordt niet geloofd. De school zegt dan: ‘We gaan eerst uitzoeken of dat klopt.’’
Wordt dit gezin gediscrimineerd?
‘In combinatie met het hele verhaal, inclusief het feit dat hij beschuldigd wordt terwijl hij thuis zit, krijg je toch de indruk dat er iets aan de hand is. Het feit is wel dat hij een zwarte huidskleur heeft. De andere leerlingen hebben een witte huidskleur en worden niet als een probleem gezien.’
‘Het is altijd moeilijk te zeggen of er sprake is van racisme of discriminatie. Maar de ouders en de jongen ervaren het wel zo. Ze voelen dat ze ongelijk behandeld worden. Discriminatie is sowieso heel moeilijk te bewijzen. Ouders van kleur zijn juist heel voorzichtig om iets discriminatie te noemen. Ze zeggen vaak: ‘Mijn kind wordt anders behandeld, ik word anders behandeld door de leerkrachten.’
‘Ouders van kleur zijn juist heel voorzichtig om iets discriminatie te noemen’
Racisme is een behoorlijk groot taboe in Nederland, zeker onder docenten, vertelt Crul. ‘Het is lastig om bespreekbaar te maken dat sommige docenten discrimineren, in stereotypen denken of een racistische houding hebben. Een van de ouders zegt letterlijk: ‘Ik ga op school niet zeggen dat dit racisme of discriminatie is. Want als ik dat doe, weet ik zeker dat de deur dichtgaat.’ Veel ouders spreken het daarom niet uit, omdat ze weten dat het conflict dan nog groter wordt. Maar tegen ons uiten ze wel hun vermoedens dat het om racisme en discriminatie gaat.’
Wat gaan jullie met de verhalen doen?
Uiteindelijk is het de bedoeling deze verhalen voor te leggen aan een burgerraad van migrantenouders en ouders van kleur. We willen hun mening horen. Herkennen ze de verhalen? En belangrijker, welke oplossingen zien zij voor de problemen die beschreven worden?
Crul en Steinmetz zien zelf de oplossing in ‘een derde partij die naar het conflict kijkt’. Iemand die probeert te bemiddelen tussen ouders en school, zodat ze weer nader tot elkaar kunnen komen. Dat is hard nodig, vindt Crul want de strijd tussen ouders en school is ongelijk. ‘De school heeft uiteindelijk het laatste woord en bepaalt wat wordt besloten. Dat is ook wat veel ouders ons vertellen: ze voelen zich machteloos. Een onafhankelijke instantie kan ervoor zorgen dat ouders in een meer gelijkwaardige positie komen.’
Of discriminatie in het onderwijs een wijdverspreid probleem in de samenleving is, weet Crul niet. Daar is geen onderzoek naar gedaan. ‘Maar uit de intensiteit van de verhalen lees ik dat het een enorme impact heeft op de mensen die het betreft. Dat moeten we serieus nemen.’
Maandagochtend werd ik wakker met het nieuws dat de islamitische geleerde Fethullah Gülen op 86-jarige leeftijd was overleden. Hij leefde zijn laatste jaren in ballingschap in de Amerikaanse staat Pennsylvania. Gülen heeft velen geïnspireerd met zijn gedachtegoed over dialoog, onderwijs en armoedebestrijding. Dat was zijn formule om de wereldwijde polarisatie, onwetendheid en armoede tegen te gaan.
Volgens hem waren deze problemen een voedingsbodem voor de ellende in de wereld en in elke samenleving. Daarom heeft hij gedurende zijn hele leven sympathisanten aangemoedigd om te investeren in scholen en educatiecentra, zodat met name moslims zichzelf kunnen ontplooien en de dialoog aangaan met andersdenkenden, waaronder Joden, Armeniërs, christenen en atheïsten. Veel moslims die vastzaten in een armoedige situatie stimuleerde zijn beweging via cursussen en banen.
Ik begreep dat hij in 1992 in Nederland was. Ik heb hem toen zelf niet gezien. Hij zou destijds Turks-Nederlandse sympathisanten hebben geadviseerd om te integreren en te naturaliseren. Toen ik mijn eigen Nederlandse paspoort kreeg, noemde mijn vader mij gavur, ongelovige. Nederlander worden was een taboe binnen de Turkse gemeenschap.
Verder zei Gülen dat het zonder goede grond ontvangen van een uitkering haram, een zonde, is. In mijn jeugd boden zijn geschriften mij en andere jongeren houvast. Als jonge Turks-Nederlandse man was ik zoekende. Ik wist niet hoe ik mij moest positioneren in onze samenleving. Wie was ik? Moslim? Nederlander? Seculier? Conservatief? Vanuit die frustratie dreigde in mijn jonge zelf een traditioneel anti-westers sentiment te ontstaan. Gülen adviseerde moslims juist om volwaardig deel uit te maken van westerse samenlevingen en de democratie en rechtsstaat te respecteren. Zijn vooruitstrevende gedachtegoed hielp mij om me constructief op Nederland te richten in plaats van me te fixeren op Turkije of het Midden-Oosten. Dat je moslim kunt zijn in Nederland, dat een Nederlandse islam mogelijk is. Na veel lezen en luisteren heb ik mijzelf uiteindelijk opnieuw uitgevonden; ik was en ben een Nederlandse moslim.
‘Zijn vooruitstrevende gedachtegoed hielp mij om me constructief op Nederland te richten’
Gülen pleitte voor respect voor anderen en het verbinden met andersdenkenden. Dat deed hij zelf ook in Turkije. Hij ging de dialoog aan met Armeniërs, Joden en Koerden en bracht zelfs een bezoek aan de paus in Rome. Dat laatste stuitte op kritiek in conservatieve kringen. Sommigen vonden dat de paus naar Turkije had moeten komen en niet andersom. Gülen was niet bij iedereen geliefd. Zijn ideeën en initiatieven waren omstreden bij radicale islamisten en extreme seculieren. Vooral orthodoxe islamisten waren niet blij met zijn vredelievende boodschap, omdat zij andersdenkenden wegzetten als ongelovigen die bestreden moesten worden.
Een vraag die mij deze week meerdere keren werd gesteld is: hoe nu verder zonder Gülen? Wat gaat er gebeuren met de Hizmet-beweging? De beweging zelf heeft verklaard dat er geen vervanger komt. Gülen richtte tijdens zijn leven al een overlegstructuur op. Mede door zijn leeftijd en gezondheid nam hij jaren geleden een stap terug. Ook wereldwijd zijn er in elk land overlegstructuren die onafhankelijk van elkaar en volgens de richtlijnen en lokale waarden functioneren. In ons land is er bijvoorbeeld het zogenoemde Hizmet Overleg.
De boodschap van verbinding en openheid, van echt luisteren naar elkaar en ruimte geven aan anderen, is niet exclusief voor Gülen of de Hizmet-beweging. Er zijn vele andere personen en organisaties die zich hiervoor inzetten. Kijk bijvoorbeeld naar de manier waarop Femke Halsema, burgemeester van Amsterdam, de kritiek van Geert Wilders pareerde. Wilders riep dat zij het land maar uit moest vanwege de incidenten tussen pro-Israëlische en pro-Palestijnse demonstranten op 7 oktober. Halsema reageerde met feiten: in de eerste negen maanden van dit jaar vonden er 2400 protesten plaats in de hoofdstad, daar hoor je normaal niets over. Dat het één of twee keer misgaat, is onvermijdelijk. Ze bekritiseerde ook mensen die discriminatie van Joden veroordelen, maar tegelijkertijd moslims discrimineren.
Rabbijn Lody van de Kamp schreef in zijn column over een meisje uit Soedan, dat tijdens haar vlucht met haar ouders en twee zussen haar hele familie verloor. Haar vader en zus kwamen om, haar moeder is spoorloos en haar andere zus woont in een ander land. Dat is de realiteit van veel vluchtelingen, ook van dit tienermeisje in ons land. We moeten oog hebben voor het leed van anderen.
In ons land worden talloze initiatieven georganiseerd door mensen die zich inzetten voor anderen. De Giro555-actie werd geopend door een Joods meisje en een moslima die samen optrekken voor alle slachtoffers van de oorlog in het Midden-Oosten. In de week van 7 oktober werd in de Dominicuskerk in Amsterdam een wake gehouden voor de slachtoffers in Gaza, met muziek en gebeden. Dit is waar we ons op moeten richten: initiatieven van verbinding, die groeien als je ze aandacht geeft. Gülen is dood, maar zijn gedachtegoed zal voortleven in zijn boeken en toespraken.
Zondag overleed de geestelijke Fethullah Gülen op 83-jarige leeftijd. Wat doet de dood met zijn aanhangers in Nederland, en hoe moet het nu verder?
Islamgeleerde Fethullah Gülen was voor Saniye Calkin (49) een belangrijke inspiratiebron. ‘Hij heeft op een betekenisvolle manier bijgedragen aan hoe ik nu in het leven sta, met compassie, zodat ik daadwerkelijk iets kan betekenen voor anderen.’
Gülen overleed zondag in zijn woonplaats in de Amerikaanse staat Pennsylvania. Calkin laat zich al dertig jaar door hem inspireren, vertelt ze. Ook op haar emancipatieproces als moslima en werkende moeder met drie kinderen heeft hij invloed gehad. ‘Hij moedigde mannen en vrouwen aan tot zelfontwikkeling, om actief deel te nemen aan de samenleving en je maatschappelijke verantwoordelijkheden te nemen. Hij maakte duidelijk dat je als vrouw alles kunt worden wat je wilt, als je er maar voor gaat.’
‘Hij maakte duidelijk dat je als vrouw alles kunt worden wat je wilt’
De dood van de prediker is een grote slag voor zijn sympathisanten. De hele week zijn er bijeenkomsten van de Hizmet-beweging waarbij de Koran wordt gereciteerd en gebeden. ‘Ik ben verdrietig’, vertelt Alper Alasag (55). ‘We zullen hem missen, nu de spanningen in de wereld oplopen. Gülen was voor verzoening en vergeving. Hij stimuleerde ons om de dialoog aan te gaan met anderen. Dat deed hij eerst in het sterk gepolariseerde Turkije van de jaren 70, 80 en 90, en later in de jaren 2000 tussen Turken, Koerden, Grieken en Armeniërs.’
‘Hij breidde zijn werk uit in het Westen. Als moslimgeleerde was hij een van de eersten die de aanslagen van 11 september veroordeelde en moslims aanspoorde om hetzelfde te doen’, zegt Alasag.
Foto: Sanyie Calkin
Gülen benoemde de uitdagingen in onze samenleving, zegt Calkin: ‘polarisatie, armoede, onwetendheid,’ en bood daar ook oplossingen voor. Dialoog kan polarisatie verminderen, liefdadigheid helpt tegen armoede en onderwijs bestrijdt onwetendheid. Zijn ideeën zijn uitgegroeid tot een levenswijze. Ik hoop dat zijn inzichten en gedachtegoed blijven voortbestaan.’
De beweging heeft inmiddels laten weten dat er geen opvolger van Gülen komt. Vanwege zijn hoge leeftijd en gezondheidstoestand speelde hij al jaren geen actieve rol meer, vertelt Alasag. Er is een overlegstructuur, die advies geeft aan de aanhangers. ‘Gülen moedigde collectieve besluitvorming aan.’
Behalve een grote schare volgers – wereldwijd miljoenen – had de geestelijke ook veel critici. Vooral sinds de couppoging in 2016 – waar Gülen volgens de Turkse president Recep Tayyip Erdogan achter zat – is zijn reputatie ernstig geschaad. Gülenisten in Turkije worden zwartgemaakt, ontslagen en gevangengezet.
‘Ze pakken zelfs middelbare scholieren op, ook meisjes van 15 jaar’, zegt Alasag. ‘Er zitten meer dan 80.000 mensen in de gevangenis, en meer dan 700 kinderen onder de zes jaar zijn in de gevangenis geboren’, zegt Calkin.
Alper Alasag
‘Ze pakken zelfs middelbare scholieren op’
Ook op het nieuws van de dood van Fethullah Gülen wordt vijandig gereageerd in Turkije. Een journalist die maandag een condoleance uitsprak naar aanleiding van de dood van Gülen werd meteen voor verhoor meegenomen, vertelt Calkin. ‘De minister van Buitenlandse Zaken zei: ‘We zullen doorgaan met het oppakken van terroristen.’ Hij doelde op Gülen-aanhangers. Vorige week zijn er nog Turkse burgers uit Kenia ontvoerd, die onder VN-bescherming stonden. De vervolgingen moeten stoppen. Je kunt geen onschuldige mensen oppakken.’
Zal zijn dood de spanningen onder Turkse Nederlanders, die sinds 2016 bestaan, verder vergroten? Alasag denkt van niet. ‘Ik merk dat er over en weer contact wordt gezocht. De demonisering en het toeschrijven van alles wat misgaat in Turkije aan Hizmet is op een gegeven moment ook niet meer geloofwaardig.’ ‘Ik ben voor met elkaar in dialoog blijven’, besluit Calkin. ‘Je kunt voor en tegen de politicus Erdogan zijn, dat moet kunnen. Laten we elkaar respecteren.’
Bijna de helft van de moslims die in Europa wonen, heeft te maken met racisme of discriminatie. In Nederland is dit zelfs meer dan de helft. Dit concludeert de European Union Agency for Fundamental Rights (FRA) in een nieuw rapport dat vandaag is uitgebracht.
De conclusies hebben betrekking op de periode 2021-2022; de situatie die is ontstaan na 7 oktober vorig jaar is hierin dus niet meegenomen. Maar na 7 oktober is de discriminatie van moslims alleen maar toegenomen, zeggen de onderzoekers.
In het onderzoek, dat plaatsvond onder 9.600 moslims in 13 EU-landen, gaf 47 procent aan in de vijf jaar voor het onderzoek te maken te hebben gehad met discriminatie. In 2016 was dat nog 39 procent. In Nederland gaf 55 procent van de respondenten aan discriminatie te hebben ervaren.
De meeste gevallen van discriminatie doen zich voor bij het zoeken naar een baan, maar ook bij het vinden van woonruimte of in de klas bij kinderen. Vrouwen met een hoofddoek krijgen bovendien vaker te maken met discriminatie.
Dat moslims sinds 7 oktober vorig jaar vaker discriminatie ervaren in Nederland, weet Ömer Karaca, sociaal wetenschapper en bestuurslid van de stichting Meld Islamofobie, een meldpunt voor slachtoffers van moslimdiscriminatie. Aan de Volkskrant vertelde hij dat 83 procent van de moslims die het afgelopen jaar een melding hebben gedaan, zich onveiliger voelt dan een jaar eerder. ‘De verkiezingswinst van Wilders wordt, naast de aanval op Gaza, vaak genoemd als reden.’
Er wonen zo’n 26 miljoen moslims in de EU; ze vormen ongeveer 5 procent van de bevolking. In Nederland was in 2022 ongeveer 6 procent van de bevolking islamitisch.
De premier en leider van Labour, Keir Starmer, wil niets weten van herstelbetalingen aan voormalige koloniën voor de Britse rol in de slavernij. Hij kijkt liever naar de toekomst, zo meldt the Guardian.
Starmer ziet naar eigen zeggen het nut niet in van ‘terugkijken’ en ‘eeuwige discussies voeren over het koloniale verleden’.
Toch zijn er toenemende geluiden in de voormalige koloniën (de Commonwealth-landen) waarin de eis voor herstelbetalingen voortdurend wordt geagendeerd. Voor de premier van Engeland wordt het steeds moeilijker om daarbuiten te blijven.
Koning Charles werd onlangs door een inheemse senator in Australië verbaal aangevallen over de koloniale misdaden die de Engelsen hebben begaan. ‘Jij bent niet mijn koning,’ werd Charles toegeschreeuwd.
De premier houdt echter de boot af en richt zich meer op ‘echte uitdagingen’, zoals het klimaat, ‘in het hier en nu’. Hij erkent dat slavernij vreselijk was, maar volgens hem is het verleden tijd. Caricom, een groep van 15 verenigde Caribische landen, houdt echter vast aan de eis voor herstelbetalingen, meldt the Guardian.
Het geweld tussen Turkije en de Koerdische PKK is opnieuw opgelaaid. Na een aanslag op een wapenfabrikant in Ankara wijst Turkije de PKK aan als dader en is begonnen met bombardementen in Syrië en Irak, aldus de BBC.
Bij de aanslag op de Turkse wapenfabrikant, die drones produceert, kwamen ten minste vijf medewerkers om en raakten 22 anderen gewond.
Deze escalatie vindt plaats in een opmerkelijke week waarin er enige vooruitgang leek te zijn in de eeuwigdurende Koerdische kwestie. De leider van de extreemrechtse MHP, ook wel de Grijze Wolven genoemd, stelde voor dat de gevangen PKK-leider Abdullah Öcalan, die sinds 1999 in de gevangenis zit, vrijkomt en in het Turkse parlement spreekt om het geweld te beëindigen.
Jaren geleden, in 2007, riep de Grijze Wolven-leider nog op tot de ophanging van Öcalan door de toenmalige premier Erdogan, met de opmerking: ‘Je hebt genoeg om boten te kopen voor je zoon; heb je geen touw kunnen vinden om Öcalan op te hangen?’
Nu schaart president Erdogan zich achter het initiatief van de Grijze Wolven. De neef van Öcalan mocht na vier jaar weer op bezoek komen. Dit doet denken aan een doorstart van het vredesproces van tien jaar geleden, maar de huidige leiding van de PKK staat dit in de weg. Cemil Bayik verklaarde in een interview dat alleen de PKK kan beslissen over de terugtrekking van de strijdgroepen: ‘Öcalan heeft daar geen zeggenschap over’, aldus Bayik.
Na weken van gesteggel is gisteren eindelijk de knoop doorgehakt. Er komt geen noodwet, maar een noodmaatregelenpakket. Op veel van de voorgestelde maatregelen is al veel kritiek.
Het noodmaatregelenpakket betekent dat de maatregelen die het kabinet wil nemen door de gebruikelijke rechtsgang moeten worden gegaan. Er zullen debatten volgen, de maatregelen zullen worden getoetst, en dit alles zal langer duren dan wanneer er een noodverordening wordt ingesteld. Toch zijn er al zorgen geuit over de maatregelen, die in een gelekte brief van minister-president Dick Schoof bekend werden. Hieronder staan de vijf meest besproken maatregelen op een rijtje.
Toch geen spreidingswet
De spreidingswet moet dit jaar toch van tafel, blijkt uit de brief. Er is al langer veel kritiek op deze maatregel, omdat er geen alternatieve oplossing is voor het opvangprobleem in Ter Apel. Wanneer minister Marjolein Faber van Migratie en Asiel door RTL Nieuws wordt gevraagd waarom een ‘wet die werkt’ wordt ingetrokken, antwoordt ze dat de instroom zal worden beperkt, waardoor de wet niet langer nodig is. Burgemeester Jaap Velema (D66) van de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel ligt, zei tegen NOS dat het azc in Ter Apel hier niet direct mee geholpen is.
Beperking op nareis
Meerderjarige kinderen en ongehuwde partners kunnen niet langer gebruikmaken van de verblijfsvergunning als nareiziger, als de maatregelen van het kabinet doorgang vinden. Nu mogen ze dat nog wel. Migratiedeskundige Mark Klaassen noemt deze maatregel in Nieuwsuur ‘iets strenger voor een hele beperkte groep’. Bovendien denkt hij dat deze groep gebruik zal maken van andere opties, waardoor het voor de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) alleen maar ingewikkelder wordt om de aanvragen te beoordelen.
Geen verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd
Hetzelfde geldt voor het afschaffen van de verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd. In plaats daarvan zullen er alleen tijdelijke verblijfsvergunningen worden verstrekt, voor een periode van drie in plaats van vijf jaar. ‘Met een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd ben je niet langer afhankelijk van de veiligheidssituatie in je land, dus kan je niet zomaar worden teruggestuurd’, zegt Klaassen. ‘Maar er is nog een andere verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd, die voor EU-langdurig ingezetenen. Daarmee moet je wel gelijk aan het werk.’
Migratieadvocaat Maartje Terpstra van Noordstern Advocaten zegt bovendien tegen Nieuwsuur dat asielzoekers zich door zo’n maatregel niet laten weerhouden om naar Nederland te komen. ‘Ze kijken niet of een verblijfsvergunning drie of vijf jaar geldig is, ze kijken waar het veilig is.’
Syriërs terugsturen
Het kabinet wil de mogelijkheid om Syrische asielzoekers terug te sturen naar veilige delen van het land. Volgens Klaassen gaat dit niet zomaar. Terugsturen is geen politieke beslissing, maar een beslissing van de rechter. Deze beslissing zal alleen worden genomen als het echt veilig is in een land, voegt hij toe.
Versobering opvang
De algehele opvang van asielzoekers moet worden versoberd, vindt het kabinet. Zo zouden asielzoekers een woonruimte niet meer mogen weigeren. Volgens bestuursvoorzitter Frank Candel van Vluchtelingenwerk wordt op deze manier ‘elk perspectief op deelname aan de samenleving ontnomen’. ‘Nu worden vluchtelingen gekoppeld aan stad of dorp; als je dat loslaat, dan hangen mensen letterlijk in niemandsland’, zei hij tegen NOS.
Niet minder instroom
Over het algemeen lijken de maatregelen weinig te doen tegen de instroom van asielzoekers naar Nederland, zegt Klaassen. Het overgrote deel van de instroom wordt bepaald door EU-recht. Wat Nederland nu probeert te doen, is de overgebleven 5 procent waar het wel invloed op heeft, te beperken, legt hij uit.
‘Het enige dat met deze maatregelen misschien kan worden bereikt, is dat Nederland een minder interessant vestigingsland wordt, maar het leidt niet direct tot een lagere instroom van asielzoekers. Het kabinet heeft heel lang gezocht naar maatregelen die dit kunnen beperken, maar heeft ze niet gevonden. Er is namelijk geen knop waaraan je kunt draaien om migratie te beperken.’
Ineens dook het overal op: het middenveld. Liefst bewierookt met bijvoeglijk naamwoorden als moedig, radicaal, teder. We zagen het bij Natascha van Weezel met een pleidooi voor dialoog over Israël en Palestina: een ‘radicaal midden’. We zagen dezelfde woorden bij historicus Martin Bossenbroek die een einde wil aan de discussie over de erfenis uit de koloniën en in een oproep van filosofe Stine Jensen voor ‘baldadig teder atheïsme’ om het ‘seculiere middenveld’ te versterken.
Het zal niet verbazen dat ze alle drie menen tot het middenveld te horen, en dat ook het beste achten. Hun middenveld is normstellend. Ook vinden ze dat het bedreigd wordt door de flanken en er als buffer tegen moet dienen. Maar klopt dit zelfbeeld wel, en wie bevolkt dat middenveld dan?
Van Weezel ziet in een ‘radicaal’ maar ‘zacht’ middenveld de oplossing om de polarisatie in ons land over Israël en Palestina te vermijden. Dat klinkt mooi, maar als doel én uitkomst een eeuwig dialoog zonder eindpunt zijn, dan betekent dat een bestendigen van de status quo. Hetgeen in het voordeel werkt van de dominante macht, Israël. En zo kiest ze dus wel degelijk partij. Wat er echt aan de hand is? Nederland is wakkergeschud uit zijn eeuwigdurende liefde voor Israël. Veelal is dit gedaan door Nederlanders met een achtergrond in Noord-Afrika en het Midden-Oosten en met meer kennis en ervaring over het conflict. Dat het vervelend is om in je slaap te worden gestoord, mag echter geen reden zijn om anderen uit je middenveld te wensen. Het zou zomaar kunnen dat die nieuwe stem de redelijkheid zelf is. Gewoon, omdat deze zich baseert op internationaal recht.
‘Uiteraard moet naar het oude dominante discours zoals van hem, wel geluisterd worden’
Hetzelfde gebeurt bij Martin Bossenbroek, die zich fan van Van Weezel betuigt. Liever zou hij het helemaal niet meer hebben over de gevolgen van de slavernij voor nazaten. ‘Die strijd tussen elkaar uitsluitende narratieven moet stoppen.’ Daarmee bedoelt hij: het nieuwe verhaal van de nazaten en hun leed, dat mag niet klinken. Want uiteraard moet naar het oude dominante discours, zoals dat van hem, wel geluisterd worden.
En dan Stine Jensen. Zij voert een atheïstisch fundamentalistische kruistocht, terwijl Nederland al in meerderheid seculier is. Jensen kent haar geschiedenis niet, als ze schrijft: ‘Ik wachtte vergeefs op steun vanuit de humanistische of liberale hoek, van oudsher begaan met het lot van de ongelovigen, seculariteit en het openbaar onderwijs.’ Het is een kardinale misvatting dat het liberalisme niet opkwam voor gelovigen. Jensens opmerking tekent de verrechtsing van liberalisme van nu, dat intolerant is geworden over geloof. Want het was de liberaal Thorbecke met steun van verlichte liberalen die in 1848 in de grondwetswijziging liet opnemen dat alle godsdiensten hun eigen scholen mochten oprichten. Dit omdat de katholieke minderheid ernstig werd gediscrimineerd. Het waren ook de liberale politieke partijen die instemden met de gelijke overheidssteun voor publieke scholen en van alle denominaties. Toen snapten ze beter dat je anders de fundamenten van vrijheid van godsdienstuiting aantast.
Het is ook een misvatting dat religieuze orthodoxie tegen de wet is. Je mag homoseksualiteit op basis van je geweten afwijzen, je mag ritueel slachten op basis van Koran- en Torahteksten, en jongensbesnijdenis praktiseren. Wat niet mag is je wil met geweld opleggen. Ook dat was een uitgangspunt van het liberalen, omdat gedachtenpolitie hun niet paste.
Het middenveld van de drie schrijvers is dus niet neutraal, maar dominant, niet teder, maar intolerant, niet radicaal, maar conservatief. Het liefst laat het alles bij het oude zonder eigen privileges kwijt te raken. In de geschetste vorm zet het zich af tegen een nieuwe wereld. Het doet me heel erg denken aan De Wereld van Gisteren van Stefan Zweig, waarin liberalen en conservatieven in de vooroorlogse jaren zich steeds meer ergerden aan minderheden en links. Zweigs ideaal was het ‘idee van samenleven van verschillende volkeren in dezelfde ruimte, zonder vijandigheid, deze wijze grondregel dat je met wederzijds respect en door oprecht nagestreefde democratie verschillen in taal en herkomst kunt opheffen tot broederlijkheid’. Dat is wel heel wat anders dan ‘strijdbaar’ (aldus Jensen) je eigen gelijk willen halen.
De angstige middenvelders kunnen proberen, in plaats van de dominante macht te stutten, zich in te zetten om de democratie en gelijkheid te versterken. Want het echte gevaar schuilt zoals Zweig liet zien in de opkomst van extreemrechts.
De oplopende oorlog in het Midden-Oosten zou de Nederlandse regering moeten aanzetten tot een ‘andere aanpak’. Dat stelt de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) in een brief aan de regering.
In de brief, getiteld Naar een nieuwe koers voor Nederland in het Israëlisch-Palestijnse conflict, benadrukken de adviseurs de ernst van de situatie, gezien de brute escalatie van het conflict in de afgelopen jaren.
Met meer dan 42.000 Palestijnse doden en de uitbreiding van de oorlog naar Libanon, Syrië en Jemen, schrijft de AIV dat het immense leed de noodzaak van dit advies heeft vergroot.
Nederland zou meer druk moeten uitoefenen voor ‘de-escalatie en conflictoplossing’, maar volgens de AIV ontbreekt deze druk momenteel grotendeels. Hoewel Nederland beperkte middelen heeft om echt effectief te zijn, zou het zich moeten richten op het tegengaan van radicalisering en schendingen van internationaal recht. De AIV blijft vaag over wie deze schendingen begaat, maar pleit voor een geloofwaardige rol als ‘kritische vriend van zowel Israël als de Palestijnen’.
Het advies noemt een aantal beleidsuitgangspunten, zoals:
het verminderen van het risico op een regionale oorlog in het Midden-Oosten;
het bereiken van een staakt-het-vuren in Gaza en Libanon;
het strikter naleven van internationaal recht;
het bevorderen van een tweestatenoplossing, inclusief erkenning van een Palestijnse staat, bij voorkeur in samenwerking met gelijkgezinde landen;
het indammen van terrorisme en radicalisering;
het tegengaan van de negatieve impact van het conflict in Nederland.
Het is echter de vraag of het pro-Israëlische kabinet-Schoof, dat pleit voor het verplaatsen van de Nederlandse ambassade naar Jeruzalem, en waarin leiders als Dilan Yesilgöz (VVD), Geert Wilders (PVV) en Caroline van der Plas (BBB) vaak elke kritiek op Israël als ‘antisemitisme’ bestempelen, dit advies zal opvolgen.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
