Terwijl ik bezig was met het opnemen van mijn verhaal en ervaringen over islamhaat en polarisatie in Nederland voor een NTR-programma, kreeg ik steeds meer berichten in mijn mailbox over de mishandeling van een Turkse-Nederlandse tweeëntachtigjarige vrouw in Den Haag. Volgens de berichten zou ze door haar racistische buurvrouw in elkaar zijn geslagen. Dit raakte mij diep.

Ik moest snel in contact komen met deze vrouw. Zoveel vragen gingen er door mijn hoofd. Ik zag de afschuwelijke foto’s van de mishandeling. De gebeurtenis bevestigde opnieuw mijn betoog dat ik had gehouden begin oktober in de gemeenteraad van Den Haag.

In 2023 ontving namelijk Discriminatie.nl in Den Haag 290 unieke meldingen van discriminatie, een stijging van 36 procent ten opzichte van 213 meldingen in 2022. Voor 2024 lijkt het aantal meldingen zelfs te verdubbelen. Deze incidenten zijn slechts het topje van de ijsberg – voor elk gemeld geval zijn er tientallen die onopgemerkt blijven. Hoeveel moslims lijden er nog in stilte? En hoeveel daders blijven ongestraft? En wat zegt dit over mijn stad, waar het rechtse kabinet nauwelijks verder naar rechts kan opschuiven?

Tot mijn schrik bleek deze mevrouw ook de grootmoeder te zijn van een oude bekende en tevens mijn wijkgenoot. Ik ging bij haar op bezoek met een groot bos bloemen en ik voelde een sterke verbinding en herkenning.

Deze mevrouw doet al zeker anderhalf jaar meldingen bij de woningbouwvereniging en de politie Haaglanden over intimidatie en racistische uitingen door haar buurvrouw. De buurvrouw zou haar voortdurend hebben uitgescholden voor ‘vieze Turk’ en gedreigd hebben dat ze naar haar ‘eigen land’ moest oprotten. Ook op straat zou de buurvrouw haar hebben geïntimideerd. Zelfs thuis kon de Turkse vrouw haar was niet op het balkon hangen uit angst voor verdere intimidatie.

Ik voelde een sterke verbinding en herkenning

Ondanks deze herhaaldelijke meldingen bij de autoriteiten is er onvoldoende adequate reactie en opvolging geweest. Blijkbaar ontbrak er bescherming voor deze kwetsbare bewoner.

Op de dag van de mishandeling werd de Turkse vrouw na het openen van haar voordeur uit haar huis gesleurd, mishandeld en van de trap afgegooid. Ze heeft zes dagen in het ziekenhuis gelegen met vier gebroken ribben en een gebroken neus.

Had deze aanslag op mevrouw niet voorkomen kunnen worden als de eerdere meldingen wel serieus waren genomen en er adequate bescherming was geboden? De Haagse autoriteiten lijken hier ernstig tekort te zijn geschoten. Volgens talrijke bewoners in de betrokken wijken is dit een terugkerend patroon. En dit is niet alleen kwalijk maar ook problematisch.

De reactie op mijn betoog tijdens de gemeenteraadsvergadering baart mij grote zorgen. De bagatelliserende toon van de burgemeester en de opmerking dat hij ‘wel zal zien wat er nodig is’, wekken de indruk dat de urgentie van mijn oproep niet serieus wordt genomen.

Ondanks zijn bewering dat de politie al wordt getraind in het herkennen van antimoslim-racisme, eindigde een Turkse vrouw slechts zes dagen op de intensive care, zwaar toegetakeld. Dit gruwelijke incident toont aan dat er nog veel werk aan de winkel is. Mooie beloftes zonder concrete actie zijn niet langer nodig.

Burgers, vooral minderheden, kampen met een diep gevoel van onveiligheid en ongelijkheid. Gelijkheid voor de wet moet meer zijn dan een holle slogan. Het moet de werkelijkheid worden voor elke burger, ongeacht geloof of afkomst. We staan namelijk nu op een kruispunt. We kunnen kiezen voor de status quo; toekijken hoe geweld, discriminatie en islamhaat onze gemeenschap verder verscheurt. Of we kunnen nu opstaan, samen, en zeggen: genoeg is genoeg.

Het is tijd om de urgentie in beweging te brengen. Mooie woorden en intenties moeten worden omgezet in concrete, doortastende maatregelen. Alleen zo kunnen we de diepgewortelde ongelijkheid in onze gemeenschap aanpakken. Dit is geen gemakkelijke weg, maar wel de enige juiste. Het is tijd voor leiders die durven op te staan en echte verandering te brengen. Alleen dan kunnen we de toekomst tegemoet gaan met vertrouwen, in plaats van angst voor islamhaat.

‘De geschiedenis is een discussie zonder einde.’ Deze uitspraak van de Utrechtse hoogleraar Pieter Geyl (1887-1966) – ooit de leermeester van mijn vader – behoort tot de vaste clichés waarmee zo’n beetje elke eerstejaars geschiedenisstudent wordt geconfronteerd.

Aan de Leidse historicus Martin Bossenbroek is die wijsheid niet besteed. Nu zijn pamflet Kolonialisme. De vloek van de geschiedenis af is, heeft hij het met het thema gehad. Hij wil nu een einde aan het slavernijdebat. Geen komma, zoals Rutte – in alles de man van een komma, want iets definitiefs heeft die tijdens veertien jaar premierschap amper tot stand gebracht – nog beloofde, maar een punt.

Tja. Ik geloof niet dat je even een einde aan een historisch debat kunt maken als je er zelf genoeg van hebt. Dat lukt – misschien – alleen in een dictatuur, al zal Trump, mocht hij straks het Witte Huis betrekken, vast ook een poging wagen. Maar dat is dan ook een dictator in spe.

Ik geloof niet dat je even een einde aan een historisch debat kunt maken als je er zelf genoeg van hebt

Het is in dat opzicht heel simpel: zolang het verleden doorwerkt in het heden en de actualiteit beïnvloedt, of tenminste veel mensen menen dat dat het geval is, zal een historisch debat ook een publiek debat zijn. Onvermijdelijk evenmin los van de vraag van schuld en boete. Temeer als degenen die graag een punt achter dat debat willen zetten, van zulke historische schuld weinig willen weten – wat vaak juist de reden is om er een punt achter te willen zetten.

Dat is bij het slavernijdebat in hoge mate het geval, omdat dit de ‘Gouden Eeuw’ en de nog door voormalig premier Balkenende bejubelde ‘VOC-mentaliteit’ in een ietwat ander daglicht stelt. En velen die, bij gebrek aan ander geestelijk houvast, gelijk Martin Bosma en Thierry Baudet, in een glorieus verleden zwelgen, klampen zich graag aan vergane glorie vast.

Wat moeten ze anders nog in het leven? Dat zulke lieden gedesoriënteerd raken wanneer hun historische helden – van P.J. Coen tot Van Heutsz – van hun voetstuk worden getrokken: elke psychiatrische therapeut kan dat vast goed verklaren, met een dragende motivering, zullen we maar zeggen. Iets wat mevrouw Faber dus niet lukt. Maar die is dan ook geen psychiater, eerder psychiatrisch patiënt.

Zolang het verleden doorwerkt in het heden en de actualiteit beïnvloedt, zal een historisch debat onvermijdelijk ook een publiek debat zijn.

Kijk, de Romeinen en wat zij hebben aangericht – daarover maakt men zich nu niet meer zo druk. Wie dat nog wel deed was Geyls collega voor Oude Geschiedenis, Johannes Hendrik Thiel (1896-1974), wiens sympathie blijkens zijn colleges over de Punische Oorlogen (264-146 v.Chr.) duidelijk bij Carthago lag, en die zijn betoog steevast afgesloten schijnt te hebben met de zin ‘Helaas moet ik U meedelen dat Rome gewonnen heeft’.

Slaan we even anderhalf millennium over: de herdenking van de geboorte van keizer Karel V (1500-1558) in Gent leidde in 2000 zowaar tot Kamervragen van de SGP aan premier Kok: wat hij gezien het protestantse bloed dat aan ’s keizers handen kleefde daar te zoeken had? En als het ging om de Nederlandse Opstand, was tot in de jaren zestig het verhaal dat katholieke kindertjes te horen kregen een héél ander dan dat voor protestantse.

Balthasar Gerards, die voortijdig een einde aan het leven van Willem van Oranje maakte, en daarna zelf werd gevierendeeld: moordenaar of martelaar? In de negentiende eeuw was ongeveer elke herdenking van de Tachtigjarige Oorlog – zoals van het Ontzet van Leiden, dit najaar exact 450 jaar geleden – goed voor een nationale rel.

Napoleon: voor en tegen in de Franse geschiedschrijving. Dat was de titel van Geyls eigen boek over de man, over wiens daden in Frankrijk nog steeds de gemoederen hoog kunnen oplopen. En dat heeft alles te maken met de directe doorwerking van diens veroveringszucht in het heden, die nu eenmaal voor die van de Romeinse veldheer Scipio Africanus inmiddels wat minder is.

Dat het kolonialisme en het slavernijverleden tot op de dag van vandaag mede de mondiale verhoudingen bepalen, is evident. Buiten het Westen is het de belangrijkste bril waardoor men het Westen beziet. Dat nu voor ‘voltooid verleden tijd’ verklaren, lijkt mij daarom een illusie. En zou iemand dat voor de Holocaust durven poneren: met die intergenerationele trauma’s moet het nu maar eens afgelopen zijn?

Een hardnekkig stereotype blijft de Nederlandse media overheersen, namelijk dat van de moslima die voorovergebogen over de markt schuifelt. Een vrouw met een lange jurk, een hoofddoek, een plastic tasje van de Wibra of Zeeman in de hand.

Zo wordt de moslimvrouw al tientallen jaren afgebeeld. Een beeld dat niets zegt over wie ze werkelijk zijn, maar des te meer over hoe de samenleving hen graag ziet: als niet ontwikkelde, ongezonde, machteloze huisvrouwen en slachtoffers, die onderdrukt worden en gered moeten worden.

Laat mij je vertellen wie ze eigenlijk zijn. Zij waren de eersten die hun families hebben geholpen te aarden in nieuwe, onbekende landen. Zij zijn moeders die hun kinderen grootbrengen met een dubbele hoeveelheid wilskracht, die hen leren schipperen tussen verschillende culturen en hen inspireren om te dromen. Ze zijn moeders die zonder enige erkenning hele gemeenschappen draaiende houden in Nederland.

Het maakt mij trots dat deze vrouwen hun kinderen hebben opgeleid tot de professionals die ze vandaag zijn. Wij, die kinderen, zijn bijvoorbeeld ondernemers die eigen bedrijven runnen, artsen in ziekenhuizen, advocaten in rechtbanken. Wij zijn ook schrijvers die onze verhalen vertellen, kunstenaars die schoonheid creëren, wetenschappers die grenzen verleggen.

Vergeet de eerste Marokkaanse burgemeester in Nederland niet – en de eerste Marokkaanse burgemeester van een grote stad in Europa. Want achter elk van deze successen staat een moeder met een Zeeman-tas op de markt, die haar persoonlijke wensen heeft opgegeven zodat haar kinderen hun dromen kunnen najagen.

Wij eisen erkenning voor wie wij en onze moeders zijn

Toch blijven de Nederlandse media koppig vasthouden aan dat eenzijdige beeld van de zogenaamde onderdrukte moslima. De vooroordelen zeggen meer over die mensen dan over wie onze moeders werkelijk zijn. Hokjesdenkers weigeren te zien dat achter een schuifelende vrouw met een Zeeman-tas een inspirerend verhaal schuilt.

En zelfs als zij enkel een huisvrouw is, wat is daar mis mee? Wie bepaalt eigenlijk dat uiterlijke symbolen zoals een hoofddoek iets zeggen over iemands levensgeluk? Waarom zouden we überhaupt geluk willen afmeten aan nietszeggende kenmerken?

Onze moeders zijn geen personages in verhalen over onderdrukking en bevrijding. Ze zijn mensen van vlees en bloed, met eigen dromen en streven. Ik vind dat het tijd wordt dat de Nederlandse media en samenleving verder kijken dan dit verstikkende stigma. Want haar identiteit is geen beperking, maar een bron van kracht. Haar geloof is geen keten, maar een anker. Haar cultuur is geen gevangenis, maar een schatkist.

Mijn stem – samen met die van talloze andere moslimvrouwen – wordt steeds luider. Wij eisen geen medelijden of bevrijding. Wij eisen erkenning voor wie wij en onze moeders zijn. We zijn sterke vrouwen die onze eigen pad kiezen en die hun kinderen opvoeden tot wereldburgers.

Dus, de volgende keer dat je een moslimvrouw op straat ziet, kijk dan verder dan je vooroordelen. Zie de mens, de vrouw, de drager van dromen. Want zij zijn hier en ze zijn sterk met of zonder Wibra-tas.

Bovendien wordt het echt tijd om voorbij het winkeltasje te kijken. Want achter elk stigmatiserend beeld schuilt een menselijk verhaal dat verteld moet worden. Dat is meer dan zomaar een verhaal: het is een bewijs van vrouwelijke veerkracht. Van onvoorwaardelijke liefde en van een hart dat blijft vechten. Het overstijgt alle mediahokjes en daarom is het te belangrijk om niet te vertellen.

Deze verhalen helpen om bestaande vooroordelen te doorbreken en een completer beeld te scheppen van wie deze vrouwen zijn. Zo werken we aan een samenleving waarin vrouwen niet beoordeeld worden op het plastic tasje dat ze vasthouden, de kleding die ze kiezen en de hoofddoek die ze dragen.