Süvari Öztürk is een Turks-Nederlandse zanger die Anatolische rockmuziek maakt. In zijn politiek geëngageerde album Enkaz neemt hij het Turkse regime op de korrel. ‘Ik sluit mijn ogen niet voor het onrecht in Turkije.’
Afgelopen zaterdag gaf Süvari Öztürk in het uitverkochte Theater Zuidplein in Rotterdam een denderend concert voor honderden voornamelijk Turks-Nederlandse bezoekers. Hij mengt traditionele Turkse folklore met moderne rockmuziek. ‘Dat ging super,’ zegt Öztürk. ‘Ik kan er nog lange tijd van nagenieten.’
Trad je voor het eerst op in Nederland?
‘Nee, zeker niet. Maar mijn ensemble en ik keken er wel met veel enthousiasme naar uit.’
Ik heb je album beluisterd en je interviews gelezen. Mijn eerste gedachte was: ‘Oh, dit is een van onze Turkse rockers.’ Hoe ben je in de Anatolische rock terechtgekomen?
‘Wat mooi dat je dat zo verwoordt. Het maakt me blij dat mijn muziek op de juiste manier overkomt en als ‘onze’ wordt omarmd. Ik denk dat dit genre in mijn aard ligt. Enerzijds houd ik vast aan de traditionele Anatolische klanken en volksliederen; anderzijds heb ik een progressieve, liberale en soms opstandige kant.
Wat bedoel je?
‘Ik laat het diepgaande, sentimentele en simpele karakter van het traditionele samengaan met het vrije, energieke en kleurrijke karakter van het moderne. Het behoud van volksliederen vind ik belangrijk. Daarin liggen onze historie, normen en waarden geborgen. Het is de taak van maatschappelijk betrokken songwriters om deze erfenis te beschermen en de huidige verhalen in eigentijdse, maar passende, vormen te gieten.’
Wie zijn je helden uit de Anatolische folklore?
‘Mijn grootste inspiratiebronnen zijn artiesten die, net als ik, hun inspiratie putten uit het maatschappelijk realisme en pleiten voor rechtvaardigheid. Namen als Cem Karaca, Ahmet Kaya, Zülfü Livaneli en Mahsuni Şerif zijn daar enkele voorbeelden van.’
‘Ik leefde in stille bewondering voor het mooie land Turkije’
Sommige liedjes ademen ook de status van het vreemdeling-zijn, gurbet. Voel jij je een vreemdeling in Nederland?
‘Ik ben in Nederland geboren, opgegroeid, heb hier mijn opleiding gevolgd en mijn leven opgebouwd. Ik citeer graag de dichter Jan Prins:
Te Rotterdam ben ik geboren
onder de adem van de Maas
en liep in mijn eigen stilte
te midden van het straatgeraas.’
Ah, je kent ook de Nederlandse klassiekers. Maar toch zing je in het Turks, en ook in het Grieks, hoorde ik.
‘Jazeker. In mijn vwo-jaren had ik, wat toen zo genoemd werd, een talenknobbel, en heb ik zowel de Nederlandse als de Duitse literatuurgeschiedenis geleerd. Hoewel ik het als een voorrecht beschouw om in dit prachtige land te wonen als een gelukkige, goed geïntegreerde en goed opgeleide burger, voel ik me eerlijk gezegd niet verbonden met één specifieke nationaliteit. Als ik het toch een naam moet geven, zou ik mezelf een Turkse Nederlander noemen. Maar in plaats van mijn focus te leggen op nationaliteit, richt ik me op het mens-zijn en vooral op het streven om een goed mens te zijn. De tweede song van mijn album heet dan ook Derdim insandır benim (de mensheid is mijn zorg, red.).’
‘Wat betreft het Grieks: mijn liedje, Feridun, ach pedi mou, heb ik in twee talen gezongen. Het gaat over een achtjarig jongetje, Feridun Maden, dat in november 2017 samen met zijn ouders en twee zussen, van elf en dertien jaar, verdronk in de Egeïsche Zee, op de vlucht voor het onrecht van het huidige Turkse regime. (Ze werden door de Turkse staat vervolgd vanwege vermeend lidmaatschap van de Gülenistische beweging, die in Turkije categorisch verantwoordelijk wordt gehouden voor de couppoging in 2016, red.) Uiteindelijk waren het de Griekse mensen die hun bleke lichamen uit het water hebben gehaald. In Turkije werd hun dood destijds als het ware toegejuicht. Ik vind het nog steeds een van mijn meest terechte en oprechte beslissingen om de nagedachtenis van Feridun Maden en zijn familie op deze manier een plek te geven in mijn muziek.’
Tragisch. Maar hoe zit het met gurbet, zie je dat zelf ook zo?
‘Naar mijn mening zou sürgün, oftewel ballingschap of verbanning, een betere benaming zijn. In mijn muziek verwerk ik voornamelijk geëngageerde thema’s. In sommige liedjes vertel ik de verhalen van gezinnen die onterecht hun huis en haard hebben moeten verlaten en helaas levensgevaarlijke routes niet hebben overleefd. Wat betreft het vreemdeling zijn, kan ik het volgende zeggen: ik ben geboren als eerste kind van een vader die in 1978, op achttienjarige leeftijd, als gastarbeider naar Nederland kwam, en een moeder die in 1980, als weeskind op vijftienjarige leeftijd werd uitgehuwelijkt.’
Een situatie van armoede dus?
‘Nederland bood toentertijd meer kansen dan een dorpje hoog in de Anatolische bergen, dus kwamen ze hierheen samen met mijn opa en oma. Hun jaren tachtig gingen voorbij met heimwee naar thuis, hunkerend naar de zeldzame bezoeken die slechts om de twee of drie zomers mogelijk waren. Elke heenreis werd gekenmerkt door een steeds groter wordend verlangen en tranen, die alleen maar in hevigheid toenamen naarmate de afstanden korter werden en het moment van hereniging naderde. Het is moeilijk te ontkennen dat de muziek van iemand die zijn kindertijd in deze omgeving heeft doorgebracht, altijd vergezeld zal zijn van de melancholie van het verre thuis, en dat deze gevoelens onbewust zullen doorklinken in de muziek.’
