Er zijn in de geschiedenis weleens kabinetten geweest die populairder waren dan die van Dick Schoof. Nu het gevallen is, wordt er volop gediscussieerd hoe het verder moet, met de partijen van Omtzigt en Van der Plas en natuurlijk of partijfusie GroenLinks-PvdA een goed antwoord heeft op dit rechtse kabinet. Over één partij gaat het nooit: D66.
Bij een impopulair kabinet waar met name NSC heel veel kiezers is kwijtgeraakt en de VVD voor een koers koos die opvallend vaak op die van de PVV lijkt, zou je denken dat er ruimte is voor groei van een liberale partij. Bij EenVandaag zien we dat D66 maar één zetel zou winnen als er nu verkiezingen waren. Dat ligt niet aan de peiling: bij Maurice de Hond is het beeld niet echt anders. Daar gaat er zelfs een zeteltje voor Rob Jetten vanaf. Interesseert het iemand eigenlijk nog iets?
Redelijke mensen
Heel vroeger ben ik lid geweest van D66. Het was de tijd van aansprekende politici als Boris Dittrich, Boris van der Ham en Lousewies van der Laan. Ik heb het niet lang als partijlid volgehouden, maar het was wel een sympathieke club: gematigd, niet zo uitgesproken, nadenkerig, u kent het wel. D66’ers zochten de nuance, twijfelden weleens over hun standpunten, keken vanuit verschillende perspectieven en zagen meerdere wegen naar Rome. Je kon er als redelijk mens goed mee voor de dag komen.
Soms zou je vergeten dat D66 een liberale partij is
Waar staat D66 tegenwoordig voor? Misschien is het beeld van Kaag in de auto wel de beste samenvatting. Ze vroeg zich af ‘wie die mensen zijn’ die FvD stemmen. Het is niet zozeer de wereldvreemde houding die in zo’n vraag doorklinkt, maar vooral de onwil om je erin te verdiepen of beter: de vraag waarom Kaag dat niet allang had gedaan. Ergens denk je: die redelijke mensen van vroeger zouden zich dat wel oprecht afvragen, zouden er met anderen over praten en erop hebben gereflecteerd.
Nu niet meer, want D66 is inmiddels de partij van de vastgeroeste principes. Of het nou gaat over Gaza, het klimaat, de EU, diversiteit, orgaandonatie, onderwijs of de transgenderwet: in al die gevallen is de mening van D66 gebeiteld in beton, weet de partij dat men de wetenschap aan zijn kant heeft en is er geen enkele reden om aan de eigen standpunten te twijfelen of andere overwegingen of nuances toe te laten. Ik wil niet vervelend doen, maar SGP’ers zijn vaak meer open minded.
Bevoogdend en belerend
Zo is D66 een partij waar redelijke mensen het nog steeds mee eens kunnen zijn, want wie is nou voor het uithongeren van Gazanen, voor wetgeving die transgenders discrimineert of beleid dat geen oog heeft voor de diversiteit die simpelweg kenmerkend is voor Nederland? Het is de toon die de muziek maakt en die is bij D66 continu de verkeerde. Redelijke mensen kunnen ongetwijfeld heel vaak tot conclusies komen die D66 ook trekt, maar mag het wat minder bevoogdend en belerend?
Soms zou je vergeten dat D66 een liberale partij is: een partij die mensen vrijheid wil geven over eigen handelen en doen, niet gebonden aan strakke regels die van bovenaf worden opgelegd. Daar past een overheid bij die enige afstand houdt en niet continu tegen mensen zegt wat ze wel en niet mogen vinden, of het nou gaat over windmolens, internationaal onderwijs of euthanasie. Zou het kunnen dat je de huidige betweterij wel een tijdje kunt volhouden, maar dat deze vroeg of laat steeds meer mensen van je vervreemdt?
Hoe erg het is? Vraag het D66’ers en ze durven nauwelijks op dit probleem in te gaan terwijl elke buitenstaander het ziet. Dit komt niet vanzelf goed.
Als het merendeel van het tienpuntenplan van Geert Wilders op het gebied van asiel en migratie niet wordt uitgevoerd, zal de PVV-leider de stekker eruit trekken, zo schreef hij afgelopen weekend op X. Is een kabinetsval aanstaande, of wordt de soep niet zo heet gegeten?
Vanavond om 18.00 uur vergadert het kabinet over de tien punten die Geert Wilders vorige week maandag presenteerde in een door hem georganiseerde persconferentie. Het ging voor een groot deel om maatregelen uit het verkiezingsprogramma van de PVV. Na maanden onderhandelen kwamen de coalitiepartijen echter uit op een akkoord waarin lang niet al deze maatregelen voorkwamen. Wilders is het nu zat en wil dat de grenzen worden gesloten voor asielzoekers, en dat alleenstaanden met een verblijfsvergunning na veertien weken de azc’s verlaten — om een aantal van zijn voorstellen te noemen.
Dat hij juist nu met een kabinetsval dreigt, is een opvallende timing, vindt Yarin Eski, universitair hoofddocent bestuurskunde en criminoloog aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. ‘De NAVO-top is over twee weken. Nederland is gastland van deze NAVO-top. Als er op dat moment een demissionair kabinet zit, zou dat ertoe kunnen leiden dat leiders, zoals bijvoorbeeld president Trump, besluiten niet te komen.’
‘Het zou beter zijn als het kabinet pas na de NAVO-top valt’
Waarom Wilders er dan juist nu voor kiest om te dreigen met een kabinetscrisis? ‘Wilders houdt de peilingen nauwkeurig in de gaten. Hij zou nooit dreigen om de stekker eruit te trekken als hij daar als partij onder zou lijden’, denkt Kivilcim Pinar, raadslid voor de Partij voor de Dieren in Alkmaar. ‘Dit is vooral een signaal voor zijn achterban: dat hij zijn best doet, dat hij bezig is met deze agenda.’
De PVV steeg inderdaad in de peilingen nadat Wilders zijn migratie-eisen opnieuw op tafel had gelegd vorige week. De partij komt nu uit op 31 zetels, drie meer dan bij de vorige peiling een maand geleden. Maar GroenLinks-PvdA staat nu op 30 zetels. Bovendien blijft de VVD met 25 zetels een van de grootste partijen.
‘Ik denk dat Wilders hier niet zo heel veel mee wint’, zegt Tutku Yüksel, raadslid voor GroenLinks Wageningen. ‘De vorige keer dat het kabinet viel, was dat ook op migratie. De PVV heeft zichzelf eigenaar gemaakt van dat onderwerp en daarvan geprofiteerd. Maar we zijn nu anderhalf jaar verder en we hebben heel veel andere problemen. Neem de tekorten in de zorg, de wooncrisis, de stikstofcrisis. Mensen zien in dat Wilders deze problemen niet kan oplossen. Hij gedijt op chaos. Ook rechtse stemmers beginnen dat in te zien.’
Wie trekt de stekker eruit?
Volgens Fatimazhra Belhirch, die namens D66 in de Eerste Kamer zit, is de vraag vooral of de VVD bereid is het kabinet te laten vallen. ‘Als het kabinet valt, zou de VVD, gezien de peilingen, moeten samenwerken met GroenLinks-PvdA. De zittende partijen hebben er helemaal geen baat bij als het kabinet valt. Ik zie het kabinet niet vallen.’
‘De vraag blijft: wat is eigenlijk de endgame van de PVV? Is dat de grootste partij blijven, of regeren? In het huidige kabinet komt hij niet verder, hij krijgt zijn plannen er niet doorheen, en dat gaat echt niet veranderen. Hij heeft als partij weinig vooruitgang geboekt. Voor hem is het waarschijnlijk veel fijner om vanuit de oppositie dingen te roepen’, denkt de D66’er.
‘Laat de boel maar klappen, dan komt er chaos, en dat is wat deze leiders willen’
‘Wilders doet, naar het voorbeeld van Trump in Amerika, aan wat je in het Engels accelerationism noemt: het versneld aansturen op een nieuwe wereldorde. Laat de boel maar klappen, dan komt er chaos, en dat is wat deze leiders willen’, zegt Eski. ‘Het is speculatie, maar het feit dat Wilders afgelopen weekend in Hongarije was op een top waar pro-Poetinleiders aanwezig waren, zou erop kunnen duiden dat het creëren van chaos hem is ingegeven door de Russische regering. Deze regering zou profiteren van chaos, zeker met de NAVO-top op komst.’
Goed voor links
Een kabinetsval zou goed zijn voor GroenLinks-PvdA, meent de criminoloog. ‘Ergens hoop ik wel op een kabinetsval, dit zou kunnen betekenen dat het volgende kabinet meer opschuift naar links. Maar liever na de NAVO-top.’ Met dat eerste is Pinar het eens. ‘Zelfs als ik een rechtse kiezer zou zijn, zou ik niet blij zijn met het huidige kabinet. Het is incapabel, ze kunnen niets voor elkaar krijgen. Inmiddels is de maatschappij verruwd en verrechtst en zijn immigranten en vluchtelingen tot zondenbok gemaakt. Toch is er niets gebeurd op dit vlak. Het zijn prutsers. Laat het kabinet maar zo spoedig mogelijk vallen.’
Bij een aanslag in de Amerikaanse staat Colorado raakten acht mensen gewond. De Egyptische verdachte, Mohamed Sabry Soliman (45), riep ‘Free Palestine’ en gooide Molotovcocktails naar mensen die steun betuigden aan Israëlische gijzelaars, meldt de BBC. Volgens de Amerikaanse autoriteiten gaat het om een terreuraanslag met een zelfgemaakte vlammenwerper en brandbare spullen.
De aanslag vond plaats op een plek waar pro-Israëlische groepen wekelijks wandelen voor de gijzelaars die nog worden vastgehouden door Hamas. Vier mannen en vier vrouwen tussen de 52 en 88 jaar raakten gewond.
Soliman, die met een verlopen toeristenvisum uit 2022 in de VS verblijft, zou de mensen hebben opgewacht en hebben toegeslagen nadat zich een groepje had verzameld.
Op 22 mei werden twee medewerkers van de Israëlische ambassade doodgeschoten. De dader scandeerde toen ook pro-Palestijnse leuzen.
De Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, Gideon Sa’ar, laat op sociale media weten ‘geschokt’ te zijn door wat hij betitelt als ‘puur antisemitisme’.
Ook de Israëlische ambassadeur Danny Danon liet van zich horen: ‘Terreur tegen Joden stopt niet bij de grens met Gaza – ook de straten van de VS worden erdoor verbrand’, aldus Danon.
‘We kijken allemaal naar de systematische uithongering van twee miljoen mensen. Een gelivestreamde genocide. De stilte van de wereld is dodelijk’, zegt de Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg vanaf de boot Madleen, met medicijnen en voedsel voor Gaza.
De activiste wil via een humanitaire corridor de blokkade van Gaza doorbreken. Een maand eerder probeerde ze dat al met medestanders vanaf Malta met de boot Conscience. Maar nog voor vertrek werd de boot twee keer kapotgeschoten, vermoedelijk door Israëlische drones.
Greta Thunberg vaart op de Madleen, een boot die deel uitmaakt van de Freedom Flotilla, een vloot die vertrekt vanuit Sicilië. Ook de Ierse acteur Liam Cunningham, bekend van Game of Thrones, zou meedoen, meldt de Turkse nieuwssite Diken.
Vijftien jaar geleden werd ook al geprobeerd de blokkade van Gaza te doorbreken. Israëlische soldaten gingen aan boord van de boot Mavi Marmara en doodden tien vrijwilligers. Dit zorgde voor jarenlange spanningen tussen Turkije en Israël.
‘Deze missie is een voortzetting van die nalatenschap – een weigering om ons over te geven aan stilte, angst of medeplichtigheid. De belegering van Gaza wordt niet alleen in stand gehouden door Israëlische vuurkracht, maar ook door wereldwijde passiviteit’, staat op de website van de organisatoren van de huidige Freedom Flotilla.
Binnen de VVD groeit de onvrede over de pro-Israëlische opstelling van de partij. Liberale critici hebben zich nu in een nieuw platform georganiseerd.
Drie jonge VVD-leden – Maarten Dirkse, Çinar Akdemir en Yusuf Serkan Kunduz – hebben zich aangesloten bij het Liberaal Collectief Nabije Oosten, een werkgroep die pleit voor een consequent liberaal buitenlands beleid, ook als het gaat om Israël en Palestina.
Çinar Akdemir
‘Wat Israël doet is niet liberaal’, zegt Çinar Akdemir. ‘Israël schendt de mensenrechten, zoals het recht op leven en de vrijheid van meningsuiting, maar ook de eigendomsrechten. Er is niets liberaals aan het confisqueren van huizen en grond van Palestijnen. Als liberaal moet je pal tegenover dat soort praktijken staan.’
Op dit moment is het Liberaal Collectief nog klein. ‘Onze appgroep telt vijf mensen’, zegt Maarten Dirkse, oud-raadslid in Leiden lachend. ‘Maar onze ideeën leven veel breder in de partij.’ Zo dienden Akdemir, Dirkse en Kunduz vorig jaar juli een motie in waarin de VVD-Kamerfractie werd opgeroepen te pleiten voor concrete sanctiemaatregelen in EU-verband tegen Israël, vanwege grove mensenrechtenschendingen in Gaza. Hoewel het congres de motie verwierp stemde een kwart van de VVD-leden voor. Dat was een duidelijk signaal dat de eenzijdige pro-Israëlische koers van de VVD-fractie niet door alle leden werd geapprecieerd, aldus Dirkse.
‘Waarom krijgt Israël wél een status aparte?’
Israël heeft met partijleider Dilan Yesilgöz en Ulysse Ellian twee bondgenoten in de Tweede Kamer. Inmiddels is VVD-buitenlandwoordvoerder Eric van den Burg wel kritischer geworden, vanwege de hongersnood in Gaza. Dirkse spreekt van een breuk met het eerdere narratief van ‘ja maar 7 oktober’.
Liberale waarden
Net als Akdemir vindt Dirkse het VVD-beleid ten aanzien van Israël en Gaza onliberaal. ‘De VVD zou een buitenlands beleid moeten voorstaan dat de liberale waarden hooghoudt: respect voor mensenrechten, internationale instituties en het internationaal recht. Maar onze partij steunt de Israëlische regering op een manier die ze bij geen enkel ander land zou doen. Toen een rechter oordeelde dat Nederland moest stoppen met de export van wapensystemen naar Israël, probeerde het kabinet-Rutte IV die uitspraak te omzeilen. Waarom krijgt Israël wél een status aparte?’
Dirkse en Akdemir zijn ook actief bij De Nieuwe VVD, een pressiegroep die zich verzet tegen de samenwerking met de PVV en een sociaalliberale koers voorstaat. ‘Er zijn binnen de VVD mensen die vinden dat we gewoon een rechtse partij zijn met een liberaal sausje’, zegt Dirkse. ‘Tegenwoordig hebben zij zich verenigd in de conservatieve pressiegroep ‘Klassiek Liberaal’. Maar er is ook een ander kamp, dat vasthoudt aan de liberale kernwaarden van de partij.’
Het Liberaal Collectief Nabije Oosten is echter niet de buitenlandtak van De Nieuwe VVD, benadrukt Dirkse. ‘We hebben onze werkgroep juist opgericht, omdat sommige leden van De Nieuwe VVD nog steeds best pro-Israël zijn. In de Verenigde Staten noemen ze die houding ‘progressive except Palestine’, ze zijn liberaal behalve als het om Palestina gaat. Ook oud-president Joe Biden is van deze school.’
Maarten Dirkse
Binnen de VVD was het lange tijd lastig om het over Palestina te hebben. ‘Als je het woord apartheid in de mond nam wilden veel mensen niet meer met je praten, terwijl mensenrechtenorganisaties Amnesty International en Human Rights Watch het Israëlische beleid op de Westbank apartheid hebben genoemd. Ze zeggen dan: ‘Dat zijn linkse clubs, die zijn bevooroordeeld. Tegelijkertijd wordt er wel met Amnesty-rapporten gezwaaid als het gaat om bijvoorbeeld homorechten in Georgië. Amnesty en Human Rights Watch zijn trouwens ook kritisch op Hamas.’
Dirkse is het niet eens met het veelgehoorde verwijt van selectieve verontwaardiging. ‘Natuurlijk ben ik ook kritisch over bijvoorbeeld de situatie in Soedan, of de etnische zuivering van Nagorno-Karabach door Azerbeidzjan, maar dat is Nederland ook. Voor Israël wordt echter constant een uitzondering gemaakt.’
Motie op JOVD-congres
Yusuf Serkan Kunduz
Ook binnen de JOVD, de onafhankelijke liberale jongerenorganisatie die zich richt op de VVD, is kritischer geworden over Israël. Yusuf Serkan Kunduz is bestuurslid van de afdeling Apeldoorn en ziet hoe de kwestie Gaza de vereniging polariseert. ‘Er is eindelijk discussie. Het landelijk bestuur heeft zich lange tijd stilgehouden. Maar zwijgen kan niet meer. Ik diende vorig jaar een motie in om het geweld in Gaza te veroordelen, die toen nauwelijks stemmen haalde. Maar op het JOVD-congres van 24 en 25 mei haalde een nieuwe motie – met bijna precies dezelfde tekst – het wel. Er waren 1283 stemmen voor, 297 tegen en 118 onthoudingen.’ Toch gelooft Kunduz dat de JOVD van Israël geen halszaak wil maken. ‘De jongerenorganisatie profileert zich liever op andere onderwerpen.’
‘Veel jonge VVD’ers zijn kritisch op Israël’
Kunduz was begin 2024 de eerste die op een VVD-congres toenmalig VVD-buitenlandwoordvoerder Ruben Brekelmans aan de tand voelde over het onliberale Israëlbeleid van de VVD. ‘Hij gaf een ontwijkend antwoord, helaas. Maar ik kreeg na afloop applaus vanuit de zaal. Een minderheid in de VVD is niet pro-Israël.’
Volgens Kunduz is de reflex binnen de VVD van oudsher automatisch dat je Israël steunt, ‘zoals je ook automatisch tegen ‘autootje pesten’ moet zijn’. Maar het bloedige optreden van Israël in Gaza heeft geleid tot heroverweging van dit standpunt. ‘Veel jonge VVD’ers zijn kritisch op Israël. Ze zijn niet pro-Hamas, integendeel. Maar ze zien wel dat wat Israël nu doet, haaks staat op liberale waarden.’
Jij-bakken
Voor Akdemir en Kunduz speelt ook hun Turkse achtergrond soms een rol in hoe hun standpunten worden ontvangen. ‘Een VVD-raadslid zei ooit tegen mij: ‘Jij bent moslim, dus natuurlijk pro-Palestina.’ Dat vond ik kwalijk,’ zegt Akdemir. ‘Alsof je identiteit je standpunt bepaalt. Terwijl juist het liberalisme zegt: denk als individu.’
‘Ik erken ook dat Turkije oorlogsmisdaden pleegt in Syrië’
Kunduz krijgt soms jij-bakken over de rol van het Ottomaanse Rijk in de Armeense genocide van 1915, of de Turkse bombardementen op de Koerden in Syrië. ‘Die vergelijkingen zijn niet altijd onterecht, maar wel selectief. Israël wordt ontzien, Turkije niet. Er zit vaak een racistische ondertoon in, maar dat hangt van de context af. Zelf probeer ik consistent te zijn. Ik erken ook dat Turkije oorlogsmisdaden pleegt in Syrië. Maar die zijn qua intensiteit en massaliteit niet te vergelijken met wat Israël nu aan het doen is.’
Liberale dwarsliggers
Alle drie de VVD’ers blijven lid van de partij, ondanks hun kritiek. ‘Als je weggaat, kun je niet meer strijden’, zegt Dirkse. ‘Ik heb net zo veel recht als Yesilgöz om te zeggen welke kant de partij op moet.’ Ze zien zichzelf niet als radicale activisten, maar als liberale dwarsliggers die juist binnen de partij het verschil willen maken.
‘Ik geloof in debat en dialoog,’ zegt Akdemir. ‘Demonstreren is niet per se mijn stijl, al was ik wel onder de indruk van De Rode Lijn, een brede en waardige protestactie. Maar uiteindelijk wil ik de discussie voeren binnen de VVD.’
Ook Dirkse zegt niet zo snel de straat op te zullen gaan. ‘Ik ben naar enkele pro-Palestijnse demonstraties geweest, om mijn ongenoegen te laten blijken over het Nederlandse buitenlandse beleid. Dit waren trouwens breed gedragen demonstraties, geen radicale demonstraties vol Internationale Socialisten en BIJ1-types.’
Of hun invloed voldoende zal zijn om de VVD definitief van koers te doen laten veranderen is nog de vraag. Daarvoor lijkt de positie van de pro-Israëlische Yesilgöz vooralsnog te sterk. Maar dat het debat binnen de partij steeds luider wordt, staat buiten kijf. ‘De VVD is verdeeld,’ zegt Kunduz. ‘En dat is maar goed ook. Want een échte liberale partij moet ruimte bieden voor kritiek. Ook op Israël.’
Op het moment dat ik dit stukje schrijf, was gisteren mijn sportdag. Een van de drie dagen in de week dat ik sport. Daar moet u zich niet al te veel van voorstellen. Ik stap op de hometrainer in de woonkamer, fiets 40 minuten en stap er weer vanaf. Op de gym waar jongeren tegenwoordig massaal naartoe gaan, noemen ze dit cardio. Het zou net zo goed pulmo kunnen heten. Het is immers ook goed voor de longen. En zo kunnen we heel wat organen langsgaan. Ik moet hier wel stoppen. Straks ga ik nog wat over de darmen vertellen. Dat sporten ook daar goed voor is. Maar mijn redacteur vindt dat vies. Het enige stukje dat ze tot nu toe niet heeft geplaatst, ging over darmen. Mensen vinden praten over darmen vies. Hier stop ik dus.
Mensen vinden praten over darmen vies
Sporten voor een spreekuur waar niet zoveel meer gebeurt, geeft rust. Je kunt achter elkaar patiënten goedgehumeurd helpen terwijl je in de luie stoel blijft zitten. Af en toe sta je op voor een lichamelijk onderzoek.
Vanwege het kwaliteitscertificaat was de tweejaarlijkse audit. Of was het driejaarlijks? De auditor snuffelde de hele dag in de praktijk. Collega’s moesten haar spreken en vertellen over wat ze deden en hoe ze het deden. Ik moest alleen spreekuur doen.
Aan het einde van de lunch werd mij opgedragen naar een visite te gaan. Ik kan vanwege privacyoverwegingen geen details vertellen. Ook al ga ik de naam van de patiënt fingeren, kunnen mensen aan de hand van het verhaal de patiënt traceren. Dan is het ook een privacyschending. Of de patiënt leest het en herkent zich erin. Dat is erg. Alleen met toestemming is zoiets niet erg. Of de patiënt kan het niet meer nalezen. Dat is nog erger. Deze visite was niet een alledaags iets. En hier stop ik.
In de middag ging de audit door. Ik had mijn loginpasje op de computer vergeten waar een collega met de auditor ging praten. De auditor had het ontdekt. Dat is erg. De collega gaf mijn pasje terug. Ik ging spreekuur doen. Opeens was er politie in de praktijk. Daarna ook een ambulance. Een collega had ze opgeroepen. De dag was allang geen gewone dag meer. Ik bleef spreekuur doen.
PVV-leider Geert Wilders, influencer Eva Vlaardingerbroek en Yaïr Netanyahu, de zoon van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, zijn keynote speakers op een groot conservatief congres dat gisteren en vandaag plaatsvindt in Boedapest.
Het event heet de Conservative Political Action Conference, afgekort CPAC. Andere sprekers zijn Alternative für Deutschland-voorvrouw Alice Weidel, Santiago Abascal van het Spaanse Vox, opiniemaker Ben Shapiro en natuurlijk de Hongaarse premier Viktor Orbán zelf. Thema’s die dit jaar worden besproken, zijn vrede en veiligheid, ‘patriottisme’, migratie en ‘God, thuisland en familie’.
Met de jaarlijks terugkerende conferentie hoopt de conservatieve Hongaarse regering bruggen te slaan richting de Angelsaksische wereld. Donald Trump en de zijnen zien de aartsconservatieve, autoritaire en pro-Russische Orban als een voorbeeld ter navolging.
Kritiek
GroenLinks-PvdA-Kamerlid Kati Piri heeft op BlueSky scherpe kritiek op CPAC. Ze noemt de conferentie ‘een mix van complotdenkers, rechtsextremisten, Jodenhaters en Poetin-buddies’. Het feit dat ook Wilders hier spreekt rekent ze VVD en NSC zwaar aan, die immers met de PVV in de coalitie zitten. ‘Hoelang wil de VVD en NSC ons land blijven uitleveren aan extremen?’
Wilders begeeft zich in extremistisch gezelschap. Piri wijst haar volgers op Alternative für Deutschland. Onlangs heeft de Duitse inlichtingendienst deze partij bestempeld als extremistisch. Ook noemt ze de Israëlische vrienden van Wilders. Yaïr Netanyahu, de omstreden zoon van premier Benjamin Netanyahu, verspreidde enkele jaren geleden antisemitische memes over de Hongaarse filantroop George Soros. De extreemrechtse parlementariër Ariel Kallner bepleitte een nieuwe Nakba (etnische zuivering) op de Palestijnen. Ook de Israëlische minister van Diasporazaken Amichai Chikli is aanwezig. Hij organiseerde eerder dit jaar in Jeruzalem een congres tegen antisemitisme samen met extreemrechtse partijen uit Europa, reden voor veel Joodse organisaties om deze bijeenkomst te boycotten.
Geert Wilders is niet de enige Nederlandse spreker op het congres: Eva Vlaardingerbroek, bekend om haar extreemrechtse standpunten, is er opnieuw bij. Vorig jaar oogstte de voormalige FvD-politica veel bijval toen ze de racistische omvolkingstheorie promootte, die stelt dat links via immigratie witte Europeanen wil vervangen door moslims en zwarte mensen uit Afrika.
No woke zone
Enkele Nederlandse journalisten, waaronder freelance journalist Peter Olsthoorn, Frank Hendrickx van de Volkskrant en Coen van de Ven van De Groene Amsterdammer hadden vorig jaar geprobeerd om een verslag te schrijven over het CPAC, maar kregen geen accreditatie. Het argument van CPAC? De organisaties waarvoor ze schreven zouden te ‘woke’ zijn.
‘Bedankt voor uw interesse in CPAC Hongarije. Het spijt ons u te moeten informeren dat we op dit moment niet aan uw registratieverzoek kunnen voldoen. Als organisatoren moeten we ons houden aan een van de ijzersterke regels van de conferentie: CPAC is een NO WOKE ZONE. We kijken ernaar uit u te verwelkomen op toekomstige evenementen wanneer en als uw organisatie aanzienlijk minder woke wordt.’
Een domper voor Barendrechtse moslims die samenkomen in het Islamitisch Centrum Barendrecht (ICB). De gemeente vindt dat er geen ‘religieuze activiteiten’ mogen plaatsvinden in een bedrijfspand en dreigt met een dwangsom van 20.000 euro bij herhaling. Zo meldt de regionale omroep Rijnmond.
‘Binnen onze gemeenschap heerst diepe teleurstelling’, vertelt imam Azzedine Karrat aan Rijnmond. ‘Je moet niet onderschatten wat dit met de gemeenschap doet.’
De afgelopen maanden vonden er lezingen en gebedsmomenten plaats in het voormalige kantoorpand. Maar dat mag niet, volgens de gemeente. Volgens het bestemmingsplan mogen er alleen bedrijfsactiviteiten worden georganiseerd.
Ook was er een petitie in omloop tegen een moskee in Barendrecht. Die werd ruim 3700 keer getekend.
Dit terwijl de islamitische gemeenschap van Barendrecht zeer enthousiast is over de eerste moskee in de stad. Tijdens ramadan werd er maar liefst 1 miljoen euro opgehaald. Nu vrezen ze opnieuw de gang naar Rotterdam te moeten maken om een moskee te bezoeken.
Imam Karrat blijft strijdbaar. ‘We hebben alle vertrouwen in de rechtsstaat’, zegt hij.
De onderhandelingen over een staakt-het-vuren tussen Hamas en de VS zijn opnieuw mislukt. Volgens persbureau AFP wijst Hamas het Amerikaanse voorstel, dat wordt gesteund door Israël, af omdat het niet tegemoetkomt aan de eisen van de militante groep.
Hamas interpreteert het plan als ‘de continuering van dood en honger’, maar dan met andere middelen. ‘Het zou geenszins de oorlog stoppen’, aldus Hamas, die desondanks ‘de reacties op het voorstel met volle nationale verantwoordelijkheid’ zegt te bestuderen, aldus een woordvoerder van Hamas.
Het nieuwe, afgewezen Amerikaanse voorstel zou veel minder Amerikaanse garanties op een permanent staakt-het-vuren inhouden. Ook zouden ‘uithongeringstactieken’ en ‘verdrijvingsplannen’ onverminderd doorgaan.
Aan Israëlische kant wordt het afgewezen voorstel aangegrepen om met vol geweld van het leger door Gaza te gaan. ‘Er zijn geen excuses meer’, zei minister Itamar Ben Gvir vanmorgen. ‘Het is tijd om met volle kracht naar binnen te gaan, zonder met de ogen te knipperen, om Hamas te vernietigen en tot de laatste te doden.’
Intussen blijft het Israëlische geweld voortduren. Het wordt door velen, waaronder het Nederlandse Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD), als genocidaal gezien. Afgelopen nacht kwamen bij Israëlische luchtaanvallen opnieuw ten minste 70 Palestijnen om het leven, meldt Middle East Eye. Ook zouden bij een Israëlische aanval op Libanon twee mensen zijn omgekomen.
Als redactie zijn wij dag in, dag uit bezig met hard nieuws en feiten die zelden positief zijn. Elke dag opnieuw een selectie maken voor onze lezers is een uitdaging. Journalistiek gezien beleven we gouden tijden, maar moeten we daar blij mee zijn? Tegelijkertijd worden we overspoeld door negatief nieuws dat ons als mens raakt. Dat merk ik, zowel om me heen als op de redactie.
Het vraagt om evenwicht: omgaan met wat we lezen en horen, zonder uit het lood te raken in ons dagelijks handelen. Iedereen zoekt daarin zijn eigen weg. Zelf probeer ik mijn omgeving tot rust te brengen en te benadrukken dat we niet alles kunnen veranderen, maar wél verschil kunnen maken, door nepnieuws te bestrijden, vooroordelen te ontkrachten en het onderlinge begrip te versterken.
Negatief nieuws trekt logischerwijs onze aandacht. Als journalisten geven we dat door aan onze lezers, uiteraard met onze eigen blik. In redactievergaderingen zoeken we ook bewust naar verhalen die perspectief bieden, om de balans te bewaren. Maar dat lukt niet altijd. En deze tijd is ongekend. Juist daarom ben ik trots op onze kleine redactie, onze columnisten en freelancers, die het ondanks alle beperkingen uitstekend doen. Chapeau!
Op 28 mei ontmoette ik tijdens een bijeenkomst in Amsterdam een lezer, Mehmet, die sinds zeven jaar in Nederland woont en binnenkort les gaat geven op een hbo. Hij zei dat hij moe is van alle negatieve verhalen over Gaza, vluchtelingen en het radicaal-rechtse discours in Nederland en Europa. ‘Waarom schrijven jullie niet over algemene onderwerpen als onderwijs, milieu en sport?’ vroeg hij.
Ik legde uit dat we met een kleine redactie brede thema’s niet kunnen behappen en dat we ons richten op de biculturele samenleving. Met de middelen en mankracht van de grote media kunnen we nu eenmaal niet concurreren.
Hoe bied je hoop zonder de waarheid te verdoezelen?
Toch bleef zijn opmerking knagen. Ben ik, door telkens ellendig nieuws te brengen, zélf deel van het probleem? Hoe bied je hoop zonder de waarheid te verdoezelen? Die vragen kwamen opnieuw naar boven tijdens de demonstratie van 17 mei.
De grootste in twintig jaar: meer dan 100.000 mensen stroomden naar Den Haag om te protesteren tegen het kabinetsbeleid rond Israël. Gekleed in rood vormden ze een symbolische grens. Premier Schoof en minister Veldkamp hadden eerder laten weten dat die grens voor hen niet meer geldt, terwijl ze schending van het oorlogsrecht eerst nog als onaanvaardbaar beschouwden.
De opkomst van vooral witte Nederlanders, vaak samen met hun kinderen, bood steun aan velen. Ook aan biculturele Nederlanders die zich in hun zorgen om Gaza geïsoleerd voelden. Ik vroeg mijn collega of hij dat had verwacht. ‘Niet echt’, zei hij. Onze columnist Kirsten van den Hul schreef over de helende kracht van demonstraties: omringd zijn door mensen die hetzelfde verdriet en dezelfde machteloosheid delen.
Een dag later kondigde Veldkamp aan dat hij binnen de EU wil laten toetsen of Israël nog aan de samenwerkingscriteria voldoet. Dat onderzoek komt er nu, vanwege de blokkade van voedsel, water en hulp voor Gaza.
De demonstratie lijkt een kantelpunt in publieke en politieke opvattingen. Net als de oproep van burgemeester Halsema aan het kabinet om het geweld in Gaza te stoppen. Universitaire ziekenhuizen startten een estafetteactie ter nagedachtenis aan omgekomen hulpverleners en om aandacht te vragen voor de schrijnende medische situatie.
Toch lijkt het weinig uit te halen. Het geweld in Gaza gaat onverminderd door. Zo verloor een kinderarts bij een bombardement negen van haar tien kinderen en bleef tóch werken. Een hartverscheurend voorbeeld van de gruwelijke realiteit van deze oorlog.
We staan dus voor een keuze: blijven we ramp op ramp serveren, of zoeken we ook naar verhalen die woede omzetten in iets constructiefs? Waar ligt de grens tussen confronterende journalistiek en verlammende herhaling? Welke verantwoordelijkheid nemen we, als makers en lezers, om de waarheid onder ogen te zien en de toekomst niet op te geven?
Ik kies voor radicale eerlijkheid én radicale menselijkheid. We brengen de feiten zoals ze zijn, zonder ze te verdoezelen, en zoeken tegelijk naar stemmen die perspectief bieden: mensen op straat, docenten in klaslokalen, artsen die blijven werken, jongeren die demonstreren. Zo bewaken we onze journalistieke én morele grens, en laten we zien dat betrokken journalistiek mogelijk is. Dat is, denk ik, de enige manier om het gif te neutraliseren en elkaar heel te houden.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
