Dit najaar vindt in de Zwitserse stad Nyon de Unity Euro Cup plaats, een Europees voetbaltoernooi voor vluchtelingen. Om te bepalen welke spelers naar het eindtoernooi mogen, organiseren deelnemende landen nationale voorrondes. AVV Zeeburgia is gastheer voor één van de vier Nederlandse voorrondes.
Bij AVV Zeeburgia stonden ze aanvankelijk niet te springen van vreugde toen er naast hun club een gemengd wooncomplex voor statushouders en studenten werd gebouwd op Stek Oost. ‘Wij baalden even, want we raakten een trainingsveld kwijt’, zegt voorzitter Huub Wilbrink tegen de Amsterdamse omroep AT5. Maar al gauw besloot de voetbalclub de weerstand te laten varen. AVV Zeeburgia opende haar deuren voor statushouders die mee wilden voetballen. ‘Wij vinden het belangrijk dat iedereen kan sporten’, zegt Wilbrink hierover. ‘Het gaat erom dat je hier bij ons gewoon je ding kan doen.’
Daarom vond de voetbalclub het ook niet meer dan vanzelfsprekend dat één van de vier lokale voorrondes voor de Unity Euro Cup bij Zeeburgia plaatsvond. Deze voorronde werd gister gespeeld. Op 1 september zullen de beste teams een laatste toernooi in Zeist spelen. De KNVB beslist daarna wie er naar Zwitserland mogen.
De Unity Euro Cup 2024 is een initiatief van VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR en de EEFA.
Nu alle ogen gericht zijn op Gaza, en in beperkte mate op Oekraïne, is het lastig om aandacht te vragen voor Soedan. Maar het land heeft momenteel het grootste aantal binnenlandse ontheemden ter wereld. Soedan verdient onze aandacht, zegt Tineke Ceelen, directeur van Stichting Vluchteling.
Afgelopen zaterdagavond vond in Theater Zuilen in Utrecht een benefietavond voor Soedan plaats. Het doel was de noodsituatie in het land onder de aandacht te brengen. Het initiatief kwam van Abdulaal Hussein. Hij en zijn zus Mabrooka Hussein zijn bekend van de documentaire Fight or Flight. Een BNNVARA-productie waarin programmamaker Sahil Amar Aïssa de levens volgt van een persoon die achterbleef, én een persoon die naar Nederland vluchtte. Abdulaal was de persoon die naar Nederland vluchtte. Zijn goede vriend Suhaib en Mabrooka bleven achter, hoewel zijn zus inmiddels ook in Nederland is. Ze was politiek actief en niet langer veilig in Soedan.
‘Er is hongersnood, er zijn overstromingen en er is oorlog’, antwoordt hij op de vraag wat we moeten weten over Soedan. ‘En dan bedoel ik geen conflict, maar echt oorlog. Conflict is iets wat tijdig is en weer over gaat. In Soedan duurt het al jaren.’
Een nieuwe strijd
Sinds april 2023 woedt er een nieuwe strijd in het land, tussen het regeringsleger en de Rapid Support Forces (RSF). Die laatste troepenmacht komt voort uit de Janjaweed, een gewapende groepering die zich tussen 2003 en 2006 schuldig maakte aan moord, marteling en verkrachting in Darfur. De strijd tussen de rivaliserende fracties heeft al duizenden mensen het leven gekost. Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) zijn sinds 15 april 2023 meer dan 7 miljoen mensen door de gevechten binnen Soedan ontheemd geraakt. Bovendien lijkt het te gaan om etnisch gemotiveerd geweld. Darfur dreigt opnieuw het toneel te worden van een genocide tegen de niet-Arabische bevoking, door de RSF en aanverwante Arabische milities.
De nieuwe strijd volgde op jarenlange politieke onrust. In 2019 kwam de dictatuur van president Omar al Bashir na dertig jaar ten einde. Er kwam een militaire overgangsraad, die plaats zou moeten maken voor een democratisch gekozen regering. In 2021 pleegde het leger echter een staatsgreep en ontbond de regering. Demonstraties tegen het militaire regime werden met de harde hand neergeslagen. Het zijn deze demonstraties die Suhaib en Mabrooka met gevaar voor eigen leven laten zien in Fight or Flight.
‘Er lijkt een trend te bestaan om te geven om één oorlog, en dat is op dit moment niet Soedan’
En nu is er dus een nieuwe geweldsuitbarsting, die verdacht veel lijkt op het drama in Darfur in 2003. ‘Dit is misschien wel waarom het zo lastig is om aandacht te vragen voor Soedan. Er is elk jaar wel iets aan de hand. Er is honger, oorlog, conflict; er zijn continue problemen, en het is niet makkelijk daar steeds weer de schijnwerpers op te krijgen’, zegt Tineke Ceelen, directeur van Stichting Vluchteling. Ze denkt dat men in staat is slechts op een beperkt aantal conflicten te focussen. ‘Een oorlog tegelijk, zong Jeroen van Merwijk in een van zijn liedjes. Alle ogen zijn nu gericht op Gaza, en in zekere mate op Oekraïne, maar ook die oorlog krijgt minder aandacht. Andere oorlogen en conflicten krijgen nauwelijks aandacht.’
Beeld: still uit de documentaire Fight or Flight.
Desalniettemin is de hulpbehoefte groot, legt ze uit. ‘Er zijn momenteel meer dan 10 miljoen mensen ontheemd in Soedan zelf, het hoogste aantal ter wereld. Daar bovenop zijn 2,2 miljoen mensen Soedan ontvlucht en naar buurlanden gevlucht. Een groot deel van hen vluchtte naar Tsjaad, want dat grenst aan de Darfur-provincies. Maar Tsjaad is zelf een straatarm land. Ik kom net terug uit Adré, op de grens met Soedan. Hier verblijven zo’n 165.000 Soedanese vluchtelingen. Als ze aankomen, hebben ze een barre en gevaarlijke tocht achter de rug. Onder hen is veel ondervoeding en trauma. Maar we kampen hier ook met een massaal tekort aan hulp.’
Een onderschat probleem
Het doet pijn bij Abdulaal. ‘Als ik hoor op het nieuws dat er hulpgoederen aan de grens met Gaza staan omdat deze het gebied niet in mogen, denk ik wel eens: bij ons aan de grens zijn die hulpgoederen er niet. Daarmee wil ik niet zeggen dat de ene oorlog erger is dan de andere. Maar er lijkt een trend te bestaan om te geven om één oorlog, en dat is op dit moment niet Soedan.’
Abdulaal Hussein. Beeld: still uit de documentaire Fight or Flight.
Abdulaal denkt dat er hierdoor weinig begrip is voor vluchtelingen uit Soedan in Nederland. ‘Ik ken vluchtelingen die al twee jaar wachten op een verblijfsvergunning. De regering denkt dat het om een conflict gaat dat op den duur wel overgaat, omdat er gewoon te weinig bekend is over de situatie in Soedan. Het is nergens veilig in Soedan, niet in Darfur en niet in de andere gebieden.’
In de documentaire, die gemaakt is voordat de strijd tussen de RSF en het regeringsleger uitbrak, is te zien hoe hij en andere demonstranten een brief overhandigen aan de plaatsvervangend directeur van de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND). ‘Ik snap dat de situatie op dit moment ingewikkeld is. We wachten op een nieuw beleid. We kunnen even geen besluiten nemen omdat we moeten inschatten hoe de situatie ter plekke is voordat we asielaanvragen kunnen goedkeuren’, zegt de IND-medewerker tegen de demonstranten.
Vooral negatieve aandacht vluchtelingen
‘Hier kan ik niet zoveel over zeggen. Wij zijn vooral gericht op hulp in de regio, waar de meeste Soedanezen zitten. Maar wat daarvoor nodig is, is dat we ons hier in Nederland bewust zijn van het probleem in Soedan. Zodat er meer hulp op gang komt, maar ook zodat er pogingen gedaan worden om de strijdende partijen met elkaar om de tafel te krijgen’, zegt Ceelen.
‘Het is in deze tijd erg moeilijk om aandacht te vragen voor vluchtelingen in het algemeen. Vluchtelingen staan vooral op een negatieve manier in de schijnwerpers. We zijn erg op onszelf gericht, we kijken wat het voor ons betekent en niet naar wat het voor vluchtelingen betekent. Maar mensen die om hulp roepen, doen dat nooit voor niets.’
‘Consequent verzet tegen onrecht en bestuurlijke willekeur. Het is tijd voor herstel van wederzijds vertrouwen. Nederlanders mogen niet opnieuw onrecht worden aangedaan.’ Zie hier de presentatie van die nieuwe partij NSC, niet lang vóór de verkiezingen van 22 november 2023.
Maar dan is er de uitslag. De NSC onder leiding van haar leider Pieter Omtzigt gaat in zee met de VVD, met de BBB en met de PVV van Geert Wilders.
Maar hoe zit het dan nu met ‘Verzet tegen onrecht’ en ‘Tijd voor herstel van wederzijds vertrouwen’ van dat Nieuw Sociaal Contract? Meneer Omtzigt, zover u dat al meende te hebben, mijn vertrouwen heeft u in alle opzichten verbruid.
U deinst er niet voor terug, in deze ongehoorde coalitie, een minister in uw kabinet toe te laten die niet schuwt om de nazi-term ‘omvolking’ te gebruiken. En ze deed meerdere uitspraken die getuigen van islamofobie en racisme.
Na het debacle met mislukt beoogd minister Gidi Markuszower wordt Marjolein Faber naar voren geschoven. Een vrouw die berucht is om uitspraken als ‘de Koran verbieden, moskeeën dicht, weg met die islam’, wordt, ook met Omtzigts welnemen, minister van Migratie. Een vrouw die bij de benoeming van de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch samen met Geert Wilders een spandoek omhoog hield met de tekst ‘Geen Arnhemmistan! We raken ons land kwijt!’
Pieter Omtzigt werd op 15 juni in het programma Nieuwsuur met deze uitspraken van deze aanstaande minister geconfronteerd. Maar hij wuifde de bezwaren lacherig weg. ‘Ook de PVV heeft in januari haar handtekening onder de door de coalitiegenoten opgestelde rechtsstaatverklaring gezet. Ik heb er vertrouwen dat een minister in mijn kabinet deze termen niet zal gaan gebruiken.’ ‘Maar meneer Omtzigt, als een minister dat dan wel doet, wat gaat u dan doen?’ Opnieuw dat lachje. ‘Ik vertrouw er op dat dit niet gaat gebeuren.’
Die overlevende van de verschrikkingen in de jaren 1940-1945 vertrouwt mij toe dat hij er voor kiest om toch nog één keer zo’n nazi in het gezicht te kijken. Jaren later. Een van zijn beulen. De man móét voor zichzelf weten hoe het in vredesnaam mogelijk is dat een mensenwezen in staat was om dat onbeschrijfelijke leed van de Holocaust toe te brengen aan andere mensen.
Meneer Omtzigt, mijn vertrouwen heeft u in alle opzichten verbruid
De voormalige beul legt het in een paar zinnen uit. ‘Joden waren mijn medemensen. Tot het moment dat die propaganda begon. Joden moesten worden uitgesloten, Joden moesten het land worden uitgegooid, Joden moesten worden opgepakt. En uiteindelijk moesten Joden worden weggevaagd. Van medemens werd de Jood tot vernietigingswaardig. Toen de Jood in de ogen van mij als Duitser die fase had bereikt was inmiddels alles mogelijk.’ Hij besluit zijn verhaal met een diepe zucht. ‘Ik kon het doen. Het resultaat van propaganda.’
Pieter Omtzigt beroept zich op een hoofdlijnenakkoord, een coalitieakkoord en een rechtstaatverklaring. Hij vertrouwt erop dat deze papierwinkel haat, racisme en xenofobie de komende regeringsperiode in toom gaat houden. Ik heb daar niet eens een hard hoofd in. Ik geloof er helemaal niets van.
De getuigenis van deze beul zegt alles. Zoals iedere vorm van rassenhaat, moslimhaat of ook antisemitisme al eeuwen lang onuitroeibaar is, zal het nu niet anders zijn.
De propaganda heeft opnieuw haar werk gedaan. Propaganda van de afgelopen twintig jaar, die nota bene het product is van die ministers die Omtzigt zelf in zijn kabinet heeft laten opnemen. En met hem de VVD en de BBB.
De harde waarheid is altijd krachtiger dan het geduld van papier. Het zal nu niet anders zijn. En zo kunnen de idealen van die nieuwe NSC op de schroothoop, samen met hopelijk deze aanstaande regering.
Extreemrechts bij, monde van de PVV, krijgt niet alleen eindelijk gelijk. Zij krijgt nu ook eindelijk macht. En dat is alleen maar mogelijk geworden door een weglachende Pieter Omtzigt, een machtswellustige Dilan Yesilgöz en een naar zetels smachtende Caroline van der Plas.
Mij rest alleen nog een klein beetje hoop. En wat is die hoop dan? De hoop dat ik toch ongelijk heb. Maar mijn verstand vertelt mij dat ik daar niet teveel op moet rekenen. Daarvoor heb ik te veel geschiedenis aan mijn kant staan.
De Vereniging voor Turkse Culturen en Erfgoed in Azerbeidzjan roept een nieuwe catalogus in het leven met het cultureel erfgoed van de Turkse wereld. Zo zou de Turkse cultuur niet alleen worden gepreserveerd en hersteld voor de komende generaties, maar ook gepromoot.
Dit schrijft de regeringsgezinde Turkse krant Daily Sabah. ‘We hebben goedopgeleide experts in geschiedenis, archeologie, architectuur, kunsten en folklore’, zegt Aktoty Raimkulova, de voorzitter van de vereniging. ‘Het is belangrijk dat deze expertise behouden blijft als onze gemeenschappelijke cultuur.’
Volgens Raimkulova ontstond het idee tijdens een topontmoeting van de Organisatie van Turkse Staten (waar naast Turkije, Azerbeidzjan, Turkmenistan, Kazakhstan, Noord-Cyprus, Kirgizië en Oezbekistan ook Hongarije bij zit) in 2021.
Een werkgroep is daarna aan de slag gegaan en binnenkort is de catalogus digitaal en in print beschikbaar, aldus Raimkulova. In de catalogus staat bijvoorbeeld documentatie van herstelwerkzaamheden aan paleizen en Korans uit de middeleeuwen.
Ook staat een internationale conferentie bij UNESCO in de agenda ter ere van de 950ste verjaardag van het eerste Turkse woordenboek, de Divanu Lugati’t Turk, samengesteld door de Oeigoerse Turkoloog Kashgari Mahmud.
De mede-oprichter van Kick Out Zwarte Piet (KOZP), Jerry Afriyie, vindt de foto van kandidaat-minister Reinette Klever (PVV) met Zwarte Piet op NOS dehumaniserend.
Zo schrijft de activist op Instagram. Reinette Klever, voormalig senator en voormalig parlementariër van de PVV, is door Geert Wilders voorgedragen als minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp. Dit is een opmerkelijke keuze an sich, omdat zij in een debat in 2016 voorstelde de afschaffing van het eigen risico te financieren door ontwikkelingshulp te schrappen.
Na haar Kamerlidmaatschap werkte Klever bij de populistische omroep Ongehoord Nederland (ON) en presenteerde daar het Zwarte Pieten-journaal. Met dat programma protesteerde omroep tegen het geleidelijk verdwijnen van Zwarte Piet van de buis en het Nederlandse straatbeeld.
Maar niet alleen mensen die als Zwarte Piet zijn verkleed zijn racistisch, ook het plaatsen van foto’s van Zwarte Piet in artikelen is dat, vindt KOZP-activist Afriyie. ‘Waarom normaliseren jullie de racistische karikatuur Zwarte Piet?’, schrijft hij op zijn Instagrampagina. ‘Het is 2024 en jullie vinden het nodig om zwarte mensen te dehumaniseren?’
Het plaatsen van stereotype foto’s en afbeeldingen door de NOS is een structureel probleem, vindt Afriyie. ‘Jullie plaatsen ook vaak stereotyperende afbeeldingen van moslims bij artikelen waarbij het niet (perse) over moslims gaat.’ Zijn advies: ‘Doe ff beter!’
De onafhankelijke Brits-Palestijnse politica Leanne Mohamad legt een link tussen de Gaza-oorlog en minachting van moslimlevens in Europa. Volgens haar loopt de globale onrechtvaardigheid tegenover Palestijnen parallel aan onrechtvaardigheid tegenover moslims in het Verenigd Koninkrijk.
Zo meldt Middle East Monitor. Moslims zouden overal, op verschillende manieren geminacht worden en niet als volwaardige burgers en mensen worden gezien. Mohamed veroordeelt in de verkiezingscampagne met name de Labour Partij die niet onomwonden voor een staakt-het-vuren pleit.
Mohamads kandidatuur als Britse politica met een moslimachtergrond staat symbool voor een grote vertrouwensbreuk die Britse moslimstemmers in de Britse politiek ervaren. De Labour Partij is traditioneel de partij waar zij al decennialang op stemmen, maar de Gaza-oorlog laat hen niet ongemoeid. Volgens peilingen is de ‘moslimstem’ voor Labour van 86 naar 60 procent gezakt.
De partij, die nu wordt geleid door Keir Starmer, wordt door Britse moslims van ‘zionisme’ beschuldigd en daarom zou het weinig oog hebben voor de ‘genocide in Gaza’, zo meldt Middle East Monitor.
Starmer kreeg veel kritiek te verduren, toen hij vorig jaar instemde met de volledige blokkade van Gaza door Israël, waardoor miljoenen Palestijnen van stroom en stromend water werden afgesloten.
Er bestaan gelukkig toch nog (enige) grenzen. Op grond van screening door de AIVD heeft Geert Wilders zijn droomkandidaat voor het vicepremierschap Gidi Markuszower moeten terugtrekken – binnen de PVV-fractie ongeveer de ergste van het hele stel. Zelfs VVD en NSC voelden zich er ongemakkelijk bij en schijnen lichtjes tegengesputterd te hebben. Dat wil bij hun voortdurende wegkijkgedrag wat zeggen.
Voor het nieuwe ministerie van Asiel en Migratie zelf maakt zijn val niet zo veel uit. Marjolein Faber is niet minder grof en hardvochtig. Naast de PVV-minister voor Ontwikkelingshulp Reinette Klever, die haar portefeuille het liefst zou opdoeken, is zij minstens de tweede beroepsleugenares in het kabinet. Faber vanwege haar beruchte tweet over een Gronings steekincident in 2019; Klever vanwege haar sleutelrol bij de oprichting van de nepnieuwsomroep Ongehoord Nederland.
In kwaadaardigheid doet Faber weinig voor Markuszower onder, wel in gevaarlijkheid. En het is verheugend dat de AIVD voor zijn komst naar de Treveszaal, en daarmee naar het hart van de macht, een stokje heeft gestoken. Ook al zal dat vast oppercomplotdenker Thierry Baudet in zijn wanen over de Deep State versterken. Interessant is natuurlijk wat de rol van voormalig AIVD-baas Dick Schoof daarbij is geweest: als vicepremier zou Markuszower zijn eerste plaatsvervanger zijn geworden.
Over Markuszower zelf kunnen we kort zijn: dat is getuige tal van onfrisse uitlatingen een Joodse racist die zich een onverkort voorstander van de etnische zuiveringspolitiek van de rechts-extremistische regering van Israël betoont. En evenmin als de ijskast bij Wilders iets voorstelt, kan men erop vertrouwen dat Markuszower zich als kabinetslid wél plotseling fatsoenlijk gedraagt. In de wetenschap dat VVD en NSC dan weliswaar de neus dicht en de billen samen zullen knijpen, maar niets zullen doen wat hun rechtse droomcoalitie in gevaar kan brengen.
In kwaadaardigheid doet Faber weinig voor Markuszower onder, wel in gevaarlijkheid
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu zou met Markuszower een directe pion in het Nederlandse kabinet hebben gekregen. Verdacht van nauwe banden met – en het daaraan gepaarde doorbrieven van vertrouwelijke informatie aan – de Israëlische geheime diensten zou hij een potentieel gevaar voor onze nationale staatsveiligheid hebben gevormd.
Die nauwe band is hoogstwaarschijnlijk de reden waarom Markuszower niet door de screening is gekomen. Helemaal zeker weten wij het niet; ook Wilders heeft immers geen reden gegeven. In dat opzicht heeft Markuszower, als wij het theatrale misbaar over zijn afwijzing buiten beschouwing laten, wel enigszins gelijk: een verdachte moet zich tegen een verdenking kunnen verdedigen. En als hij inderdaad staatsgeheimen heeft doorgebriefd, is dat ook voor de kiezer relevant – ook zonder de precieze inhoud van die geheimen te kennen.
Het is evident dat hij niet in het centrum van de staatsmacht thuishoort – als vicepremier is hij nog veel gevaarlijker dan als vakminister. Dat is extra relevant, gezien de inmiddels bekend geworden vergaande intimidatie van het Internationaal Strafhof door de Mossad. Reken maar dat iemand die zich zo met Israël vereenzelvigt als Markuszower, dan binnen het kabinet bij strafmaatregelen dwars zou gaan liggen – met het risico daarenboven inside-informatie dienaangaande door te geven.
Kortom: het gevaar van landverraad ligt op de loer. Zou dat misschien ook de echte reden zijn waarom Wilders geen premier is geworden? Dus niet zozeer omdat Nederland – om de woorden van Frits Bolkestein ten aanzien van een mogelijk premierschap van Pim Fortuyn in 2002 te citeren – dan internationaal een pleefiguur zou slaan? Want daaraan gemeten krijgen we nu immers een half pleekabinet.
Nee: zouden VVD en NSC voorvoeld hebben dat Wilders zélf mogelijk evenmin door de screening zou zijn gekomen? We weten van zijn evidente sympathieën voor Vladimir Poetin in het verleden, van Russische pogingen via hem en Baudet voet aan de grond op het Binnenhof te krijgen, van Russische lintjes en leningen én van het feit dat Wilders nog na Poetins overval op de Krim zich door het Kremlin liet fêteren.
Er zijn de nauwe banden tussen Wilders en Poetinpraatpaal Viktor Orban. Er is de vanuit Tsjechië aangereikte verdenking van omkoping van Nederlandse politici, voorlopig culminerend in de inval bij een medewerker van Europarlementariër Marcel de Graaff, die eerst PVV’er was en toen overstapte naar FvD.
Zouden ondershandse waarschuwingen van de AIVD aan Dilan Yesilgöz en Pieter Omtzigt niet de ware reden voor hun veto over een premierschap van Wilders kunnen zijn geweest?
Twee beoogde PVV-ministers, Marjolein Faber en Reinette Klever, hebben in het verleden uitlatingen gedaan waaruit blijkt dat ze achter de racistische omvolkingstheorie staan.
PVV-politica Marjolein Faber-van de Klashorst, beoogd minister van Asiel Migratie in het nieuwe kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB, clashte als Eerste Kamerlid met minister-president Mark Rutte in 2020 over het onderwerp. Rutte zei dat de term stamt uit de ‘nazi-ideologie’. Faber probeerde de term daarop wit te wassen, door te verwijzen naar de Verenigde Naties. Rutte liet zich niet overtuigen: ‘Ieder zinnig mens weet waar de term vandaan komt, uit de kringen van Adolf Hitler en de NSDAP.’
Beoogd minister voor Buitenlandse handel en Ontwikkelingshulp Reinette Klever deelde twee jaar terug een bericht van omroep Ongehoord Nederland, waarin stond dat omvolking om ons heen te zien is. De zender lag op dat moment zwaar onder vuur, vanwege een uitzending met Vlaams Belang-leider Filip Dewinter over omstreden theorie.
Het idee van ‘omvolking’ stamt uit de nazitijd. Het concept is tegenwoordig weer populair geworden dankzij het werk van de extreemrechtse Franse schrijver Renaud Camus, die het boek Le Grand Remplacement (De Grote Vervanging) schreef. Daarin betoogt hij dat de linkse elites in het Westen de witte bevolking in ons werelddeel doelbewust ‘vervangen’ door moslims en zwarte Afrikanen.
Vervanging Markuszower
Faber vervangt PVV’er Gidi Markuszower, die aanvankelijk door Geert Wilders naar voren was geschoven als beoogd minister voor Asiel en Migratie. Wilders trok zijn kandidatuur in omdat Markuszower niet door de screening van de inlichtingendienst AIVD kwam.
Markuszower is in het verleden gearresteerd vanwege wapenbezit. Ook werd hij in 2010 door Wilders van de kandidatenlijst gehaald, omdat de inlichtingendiensten signalen hadden dat hij informatie deelde met een buitenlandse inlichtingendienst, hoogstwaarschijnlijk de Israëlische Mossad. Later werd hij wel in het parlement verkozen. Markuszower noemde als Kamerlid het migratiebeleid ‘een grote misdaad tegen het Nederlandse volk’ en pleitte ervoor de verantwoordelijken voor een ’tribunaal’ te dagen.
Inmiddels heeft ook VVD-leider Dilan Yesilgöz zo haar twijfels over de kandidatuur van Faber.
Op de negende dag van de islamitische heilige maand Dhull Hijjah begint het Offerfeest, dat drie dagen duurt. Vlees speelt daarbij een belangrijke rol. Hoe beleef je dit feest als vleesliefhebber, of juist als vegetariër?
Veel vegetarische moslims ervaren hun bestaan zonder vlees anders dan de gemiddelde westerling. Waarbij het in islamitische kringen vooral draait om de biologische afkomst en of het dier goed aan zijn einde is gekomen, gaat de dialoog in het Westen over de vraag of dieren geschikt zijn voor consumptie.
Aicha Le Bruin is geboren en getogen in Dordrecht en zat op een multiculturele middelbare school. Daar kwam ze in aanraking met moslims. ‘Ik begon me in de islam te verdiepen en ontdekte al snel dat alles waarover ik las, logisch was. Het klopte zowel wetenschappelijk als maatschappelijk en daar kon ik iets mee. Toen ik mijn man ontmoette, Marokkaan en moslim, was ik al een tijd bekeerd.’
Inmiddels is ze 27 jaar, getrouwd, schrijfster van kinderboeken en moeder van vier zoontjes. Van huis uit is Aicha grafisch ontwerper. Ze heeft de website www.dutchmoslima.com in het leven geroepen, waarop je onder andere kunt lezen hoe ze van vleesliefhebber transformeerde tot flexitariër.
‘Ik ben opgevoed met de traditionele aardappelen, vlees en groenten. Elke dag vlees was gewoon, totdat ik daar een paar jaar geleden anders over ging denken. In het begin vond ik geen vlees eten behoorlijk moeilijk, maar nu is het tot norm gemaakt en hier gaat je lichaam zich op instellen. Mijn man en ik beseften wat de positieve effecten op lichaam en geest waren. Na een tijdje voelde ik me prettiger en de kwaliteit van onze huid verbeterde enorm.’
‘Daarna ben ik me gaan verdiepen in wat vleesconsumptie met je doet. Vegetariërs in het Westen eten vaak geen vlees vanwege de gedachtegang dat dieren niet voor menselijke consumptie zouden zijn. In islamitische kringen zie je andere overwegingen. Vleesconsumptie zoals het nu is, dat klopt niet. Vanuit ons geloof is dierenwelzijn heel belangrijk, maar ook gezond eten. En de huidige (niet-biologische) industrie voldoet niet aan de islamitische eisen. Moslims geloven dat onze ledematen zullen gaan spreken op de dag des oordeels. Ik vraag mijzelf dan af: zal mijn lichaam voor of tegen me gaan getuigen?’
Als je niet goed omgaat met je lichaam en daden, krijg je later in je leven de rekening gepresenteerd. Daar komt het op neer. Aicha is een flexitariër met een knipoog, want samen met haar gezin eet ze gerust af en toe vlees, zolang het maar aan de islamitische eisen voldoet. Tijdens het Offerfeest kan ze hier heerlijk van genieten. ‘Het eten van vlees ervaren we als een bijzondere gelegenheid. Vlees is een luxeproduct dat we nu veel meer waarderen, zo ook het dier dat hiervoor geslacht is.’
Aicha Le Bruin
Marokko versus Nederland
Tijdens het Offerfeest herdenken moslims het offer van de profeet Ibrahim. Hij wilde zijn toewijding aan God bewijzen door het offeren van zijn oudste zoon. Uiteindelijk stuurde God de profeet een ram om te offeren, zodat zijn zoon kon blijven leven. Om deze gebeurtenis te eren, slachten moslims op deze dag ook een dier, of ze laten dit doen door een slager. Het vlees van het dier is deels voor je gezin, deels voor de armen.
Belangrijk is dat het dier zijn volwassenheid heeft bereikt, je mag bijvoorbeeld geen lam slachten. ‘Wij kiezen in Marokko voor een dier dat een goed leven heeft gehad. In Marokko zijn we altijd bij het slachten aanwezig. De kinderen ook. Met een goede aanpak vinden ze dat niet eng, het helpt ze juist waarderen waar vlees vandaan komt. In Nederland zijn de mogelijkheden om zelf te slachten beperkter. Dat is jammer, juist omdat je dan minder keuze hebt in de kwaliteit ervan.
‘Omdat wij westerse feestdagen zoals Kerst niet vieren, krijgen onze kinderen bij het Suiker- en Offerfeest ook cadeautjes. In islamitische landen wordt het geofferde dier als cadeau beschouwd en krijgen de kinderen vaak geld.’
Drie dagen feest
Het kan je in een islamitisch land niet ontgaan dat het Offerfeest gaande is. ‘Het begint met een gebed in de moskee, vroeg in de ochtend, en het is druk op straat. Jong, oud, man en vrouw komen allemaal samen. Het is ook gebruikelijk om nieuwe kleding aan te doen, net als bij het Suikerfeest. De eerste dag van het feest staat volledig in het teken van het offeren. Dan ben je samen met je familie. Er zijn gerechten die traditioneel bij het Offerfeest horen, maar dat verschilt per cultuur. In Marokko worden er vaak spiesjes gemaakt voor op de barbecue, maar ook tajines’, vertelt Aicha.
Alles van het geofferde dier wordt benut. Het hoofd, organen en zelfs de huid worden verzameld. ‘Van het orgaanvlees wordt in Marokko een saus gemaakt voor bij de barbecue. Die saus is echt bizar lekker! Als we altijd alles van een dier zouden benutten, zou er minder dierenleed zijn’, zegt de Dordtse.
Tijdens het Offerfeest is Aicha het liefste met haar gezin in Marokko. Daar beleeft ze het anders dan in Nederland, omdat de sfeer in een islamitisch land anders is. Bovenal: omdat je zelf het dier slacht, sta je veel meer stil bij je liefde voor God en realiseer je je waarom wij elk levend wezen moeten waarderen.’
Arooj Bakhtawari
De vleesliefhebber
Arooj Bakhtawari (37 jaar) groeide op in Pakistan en woont al veertien jaar in Nederland. Ze is getrouwd en heeft twee dochters van zes en tien jaar. Voor de geboorte van haar oudste dochter gaf ze les in corporate finances en tegenwoordig werkt ze bij Arcadis. Hoewel Arooj ook groenten eet, is ze ontzettend dol op vlees. ‘Ik weet dat het goed is om wat eenvoudiger te eten, maar ik blijf veel vlees eten.’
Uiteraard géén varkensvlees, maar ze wil wel iets benadrukken. Als ze met haar dochters op een boerderij is, vindt ze het prima als ze de varkens aaien. ‘Binnen de islam nemen de rechten van dieren een belangrijke plaats in. Je moet lief zijn voor dieren en je mag geen dieren eten die andere dieren eten, zoals een leeuw.’
In Pakistan heb je het dier dat tijdens het Offerfeest geofferd gaat worden een week van tevoren al levend in huis. ‘Je bent er lief voor en je brengt er tijd mee door. Op de achtste dag van de heilige maand wordt het dier geslacht. Vrouwen zijn vaak niet aanwezig bij het slachten, hoewel sommige vrouwen het juist zelf doen. Ongeveer een derde van het geofferde dier houd je zelf, een derde gaat naar familie en vrienden en het derde deel is voor de armen. Liefdadigheid is binnen de islam een belangrijk punt.’
Ironisch genoeg at Arooj in Pakistan uitgerekend tijdens het Offerfeest geen vlees. ‘Dat kwam door de geur nadat het vlees verdeeld was. Daar kan ik niet tegen. Om diezelfde reden eet ik in Nederland geen lamsvlees. De geur.’
Feestelijke gelegenheid
Net als Aisha geniet Arooj van de sfeer tijdens het Offerfeest. ‘Je bent samen met je familie. Sociale contacten zijn belangrijk voor moslims. Bovendien is het een moment van bezinning. Het is tijd voor diepe gedachten over jezelf, je geloof, je wensen en liefdadigheid. Kijk eens in de spiegel van je ziel. Jezelf verbeteren is het belangrijkste binnen de islam. Vlees eten vormt slechts een deel van het ritueel, net als er netjes uitzien. Ik vind niet dat je per se nieuwe kleding moet dragen ter ere van het Offerfeest, maar je moet er op je eigen manier proberen netjes uit te zien. Zo mogen mijn dochters tijdens het Offerfeest niet in hun pyjama rondlopen.’
Net als Aisha denkt Arooj ook na over zaken zoals cadeautjes voor de kinderen ter ere van het Offerfeest. ‘We vieren geen Kerst, maar wel Sinterklaas. Op de dag van het Suikerfeest geef je geld, wat wij hebben veranderd in geld en cadeautjes. Met het Offerfeest krijgen ze iets, maar het is niet zo belangrijk als bij het Suikerfeest. Dit jaar hebben mijn vrienden en ik besloten om onze kinderen geen cadeautjes te geven. Die krijgen ze al bij genoeg andere gelegenheden. In Pakistan kregen we geen geld of cadeautjes bij het Offerfeest. Alles draaide om het dier dat wordt geofferd.
Ook in Pakistan gaat men op de eerste dag van het Offerfeest naar de moskee. Dat doen hoofdzakelijk de mannen, maar tegenwoordig gaan er ook vrouwen naar de Eid-gebeden. Dat komt volgens Arooj omdat er meer vrouwvriendelijke moskeeën ontstaan.
Het Suikerfeest en het Offerfeest zijn zogenoemde Eid-feesten, waar speciale gebeden bij horen. Daarom worden deze gebeden de Eid-gebeden genoemd. In dit geval luiden de Eid-gebeden het Offerfeest in.
Speciale gerechten
Binnen de Pakistaanse cultuur zijn er geen gerechten die specifiek bij het Offerfeest horen. ‘Er worden vleesgerechten bereid die we al hebben. Alleen eten we in Pakistan niet alles van een dier, ook niet met het Offerfeest. 95 tot 98 procent wordt benut. De overblijfselen worden opgehaald door de gemeentelijke reinigingsdienst.’
Ook al is Arooj het hele jaar door een vleeseter, het vlees tijdens het Offerfeest blijft ze bijzonder vinden. ‘Het doet je realiseren dat je de rest van het jaar eigenlijk wat soberder moet eten.’
De dodelijkste schipbreuk in de recente geschiedenis vond vandaag precies een jaar geleden plaats. Overlevenden en nabestaanden hopen nog steeds op rechtvaardigheid.
Op 7 juni 2023 stapten in Libië zo’n 750 vrouwen, mannen en kinderen aan boord van de Adriana. Ze kwamen uit Syrië, Pakistan, Egypte en enkele andere landen. De roestige, verouderde vissersboot zou hen naar Italië moeten brengen. Een week later zonk het schip vlakbij het slaperige Griekse havenstadje Pylos. Slechts 104 mannen overleefden de schipbreuk. Alle anderen, inclusief alle vrouwen en kinderen, verdronken.
De Griekse onderzoeksgroep Solomon deed samen met het Duitse bureau Forensis, de Britse krant the Guardian en de Duitse publieke zender ARD onderzoek naar wat er gebeurd was. Met behulp van 3D-modellering, trackinggegevens, getuigenverklaringen en officiële bronnen konden ze de laatste uren van de vissersboot behoorlijk precies reconstrueren. Het onderzoek werd drie weken na de schipbreuk gepubliceerd en won een belangrijke Europese prijs voor de journalistiek. Het werd duidelijk dat Griekse kustwacht veel te laat in actie kwam. Vervolgens knoopten ze een touw aan de Adriana om het schip naar Italiaanse wateren te trekken, waarop het zonk.
De Adriana op zee. De foto werd gemaakt door de Griekse kustwacht.
Uit verder onderzoek van journalistencollectief Lighthouse Reports bleek bovendien dat de Griekse kustwacht niet alleen verantwoordelijk was voor de ramp, maar ook actief probeerde de waarheid te verbergen en verdraaien. Ook onderzoekers van Amnesty International en Human Right Watch kwamen tot dezelfde conclusie.
Een taak op het schip
Een dag na de ramp werden negen overlevenden opgepakt op verdenking van ‘deelname aan een criminele organisatie’, ‘het faciliteren van ongeautoriseerde binnenkomst van migranten op Grieks grondgebied’ en ‘het veroorzaken van een schipbreuk’. De mannen hebben allemaal de Egyptische nationaliteit en zijn tussen 20 en 41 jaar oud.
De advocate Lorraine Leete van Lesvos Legal Centre werkte mee aan hun verdediging. Volgens Leete zijn de verdenkingen tegen de negen Egyptenaren gebaseerd op de getuigenissen van overlevenden. Zij stellen dat de mannen een taak hadden op het schip zoals ‘water proberen te verdelen’ en ‘mensen rustig proberen te houden als de boot begint te kantelen’.
Mensenrechtenorganisaties spreken van de zondeboktactiek: om de aandacht af te leiden van de verantwoordelijkheid van de Griekse autoriteiten wordt er een andere schuldige aangewezen. In plaats van verantwoording af te moeten leggen voor de fouten van hun kustwacht, kon de Griekse staat nu doen alsof ze gerechtigheid zocht door middel van een strafrechtelijk onderzoek naar de echte boosdoeners: de smokkelaars, die meevoeren op de Adriana.
Dat denkt ook Nefeli (haar achternaam is bekend bij de redactie) van actiegroep Free Pylos 9. Via Zoom vertelt ze dat de Griekse media dat verhaal onmiddellijk overnamen. ‘Ze zeiden eigenlijk: dit zijn de monsters, en de Griekse staat heeft zijn werk gedaan door ze te arresteren.’
Overlevenden van de scheepsramp rusten uit in een loods in Griekenland. Beeld: YouTube/Reuters
Na vrijspraak in administratieve detentie
Op 21 mei jongstleden werden de negen mannen na elf maanden detentie door de rechtbank van de Griekse havenstad Kalamata vrijgesproken. Toch kwamen ze niet vrij, maar werden ze onmiddellijk overgeplaatst naar administratieve detentie. ‘Het was een politiek statement om ze niet vrij te laten’, denkt Nefeli. ‘Administratieve detentie betekent meer kosten voor de verdediging, en meer psychologische druk voor de migranten.’
Administratieve detentie is het vasthouden van personen zonder proces. ‘Migranten worden vastgehouden op basis van hun verblijfstatus’, zegt Leete. ‘Het zijn dus vaak mensen van wie de asielaanvraag is afgewezen.’ Ook mensen die vanwege hun nationaliteit weinig kans maken worden preventief opgesloten.
Acht van de negen Egyptenaren zijn vorige week vrijdag alsnog vrijgelaten, in afwachting van hun asielaanvraag. Maar hun kans op asiel is klein. Leete: ‘Griekenland heeft geen humanitaire bescherming voor overlevenden van schipbreuken, dus ze zullen waarschijnlijk geen status hebben in Griekenland.’ De negende, de jongste van het stel, zit nog in detentie omdat zijn asielaanvraag vanuit de gevangenis al was afgewezen.
Gevaarlijk beleid
De arrestatie van de ‘Pylos 9’ staat niet op zich, maar is onderdeel van systematisch Europees beleid dat migranten die op zoek zijn naar bescherming, beschuldigt van mensensmokkel, vinden activisten.
Een rapport van mensenrechtenorganisatie Borderline Europe laat zien dat op 28 februari vorig jaar 2154 personen in Griekse gevangenissen vastzaten wegens smokkel. ‘Er is geen sprake van een eerlijk proces. De rechtszaak voor mensen die worden beschuldigd van mensensmokkel duurt gemiddeld 37 minuten‘, zegt Nefeli.
De juridische hulporganisaties Lesvos Legal Centre en Human Rights Legal Project hebben daarom een gezamenlijke verklaring opgesteld. ‘Er is in Griekenland sprake van een patroon waarbij migranten onterecht worden veroordeeld voor mensensmokkel, vaak op basis van beperkt en twijfelachtig bewijs’, stellen ze.
Via Zoom geeft Lorenzo d’Agostino uitleg. Hij is als onderzoeksjournalist gespecialiseerd is in migratie en onderzocht soortgelijke zaken. ‘De focus op mensensmokkelaars is voor mij een heel duidelijke tactiek om de schuld op anderen af te schuiven’, zegt hij. ‘De rechtszaken zijn opgezet door mensen die heel goed weten waarom migratie onveilig en gevaarlijk is.’
De schipbreuk was een staatsmisdaad. Beeld: Free Pylos 9
In november 2023 verklaarde de Europese Unie dat migrantensmokkel heeft geresulteerd in een duizelingwekkende menselijke tol van meer dan 28000 verdronken of vermiste mensen in de Middellandse Zee sinds 2014. Maar volgens d’Agostino ligt de verantwoordelijkheid bij de Europese beleidsmakers: ‘Als je de kwestie wetenschappelijk bestudeert, zie je duidelijk dat de sterfte op de route verband houdt met de grensbeperkingen. Hoe strenger het grensbeleid, hoe gevaarlijker de reis,’ zegt hij.
De Europese Commissie schat dat 90 procent van alle mensen die illegaal de EU bereikt, gebruikmaakt van de diensten van smokkelaars. Het tegengaan van mensensmokkel is in dat opzicht dus eigenlijk vooral een maatregel om grenzen te sluiten.
Lorenzo d’Agostino wijst erop dat het probleem eigenlijk tweeledig is. Hij zegt: ‘Smokkelaars zijn natuurlijk uit op winst. Ze geven niet om het welzijn van hun passagiers, niet altijd, niet noodzakelijk. Maar de belangrijkste oorzaak van de gevaren van de reis is het anti-migratiebeleid dat een land heeft.’
Libische generaal Haftar
De zaak Pylos laat deze tweeledigheid op een pijnlijk duidelijke manier zien. Onderzoek van het Duitse tijdschrift der Spiegel en Lighthouse Report geeft een idee van wie de echte betrokken smokkelaars waren. Met hulp van overlevenden en analisten konden zij achterhalen dat de reis was georganiseerd met brede steun van machtige mensen die gelinkt zijn aan generaal Haftar, een Libische krijgsheer met veel connecties. Hij domineert de regio in het oosten van Libië, vanwaar de Adriana vertrok. De afgelopen twee jaar is de smokkelhandel daar flink gegroeid. Volgens experts kan Haftar onmogelijk ontkennen dat hij daar iets mee te maken heeft.
Een jaar geleden had de Italiaanse premier Giorgia Meloni een ontmoeting met Haftar, om de migratie via Libië naar Italië in te perken. Kort daarna begon een troepenmacht van nieuwe speedboten op migrantenboten te jagen, die van Libië naar Italië voeren. Het gaat hier om de zogenaamde Taruq Ben Zeyad Brigade, een paramilitaire organisatie onder leiding van Haftars zoon Saddam Haftar.
‘Italiaanse en Libische autoriteiten onderhandelden over het tegenhouden van migranten’
Een van de overlevenden van de Pylos-ramp vertelde aan Lighthouse Reports dat alle reizen vanuit Oost-Libië onder toezicht staan van diezelfde Saddam Haftar. Der Spiegel concludeert: ‘Als de beschuldigingen waar blijken te zijn, zou de man die Europa op het punt staat tot partner uit te roepen eigenlijk zelf een mensensmokkelaar zijn.’
Dit is niet de eerste keer dat controversiële verhalen over de samenwerking tussen Europese landen en Frontex met Libische smokkelaars in het nieuws komen. In 2017 ontdekte journalist Nello Scavo bijvoorbeeld dat Bija, een van de meest gewelddadige mensenhandelaren van Libië, op 27 mei 2017 in Italië een geheime bijeenkomst had bijgewoond. Tijdens deze vergadering onderhandelden de Italiaanse en Libische autoriteiten over het tegenhouden van migranten. Bija werd voorgesteld als ‘een van de commandanten van de Libische kustwacht’.
Zoektocht naar gerechtigheid
Een jaar na de ramp met de Adriana zijn de overlevenden en familieleden van de slachtoffers nog steeds op zoek naar gerechtigheid. Advocate Lorraine Leete en activiste Nefeli vertellen dat die nog op zich laat wachten.
Een aanklacht van de overlevenden tegen de betrokken Griekse autoriteiten loopt nog, vertelt Leete. Ze ziet kansen. ‘De OM’s zullen deze zaken normaal gesproken archiveren, zeggen dat er niet genoeg bewijs is en geen van de daders kunnen identificeren.’ Maar er is een sprankje hoop: ‘In dit geval gaan we echt aandringen op een goed onderzoek, want we weten precies welke boot verantwoordelijk is, we weten wie de kapitein was.’
Vandaag zullen er in verschillende steden in onder andere Griekenland en Duitsland demonstraties plaatsvinden om de schipbreuk te herdenken. Nefeli zal van de partij zijn, vertelt ze. ‘Ik denk dat het belangrijk is om niet te vergeten, om aandacht te blijven vragen en actie te voeren voor open grenzen. Door demonstraties, door te laten zien dat we het niet eens zijn met dit beleid.’
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
