George Soros. Mocht u hem niet kennen als een Hongaars-Amerikaanse investeerder, zakenman, filantroop en donateur, dan heeft u misschien weleens een complottheorie over hem gehoord. Vanwege zijn Joodse achtergrond en zijn steun voor overwegend progressieve partijen, organisaties en initiatieven wereldwijd is George Soros namelijk de favoriete boeman in radicaal- en extreemrechtse complottheorieën. 

Zo heeft zijn land van herkomst -Hongarije- hem tot staatsvijand uitgeroepen. De door Orban geleide Fidesz-regering heeft onder meer de door Soros opgerichte ngo Open Society Foundations (OSF) en de door hem gestichte Central European University in Boedapest gesloten. De schuld voor de Europese vluchtelingencrisis van 2015 werd hem in de schoenen geschoven. De Amerikaanse tv-zender Fox News noemde hem onder meer een ‘extremist’. Door radicaal- en extreemrechts wordt hij over het algemeen gezien als een poppenspeler, die de wereldwijde economie en politiek naar zijn pijpen laat dansen. 

De reden hierachter is dat Soros als filantroop en donateur wereldwijd vooral progressieve zaken en politici steunt. Zo steunt hij onder meer democratisering in Oost-Europa, wereldwijde armoedebestrijding, hervorming van het wereldwijde drugsbeleid en doneerde hij over de jaren aan uiteenlopende politici van de Democratische Partij in de VS. Dit alles maakt hem niet heel veel anders dan uiteenlopende andere welgestelde Amerikanen in de afgelopen decennia, maar radicaal- en extreemrechts schrijft graag meer invloed aan Soros toe dan dat hij eigenlijk tot nu toe heeft gehad. 

‘Soros koopt geen verkiezingen, hersenspoelt niet gehele samenlevingen’

Soros is zeker invloedrijk, maar zijn invloed moet ook niet overdreven worden. Het bedrag dat hij wereldwijd aan de progressieve zaak heeft uitgegeven is groot, maar verspreid over meerdere decennia en vele personen en initiatieven. Soros koopt geen verkiezingen, hersenspoelt niet gehele samenlevingen, en het is zeer de vraag in hoeverre zijn donaties in heden en verleden een doorslaggevend effect hebben gehad. 

Dit alles in tegenstelling tot Elon Musk. Met zijn donaties van maar liefst 250 miljoen dollar aan het kamp van Donald Trump bij de afgelopen Amerikaanse presidentsverkiezingen heeft Musk in een keer het bedrag dat Soros in zijn hele leven aan de Democraten heeft gedoneerd, in veelvoud overtroffen. Maar daar blijft het niet bij. Musk wil nu ook rechtse partijen in Europa gaan steunen. Zo heeft hij recent gesproken met Nigel Farage van de Britse radicaal-rechtse Reform Party, waarbij onder meer een donatie van maar liefst 100 miljoen dollar zou zijn besproken. En middels een opiniestuk in een Duitse krant heeft hij zijn steun voor de eveneens radicaal-rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD) uitgesproken. De Duitse Premier Scholz beschuldigde Musk dan ook van inmenging in de komende Duitse verkiezingen. 

Ook wil Musk in de VS ‘gematigde’ democratische kandidaten gaan steunen bij de aankomende midterms, om zo veel mogelijk linkse democraten uit het Congres te kunnen weren, en toen sommige Republikeinen recentelijk met de Democraten in het Congres wilden samenwerken om een shutdown te voorkomen, dreigde Musk op het publieke debatplatform X – waar hij de eigenaar van is – dat hij de campagnes van de tegenstanders van deze Republikeinen bij de aankomende Congresverkiezingen zou steunen als het voorstel niet heel snel van tafel zou gaan. En toen geschiedde wat hij wenste, twitterde hij triomfantelijk ‘Vox Populi, Vox dei’. 

‘Musk is datgene geworden op rechts wat rechts vreesde dat Soros eigenlijk zou zijn’

Elon Musk is de George Soros van rechts. Maar dan op steroïden. Musk is in korte tijd verworden tot de George Soros die de hoofdrol speelt in de radicaal- en extreemrechtse complotten. Musk is datgene geworden op rechts wat rechts vreesde dat Soros eigenlijk zou zijn. Musk probeert als rijkste man ter wereld verkiezingen te kopen, politici te dwingen zijn lijn te volgen en is eigenaar van het platform waar het publieke debat wereldwijd plaatsvindt. De invloed van Musk is groot, en kan alleen nog maar groter worden. De gevolgen hiervan moeten niet onderschat worden. Musk vormt de bedreiging voor de wereldwijde democratie die Soros nooit is geweest. En het wordt tijd dat hij gestopt wordt voordat het te laat is. 

In Groot-Brittannië wil men al de donatiewetgeving voor politiek partijen aanpassen om te voorkomen dat Musk zijn invloed daar ook kan laten gelden. Het zou goed zijn als andere Europese landen dit voorbeeld volgen. Het wordt ook tijd dat de Europese Unie zich bereidwillig opstelt om X aan te pakken, zoals Brazilië dat recentelijk heeft gedaan (X werd hier tijdelijk verboden, totdat Musk bereid was om zich aan de Braziliaanse wet en uitspraken van het Hooggerechtshof te houden). 

De EU zou bijvoorbeeld kunnen overwegen X te beboeten wanneer het platform zich niet aan Europese wet- en regelgeving houdt. En de VS zouden er goed aan doen om heel snel de invloed van geld in de Amerikaanse politiek aan te pakken. Niet alleen om te voorkomen dat Musk nog invloedrijker wordt dan hij al is; de politiek in dat land is überhaupt al jarenlang door geld vergiftigd. Wil de Amerikaanse democratie haar verdere neergang afwenden, dan moet zij de invloed van het grote geld stoppen. Maar met het duo Donald Trump en Elon Musk straks aan de macht, lijkt dat laatste voor de komende jaren in ieder geval ijdele hoop.