Waar ben je mee bezig? Verdrietig zijn. Waarom?

Omdat ik de wereld niet aankan. Zoveel oorlog en ellende. Ooit ging ik geregeld naar Beiroet. Een levenslustige stad met een donker randje. De mensen leefden alsof er geen morgen was. Er zijn bommen afgegaan in de straten van Beiroet. Duizenden gewonden en tientallen doden. Kinderen zijn omgekomen. Waanzin. Wordt daarmee de vrede bereikt? Je hebt eersterangs doden en tweederangs doden. Voor de meeste mensen is Beiroet Verweggistan.

Dat zou het niet moeten zijn. We zijn toch allemaal mensen? Gisteren liep ik rond op het Osdorpplein, dat is in Amsterdam Nieuw-West. Het was warm, alle culturen liepen door elkaar – je zou bijna vergeten in het politieke geweld dat wij mensen door elkaar lopen. Ik raakte in gesprek met een groepje Nederlandse ouderen; ze vertelden dat ze elke dag op het plein afspraken, al meer dan twintig jaar.

Ik at een ijsje. De zon streek over onze gezichten, alle oorlogen leken ver weg – even waande ik me in Italië.

Toen hoorde ik iemand roepen: ‘Minister Faber, minister Faber’, en was ik dat zalige moment van onschuld kwijt.

‘Het Europese racisme had hen gebroken’

Ik hoop en wanhoop tegelijkertijd. Op TikTok zie ik beelden van een Marokkaanse jonge vrouw die in zwemkleding door Ceuta loopt – de Spaanse enclave in Marokko. Ze is door de sterke stroming heen naar dit stukje Europa in Afrika gezwommen. Ze loopt als een koningin die de volledige controle over haar lot heeft. In een ander filmpje legt ze uit dat wat ze had gedaan heel gevaarlijk is. ‘Ik raad het niemand aan. Je moet goed kunnen zwemmen. Als je pech hebt dan eindig je in de kaken van een haai.’ Ze eindigde in de armen van de Spaanse politie. Op YouTube zie ik jongens en meisjes die in navolging van deze jonge vrouw ook naar Ceuta willen zwemmen. Ze willen weg uit Marokko. Europa is het paradijs. Ze praten er met zoveel onwetendheid en ook zoveel passie over dat ik eventjes waarlijk begin te geloven dat dat Europa het werkelijke Europa is. ‘In Europa is er werk, in Europa is er waardigheid, in Europa is er vrijheid.’

Europa is het sjangri-la, het aardse paradijs. Ik moet denken aan de Marokkanen die waren overgestoken en na een paar jaar Marokko opzochten. Ze klaagden over eenzaamheid en achterstelling. En ze zagen er gebroken uit, het Europese racisme had hen gebroken. Ze leken zich te schamen voor de woorden die ze hadden uitgesproken toen ze de gesel van Europa nog niet hadden geproefd; wat waren ze toch naief geweest. Dat werkelijke Europa is in een piepkleine schimmelwoning op drie hoog achter wonen waar de buurman je de godganse dag uitscheldt voor ‘moor’, en je nooit daglicht ziet. Elke dag een werkdag is. En niemand naar je omkijkt. Radicalisering en gekte liggen op de loer. Hoe bescherm je deze jongen mensen tegen de totale desillusie? Ik vertel over de lange, koude dagen van het Noorden; ze halen hun schouders op, wat is een druppeltje regen nou? Een paar jaar later zeggen ze: ‘De regen heeft onze ziel vernietigd.’ Europa, je bent een sluipmoordenaar.

Ik kijk naar de jonge vrouw die vrolijk en fris door Ceuta loopt; ze paradeert. Ze viert de overwinning op de golven die haar van Fort Europa vandaan hielden. Denkt minister Faber met een opt-out echt deze vrouw tegen te kunnen houden? Jonge mensen die haaien, prikkeldraad en rubber kogels trotseren om het leven vol aan te gaan houd je niet tegen met een papiertje. Ze lachen erom.

Minister Faber heeft geen idee. Zij ook niet.