Sommige politici van Forum voor Democratie hekelen Baudets geflirt met virusontkenners, onthulde de Telegraaf dit weekend. Kiezers lopen weg, vertellen de peilingen. Ook onder trouwe leden valt Baudets corona-koers slecht, blijkt uit een rondgang door de Kanttekening. ‘Het coronabeleid moet je op een intellectuele manier kritisch bevragen, niet met wappies als Willem Engel en Lange Frans.’

Andy Zhang (17) is anderhalf jaar lid geweest van FvD, maar had al langer sympathie voor de partij. Wat hem aanvankelijk aansprak waren de ideeën over democratische vernieuwing van Thierry Baudet, die de FvD-leider onder andere bepleitte in zijn boek Breek het partijkartel. Maar bij de jongerenorganisatie JFVD liepen nogal wat mensen rond waarbij de Chinees-Nederlandse Zhang zich niet zo prettig voelde, zo vertelt hij.

‘FvD is niet bepaald een diverse partij –  vooral witte mannen komen op de club af – maar bij JFVD waren er mensen met hele extreme ideeën. Ze spraken bijvoorbeeld over de omvolkingstheorie, de complottheorie dat een elite door middel van een ruimhartig migratiebeleid doelbewust bezig is om de witte West-Europese bevolking te vervangen. En verder was er nauwelijks ruimte om kritische vragen te stellen. Toen ik tijdens een introavond van JFVD aan een panellid vroeg of er ook standpunten van de partij waren waarmee hij het niet eens was, vond voorzitter Frederik Jansen dat zichtbaar niet leuk.’

‘Het FvD van 2020 is niet meer het FvD van 2017’

Na zijn winst bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart 2019 hield Baudet zijn beruchte ‘boreale speech’, die volgens critici extreemrechtse ideeën bevat. De speech deed ook bij Zhang de wenkbrauwen fronsen. Tevens heeft de scholier moeite met Baudets kruistocht tegen de ‘dikastocratie’, het geloof dat de rechters in ons land te veel macht zouden hebben. Toch bedankte Zhang niet als lid. ‘Misschien dat ik nog te lang vasthield aan het idee dat FvD nodig was om politieke vernieuwing te bewerkstelligen. Maar het FvD van 2020 is niet meer het FvD van 2017.’

De druppel was het geflirt van Thierry Baudet en Wybren van Haga met Willem Engel en Lange Frans. Dansleraar en activist Willem Engel van Viruswaarheid – voorheen Viruswaanzin –  is berucht omdat hij het gevaar van COVID-19 ontkent en een kring van gelijkgestemden om zich heen heeft verzameld. Voormalig rapper Lange Frans is het eens met Engel. Hij gelooft tevens in de QAnon-complottheorie – dat een pedofiele elite complotteert tegen het volk – en filosofeerde in zijn podcast met ‘graancirkeldeskundige’ Janet Ossebaard hardop over het vermoorden van Mark Rutte.

Thierry Baudet steunt Willem Engel en diens standpunten en Wybren Haga nam een podcast op met Lange Frans. Dit was voor Zhang niet meer acceptabel, vanwege alles wat daarvoor al gebeurd was. ‘Forum voor Democratie gelooft echt in samenzweringen. Dat gaat mij te ver. Ik heb hier niets te zoeken.’

Een klap in het gezicht

Christine Aalberts*, nu politiek dakloos, vertelt dat ze lid was geworden van FVD omdat ze meende een partij te hebben gevonden die meer democratische vernieuwing zou nastreven, zoals referenda. ‘Baudet is nooit mijn ideale partijleider geweest, maar was tot voor kort nog aanvaardbaar. Het ging mij immers om de standpunten van het FvD, waar ik mij voor een groot deel in kon vinden. De VVD is mij te links, de PVV te rechts’, vertelt ze. ‘De boreale speech en zijn andere uitspraken zag ik in eerste instantie niet als extreme uitspraken en zag meer dat hij geframed werd door de media. Achteraf denk ik er deels anders over. Nu zou ik zeggen dat hij al die uitspraken bewust heeft gedaan om de discussie uit te lokken en om zich bewust te laten framen.’

Volgens haar is FvD geen radicaal-rechtse partij, maar ze vindt wel dat die kritiek met name door de optredens van Baudet is gekomen. ‘Hij wakkerde dat telkens aan. Ik heb mij daar vaak aan geërgerd en begreep niet waarom hij telkens van die vreemde uitspraken deed. Tot de boreale uitspraak had FvD goud in handen, daarna kreeg Baudet grootheidswaanzin en is het wat mij betreft door hem gekomen dat de partij nu voornamelijk ‘gekkies’ aanspreekt.’

‘Het is voor het zorgpersoneel een klap in het gezicht’

Ook viel het haar op dat er een vaste achterban is op social media die als een blind paard achter Baudet aanhuppelt. ‘Blijkbaar is dit momenteel de doelgroep waarop Baudet zich wil richten. Ook heb ik vernomen dat binnen FvD niemand kritiek durft te uiten op hem. Als je niet meegaat in de lijn-Baudet lig je er snel uit. Hij is de leider en blijft de leider. Daarmee laat de partij zien zelf niet zo democratisch te zijn als ze wel wilde doen voorkomen bij het opstarten.’

Hoe FvD is omgegaan met de coronacrisis is voor Aalberts de druppel geweest. ‘Het blijven zeggen dat het allemaal overdreven is en zelfs openlijk mensen steunen zoals Engel en Lange Frans is ronduit schandalig. In mijn directe omgeving ken ik artsen die er volop mee te maken hebben. Het is voor het zorgpersoneel een klap in het gezicht dat er personen zijn die zulke onzin uitkramen en zelfs de deskundigheid én integriteit van artsen in twijfel trekken. Dat FvD nu deze dubieuze richting is ingeslagen, heeft mij doen besluiten dat ik er niets meer mee te maken wil hebben.’

Grote zorgen

Ondernemer Wilco Boender, bekend als de drijvende kracht achter het Conservatief Café in Gouda, is nog wel lid van Forum voor Democratie, maar maakt zich grote zorgen, zo vertelt hij. ‘Het coronabeleid van Mark Rutte en Hugo de Jonge moet je op een intellectuele manier kritisch bevragen, niet met wappies als Willem Engel en Lange Frans. Waarom kies je nu voor deze mensen, Thierry? Ontbreekt het aan goede mensen nu? Nodig een kritische hoogleraar als professor Ira Helsloot van de Radboud Universiteit uit. Waarom econoom Robin Fransman niet? Of Heb je een hoger en ander doel?’

Boender heeft geen idee waarom Baudet zich met deze extreme complotdenkers inlaat. ‘Ik weet het echt niet. Een interessante verklaring, maar ik weet niet of dit klopt, is gegeven door historicus Geerten Waling. In zijn column in Elsevier schreef Waling dat Baudet het politieke spel in Den Haag verafschuwt en een revolte wil. Die bereik je niet via de politiek, zo heeft links in de jaren zestig en zeventig laten zien, maar met een mars door de instituties.’

In tegenstelling tot Zhang en Aalberts is Boender geen lid geworden van FvD omdat hij politieke vernieuwing wil. ‘Als conservatief geloof ik niet zo in referenda, of in volkssoevereiniteit. Baudet volgens mij ook niet. Hij wil dat er een nieuwe elite komt. Daarin ben ik het wel met hem eens. Maar dan snap ik niet waarom influencer Tisjeboy Jay – ik had nog nooit van hem gehoord – opeens opduikt in het FvD Journaal. Dit soort figuren zullen bepaalde groepen jongeren misschien aanspreken, maar jagen conservatieven weg. Dat Baudet een keer uit de bocht vliegt of bij Robert Jensen aanschuift is op zich niet erg. Ik had ook geen moeite met Baudets boreale speech. Maar Thierry Baudet moet zelf niet in een Robert Jensen veranderen. Baudet is een intellectueel. Hij heeft zich omringd met interessante denkers als Paul Cliteur, Roger Scruton en Theodore Dalrymple. Dat is juist zijn meerwaarde. Wat heeft hij te zoeken bij Willem Engel, Lange Frans en Tisjeboy Jay?’

‘FvD moet geen one issue-partij worden die wappie-ideeën over corona verkondigt’

Hoewel hij zich zorgen maakt, wil Boender (nog) niet voor FvD bedanken. ‘Ik bezocht FvD-bijeenkomsten al in 2015, toen het nog een denktank was en geen politieke partij. Ik weet daarom heel zeker: er lopen hier geen racisten rond. Dat is een kwaadaardig frame van links. Er zijn geen rechts-extremisten, maar nette mensen: ondernemers, hardwerkende Nederlanders, conservatieven, cultuurchristenen, enzovoort. Baudet moet deze achterban niet van zich vervreemden. Hij kan best enkele horecaondernemers uitnodigen op het FvD Journaal, die hard zijn geraakt door de anticoronamaatregelen van het kabinet – maatregelen waar ik ook veel kritiek op heb. Maar je voert geen gesjeesde salsadocenten, rappers en influencers als experts op.’

Boender benadrukt dat Baudet weer terug moet keren naar de kern van zijn politieke programma. ‘Het moet weer gaan over thema’s immigratie, integratie en de Europese Unie. FvD moet geen one issue-partij worden die wappie-ideeën over corona verkondigt.’

Politicologe en populisme-deskundige Léonie de Jonge, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, bestrijdt het idee dat de coronacrisis populistische partijen ‘wappie’ heeft gemaakt. ‘Die gedachte is heel verleidelijk, maar zeker ten aanzien van Forum voor Democratie ligt het veel genuanceerder’, vertelt ze. ‘FvD is een jonge partij, en zulke partijen kampen vaak met groeipijn. In 2019 werd FvD opeens heel groot. Maar omdat de partij nog niet zoveel ervaring heeft ontstonden er ruzies – denk aan het vertrek van campagnestrateeg Henk Otten –  en moest de partij zich opnieuw heroriënteren.’

Dat Forum voor Democratie het nu in de peilingen slecht doet, komt volgens De Jonge omdat Baudet radicaler en volkser is geworden. ‘FvD’ers hebben hun stropdassen verloren. Dan kiezen mensen toch weer liever voor het radicale origineel: de PVV.’ Volgens de politicologe is het uniek dat Nederland twee radicaal-rechtse populistische partijen kent. Om die reden gelooft De Jonge ook niet dat Richard de Mos met Code Oranje een kans maakt, of de Partij van de Toekomst van Henk Otten en voormalig 50Plus-leider Henk Krol.

‘Geert Wilders maakt nu een comeback, omdat hij trouw aan zijn verhaal is gebleven’, legt de Groningse politicologe uit. ‘Baudet roept telkens iets anders. Eerst tegen het partijkartel, toen tegen omvolking en nu tegen de anticoronamaatregelen. Wilders is veel consistenter. Op de langere termijn is dat een betere strategie.’

*Gefingeerd. Echte naam bij de redactie bekend.