Niet alleen moslims, ook katholieken en sommige protestanten vasten. De Kanttekening vroeg drie katholieken hoe zij de eerste week van de vastentijd hebben ervaren.

Officieel moet elke katholiek zich op vrijdagen en op speciale heilige dagen tijdens de vastentijd onthouden van voedsel. De kerk heeft de regels echter versoepeld en in de praktijk geven katholieken op een persoonlijke manier invulling aan het vasten. De eerste dag van de vastentijd heet Aswoensdag en viel dit jaar op 10 februari, de dag na carnaval. Op die dag gaan katholieken naar de kerk om een askruisje te ontvangen. Tijdens de mis wordt as ingezegend en worden gelovigen naar voren geroepen. De voorganger tekent met de as een kruis op het voorhoofd van iedere gelovige en spreekt daarbij de woorden ‘gedenk o mens, dat gij stof zijt en tot stof zult wederkeren’. Vanaf dat moment is de vastentijd officieel begonnen. De vastentijd eindigt op de laatste dag voor Pasen en duurt veertig dagen.

Koen

Hoe heb je afgelopen Aswoensdag beleefd?
‘Op Aswoensdag heb ik één grote maaltijd gegeten. Ik voelde me hongerig en slap, maar tegelijkertijd ook heel sterk. Ik voelde me die dag nog meer dan op de andere dagen van de vastentijd diep verbonden met God.’

Was het lastig om het vasten vol te houden?
‘Ja en nee. Ik ben het gewend. Enerzijds ben ik er mee opgegroeid en doe ik dit al vanaf mijn twaalfde, anderzijds heb ik er ook zelf voor gekozen. Ik ben vrij om een jaar over te slaan, maar heb het toch elk jaar nog gedaan, omdat ik mijn geloof wil verdiepen.’

Hoe ga je de rest van de veertig dagen vasten?
‘Op normale vastendagen eet ik normaal, maar probeer ik sober te leven. Ik zou in deze periode ook graag geld willen geven aan goede doelen, maar dat is iets wat ik me als student nu simpelweg niet kan veroorloven. Op Goede Vrijdag (de dag waarop de kruisiging van Jezus herdacht wordt, red.) vast ik net als op Aswoensdag de hele dag. Daarnaast en dat vind ik denk ik het belangrijkste, ben ik de gehele vastentijd meer met anderen bezig dan met mezelf.’

Vast je samen met je familie of ben je op jezelf aangewezen?
‘Ik ben in Brabant in het plaatsje Oss opgegroeid, mijn ouders wonen daar nog steeds. Vanwege mijn studie aan de Erasmus Universiteit ben ik op kamers gaan wonen in Rotterdam. Doordeweeks verblijf ik daar, zodoende was ik op Aswoensdag alleen in de kerk. Dat is soms lastig, maar het is ook een bevestiging dat je niet afhankelijk hoeft te zijn van anderen als het aankomt op je geloof. Daarnaast weet ik dat zij op datzelfde moment in Oss ook in de kerk zitten.’

Moet je vaak aan mensen uitleggen waarom je dit doet?
‘Heel vaak, mijn klasgenoten kennen alleen het tv-programma Veertig dagen zonder seks van de Evangelische Omroep. Ook in Oss begrijpen mijn vrienden het niet echt. Zij vieren carnaval als een groot zuipfeest, ik doe daar soms wel aan mee maar op een bescheiden manier, het religieuze element is bij mij nooit ver weg. Ik heb geen vrienden die op dezelfde manier omspringen met het geloof als ik. Gelukkig heb ik drie broers die wel dezelfde intenties hebben.’

Michiel

Wat betekent de vastentijd voor jou?
‘De vastentijd zie ik als een middel om in contact te komen met het hogere. Ik zie het niet als een gebod, maar meer als een mogelijkheid om het geloof uit te diepen. Afgelopen Aswoensdag heb ik gegeten zoals altijd. Normaal ga ik woensdagavond voetballen, maar het voetbal bleek te zijn afgelast. Ik bedacht me toen ineens dat het die dag Aswoensdag was en ben naar de kerk gegaan. Eigenlijk een toevallige samenloop van omstandigheden, het ene jaar haal ik het askruisje wel en het andere jaar niet. Ik voel me niet schuldig als ik het een jaartje oversla. Vasten doe ik voor mezelf. Het is goed voor lichaam en geest.’

Geloof je dat de as letterlijk door God is ingezegend?
‘Nee, dat is niet de manier waarop ik geloof. Ik zie het als een menselijk ritueel; rituelen kunnen dienen als middel om andere of diepere lagen in jezelf aan te spreken. De katholieke kerk biedt gelukkig de ruimte voor persoonlijke invulling tot op zekere hoogte, dat is ook één van de redenen waarom ik mij er thuis voel. Het is beeldspraak die het makkelijker maakt om de goddelijke macht te ervaren.’

Op welke manier vast je?
‘Vasten gaat voor mij over bewustwording van de overvloed en de kracht van verleidingen. Extraatjes die je niet nodig hebt maar wel lekker zijn probeer ik in de vastentijd af te slaan. Ik neem geen koek en snoep. Alcohol drink ik in principe niet, maar in sommige gevallen maak ik een uitzondering. Soms vind ik het sociale element belangrijker, als mijn vrienden alcohol drinken wil ik soms geen spelbreker zijn. Op zo’n moment kies ik er bewust voor om af te wijken van mijn principe. In andere gevallen overkomt het me, bijvoorbeeld als ik zonder nadenken een gebakje aanneem van een collega. Daar kan ik dan wel om glimlachen, ik zie dan mijn eigen zwakte en verwendheid.’

Raad je andere mensen aan om te vasten?
‘Zeker, het is voor iedereen goed om een bepaalde periode van het jaar stil te staan bij alle overdaad en verleidingen in de wereld. Vasten brengt veel goeds, niet alleen voor jezelf maar ook voor je omgeving. Je stimuleert de niet-egoïstische krachten. Overigens hoef je daar niet katholiek voor te zijn. Ik ben katholiek omdat ik daar mee ben opgegroeid en het dus een bekende weg voor mij is. Het vasten van moslims is wat dat betreft, denk ik, niet anders. (Schiet in de lach) Er leiden meerdere wegen naar Rome!’

Stephanie

Hoe ben jij de vastentijd ingegaan?
‘Een beetje anders dan normaal. Ik heb gewoon gewerkt en gegeten zoals ik altijd doe. Ik heb geen as gehaald, terwijl dit in eerdere jaren voor mij altijd vaste prik was. Wel ben ik de eerste zondag van de vastentijd naar de kerk gegaan. Er gaat nooit een jaar voorbij zonder dat ik bezig ben met de vastentijd.’

Hoe komt het dat dit jaar voor jou anders is dan andere jaren?
‘Ik kom uit Curaçao, daar is het vasten echt een groepsgebeuren. Je doet het daar echt samen, sinds ik in Nederland woon ben ik eerlijk gezegd het vasten een beetje gaan verslonzen. Ik voel mij daar schuldig over. Blijkbaar heb ik andere mensen nodig om te vasten. Als het allemaal op mij aankomt merk ik dat ik moeite heb om de discipline op te brengen.’

Kun je nu je geen as hebt gehaald nog wel volwaardig vasten?
‘Ja, voor mijn gevoel wel. Het is nooit te laat om te vasten. Het is een periode van veertig dagen waarin je elke dag weer je medeleven met Jezus en God kan tonen. God vergeeft iedereen die een fout maakt. Het feit dat ik geen as heb ontvangen betekent voor mij niet dat ik niet meer mee mag doen aan de vastenperiode.’

Hoe ga je de komende dagen vasten?
‘Op vrijdagen eet ik geen vlees en vis. Ook de overige dagen leef ik soberder dan normaal. Uit eten gaan doe ik in deze periode vrijwel niet en ik koop geen dingen die ik niet echt nodig heb. Soms doe ik ook mee met projecten vanuit de kerk. Zo heb ik via de kerk meegeholpen met het verzorgen van maaltijden voor ouderen in de buurt. Toch kan ik dat niet vergelijken met hoe het er op curaçao aan toe gaat. Daar is bijna iedereen katholiek, in de vastenperiode zijn er geen grote feesten en zijn de meeste winkels gesloten. Iedereen neemt het heel serieus, waardoor het voor mij ook makkelijker was om ook op die manier te vasten.’

Voor wie vast je?
‘Ik vast voor God en voor Jezus. Het is belangrijk om stil te staan bij het feit dat Jezus ook veertig dagen heeft gevast en dat hij dat allemaal heeft doorgemaakt voor ons. Door in zijn voetsporen te treden kun je de band met hem versterken.’