Vanmiddag opende koning Willem-Alexander het nieuwe werkjaar van het parlement met het uitspreken van de Troonrede. Welke plannen heeft het kabinet voor multicultureel Nederland?

De regering wil inspelen op de zorgen die duidelijk naar voren kwamen in de verkiezingsuitslag van november, vooral rond de zekerheid van mensen in hun dagelijks leven, zegt de koning in de Troonrede. Er zijn zorgen over onder meer migratie, wonen, gezinsinkomen en veiligheid. Daarnaast leeft er bezorgdheid over de verbinding tussen mensen en het vertrouwen in de overheid.

Gebrek aan zekerheid

Veel problemen komen voort uit te complexe regels. Basisbehoeften zoals een woning, inkomen en een veilige omgeving raken steeds vaker buiten bereik. ‘Dat gebrek aan zekerheid knaagt aan de onafhankelijkheid van mensen. Het leidt bovendien tot onderlinge kribbigheid en verlies aan saamhorigheid’, zegt de koning.

Toeslagenaffaire

Al vijfentwintig jaar komen vertegenwoordigers van tien religieuze stromingen op Prinsjesdag bij elkaar om de regering een morele boodschap mee te geven. ‘We willen politici helpen de juiste vragen te stellen.’

Het thema van de Prinsjesdagviering in de Grote Kerk in Den Haag is dit jaar ‘25 jaar verschil vieren’, ter ere van het jubileum van de unieke samenkomst. Voordat de miljoenennota en de Rijksbegroting het publieke en politieke debat opeisen en de regering officieel van start gaat, willen de organisatoren de politici een boodschap meegeven: kijk naar de mensen achter de cijfers.

Die boodschap komt van de christenen, joden, moslims, boeddhisten, hindoes, humanisten, bahá’ís, sikhs, soefi’s en de brahma kumaris die Nederland rijk is. ‘Elk jaar lukt het weer om hier met tien verschillende stromingen, min of meer hand in hand, bij elkaar te komen. Het is ontzettend leerzaam om te horen hoe anderen denken en welke rituelen ze hebben’, zegt Hanne Bikker, voorzitter van de Inhoudelijke Commissie.

‘Het werd een gebed voor de overheid genoemd, toen deze samenkomst 25 jaar geleden voor het eerst werd georganiseerd’, vertelt hij. Hij is zelf zeven jaar betrokken bij de organisatie, maar zat in de jaren ervoor geregeld in de zaal om te luisteren naar de toespraken. ‘Het is een oorspronkelijk protestantse traditie die heel ver teruggaat. De gedachte vanuit de kerk was dat de overheid een door God gegeven instelling was. Nu zal niet iedereen er meer zo over denken.’

Het is dan ook meer een spirituele boodschap geworden, voor het parlement en het kabinet, maar ook voor de stad Den Haag en het hele land, vertelt hij. ‘Zo van: jullie hebben straks over de begroting, maar laten we het hier nog even hebben over de mensen voor wie we het doen. We willen vooral zeggen dat we ondanks alle verschillen toch kunnen samenwerken. We denken dat deze boodschap voor alle regeringsleiders van belang kan zijn en dat het ze kan inspireren.’

Voorbeeld voor het land

Dit jaar is het thema een uitzonderlijke, het jubileum staat centraal. ‘We hebben de vertegenwoordigers van de tien stromingen gevraagd juist tegen ons te spreken. Wat betekent deze bijeenkomst voor hen? Wat heeft in deze periode indruk gemaakt? Heeft spiritualiteit houvast gegeven, persoonlijk of maatschappelijk? Hoe kijken we naar de rol van levensbeschouwing in deze tijd?’

‘We willen vooral zeggen dat we ondanks alle verschillen toch kunnen samenwerken’

Sprekers en muzikanten dit jaar zijn: denker des vaderlands Marjan Slob, spoken word-artiest Ernanda Brandt, rabbijn en erevoorzitter Awraham Soetendorp, oud-minister Ernst Hirsch Ballin, Tweede Kamerlid Rosanne Hertzberger, journalist Coen Verbraak, Haags koor Academy of Vocal Arts, rietfluitist (en geestelijk verzorger) Mucahit Batman en organist Ben van Oosten.

‘Het 25-jarig jubileum nodigt ook uit tot reflectie. Wat heeft in deze periode indruk gemaakt? Heeft spiritualiteit houvast gegeven, persoonlijk of’ maatschappelijk? Hoe kijken we naar de rol van levensbeschouwing in deze tijd?

De krachtige boodschap van de organisatie van de Prinsjesdagviering is dat we onze verschillen overbruggen en blijven samenkomen, steeds weer in gesprek zijn, dat we voor elkaar openstaan, ook wanneer we het niet eens zijn. Dat kan ook in de samenleving als geheel en daarmee een voorbeeld zijn voor het landsbestuur’, aldus de website.

Minister-president komt altijd

Bikker is zich ervan bewust dat de noodzaak tot verbinden dit jaar extra urgent is. ‘Er is nogal een wisseling van de wacht geweest. Er zijn nu partijen bij die nogal een mening hebben over een bepaalde godsdienst.’ Beker doelt hiermee op de PVV, en de anti-islamagenda die de partij jarenlang hekelde.

Of er mensen van de PVV aanwezig zullen zijn in de kerk weet hij nog niet, want er kunnen zich nog steeds mensen aanmelden. ‘Meestal zijn er een handvol kabinetsleden en een groter aantal Kamerleden, ambassadeurs en provinciale vertegenwoordigers. En algemeen publiek, inclusief kinderen.’

Ergens vindt Bikker het jammer dat niet het hele politieke spectrum is vertegenwoordigd. ‘Het zou mooi zijn als alle regeringsleiders er zijn, maar dat is nooit het geval. De confessionele partijen zijn over het algemeen beter vertegenwoordigd. Ik heb geloof ik een keer iemand van de PVV zien lopen. Geert Wilders zelf heb ik nog nooit gezien. De minister-president is er wel altijd bij.’

‘Dan gaat het ergens over’

 Hoewel het niet de bedoeling is dat de bijeenkomst een politiek debat wordt, raken de thema’s wel aan de politiek. Sommige politici vinden dit lastig, vertelt de organisator. ‘Zo was er ooit een politicus die vond dat we te politiek werden. We kwamen te dichtbij. Maar dan denk ik: dan gaat het ergens over. We willen politici helpen de juiste vragen te stellen. We hopen ze te verrijken in hun manier van kijken naar de ander, door middel van woord en kunst.’

‘Natuurlijk voelen we de spanning van de oorlog’

Voorgaande thema’s waren geloofwaardigheid, menswaardigheid, dialoog, verbinding, samenwerking, spiritualiteit, menselijkheid, handelen en vertrouwen. Ook dit jaar is er voldoende ruimte voor reflectie. Zo gaat Tweede Kamerlid Rosanne Hertzberger in gesprek met oud-politicus Ernst Hirsch Ballin, over de vraag wat religie betekent in het leven van een politicus, vertelt de voorzitter.

Een van de toespraken die Bikker het meest heeft geraakt in de afgelopen jaren was die van rabbijn Awraham Soetendorp, die ook dit jaar een toespraak houdt. ‘Hij sprak over de duurzaamheidsdoelen van de Verenigde Naties en riep het kabinet op hier meer aan te doen. Dit was tien, vijftien jaar geleden. Het was een hele emotionele oproep, hij sprak echt vanuit het hart. En hij wist heel goed tegen wie hij het had.’

Zal het onderwerp Palestina dit jaar ook ter sprake komen? Bikker denkt niet in directe zin. Maar het speelt wel degelijk mee op de achtergrond, legt hij uit. ‘De oorlog brak net na Prinsjesdag vorig jaar uit. Natuurlijk voelen we de spanning, en als je niet oppast kruipt die erin bij de viering. Maar daarom is het juist zo van belang om elkaars standpunten te begrijpen. We willen dit jaar vijfentwintig jaar aan verschil vieren. Elkaars verschillen erkennen en ervan genieten. Dat is de grote boodschap die we willen meegeven dit jaar.’