De lokale verkiezingen in Istanbul bieden aanwijzingen over de toekomstige koers van Turkije. Deze verkiezingen maken deel uit van een wereldwijd verkiezingsjaar in 2024. In 64 landen – waaronder Indonesië, India en de Verenigde Staten – vinden dit jaar verkiezingen plaats, of hebben al verkiezingen plaatsgevonden. Bijna de helft van de wereldbevolking gaat in 2024 naar de stembus.
De lokale Turkse verkiezingen beloven veel meer te zijn dan lokale opiniepeilingen. De uitkomst zal een indicatie zijn van waar het door verschillende crises getroffen Turkije naartoe zal gaan. Voor president Recep Tayyip Erdogan, de onbetwistbare en onverslaanbare heerser van het land sinds 2002, vertegenwoordigen deze verkiezingen een laatste kans om zijn autoritaire bewind permanent te vestigen. Voor de oppositiepartijen is dit een laatste kans om aan te tonen dat ze iets voorstellen en echt invloed kunnen uitoefenen. Verliezen de oppositiepartijen de verkiezingen, dan degraderen ze tot een marginaal verschijnsel in de politiek, vergelijkbaar met de oppositie in Azerbeidzjan die geen deuk in een pakje boter kan slaan.
De verkiezingen vinden plaats in een land dat wordt getroffen door een massale economische malaise. Turkije kampt met een stijgende inflatie van ongeveer 65 procent en groeiende armoede, mede omdat het geld steeds minder waard wordt. Veel groepen in de Turkse samenleving, vooral ouderen, mensen in de arme buitenwijken en op het platteland, zullen naar de stembus gaan met een intense ontevredenheid.
De verkiezingen vinden plaats in een land dat wordt getroffen door een massale economische malaise
Toch blijft een groot deel van de samenleving ondanks de economische problemen en groeiende armoede het bewind van president Erdogan steunen. Velen zien hem nog steeds als het enige redelijke alternatief om zich aan vast te klampen: ‘We kunnen in de problemen zitten, verarmd zijn, veel minder te besteden hebben, maar uiteindelijk is er niemand anders om ons van ellende te verlossen’, zei een bezorgde burger in een straatinterview, dat op social media verscheen.
Opiniepeilers zijn het erover eens dat in een overweldigend deel van de Anatolische provincies de Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling AKP van president Erdogan – die een alliantie heeft met de ultranationalistische Partij van de Nationalistische Beweging MHP van Devlet Bahceli – aan de macht zal blijven. De AKP zal de lokale politiek blijven domineren, zowel in burgemeesterschappen als in de gemeenteraden. De enige uitzondering zal zijn in ongeveer een dozijn voornamelijk Koerdische provincies, waar de pro-Koerdische DEM Partij (Volkspartij voor Gelijkheid en Democratie, voorheen de Democratische Partij van de Volkere HDP) naar verwachting zal winnen, net zoals bij de laatste lokale verkiezingen in 2019.
Gaat Imamoglu de burgemeestersverkiezingen winnen of niet?
Maar een mogelijke overwinning van de DEM Partij in de Koerdische provincies in het zuidoosten van Turkije daagt de macht van Erdogan en zijn AKP niet uit. De ogen zijn gericht op Istanbul, waar de echte strijd zal plaatsvinden. In deze miljoenenmetropool nemen de huidige burgemeester Ekrem Imamoglu en Murat Kurum het tegen elkaar op. Imamoglu van de seculier-nationalistische Republikeinse Volkspartij CHP won in 2019 de burgemeestersverkiezingen van een AKP-kandidaat. Erdogan is vastbesloten om de grootste en belangrijkste stad van Turkije voor zijn AKP terug te winnen. Murat Kurum, een voormalige AKP-minister, moet het tegen de populaire burgemeester opnemen. Maar hierdoor wordt de race de facto tussen Imamoglu en de Turkse president zelf.
Imamoglu lijkt de laatste hoop te zijn voor ‘seculier Turkije’ om Erdogans eindoverwinning te voorkomen. Zijn charisma en sterke publieke steun hebben van de verkiezingen in Istanbul een nek-aan-nek race gemaakt. Gaat Imamoglu de burgemeestersverkiezingen winnen of niet? Dat zal afhangen van zijn vermogen steun te mobiliseren onder de versnipperde oppositie en zwevende kiezers. De zogenoemde ‘Tafel van Zes’, waarin zes oppositiepartijen zich vorig jaar hadden verenigd om Erdogan te verslaan bij de presidentsverkiezingen, is uiteengevallen. En het is de vraag of de Koerden opnieuw Imamoglu zullen stemmen, wat ze in 2019 nog wel deden. De DEM Partij komt met eigen kandidaten.
Het belang van deze verkiezingen gaat verder dan de lokale politiek. Eigenlijk zijn deze verkiezingen een referendum, een volksstemming over de koers van Turkije. Kiezers moeten beslissen over kwesties als islamisering, nationalisme en Turkije’s relatie met het Westen. De verkiezingsuitslag zal niet alleen de toekomst van Istanbul bepalen, maar die van heel Turkije.
Met andere woorden, de verkiezingen in Istanbul zijn een cruciaal moment in de geschiedenis van Turkije. De keuze van de kiezers zal de koers van het land voor de komende jaren vastleggen. De wereld kijkt gespannen toe terwijl Turkije op een kruispunt staat in zijn politieke en sociale ontwikkeling.
