De VN luiden de noodklok over de zwangere vrouwen in de Gazastrook. Er leven op dit moment 45.000 zwangere vrouwen in het gebied, met nog eens 68.000 vrouwen die borstvoeding geven. Zij lopen het risico op bloedarmoede, bloedingen en de dood. Zo meldt Middle East Monitor.
Volgens de VN hebben de vrouwen te kampen met ernstige voedseltekorten vanwege de Israëlische belegering en het aanhoudende offensief. Een onmiddellijk staakt-het-vuren is volgens het agentschap de enige manier om de Palestijnen in Gaza, die allemaal in grote nood verkeren, van voedsel en hulp te voorzien.
Het Israëlische leger heeft sinds 7 oktober meer dan 18.800 Palestijnen in de Gazastrook gedood, waarvan de meesten kinderen en vrouwen, schrijft Middle East Monitor.
Het bezette Palestijnse gebied wordt al meer dan 16 jaar belegerd door Israël en is in de greep van een ‘ongekende humanitaire catastrofe’, aldus Middle East Monitor.
Het Israëlisch-Palestijnse conflict zorgde altijd voor een toename aan anti-joodse en anti-islamitische sentimenten in Europa, maar de huidige Gaza-oorlog doet islamofobie en antisemitisme pieken. Zo melden onderzoekers van de Human Rights Watch.
Of het nu een Syrische-Koerdische Duitser is die een brief met glas en ontlasting ontvangt, een Poolse parlementariër die Chanoekakaarsen uitblust of een varkenskop die voor een moskee wordt achtergelaten, de escalatie van discriminatie gaat niet onopgemerkt voorbij in Europa.
Al zijn deze incidenten niet onbekend in Europa, schrijft Human Rights Watch (HWR). ‘Al lang voor 7 oktober waren er haatuitingen tegen joden en moslims in Europa. De regeringen blijven in gebreke in het tegengaan van deze haat.’
Ook wijst de organisatie op discriminatie in de bestrijding van antisemitisme. Zo vragen sommige bestuurders in Europese landen specifiek aan moslims om publiekelijk afstand te nemen van antisemitisme, alsof antisemitisme in Europa alleen bij een bepaalde etniciteit of religieuze minderheid voorkomt. Dit is stigmatiserend, volgens de HRW.
Volgens de mensenrechtenorganisatie zit de haat tegen minderheden diep. Minderheden krijgen van alles de schuld: covid, de regeringsmaatregelen tegen covid en de economische crisis. ‘Het gaat niet echt om Israël-Palestina, maar om structureel racisme dat joden en moslims op verschillende manieren treft.’
Zo worden pro-Palestijnse protesten verboden omdat het mogelijk een vorm van haat zaaien tegen joden is. Aan de andere kant tasten die demonstraties ook het veiligheidsgevoel onder joden aan.
‘Er zijn manieren om de vrijheid van meningsuiting en de veiligheidsgevoelens van joden te waarborgen’, schrijft de HRW. ‘Door betere samenwerking tussen de organisatoren van protesten en de autoriteiten, kan per geval alles beoordeeld worden, in plaats van een algemeen verbod in te stellen, zoals in sommige Duitse en Franse steden.’
Tunesiërs zijn boos over het feit dat een zwarte acteur, Denzel Washington, de rol van de Carthaagse generaal Hannibal zal spelen in een nieuwe film op Netflix, geregisseerd door Antoine Fuqua. Hannibal is een nationale held in Tunesië.
Netflix maakte in november bekend dat de rol van Hannibal gespeeld zal worden door de Afro-Amerikaanse acteur. Deze keuze komt volgens critici door de invloed van het afrocentrisme, een pseudowetenschappelijke ideologie die stelt dat de beschaving in Afrika begon, dat witte Europeanen de kennis van deze beschaving hebben gestolen en dat de Egyptische koningin Cleopatra en de Carthaagse generaal Hannibal zwart waren. De afrocentrische Netflix-documentaire Queen Cleopatra van Jada Pinkett Smith flopte eerder dit jaar.
De generaal kwam uit Carthago, een stad in Tunesië die het centrum vormde van een machtig maritiem rijk. In de derde en tweede eeuw voor Christus voerden de Romeinse Republiek en Carthago drie oorlogen over de controle van het westelijke Middellandse Zeegebied. Rome trok uiteindelijk aan het langste eind, maar leed gevoelige nederlagen tegen Hannibal. Hij is tegenwoordig een symbool van Tunesisch nationalisme. Veel Tunesiërs zijn boos omdat de briljante Carthaagse veldheer nu gespeeld zal worden door een zwarte man.
Nadat Tunesiërs op sociale media klaagden over geschiedvervalsing besloot parlementariër Yassine Mami de minister van Cultuur Hayet Ketat Guermazi aan de tand te voelen. Hij vreest dat de Netflix-serie een vertekend beeld geeft van de historie.
De minister antwoordde dat de serie fictie is en dat Netflix de vrijheid heeft om Hannibal als een zwarte man te portretteren. ‘Het is hun recht. Hannibal is een historisch figuur, ook al zijn we er allemaal trots op dat hij een Tunesiër is… Wat kunnen we doen?’
Martin Bosma is voorzitter van de Tweede Kamer en mijn halve vriendenkring is in rep en roer. Zijn verkiezing komt extra hard aan nu de PVV de grootste fractie in de Tweede Kamer is geworden en er wordt gewerkt aan een PVV-regering. Allerlei mensen roepen dat de situatie lijkt op 1933, het jaar dat Hitler aan de macht kwam en in korte tijd de democratie afbrak. Staan we aan het begin van donkere tijden? Enige relativering lijkt me op zijn plaats.
Hoe erg is het dat de grondwet, rechtsstaat en grondrechten nu in de formatie worden besproken? Is dit de glijdende schaal waarbij vanzelfsprekendheden van de liberale democratie bij het grofvuil komen te staan? Dat is niet helemaal zeker. In de eerste plaats kunnen de formerende partijen over de grondwet kletsen tot ze een ons wegen, maar daarmee is die nog niet veranderd. Daarvoor is een meerderheid in beide Kamers nodig en nieuwe verkiezingen. De mogelijke PVV-coalitie heeft nu al geen meerderheid in de Eerste Kamer, laat staan de vereiste twee derde meerderheid.
Het is natuurlijk beter om de grondrechten en de rechtsstaat helemaal niet te hoeven bespreken, maar voorlopig is er geen bewijs dat Pieter Omtzigt eraan wil morrelen. Sterker nog: je zou kunnen denken dat hij een slimme strategie heeft om te zien of er enigszins met de PVV samen te werken valt. Die vraag is onontkoombaar na de PVV-overwinning.
Geert Wilders probeert zich nu milder voor te doen dan voorheen en er is alle reden om je af te vragen hoe oprecht dat is. Daarom is er voor de vraag of er met de PVV samengewerkt kan worden tijd nodig. Denk terug aan het debat tussen Thierry Baudet en Mark Rutte – onder leiding van Jeroen Pauw – voor de Europese verkiezingen van 2019. Rutte wilde dat debat wel voeren, maar alleen als het een uur zou duren. De reden: Baudet houdt zo’n debat maar een half uur vol.
En zo ging het: Baudet was charmant en innemend en kwam met allemaal mooie oneliners. Maar na een half uur was hij door zijn repertoire heen, begon hij te improviseren en toen was the deep state niet ver weg. Soms is het prima om extreme politici een podium te geven, je moet je alleen vooraf afvragen hoe dat podium eruit ziet.
het is de vraag of Wilders deze formatiefase politiek overleeft
Zie hier de vergelijking met nu. Het is gemakkelijk voor Wilders om te zeggen dat hij zijn toon matigt, dat hij er voor iedereen is en dat de vrijheid van godsdienst niet wordt ingeperkt. Wilders houdt dat in de formatie vast wel even vol. De vraag is: lukt dat ook als er twee maanden overheen gaan, als er in de tussentijd nieuws over asielzoekers of de islam is en de nieuwbakken PVV-Kamerleden zonder hun leider – die zit te formeren – hun mening beginnen te geven?
We weten niet wat een PVV-regering brengt en er is alle reden verontrust te zijn, maar de grondwet is niet in de vuilnisbak gegooid en het is maar de vraag of Wilders deze formatiefase politiek overleeft. Het heeft er alle schijn van dat hij eerst tot vervelens toe door de rechtsstatelijke hoepels van Omtzigt moet springen om te bewijzen dat zijn partij en ideeën echt geen gevaar zijn voor de grondrechten en vervolgens een compromis moet tekenen waarbij de rechtsstaat wordt gerespecteerd. Plus beloftes over stoppen met opruiende taal.
Comfortabel zal het nooit voelen, maar dit is geen 1933. Ondertussen is er een lichtpuntje: omdat termen als extreemrechts en radicaal rechts veel worden gebruikt maar nooit uitgelegd, lijkt de PVV voor veel Nederlanders acceptabeler dan Wilders is. Dankzij de huidige ontwikkelingen leren we in hoog tempo bij en zijn we straks – als er al een coalitie uit deze formatie rolt – meer dan ooit in staat er een kritische evaluatie van te maken. Juist op het punt van de Grondwet, de grondrechten en rechtsstaat.
Pieter Omtzigt weet dat ook. Als hij aan de rechtsstaat morrelt is dat ook zijn politieke einde.
DeVVD, NSC en BBB onderhandelen met de PVV over een te vormen kabinet. Moet Geert Wilders een kans krijgenom te regeren? Dit vinden onze panelleden.
Ahmed Abdillahi, postbezorger:
‘Ik vind van niet. Dat hoor je van bijna iedereen. Wilders mag echt geen kans krijgen. Hij heeft nooit berouw getoond voor zijn racistische uitspraken, die zijn faciliteerders bij de NSC, BBB en VVD nu voor het gemak vergeten.
Veel mensen hunkeren naar iets nieuws, maar er is niks nieuws aan Wilders. Hij is het langstzittende Kamerlid en maakte xenofobie en racisme salonfähig. Gaan we dat nu belonen? De enige reden waarom hij gewonnen heeft is omdat links het de afgelopen vijftien jaar liet afweten. Een stem op de PVV is een proteststem tegen het rechtse, neoliberale politieke klimaat waaraan links heeft meegewerkt.
De massa is bewust dom gehouden. De grote graaiers, het bedrijfsleven, zij hebben zichzelf verrijkt. En nu lijkt de geest uit de fles met de PVV. De polarisatie neemt hierdoor alleen maar toe. Kijk wat er is gebeurd in de Verenigde Staten, waar het Capitool werd bestormd. Dat is ons voorland, wanneer Wilders een kans krijgt.’
Ibrahim Özgül, ondernemer en bestuurder:
İbrahim Özgul
‘Wilders moet zeker de kans krijgen. Het is goed dat hij een keer in het kabinet komt, het liefst alleen in een minderheidskabinet. Dan mag hij het land regeren en kan iedereen zien wat hij ervan bakt, of niet.
Ik bedoel dit niet denigrerend of respectloos richting zijn stemmers of volgers, maar ik geloof eerlijk gezegd niet dat het eerste kabinet Wilders goed zal functioneren. Hij heeft gewoon geen goed team. Hij kan op het gebied van migratie een paar wetten voorstellen, maar hoe gaat hij de financiën doen? Of het onderwijs en de zorg?
In het Turks zeggen we: één ramp is beter dan duizend adviezen. Dus laat hem aan de macht komen, want dan kan het land zien wat hij te bieden heeft. Het probleem is wel dat het een totale chaos wordt. En dat weer rechtzetten is zonde van de tijd, het geld en de energie. Maar goed, wie niet wil luisteren, moet maar voelen.’
Anushka Soehkradj, sociaal werker:
‘Nee, ik denk niet dat Wilders de democratie afschaft als hij de kans krijgt. Hij wil het vertrouwen dat Nederland hem gaf niet schaden. We onthouden vooral de uitschieters van Wilders. Hij is natuurlijk niet altijd tactvol, eerder impulsief. Hij erkent dat ook. Laten we niet vergeten dat zijn achterban groot is en hij zegt wat velen denken.
Ik verwacht dat hij zijn nieuwe functie met de nodige zorgvuldigheid bekleedt. Daarom ben ik geneigd hem een kans te geven. Hij kan spottend, sarcastisch en zelfs cynisch uit de hoek komen, maar ik zou dat ook doen als ik niet werd gehoord. Hij lijkt bereid een toontje lager te zingen nu hij zich serieuzer genomen voelt. Dat waardeer ik. Wel geloof ik dat Wilders’ bereidheid tot schikken met de tijd iets minder wordt.
Alles went: ook de macht die deze verantwoordelijkheid met zich meebrengt. Het zit in de aard van de mens om grenzen op te zoeken. Er worden fouten gemaakt en we moeten elkaar af en toe terugfluiten. Geef het tijd. Voor de juiste balans moeten we soms van het ene uiterste naar het andere gaan.’
Dimple Sokartara, communicatieadviseur:
Dit is een lastige vraag, waar ik veel over nadenk en praat met vrienden. Ergens denk ik: als Wilders dan toch in het Torentje komt, dan merken we in elk geval wat dat betekent. Dan zien we snel genoeg dat het niet goed gaat met Nederland. Binnen Nederland niet, maar ook niet op internationaal vlak.
Daardoor komen wellicht veel mensen tot het besef dat de PVV niet zo’n goed idee was. Wilders deed populistische beloftes. Hij speelde in op de pijnpunten van mensen en won ze op die manier voor de PVV. Ik kan het ook mis hebben. Misschien doet de PVV het juist wel goed, maar ik kan het me haast niet voorstellen op grond van alles wat hij de afgelopen twintig jaar gezegd en geroepen heeft.
Ik heb liever geen kabinet met de PVV, maar dit is wel hoe er is gestemd in Nederland. Dat zegt ook iets. Laat het daarom maar komen, dan zien we snel genoeg wat het betekent.’
Jakob de Jonge, kunstenaar:
‘Moet Wilders het Torentje in, of niet? Lastig. Aan beide keuzes kleeft een enorm risico. Als Wilders niet regeert dan bestaat de kans dat de PVV groter wordt. En dan worden de mensen die op hem hebben gestemd nog bozer. Maar als hij wel aan de knoppen zit, dan heb je het risico dat hij onomkeerbaar beleid doorvoert, wat heel schadelijk is voor de mensen die het treft.
Dit afwegend denk ik dat Wilders als premier het minste pijn doet. De PVV is immers een protestpartij en bedacht nooit oplossingen voor wat dan ook. Alles wat Wilders zegt zit vol contradicties, zoals voorstellen die in strijd zijn met de rechtsstaat.
Zolang hij niet in het torentje komt, geeft hij anderen de schuld. Daarom is het goed dat hij juist wel regeert en met de billen bloot gaat. Dan ziet het publiek hopelijk waar de contradicties zitten en hoe onmogelijk het is om zijn beleid uit te voeren. Het is pijnlijk, maar wel de realiteit van de Nederlandse politieke verhoudingen. We gaan een chaotische tijd tegemoet. Ik houd mijn hart vast.’
Mostafa Hilali, militair:
Ongeveer 25 procent van de Nederlanders wil dat Wilders regeert. Mijn hoofd zegt: prima, hij maakt er toch een potje van. Hij moet iets doen wat hij in al die jaren nooit deed: verantwoordelijkheid nemen. Als hij dan weer beledigende uitspraken doet over de islam loopt Nederland internationaal schade op. Het kan niet meer worden afgedaan als één parlementariër die wat zegt. Nee, nu is het de premier.
Mijn hart zegt wat anders. We moeten gewoon niet willen dat iemand die veroordeeld is, vanwege zijn ‘minder, minder’ uitspraken, onze premier wordt. We hebben gelachen toen Amerika met Trump een president kreeg die een moslimban wilde invoeren. Maar straks hebben we ook in Nederland een premier die er vergelijkbare ideeën op nahoudt.
Ik kijk meer naar de andere partijen en of ze dit laten gebeuren. Van de PVV weet ik precies wat ik kan verwachten. In principe niks goeds. Maar die andere partijen? Ik geef je als voorbeeld de verworpen motie van Van Baarle (Denk) waarin stond dat de anti-islamvoorstellen van de PVV nooit mogen worden uitgevoerd. Een meerderheid, ook partijen die claimen voor de grondwet te staan, hebben tegen deze motie gestemd. Daar maak ik mij dus zorgen om. Want de PVV kan alleen bij de gratie van andere partijen regeren. En zij staan dus niet principieel voor de bescherming van de grondrechten van moslims.’
Paus Franciscus heeft Israël beschuldigd van ‘terroristische tactiek’. Het Israëlische leger doodde twee christelijke vrouwen in een kerk in Gaza dit weekend.
Afgelopen zondag, tijdens zijn wekelijkse zegen, verwees de paus naar de verklaring van het Latijns Patriarchaat van Jeruzalem over het incident, waarbij twee christelijke vrouwen omkwamen. Volgens het Latijns Patriarchaat, de katholieke autoriteit in Israël, doodde een Israëlische sluipschutter de twee vrouwen. Zeven anderen raakten gewond.
‘Ik blijf zeer ernstig en pijnlijk nieuws uit Gaza ontvangen’, zei de paus. ‘Ongewapende burgers zijn het doelwit van bombardementen en schietpartijen. En dit gebeurde zelfs binnen het parochiecomplex van de Heilige Familie, waar geen terroristen zijn maar gezinnen, kinderen, mensen die ziek of gehandicapt zijn en nonnen. Sommigen zouden zeggen: ‘Het is oorlog. Het is terrorisme.’ Ja, het is oorlog. Het is terrorisme.’
Een woordvoerder van het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat het incident wordt onderzocht. Hij wil geen commentaar geven op de kritiek van de paus. Het Israëlische leger zegt zich alleen op terroristen te richten, niet op burgers.
Sinds 7 oktober zijn er meer dan 18.000 Palestijnse burgers omgekomen als gevolg van Israëlische aanvallen, waaronder duizenden vrouwen en kinderen.
Deze maand is het 750 jaar geleden dat de islamitische dichter Jalaluddin Rumi overleed. Hij is wereldwijd nog steeds immens populair, maar er zijn accentverschillen. ‘In Engelse vertalingen van zijn werk zijn alle verwijzingen naar zijn moslimachtergrond weggelaten’, zegt hoogleraar Ashgar Seyed-Ghorab (Iraanse en Perzische studies, Universiteit Utrecht) in Trouw.
De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) herdenkt de dichter aankomende woensdag. Rumi wordt als het boegbeeld van het soefisme gezien. Het soefisme is de mystieke kant van de islam die geheel in het teken van de liefde en vrede staat.
‘Rumi spreekt vanuit het hart’, zegt Seyed-Ghorab in Trouw en hij vervolgt: ‘De directe manier waarop hij zijn liefde uitdrukt is indrukwekkend. De emoties zijn herkenbaar, ongeacht de tijd waarin we leven. Met de ontkerkelijking neemt de betekenis van religie af, maar een gedicht als ‘God zit niet in een huis van klei, vind God in je hart’ blijft tot de verbeelding spreken.’
Rumi groeide op in een islamitisch gezin in het huidige Afghanistan, werkte lange tijd in Syrische steden zoals Aleppo en Damascus en belandde uiteindelijk in de Turkse stad Konya. Daar ging hij aan de slag als leraar mystiek en begon hij zijn meditatiebijeenkomsten, de beroemde derwisj-dansen waarin mensen om hun as draaien en de naam van God, Allah, herhalen. De dans staat nu op de Unesco-lijst van meesterwerken van het Orale en Immateriële Erfgoed van de Mensheid.
Seyed-Ghorab merkt op dat Rumi wordt gepresenteerd als humanist. ‘Voor het succes van zijn werk in het Westen werkt dat goed, iedereen kan zich zo herkennen in zijn woorden.
Morgen stemt de gemeenteraad in Lelystad over de verhuizing van de Marokkaanse moskee El Imaan naar een nieuwe, grotere locatie. Maar de fracties van PVV, FvD en VVD liggen dwars.
De moskee aan de IJssellaan is te klein. Ook klagen buurtbewoners over toenemende parkeerdruk. Om die reden wil de snelgroeiende islamitische gemeenschap in Lelystad binnen vijf jaar verhuizen naar Kofschip 25.
De burgemeester en wethouders zijn akkoord met het plan van het moskeebestuur, maar de gemeenteraad moet erover beslissen. De PVV, FvD en VVD zijn tegen de verhuizing, omdat volgens hen de parkeerproblematiek geen geldige reden is om te verhuizen. De moslims moeten maar met de fiets naar de moskee gaan, vinden ze.
De PVV noemt het zelfs een kwestie van mentaliteit en stelt dat de politie beter moet handhaven. De VVD oordeelde dat de parkeerdruk een probleem van het moskeebestuur is en niet van de gemeente.
PVV-voorman Geert Wilders deelde dit weekend een filmpje op sociale media waarin een man te zien is die in Albert Heijn over het varkensvlees heen plast. Dat zou de politicus tien extra zetels moeten opleveren bij de volgende verkiezingen, schrijft hij op X. Het filmpje wordt al snel als nep bestempeld, maar niet zonder discussie.
In het filmpje is een jongen te zien die ogenschijnlijk bij de vleesafdeling van Albert Heijn op het varkensvlees staat te plassen. ‘Bro, je bent radicaal, alleen omdat ie geen varken wil eten, we don’t eat pork’, roept een jongen die het tafereel filmt. ‘Waar is de beveiliging van Albert Heijn?’ staat er nog als commentaar bij.
Volgens velen is het filmpje nep. ‘Je hoort ook duidelijk het wc-geluidsfragmentje dat ze over de winkelvideo hebben geplakt’, zegt Sam (student Commerciële Economie) op X. ‘Check je bron voordat je iets deelt’, voegt hij daaraan toe.
Maar het kwaad lijkt al geschied en de discussie breekt los. Waar sommigen ingaan op het filmpje zelf, bekritiseren velen het feit dat Wilders het filmpje deelde. ’10 zetels erbij, zei Wilders triomfantelijk. Wilders gaat ons land leiden?’, vraagt onderzoeksjournalist Robert van der Noordaa zich af. Ook vertrekkend D66-Kamerlid Fonda Sahla is er niet over te spreken. ‘Lekker nepfilmpjes verspreiden en ook nog vastpinnen op je X, is dit nou ‘premierwaardig?’, schrijft ze, maar krijgt weerwoord van Hart voor Den Haag-Raadslid Ralf Sluijs.
‘Dat die gast niet echt pist, maakt het toch nog geen nepfilmpje? ‘Wij eten geen varken’, roepen en doen alsof hij eroverheen pist, vind jij netjes en een signaal dat ze helemaal geïntegreerd zijn in de samenleving? Dit is precies wat Nederland spuugzat is Fonda’, aldus Sluijs.
Wanneer Sahla hem er nogmaals op attendeert dat Sluijs er net als Wilders in is getrapt, zegt hij als volgt: ‘Een goeie grap weet ik zeker te waarderen. Daar kan ik hier echter het begin nog niet van ontdekken. Zie vooral twee galbakken die spugen op Nederland. Als een Hollander bij de Turkse bakker over een baklava heen staat te ‘pissen’ is het land te klein denk ik. Lachen joh!’
De expositie over Arabische filmsterren en zangeressen in het Wereldmuseum is een feest van herkenning en ontdekking.
Het kosmopolitische Caïro van de jaren twintig van de vorige eeuw was de bakermat van een culturele en intellectuele opleving in de Arabische wereld. Een renaissance die tot ver in de jaren zeventig zou reiken. Het ging om sterren als de Egyptische Umm Kulthum (1898-1975) en de Libanese Fairuz (1935). Zij en andere diva’s trotseerden de overwegend mannelijke dominantie in de entertainmentwereld. Ze hebben dan ook veel betekend voor het feminisme in de Arabische wereld. De zangeressen en actrices braken met de bestaande conventies en zorgden voor een nieuw vrouwbeeld. Het politieke en sociale klimaat waarin deze culturele iconen zich bewogen loopt als een rode draad door de tentoonstelling.
Fredric Baas, tentoonstellingsmaker bij Wereldmuseum Amsterdam, benadrukt de rol van nieuwe media in die periode. ‘In de eerste instantie ging het om de grammofoonplaat, gevolgd door de radio, de film en, op een gegeven moment, de geluidsfilm. Telkens bood een nieuw medium een podium voor deze vrouwen die dat podium daadwerkelijk wisten te pakken. Dit deden ze op allerlei manieren, soms vrijgevochten, soms meer traditioneel, maar altijd eigenzinnig. Over het algemeen waren ze hierin heel succesvol.‘
Artiestennamen Centraal in de tentoonstelling Diva’s: bezieling en beleving in Arabische muziek en cinema staan de diva’s Umm Kulthum, Asmahan, Warda en Fairuz. Zij wisten met hun muziek en films een miljoenenpubliek te bereiken. Asmahan is echter een vreemde eend in de bijt. De carrière van deze zangeres duurde maar kort, omdat ze al overleed op 31-jarige leeftijd. Haar naam zal dan ook, in tegenstelling tot de andere drie, niet bij iedereen een belletje doen rinkelen.
Beeld: Frédérique Sursock
Asmahan was een Druzische prinses van Syrisch-Libanese afkomst. Vanaf het begin van de jaren dertig trad ze als zangeres op in de concertzalen van Caïro. Haar broer was het niet met haar ‘zedeloze’ leven eens. Hij verplichtte haar volgens de Druzische traditie om te trouwen. Pas jaren later, na haar scheiding, pakte Asmahan haar artiestenbestaan weer op. Helaas voor korte tijd, want ze verdronk als gevolg van een auto-ongeluk.
Het valt op dat vrijwel elke diva in de tentoonstelling onder een artiestennaam optrad: de echte naam van Asmahan (de verhevene) was Amal al-Atrash, Fairuz (turquoise) heette Nuhad Haddad en Umm Kulthum (de moeder van Kulthum) werd geboren als Fatima Ibrahim as-Sayed El-Beltagi. Warda Futuki behield wel haar voornaam, maar werd bekend als Warda al-Djazaïria (de Algerijnse roos).
Umm Kulthum zong als kind, verkleed als jongen, mee in haar vaders ensemble
‘Vrijwel al deze performers hadden een nom de plume’, zegt Baas. ‘Dat is op zich niet zo raar. Maar soms had het ook een achterliggende reden. Denk aan het beschermen van de familie-eer en hoe een patriarchale samenleving functioneerde.’
Ster van het Oosten De expositie bevat afwisselend materiaal en toont foto’s, kleding, accessoires en (film)affiches. Vanzelfsprekend zijn er ook de nodige audio-opnames en filmfragmenten te zien en horen. De focus van de tentoonstelling ligt niet louter op artistieke prestaties. Ook de levens van deze vrouwen komen aan bod, evenals de politieke en maatschappelijke gevolgen die ze teweeg hebben gebracht.
Alle culturele iconen waren maatschappelijk betrokken en droegen op hun wijze bij aan politieke of sociale verandering. Zo was Munira al-Mahdiyya in 1916 de eerste moslima die op het theaterpodium stond. Warda al-Djazaïria zong voornamelijk over de Algerijnse onafhankelijkheidsstrijd tegen Frankrijk. Umm Kulthum zong als kind, verkleed als jongen, mee in haar vaders ensemble. In 1923 maakte deze Egyptische zangeres zich pas los van haar familie en werd ze de ‘Ster van het Oosten’.
Fairuz heeft ook een keer in Nederland opgetreden. Dat was tijdens de sluiting van het Holland Festival in 2011.
De tentoonstelling is samengesteld door de Institut du monde Arabe in Parijs, waar de zangeressen en actrices wellicht bekender zijn onder het grote publiek. Voor het Wereldmuseum Amsterdam is Diva’s: bezieling en beleving in Arabische muziek en cinema enigszins aangepast aan een Nederlands context.
Harten veroveren De diva’s uit de tentoonstelling zijn vrouwen uit verschillende sociale klassen en met uiteenlopende religieuze achtergronden. De meeste acteurs en actrices zijn van Syrisch-Libanese, christelijke of Joodse afkomst. Tezamen geven ze een goed beeld van de sociale en culturele diversiteit van de Arabische wereld. Door middel van hun performances wisten de diva’s het Arabische publiek met elkaar te verbinden. Van Beiroet tot Casablanca en van Damascus tot Algiers veroverden ze de harten van de Arabische wereld en in sommige gevallen ook ver erbuiten. Nog steeds inspireren deze iconen hedendaagse artiesten over de hele wereld.
‘Het was een hoopvolle tijd, er bestond eenheid in de Arabische wereld’, vertelt Baas. ‘We hebben in de tentoonstelling gepoogd ook kritisch naar het heden te kijken. Wat gebeurt er nu in de regio? Hoe kunnen we daar een stem aan geven? De silent disco van Moataz Rageb is wat dat betreft een interessant element. Het vertelt het verhaal van het cassettebandje, een medium waarmee mensen zelf opnames kunnen maken om ze vervolgens te verspreiden. Het werd een manier om de censuur op volksmuziek te ontduiken. De vinylproductie stond onder staatscontrole. Dit is iets wat eigenlijk vanuit de schaduw van de diva’s gebeurde. Je ziet dat muziekcultuur en het streven naar vrijheid ook gewoon doorgaan. Het is dus een ongoing story’.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
