Voor het eerst vestigt een Afrikaanse universiteit zich in Nederland. Vanaf volgend jaar biedt het Millar Institute een masteropleiding aan die Afrikaanse kennis centraal stelt én het westerse perspectief op wetenschap wil kantelen.
Vanaf 1 januari 2026 opent in Nederland een dependance van het Millar Institute for Transdisciplinary and Development Studies, een private universiteit uit Noord-Ghana. Het is voor het eerst dat een Afrikaanse universiteit zich hier vestigt. De samenwerking loopt via het Broos Institute, opgericht door journalist, onderwijsmanager en cultureel ondernemer Marvin Hokstam Baapoure. We spraken met rector David Millar over zijn ambities, de rol van Afrikaanse kennis, en de noodzaak om het academische perspectief te kantelen.
Wat is het Millar Institute precies, en wat gaat het in Nederland doen?
‘Onze universiteit is gevestigd in het noorden van Ghana. We bieden master- en Ph.D.-programma’s in Culture and Development Studies. In Ghana hebben we 47 promovendi en een nationaal erkende accreditatie. Vanaf 1 januari 2026 starten we in Nederland met een masterprogramma dat zich richt op Afrikaanse cultuur en ontwikkeling, met een sterke focus op dekolonisatie en bevrijding.
‘De lessen vinden plaats in de klaslokalen van het Broos Institute. Het programma is hybride: studenten volgen semesters in Nederland, online en in Ghana. Docenten komen uit Afrika en Europa. Het is echt een samenwerking op gelijkwaardig niveau, iets wat tot nu toe ontbrak. Westerse universiteiten openen overal in Afrika filialen, maar dit is de eerste keer dat een Afrikaanse universiteit voet aan de grond krijgt in Europa.’
‘We bekijken alles vanuit een Afrikaans perspectief. En dat is nog nooit eerder op deze manier gedaan’
Waarin verschilt dit programma van bestaande Black Studies in Nederland?
‘Black Studies zijn vaak aanvullend, geen volwaardige opleidingen. Ze zijn historisch gericht: wie waren zwarte denkers, wat dachten ze? Wij gaan verder. Wij passen Afrikaanse kennis toe op de actualiteit. Het gaat om hoe Afrikaanse gemeenschappen vandaag leven en denken. Onze opleiding is volledig onafhankelijk van Nederlandse universiteiten. We bekijken alles vanuit een Afrikaans perspectief. En dat is nog nooit eerder op deze manier gedaan.
‘Juist dat maakt het baanbrekend. We willen niet afhankelijk zijn van westerse curricula. Dit is kennisproductie van binnenuit. Er wordt niet van buitenaf over Afrika gesproken, maar door Afrikanen zelf.’
Wat bedoelt u met een ‘Afrikaans perspectief’?
‘Toen ik in de jaren negentig in Wageningen studeerde, viel mij op hoe beperkt Europees het denken was. De westerse filosofie is erg rationalistisch: alles moet meetbaar zijn, kwantificeerbaar. Afrikaanse kennissystemen zijn anders. Ze erkennen de verbondenheid tussen mens, natuur, geest en gemeenschap. In de Afrikaanse traditie is meer aandacht voor de fenomenologie. Ervaringen zijn onderdeel van de werkelijkheid. Afrikaanse filosofie is bovendien breder en toleranter. Ze kan naast Indiase of Chinese filosofie bestaan, maar botst vaak met de westerse, die andere denkwijzen al snel terzijde schuift als pseudowetenschappelijk.’
Hoe kijkt u aan tegen het fenomeen moderniteit, met de nadruk op rationalisme en empirisch onderzoek? Is dat een westers iets? Of universeel?
‘Het Westen heeft de wereld gedefinieerd in zijn eigen termen. ‘Moderniteit’ wordt daar gezien als universeel, maar dat is het niet. Rationaliteit, wetenschap, beschaving, dat bestond ook in Afrika. In het oude Mali, Soedan, Egypte. Alleen: het Westen riep dit het hardst en dus won het dat debat. En daarom waren wij de ‘barbaren’. Ondertussen heeft datzelfde Westen ook vervuiling, oorlogen en ongelijkheid gebracht.
‘Wij willen niet terug naar hoe het vroeger was, voor de moderniteit. Ons doel is een nieuwe synthese: een holistische wereld, waarin verschillende kennissystemen elkaar aanvullen in plaats van bestrijden. Wetenschap wordt wetenschappen. Volk wordt volkeren. Niemand heeft het monopolie op waarheid of vooruitgang.’
‘Ook mensenrechten zijn niet altijd universeel’
Hoe verhoudt uw visie zich tot zaken als democratie, rechtsstaat en mensenrechten? Zijn die ook westers en dus feitelijk niet universeel?
‘Democratie is maar één van de regeringsvormen. Sommige niet-democratische landen functioneren uitstekend, sommige democratische landen functioneren niet. Je hoeft maar naar de Verenigde Staten van Donald Trump te kijken. Er is geen absoluut fundament dat zegt dat de westerse democratische rechtsstaat de beste is. Zelfs een dictatuur heeft ‘rule of law’.
‘Ook mensenrechten zijn niet altijd universeel. Neem het westerse idee van gelijkheid tussen man en vrouw, of de acceptatie van homoseksualiteit, heel mooi in theorie, maar het Westen wil dit kolonialistisch aan niet-westerse landen opleggen en voor hen beslissen wat goed en fout is. Of neem het westerse verbod op polygamie. Waarom moet je dit willen opleggen aan Afrika of het Midden-Oosten? In het individualistische Westen staan vrouwen er alleen voor, als ze weduwe zijn geworden. In Afrika zorgt de familie buiten het kerngezin voor haar.
‘Wij moeten leren elkaars context te begrijpen, van binnenuit. En we moeten ook openstaan voor oplossingen buiten onze eigen horizon, buiten onze eigen cultuur.’
Wat is het uiteindelijke doel van deze nieuwe universiteit in Nederland?
‘Het is een academisch project, maar ook een symbolisch: wij draaien het perspectief om. Afrikaanse kennis en denktradities komen niet als gast, maar als volwaardige partner Europa binnen. De lessen gaan niet over Afrika, maar worden vanuit Afrikaans perspectief verteld. We willen studenten opleiden met een holistische blik, die begrijpen dat de wereld uit vele werkelijkheden bestaat.
‘Afrika doet het nu zelf, los van de koloniale meesters uit het verleden. We geloven in onze gemeenschappen, in onze eigen kennis, en in samenwerking met de diaspora. De toekomst van kennis is niet westers, maar mondiaal.’
