Op 29 oktober zijn er Tweede Kamerverkiezingen. Naast de traditionele Stemwijzer en het Kieskompas is er nu ook MoslimStemhulp, bedoeld voor ‘hen die zich vanuit een islamitisch perspectief willen oriënteren op de komende parlementsverkiezingen’.
‘Hoe denken de partijen bijvoorbeeld over de vrijheid van onderwijs, islamitisch bankieren of islamofobie?’, vraagt de organisatie – de samenwerkende regionale moskeekoepels (K9) – zich af.
De eerste stelling waar Nederlandse kiezers zich over kunnen buigen is of er een Nationaal Coördinator tegen Islamofobie moet komen, zoals er ook een speciaal coördinator tegen antisemitisme is.
Verder worden stellingen geponeerd over de stopzetting van wapenhandel met Israël, ouderinstemming bij seksuele vorming op scholen, de hoofddoek bij de politie, een verbod op vernieling van heilige boeken (lees: de Koran), maar er zijn ook stellingen over gratis kinderopvang, de beperking van immigratie of het al dan niet toestaan van kernenergie als energiebron.
Wie nog niet uitgekeken is op alle stemhulp, kan zich verder melden bij The Rights Forum. Ook zij hebben dit jaar weer een kieswijzer gelanceerd. Dat is een overzicht van welke Nederlandse partijen bijdragen aan de genocide in Gaza. Daaruit komen de PVV, JA21 en SGP het slechtst uit de bus, terwijl Denk, SP, PvdD en Bij1 het internationale recht – inzake Gaza – het meest respecteren.
Ten slotte is er de mensenrechtenwijzer van Amnesty International. Daar is onder meer te zien welke partijen het eens of oneens zijn met de strafbaarstelling van illegaliteit en welke partijen vreedzame demonstraties willen verbieden onder het mom van ‘verstoring van de openbare orde’.
Uit een peiling van The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) blijkt dat ruim twee op de drie praktisch opgeleiden immigratie als een bedreiging ziet.
Er is geen expliciete uitsplitsing van praktisch opgeleiden met of zonder migratieachtergrond gemaakt, maar uit de politieke voorkeur en de stemming over immigratie onder Nederlanders met of zonder migratieachtergrond (in geheel) wordt duidelijk dat vooral (extreem)rechtse kiezers zonder migratieachtergrond zich hierover zorgen maken, zo meldt NRC.
Het sentiment tegen immigratie lijkt toe te nemen. Volgens een peiling van HCSS ziet bijna 70 procent van de praktisch opgeleide Nederlanders immigratie als een probleem en bedreiging. Voor de gehele bevolking geldt dat voor ruim de helft.
Uitgesplitst naar Nederlanders met en zonder migratieachtergrond blijkt dat de zorgen om immigratie bij Nederlanders zonder migratieachtergrond (57 procent) 12 procentpunt hoger is dan bij Nederlanders met migratieachtergrond (45 procent).
Uit eerder kwartaalonderzoek van HCSS kwam naar voren dat er ook brede steun is voor autocratisch leiderschap en voor een voorkeursbehandeling van mensen die in Nederland zijn geboren.
‘Praktisch geschoolden ervaren meer competitie met migranten die in dezelfde buurt wonen of in dezelfde sector werkzaam zijn’, legt Marcel Lubbers uit in NRC. Volgens de Utrechtse hoogleraar Interdisciplinaire sociale wetenschap hebben theoretisch opgeleide mensen juist een internationaler wereldbeeld. ‘Zij hechten minder aan wat een land betekent en voelen zich daardoor ook minder bedreigd door migratie.’
Bij de uitsplitsing van de data naar politieke voorkeur is te zien dat mensen die op de PvdD, GroenLinks-PvdA, Volt en Denk stemmen zich het minst zorgen maken om immigratie. Het dreigingsbeeld heerst vooral in de (extreem)rechtse hoek van Nederland.
Onder biculturele Nederlanders is de stembereidheid nog altijd laag. Veel mensen twijfelen of stemmen niet, vooral omdat ze weinig vertrouwen hebben in de politiek en zich niet goed vertegenwoordigd voelen. Wie wél wil stemmen, kiest meestal voor Denk, GroenLinks-PvdA of de Partij voor de Dieren.
Dat blijkt uit onderzoek van het Opiniehuis, in samenwerking met de Kanttekening, onder 1.736 respondenten. De deelnemers zijn van Marokkaanse, Turkse, Surinaamse en Caribische herkomst, aangevuld met een vijfde groep van vooral voormalige asielzoekers. Per groep deden ongeveer 350 personen mee.
Het doel van het onderzoek was inzicht te krijgen in hun stemgedrag. Het onderzoek werd online uitgevoerd tussen 26 september en 5 oktober. Daarnaast heeft het Opiniehuis in de vier grote steden (Rotterdam, Amsterdam, Utrecht en Den Haag) persoonlijke interviews afgenomen.
Stemmen
De bereidheid om te gaan stemmen is relatief laag. Van de respondenten zegt 39 procent (vrijwel) zeker te gaan stemmen. 19 procent zegt waarschijnlijk wel te stemmen, 15 procent waarschijnlijk niet en 28 procent helemaal niet.
Respondenten die aangeven (waarschijnlijk) niet te gaan stemmen, hebben daar duidelijke redenen voor. De meest genoemde reden is gebrek aan vertrouwen in de politiek. Daarnaast zegt een kwart dat zij zich niet herkennen in bestaande partijen of kandidaten. 22 procent noemt praktische of persoonlijke factoren, zoals geen zin of tijd (11 procent), gebrek aan kennis (6 procent) of geloofsovertuiging (5 procent). Tot slot geeft 18 procent andere redenen, variërend van persoonlijke ervaringen tot teleurstelling in beleid.
‘Denk heeft een sterke positie, vooral onder Turkse en Marokkaanse Nederlanders’
De resultaten laten zien dat de respondenten een uitgesproken voorkeur hebben voor bepaalde politieke partijen. ‘Denk heeft een sterke positie, vooral onder Turkse en Marokkaanse Nederlanders’, zegt Aziz el Kaddouri, directeur van het Opiniehuis. ‘GroenLinks-PvdA en de Partij voor de Dieren trekken daarentegen vooral Surinaamse en Caribische Nederlanders aan.’
Traditionele middenpartijen als D66 en CDA weten deze kiezers nauwelijks te bereiken. ‘GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans sluit beter aan bij thema’s die voor deze groepen belangrijk zijn, zoals Gaza, discriminatie en racisme, het slavernijverleden en Zwarte Piet. Middenpartijen, zoals D66, besteden te weinig aandacht aan deze onderwerpen’, zegt El Kaddouri.
Wat meespeelt bij de stemkeuze
Of biculturele Nederlanders wel of niet gaan stemmen – en op welke partij – hangt vooral af van de inhoud en persoonlijke betrokkenheid. Zes op de tien kiezers letten vooral op partijstandpunten over onderwerpen die hen direct raken, zoals wonen, onderwijs, migratie en klimaat. Ook het verkiezingsprogramma (47 procent), de partijleiders (38 procent) en herkenning in achtergrond of ervaringen (33 procent) zijn belangrijk. Invloed van media of advies van anderen weegt minder zwaar, net als wat partijen in het verleden hebben gedaan.
Uit het onderzoek blijkt dat bijna alle onderwerpen een rol spelen bij hun politieke keuze, maar sommige springen eruit. Betaalbare woningen (95 procent) en veiligheid en de aanpak van discriminatie (94 procent) worden het vaakst genoemd als zeer belangrijk. Ook onderwijs en kansen voor jongeren (91 procent) en integratie en gelijke kansen (92 procent) vinden veel mensen belangrijk. Daarnaast krijgen werkgelegenheid en inkomensgelijkheid (86 procent) en polarisatie en sociale samenhang (82 procent) brede steun. Klimaat en milieu (78 procent) en asiel- en migratiebeleid (80 procent) scoren iets lager, maar blijven voor de meeste respondenten relevante thema’s.
Religie en respect
Vrijheid van meningsuiting wordt breed gesteund, maar veel mensen trekken een grens als het gaat om respect en religieuze spot. Respondenten met een Turkse en Marokkaanse achtergrond zijn hier het meest gevoelig voor, terwijl Surinaamse en Caribische Nederlanders vaker vinden dat kritiek gewoon moet kunnen. ‘Zij zijn daar over het algemeen stelliger in’, zegt El Kaddouri.
Palestijnse kwestie als sleutelthema
De oorlog in Gaza heeft een zeer grote invloed op de politieke keuzes van biculturele Nederlanders en kan verkiezingsuitslagen mede bepalen. Voor een ruime meerderheid – twee derde van de respondenten – is de Nederlandse houding ten aanzien van Palestina een doorslaggevende factor bij hun stemgedrag. Dit laat zien dat het Palestijnse vraagstuk niet alleen een moreel of geopolitiek onderwerp is, maar ook direct invloed heeft op politieke voorkeur en bereidheid om te stemmen binnen deze groep. De kritiek op Israël en de steun voor erkenning van Palestina zijn breed gedeeld, maar het sterkst onder Turkse en Marokkaanse Nederlanders, vooral onder vrouwen.
De vraag of Israël vanwege mensenrechtenschendingen moet worden uitgesloten van internationale sport- en culturele evenementen levert een duidelijke uitkomst op. Van de respondenten vindt 85 procent dat Israël moet worden uitgesloten.
Populisme en polarisatie
Populistische politiek wordt ervaren als negatief en draagt bij aan polarisatie en wantrouwen. Het thema ligt vooral gevoelig bij Turkse en Marokkaanse Nederlanders, en bij vrouwen. ‘Het gaat vaak om uitspraken over de hoofddoek die bijdragen aan een gevoel van onveiligheid, zoals het verzonnen verhaal over een vuilnisvrouw die zou zijn mishandeld door een vrouw met een hoofddoek’, zegt El Kaddouri. ‘Ook Surinamers ervaren dit, bijvoorbeeld bij uitspraken van populisten over Zwarte Piet en het slavernijverleden.’
Integratie en kansenongelijkheid
Ongelijke kansen, discriminatie en negatieve beeldvorming blijven belangrijke obstakels. Bijna acht op de tien respondenten vinden dat mensen met een migratieachtergrond nog steeds te weinig gelijke kansen krijgen in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Ook vindt driekwart dat politieke partijen te weinig doen om deze groepen te betrekken en te vertegenwoordigen. De overgrote meerderheid (88 procent) ziet negatieve beeldvorming in politiek en media als een belangrijke oorzaak van polarisatie. Evenveel respondenten pleiten voor meer investeringen in mentale gezondheidszorg, vooral voor jongeren met een migratieachtergrond.
Turkse en Marokkaanse Nederlanders zijn het meest uitgesproken over het gebrek aan gelijke kansen en de invloed van negatieve beeldvorming.
Wonen
Op het gebied van wonen zijn er duidelijke verschillen naar migratieachtergrond. Turkse en Marokkaanse Nederlanders benadrukken sterker hoe moeilijk het is om een betaalbare woning te vinden en zien stabiele huisvesting als essentieel voor integratie. Surinaamse en Antilliaanse Nederlanders zijn vaker neutraal over de woningmarkt, maar hechten juist veel waarde aan een veilige en prettige buurt. Onder mensen met andere migratieachtergronden lopen de meningen uiteen, van neutraal tot (helemaal) mee eens.
Ook tussen mannen en vrouwen zijn er verschillen. Vrouwen ervaren vaker problemen met betaalbare woningen en zien duidelijker het verband tussen huisvesting en integratie. Mannen zijn iets vaker neutraal, maar benadrukken eveneens het belang van een veilige leefomgeving.
Andere opvallende uitkomsten
Uit het onderzoek blijkt dat meer mensen van plan zijn te stemmen dan in 2023. Dat heeft deels te maken met organisaties zoals het Samenwerkingsverband van Marokkaanse Nederlanders (SMN), die actief kiezers oproepen om naar de stembus te gaan. Ook jongere generaties zijn vaker van plan te stemmen dan de eerste generatie. Daarnaast zorgt het steeds hardere politieke debat ervoor dat meer mensen hun stem willen laten horen.
Het beeld dat biculturele Nederlanders altijd voor ‘open grenzen’ zijn, klopt niet
Opvallend is verder dat het opleidingsniveau onder biculturele Nederlanders blijft stijgen maar dat zij niet kiezen voor partijen die traditioneel de belangen van hoger opgeleiden en ondernemers vertegenwoordigen, zoals de VVD. Turkse en Marokkaanse Nederlanders vermijden juist deze partij vanwege de verrechtsing en de anti-Palestinastandpunten.
Ook op het gebied van migratie en asielopvang zijn de opvattingen genuanceerder dan vaak wordt gedacht. Het beeld dat biculturele Nederlanders altijd voor ‘open grenzen’ zijn, klopt niet. Steeds meer mensen steunen gecontroleerde migratie, omdat zij vinden dat nieuwkomers soms zorgen voor verdringing, bijvoorbeeld op de woningmarkt. Opvallend is dat extreemrechtse partijen hier niet van profiteren: Turkse en Marokkaanse Nederlanders nemen juist duidelijk afstand van xenofobe en islamofobe standpunten.
Als u eens in de politiek het stockholmsyndroom — een gegijzelde identificeert zich volkomen met degene die hem gijzelt — in volle werking wilt zien, dan moet u de uitzending van Nieuwsuur van afgelopen zaterdag terugkijken. Het interview met NAVO-baasje Mark Rutte vormt er een verbluffend perfecte illustratie van.
Uiteraard werd hij stevig aan de tand gevoeld over zijn onderdanige houding jegens de Amerikaanse dictator Donald Trump. Zoals over dat, indertijd met hoon overladen, byzantinistische appje waarin Rutte Trump aan de vooravond van de NAVO-top ongeveer als grootste Amerikaanse staatshoofd aller tijden de hemel in prees, omdat hij geregeld had wat niemand eerder gelukt was: een defensiebudgetnorm van 5 procent.
Of deze vorm van hielenlikkerij niet een beetje overdreven was, wilde de interviewer weten. En onoprecht. O nee, geenszins, repliceerde Rutte, hij voelde dat op dat moment echt zo. Het was echt geweldig, wat Trump gedaan had weten te krijgen, reden tot veel dankbaarheid. Het valt niet uit te sluiten dat Rutte het meent. Hielenlikkers zien zichzelf zelden als zodanig. Zij beschouwen hun kunstje als een grote kunst, die alleen zíj tot in de puntjes beheersen. Dat is het stockholmsyndroom.
Ik moest denken aan het gedicht Der Tanzbär van de Duitse toneelschrijver Gotthold Ephraim Lessing (1729–1781) uit 1751, over een circusbeer als metafoor voor de gedrilde hoveling, waarin hij dergelijk onderdanig drilgedrag hekelde:
Ein Tanzbär war der Kett’ entrissen, Kam wieder in den Wald zurück, Und tanzte seiner Schar ein Meisterstück Auf den gewohnten Hinterfüßen.
‘Seht!’, schrie er, ‘das ist Kunst; das lernt man in der Welt. Tut mir es nach, wenn’s euch gefällt Und wenn ihr könnt.’ – ‘Geh’, brummt ein alter Bär, ‘Dergleichen Kunst, sie sei so schwer, Sie sei so rar, sie sei, Zeigt deinen niedern Geist und deine Sklaverei.’
Rutte bleek na een jaartje NAVO een uitstekend gedrilde dansbeer te zijn. Op elke vraag gaf hij het door Washington gewenste antwoord.
Zolang het over Poetin en de Russen ging, was wat hij in Nieuwsuur zei best verstandig
Hiermee vormt Rutte de overtreffende trap van zijn voorganger Jaap de Hoop Scheffer. Die steunde als minister van Buitenlandse Zaken ooit blindelings Bush’ op leugens gebouwde inval in Irak. Beloond met een bezoek aan Washington stond hij daar naast zijn Amerikaanse collega te glimmen als een kostschoolleerling die een pluim krijgt van de rector. Rechtop lopen ging hij pas weer toen hij met pensioen ging.
Maar Bush was heilig vergeleken bij Trump, en daarmee was Jaaps gedrag dat ook vergeleken bij dat van Mark. Zolang het over Poetin en de Russen ging, was wat hij in Nieuwsuur zei best verstandig. Maar dat werd anders zodra Poetins Amerikaanse geestverwant ter sprake kwam.
Vraag: Toen Trump in uw bijzijn zei dat hij desnoods met geweld Groenland zou annexeren, en dat u daarin een nuttige rol kon vervullen, liet u die mogelijkheid open. Rutte: ‘Onderlinge spanningen tussen NAVO-landen, daar bemoei ik mij niet mee. Hooguit discreet achter de schermen.’ Wedervraag: Heeft u dat gedaan? Antwoord: ‘Daarover kan ik hier niet praten, want dat is achter de schermen.’ — Jaja, gelooft u echt dat Rutte dat bij een bullebak als Trump heeft aangedurfd?
Vraag: Is Amerika nog een toonbeeld van democratie, gezien Trumps omgang met demonstranten, de vrije pers en de scheiding der machten? Antwoord: ‘Ja, absoluut. De scheiding der machten werkt. De president is pushing, dat mag hij doen. Tegelijk zie je rechterlijke uitspraken die hem soms gelijk geven, soms niet. Alle instanties werken. Trump is zeer ambitieus, dat mag hij ook zijn, hij heeft een ruim mandaat.’
Niet gek dat zo’n Yesilgöz dan denkt: dat soort democratie, dat kan ik in Den Haag met onwettige voorstellen en een eigen antifa-hetze ook.
Dan Rutte over Trumps voortdurende gejojo inzake Oekraïne, diens aanpappen met Poetin: Trump deed de goede dingen, want alleen hij kon Poetin uittesten, en trok de juiste conclusies. Over Trumps kersverse Gaza-vredesvoorstel: veelbelovend, maar oppassen met… Hamas.
Tja. Geen woord over de totale onbetrouwbaarheid van Netanyahu.
Het was Israël, niet Hamas, dat het vorige akkoord doelbewust opblies. Dat hadden die kwart miljoen demonstranten een dag later beter door.
Vandaag wordt bekend wie de Nobelprijs voor de Vrede krijgt. De Amerikaanse president is ervan overtuigd dat hij die verdient. Volgens criminoloog Yarin Eski doet Trump aan nobelwashing over de rug van de doden in Gaza en onder dreiging van nog meer geweld.
Over de rug van genocideslachtoffers en met de dreiging van meer genocide de Nobelprijs voor de Vrede willen krijgen. Vredesonderhandelingen om een ereprijs te onderhandelen. We hadden ook niet anders kunnen verwachten van president Trump en zijn art of the deal.
Een vredestichter die niet uit overtuiging, maar door angst van andere wereldleiders zichzelf verder in zijn megalomanie weet te verliezen. Het is een moderne versie van De nieuwe kleren van de keizer: iedereen klapt mee, want niemand durft te zeggen dat deze keizer bloed aan zijn handen heeft. En dat hij bereid is nog meer bloed te verspillen voor die vrede. Of zoals de DC Comics-antiheld Peacemaker zegt: ‘I cherish peace with all of my heart. I don’t care how many men, women and children I need to kill to get it.’
Ik noem dit nobelwashing in zijn puurste vorm: een massaal toneelstuk waarin oorlogszucht en macht worden omgedoopt tot vredesmoralisme dat eigenlijk vredestotalitarisme is.
Iedereen ziet wat hier gebeurt. Het is absurd, maar geen wereldleider die iets zegt, terwijl Trump denkt te kunnen gaan paraderen over het diplomatieke toneel, omringd door regeringsleiders die applaudisseren uit angst in ongenade te vallen. Want zij weten wat er gebeurt als je weigert mee te doen.
De hypocrisie is daarmee collectief geworden. Landen die wapens leveren, buigen het hoofd en noemen dat ‘bemiddeling’. Regeringen die zwijgen over genocide, prijzen de dialoog. En journalisten die beter weten, schrijven dat de internationale gemeenschap hoopvol is. Nepvrede krijgt een podium voor zelfbehoud.
‘Wat ooit stond voor nobelheid, is nu een spiegelpaleis van hypocrisie geworden’
Mocht Trump de Nobelprijs krijgen, zal dat niets veranderen aan de ellende, aan de hongersnood, aan de Palestijnse kinderen die begraven worden onder het puin.
En hoewel minder belangrijk, de prijs zal aan waarde inboeten. Geen moreel kompas meer, maar een morele paspop. De prijs verandert van een eerbetoon aan geweten in een trofee voor imagoherstel. Wat ooit stond voor nobelheid, is nu een spiegelpaleis van hypocrisie geworden.
Wanneer vrede wordt beloond zonder gerechtigheid, verliest de prijs niet alleen zijn glans, maar ook zijn betekenis. Uiteindelijk zal niemand zich nog afvragen wie de Nobelprijs heeft gewonnen, alleen wie er in hemelsnaam dacht dat die verdiend was.
En wie wil er dan nog ooit de Nobelprijs voor de Vrede ontvangen? Ja, waarschijnlijk die andere vredesautocraten die denken het nodig te hebben om het bloed van hun handen te wassen — die verlangen naar de absolverende reiniging door nobelwashing.
Turkije heeft op de laatste dag bezwaar aangetekend tegen het vrijlatingsbesluit van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (ECHR) inzake Selahattin Demirtaş, de Koerdische politicus die sinds november 2016 vastzit.
Het is de derde keer dat Turkije zich verzet tegen een vrijlatingseis van het Hof, meldt de Turkse nieuwssite Bianet.
Demirtaş werd in 2016 gearresteerd in verband met de zogenoemde Kobane-zaak. Volgens de Turkse autoriteiten zette Demirtas in 2014 burgers aan tot geweld tegen de staat, nadat hij had opgeroepen tot protesten tegen het anti-Koerdische Syrië-beleid van president Recep Tayyip Erdoğan.
In datzelfde jaar werd de Syrische stad Kobane aangevallen door ISIS. Koerdische strijders verdedigden de stad, terwijl Turkse Koerden die hen te hulp wilden komen aan de grens werden tegengehouden. Dit leidde tot onrust en geweld in Turkije, waar destijds een fragiel vredesproces met de PKK gaande was. Dat proces mislukte uiteindelijk in 2015.
Tien jaar later zijn er opnieuw gesprekken tussen Turkije en de PKK, de Koerdische rebellenbeweging die in Turkije, de Verenigde Staten en de Europese Unie op de terreurlijst staat. Het voortdurende gevangenschap van Demirtaş legt druk op dit proces. Ook Figen Yüksekdağ, destijds de nummer twee van de pro-Koerdische partij HDP, en verschillende andere Koerdische politici en journalisten zitten nog vast.
Volgens critici gebruikt Turkije hun detentie als drukmiddel in de onderhandelingen met de PKK, die mede over de positie van de Syrische Koerden gaan. Ankara verzet zich tegen hun autonome bestuur en wil dat ze zich ontwapenen.
Cees van de Sanden, senator in de Eerste Kamer, kapt met de VVD. Hij heeft zijn partijlidmaatschap opgezegd, omdat hij vindt dat de huidige koers niets meer te maken heeft met liberale idealen. Dat zegt hij in een interview met de Volkskrant.
Er is volgens Van de Sanden niets mis met hemzelf, het is juist de partij die haar liberale waarden verkwanselt. ‘Ik blijf opkomen voor mijn liberale idealen,’ zegt hij. Hij is in het bijzonder kritisch op lijsttrekker Dilan Yesilgöz, die volgens hem meegaat in de ‘populistische teneur’.
Hij vindt het kwalijk dat zij muzikant Douwe Bob eerder dit jaar van antisemitisme betichtte en vervolgens ‘veel te laat’ hierop terugkwam. ‘Onterechte beschuldigingen zijn in strijd met liberale kernwaarden als verdraagzaamheid en gelijkwaardigheid,’ aldus Van de Sanden.
Het gaat hem echter niet alleen om de VVD, ook om de partijen waarmee de VVD samenwerking zoekt, zoals de BBB en de PVV. Volgens Caroline van der Plas zou de Raad van State een D66-bolwerk zijn. ‘Ik zou graag zien dat de VVD dan opstaat en zegt: wacht even, dat zien wij anders. Door te zwijgen, morrel je zelf ook aan de rechtsstaat’, aldus Van de Sanden.
De conservatieve stroming binnen de VVD heeft volgens hem de overhand gekregen. En daar kan hij zich niet meer in vinden. Dat is volgens hem niet alleen te wijten aan Yesilgöz, maar ook aan het partijbestuur en de leden, die ermee hebben ingestemd. Daarom trekt hij nu zijn conclusies.
In Amsterdam hebben 11.065 mensen geen vaste woon- of verblijfplaats hebben, waarvan 1.446 kinderen. Dit blijkt uit een nieuwe telling, de Ethos-telling, zo bericht de Amsterdamse tv-zender AT5.
Bij de Ethos-telling worden ook mensen meegerekend die niet op straat slapen, maar geen vast woonadres hebben. Ze wonen misschien bij vrienden, kennissen, in een garage of een voertuig. Bovendien worden ook mensen zonder verblijfsvergunning meegerekend.
De telling is een methode ontwikkeld door de KU Leuven. Daarbij gebruikt het de Europese standaard voor het meten van dakloosheid. Het CBS telt alleen mensen tussen de 18 en 65 en met een officiële verblijfsstatus. Ook maakt het CBS onderscheid tussen mensen die helemaal geen slaapplek hebben en mensen die bij iemand anders op de bank kunnen slapen.
De telling wordt al in meerdere gemeenten gebruikt. Het is belangrijk om te erkennen dat dakloosheid niet alleen draait om mensen die op straat slapen, vinden de onderzoekers. Nu komen bijvoorbeeld ook kinderen naar voren in de telling, terwijl die eerder uit beeld bleven.
Amsterdam is al jaren de gemeente met het grootste aantal daklozen. De Ethos-telling werd in april ook uitgevoerd in Den Haag, waar het aantal uitkwam op 7.201 personen, waarvan 1.112 kinderen. In Rotterdam zal in 2026 een Ethos-telling worden gedaan.
Ze strijdt tegen onrecht, taalschoolcowboys en politieke stilstand, maar ook tegen hardnekkige vooroordelen over haar wijk. Tweede Kamerlid Mikal Tseggai (GroenLinks-PvdA) is klaar met de clichés over de Schilderswijk en wil Nederland rechtvaardiger maken.
Mikal Tseggai (30) is Tweede Kamerlid voor GroenLinks-PvdA en staat op plek 25 van de gezamenlijke lijst. Ze groeide op in Haarlem, woont al jaren in de Haagse Schilderswijk en houdt zich in de Kamer bezig met thema’s als mbo-onderwijs, kansspelen, sekswerk, mensenhandel, integratie en inburgering, en de strijd tegen racisme, discriminatie en antisemitisme.
In november 2023 maakte je de overstap van Den Haag naar Den Haag, van de gemeenteraad naar de Tweede Kamer. Hoe was dat?
‘Het was een rare tijd om Kamerlid te worden. De afgelopen twee jaar waren heel intens. Vanuit de gemeenteraad stap je in Den Haag letterlijk een paar straten verder, maar inhoudelijk is het een wereld van verschil. Door het constante geruzie in het kabinet is er op veel dossiers niks gebeurd, alleen maar stilstand en achteruitgang. Dat is frustrerend. Je zet je ergens voor in, maar krijgt het niet voor elkaar omdat het kabinet er gewoon niets mee doet.’
Kun je een voorbeeld noemen van zo’n dossier?
‘Neem mijn werk voor mbo-studenten. Ik ben bezig met een verplichte stagevergoeding. Voor veel jongeren is een stage zonder vergoeding simpelweg niet te betalen. Toch ligt dat politiek heel gevoelig, omdat het kabinet vooral de belangen van het bedrijfsleven centraal zet. Inmiddels lijkt er gelukkig een meerderheid te zijn voor mijn voorstel: een verbod op onbetaalde stages. Daar ben ik trots op. Maar het gaat veel te langzaam. En op het terrein van racisme en discriminatie is er nog helemaal niets gebeurd. We voeren stevige debatten, maar daarna gebeurt er niets. Dat is pijnlijk.’
Je komt uit de PvdA en zit nu in de gezamenlijke GroenLinks-PvdA-fractie. Hoe ervaar je de samenwerking met GroenLinks?
‘Eerlijk gezegd ben ik daar positief door verrast. Vier, vijf jaar geleden dacht ik: dit voelt alsof je jezelf opheft als PvdA. Het duurde bij mij een tijdje voordat ik ervan overtuigd raakte dat samengaan met GroenLinks een goed idee was. Ik zie nu dat we elkaar versterken. In onze Tweede Kamerfractie is het geen issue meer. Ik weet soms niet eens of een fractiemedewerker van GroenLinks of van de PvdA komt. Bijna iedereen is inmiddels dubbel lid. Het is een gezellige, diverse fractie en dat voelt heel natuurlijk.’
Maar zijn er ook fricties in de fractie?
‘Dat heb ik nog niet gemerkt. Integendeel: we hebben een fractie waarin jong en oud, mensen uit bijna alle provincies – helaas hebben we niemand uit Flevoland – en met verschillende achtergronden samenwerken. Dat maakt ons juist sterker. Het is geen bubbel. Mijn collega Jimme Nordkamp komt bijvoorbeeld uit de grensstreek. Onze gesprekken verrijken mij juist.’
Wat heb je tot nu toe bereikt en waar wil je de komende tijd voor vechten?
‘Naast de stagevergoeding ben ik bezig geweest met een belangrijke motie die onlangs is aangenomen: de erkenning van Roma en Sinti als nationale minderheid. Brussel riep Nederland daar al in 2008 toe op, maar we hebben het nog steeds niet gedaan. Het gaat niet alleen om juridische erkenning, maar ook om maatschappelijke.
‘Ik ben helemaal klaar met die clichés, dat de Schilderswijk zogenaamd een aparte wereld zou zijn’
‘Verder wil ik dat discriminatie, antisemitisme en moslimhaat eindelijk serieus worden genomen, en dat er een fatsoenlijk inburgeringsstelsel komt, met goede docenten in plaats van commerciële taalschoolcowboys die weliswaar goedkope cursussen aanbieden, maar van erbarmelijke kwaliteit.’
Je houdt je ook bezig met gokbeleid. De liberalisering van de gokmarkt heeft veel maatschappelijke problemen veroorzaakt, zoals gokverslaving en indirect ook huiselijk geweld. Moet je de legalisering van gokken niet gewoon terugdraaien?
‘Het idee achter de liberalisering was dat je online gokken beter kon reguleren, omdat er veel op de zwarte markt gebeurde. In theorie was dit een goed plan. Maar in de praktijk zijn de kaders niet goed en werkt het systeem niet. Jongeren omzeilen leeftijdsgrenzen, speellimieten zijn makkelijk te ontwijken en overal zie je advertenties die mensen naar illegale goksites trekken. Want hoewel deze sites illegaal zijn, is het adverteren voor deze sites legaal. Hierdoor worden mensen een wereld ingezogen waar schulden, verslaving en soms ook huiselijk geweld of criminaliteit op de loer liggen. Dat kan zo niet.’
Een ander lastig thema in jouw portefeuille is sekswerk. Hoe kijk jij daartegenaan?
‘Wat mij stoort, is dat veel partijen er maar vanuit één invalshoek naar kijken. Confessionele partijen zien sekswerk alleen als moreel slecht, anderen richten zich uitsluitend op mensenhandel en uitbuiting. Natuurlijk is er uitbuiting en dat moeten we keihard bestrijden, maar er zijn óók sekswerkers die hun beroep vanuit vrije keuze uitoefenen en die gewoon een verzekering willen afsluiten of pensioen willen opbouwen. Die erkenning krijgen ze niet. Voor mij geldt: elke vrouw die sekswerk wil doen, moet dat veilig en legaal kunnen doen. Maar elke vrouw die eruit wil stappen, moet daar ook de kans toe krijgen. En daar schort het aan. Er zijn te weinig opvangplekken en er wordt nu ook bezuinigd op de aanpak van mensenhandel. Zo maak je het beide groepen sekswerkers moeilijker.’
Ten slotte houd je je bezig met integratie en inburgering. Hoe kijk je naar het huidige beleid?
‘Eerlijk gezegd vind ik dit kabinetsbeleid heel slecht. Het kabinet-Schoof kijkt vooral vanuit de bril dat er een ‘integratiecrisis’ is en dat we asielzoekers vooral niet moeten pamperen. Er wordt zelfs bezuinigd op zwemlessen en integratiecursussen. Ik wil een goed inburgeringsstelsel, met serieuze docenten en degelijk onderwijs. Nu concurreren ROC’s (regionale mbo-scholen, red.) met goedkope taalscholen die slechte kwaliteit leveren. Daar schieten mensen die naar ons land komen niets mee op.’
‘Vijf ministeries bemoeien zich met discriminatie, maar niemand voelt zich verantwoordelijk’
‘In het integratiedebat praat ik liever niet over mijzelf, omdat die obsessie met identiteit niet helpt. Ik woon al jaren in de Schilderswijk in Den Haag, waar politici ter rechterzijde altijd heel negatief over zijn, laatst nog SGP-leider Chris Stoffer in gesprek met NRC. Hij herkende Nederland niet meer, vanwege alle buitenlandse winkels en het Arabisch en Turks op straat. Maar als ik daar loop, zie ik gewoon Nederlandse winkels en hoor ik mensen de Nederlandse taal spreken. Natuurlijk zijn er Turkse en Marokkaanse meisjes die bij de Albert Heijn werken, maar het gesprek bij de kassa gaat gewoon over de bonusaanbieding. Heel Nederlands dus. Ik ben helemaal klaar met die clichés, dat de Schilderswijk zogenaamd een aparte wereld zou zijn. De meeste ouders doen keihard hun best hun kinderen een goede toekomst te geven. Daar gaat het om. Al die negatieve verhalen worden enorm opgeklopt en geven een zwaar vertekend beeld.’
Mikal Tseggai. Beeld: GroenLinks-PvdA
Ook het thema antisemitisme valt onder jouw portefeuille. Maar dit onderwerp is tegenwoordig zwaar gepolitiseerd, wat blijkt uit het gepolariseerde Israël-debat. Hoe ga jij daarmee om?
‘Het probleem is dat rechtse partijen antisemitisme vaak instrumentaliseren. Ze gebruiken het als stok om moslims en linkse activisten mee te slaan, maar stemmen vervolgens tegen voorstellen om discriminatie écht aan te pakken. Neem de Maccabi-rellen in 2024. Er was brede erkenning dat daar sprake was van antisemitisme, maar op mijn motie om extra rechercheurs aan te stellen die onderzoek moeten doen naar haatmisdrijven, stemden de rechtse partijen tegen. Willen ze wel echt antisemitisme aanpakken? Ook bezuinigt het kabinet op Holocausteducatie, zoals bij Stichting Na de Oorlog. Dat maakt Joodse Nederlanders terecht boos en wantrouwig tegenover dit kabinet.’
Er is sinds enkele jaren een aparte coördinator antisemitismebestrijding (NCAB). Critici vinden dat die functie moet verdwijnen, omdat er geen aparte coördinator is tegen islamofobie. Wat denk jij?
‘De NCAB moet blijven. Maar tegelijkertijd juich ik een aparte coördinator islamofobie toe. Het echte probleem is de versnippering. Vijf ministeries bemoeien zich met discriminatie, maar niemand voelt zich verantwoordelijk. Bij het ene debat wordt verwezen naar Binnenlandse Zaken, bij een ander naar Sociale Zaken en weer bij een ander debat naar het ministerie van Justitie en Veiligheid. Zo komt er niets van terecht. Een coördinator kan een brug slaan tussen ministeries en gemeenschappen. Dat is waardevol.’
Wat wil je de komende periode bereiken, als je wordt herkozen?
‘De stagevergoeding definitief regelen. Een sterker en eerlijker inburgeringsstelsel neerzetten. Serieuze stappen zetten om discriminatie en islamofobie te bestrijden. De erkenning van Roma en Sinti binnenhalen. En ervoor zorgen dat Nederland eindelijk een samenleving wordt waarin iedereen gelijke kansen krijgt, zonder clichés en zonder weg te kijken voor onrecht.’
Hoeveel zetels gaat GroenLinks-PvdA halen? En wordt Frans Timmermans de nieuwe premier?
‘(Lacht) Ik heb geleerd nooit te gokken op zetelaantallen. Maar ik hoop natuurlijk dat we de grootste worden en dat Frans premier wordt. Nederland kan wel een linksere koers gebruiken.’
Er is een direct verband tussen de beperkingen die Israël oplegt aan humanitaire hulp en het aantal kinderen dat leidt aan ondervoeding. Dit blijkt uit nieuw onderzoek van UNRWA, de VN organisatie verantwoordelijk voor deze hulp aan Palestijnse vluchtelingen.
Het onderzoekt werd woensdag gepubliceerd in de Lancet, zo meldt de Guardian. De onderzoekers maten de omtrek van de armen van 220.000 kinderen tussen de zes maanden en vijf jaar oud in de periode januari 2024 tot en met augustus 2025.
In januari 2024 vertoonde 5 procent van de gescreende kinderen tekenen van ondervoeding, zes maanden later was dat 9 procent. In januari, nadat Israël strenge hulpbeperkingen had opgelegd, kwam ondervoeding dubbel zo vaak voor.
Het aantal kinderen dat ondervoed was, daalde vervolgens tijdens het staakt-het-vuren, toen hulp zes weken lang het land in mocht. Maar in maart tot en met mei 2025 vond weer een strenge blokkade plaats. Toen steeg de ondervoeding onder de gescreende kinderen tot bijna 16 procent, waarbij bijna een kwart leed aan ernstige acute ondervoeding, schrijft de Britse krant op basis van de onderzoeksresultaten.
Naar schatting zijn op dit moment bijna 55.000 kinderen onder de zes jaar in Gaza ernstig ondervoed. Het toelaten van meer humanitaire hulp is onderdeel van het plan van Trump, maar daarvoor moeten eerst andere stappen genomen worden.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
