Een Israëlisch honkbalteam doet mee aan een competitie in Rotterdam. Linkse partijen tekenen protest aan. Maar van burgemeester Carola Schouten mag het.
Terwijl Rusland sinds de invasie van Oekraïne is verbannen van bijna alle internationale sportcompetities groeit het ongemak over de deelname van Israël aan diezelfde evenementen. In Rotterdam doet het Israëlische honkbalteam mee met het Europese Kampioenschap. Burgemeester Carola Schouten vindt dat geen probleem, bericht Trouw.
Al een paar weken is er politieke onrust in de Maasstad over de Israëlische deelname aan het EK honkbal. Linkse partijen in de raad zijn kritisch. In het debat dat hierover gisteren werd gevoerd in de gemeenteraad vielen harde woorden.
Bij1-raadslid Marchiano van Campenhout vindt dat Rotterdam ‘de rode loper’ legt voor Israël. ‘Terwijl dat land de sport gebruikt om de huidige genocide in Gaza te legitimeren.’ Het is volgens hem ‘sportswashing’. Daar zou Rotterdam zich niet voor moeten lenen.
Ook Luuc Dekkers van Volt is kritisch. ‘Rusland is niet welkom bij sporttoernooien en Israël wel. Het is gewoon niet uit te leggen.’
Toch gaat burgemeester Carola Schouten hier niet in mee. In voorzichtige bewoordingen probeert ze haar standpunt uit te leggen. ‘De situatie in Gaza is weerzinwekkend. Kinderen die sterven, de totale verwoesting van een gebied, de uitzichtloosheid voor de mensen. De onmacht in onze stad voel ik ook’, zegt ze. Dat Israël hiervoor verantwoordelijk is, zegt ze niet. Ook gaat de gemeente Rotterdam volgens haar niet over het wel of niet uitsluiten van landen op sportevenementen, maar het Internationaal Olympisch Comité (IOC).
Schouten heeft voor dit standpunten de steun van pro-Israëlische partijen in de raad, zoals de ChristenUnie, de VVD en Leefbaar Rotterdam.
Tot Trump aantrad, sliep Europa als een zorgeloze puber: genietend van welvaart, feestend zonder plan voor de toekomst en nog altijd teren op koloniale rijkdom. In tegenstelling tot de VS en China investeerden we nauwelijks in defensie, technologie, onderwijs en energie. We leefden in de illusie dat de wereld vanzelf vreedzaam zou blijven en onze rijkdom eindeloos.
Ondertussen holden we Amerika achterna naar Afghanistan en het Midden-Oosten: zogenaamd om te bevrijden, in werkelijkheid om grondstoffen veilig te stellen. Het resultaat was chaos, instabiliteit en migratiegolven die we nu terugbetaald krijgen. Trump vatte het cynisch samen: ‘Between America and Europe lies a beautiful ocean.’ Met andere woorden: jullie problemen zijn de mijne niet. Voor Europa was dat een koude douche.
Sinds zijn ontmoeting met Poetin in Alaska veranderde Trump van koers. Eerst pleitte hij voor een staakt-het-vuren in Oekraïne, nu noemt hij dat overbodig. Hij belooft vrede, maar zonder voorwaarden. In Trumps diplomatie draait alles om beeldvorming. Denk aan die foto’s in het Witte Huis: Europese leiders netjes op een rij, Trump pontificaal vooraan. Geen toeval, maar toneel om de machtsverhoudingen te onderstrepen: de meester die spreekt, de leerlingen die luisteren. Europa liet het gewillig gebeuren.
De harde realiteit is dat Europa nauwelijks meetelt op het geopolitieke toneel. Waar Amerika één president heeft en China één sterke leider, verdrinkt Europa in een kakofonie van 27 stemmen. Hongarije en Slowakije flirten met Moskou, Frankrijk roept stoer, Duitsland twijfelt en de Commissie stapelt papier.
In de negentiende eeuw was Europa het centrum van de wereld
De grandeur van weleer hangt nog in de lucht, maar is voorbij. In de negentiende eeuw was Europa het centrum van de wereld; nu is het een continent dat liever regels maakt dan macht uitoefent. Anderen zien dat ook. China springt in waar Europese bedrijven Rusland verlaten. India profiteert van goedkope olie en gas. Japan en de Baltische staten hopen vooral dat Rusland vastloopt in Oekraïne, zodat het hen niet bedreigt. Zelfs Ruslands buurlanden twijfelen of vrede in Oekraïne wel in hun belang is.
Neem Duitsland. Bondskanselier Scholz kondigde een Zeitenwende aan: honderden miljarden extra voor defensie. Maar onderzoek onder jongeren laat zien dat de meesten niet willen vechten als er oorlog uitbreekt. Tragikomisch genoeg kijkt Berlijn daarom zelfs naar migrantenjongeren om het leger te vullen. In Nederland en elders is dat niet anders. Een leger bouw je niet in één dag. Het vraagt niet alleen geld, maar ook mentaliteit, opleiding en bereidheid.
Macron zei bereid te zijn troepen naar Oekraïne te sturen, maar geen enkel Frans bataljon stak de grens over. Grote woorden, lege daden. Nog ironischer was zijn oproep aan Turkije om soldaten te sturen. Turkije! Hetzelfde land dat Europa decennialang klein hield en vernederde. En nu het Europa te heet onder de voeten wordt, blijkt Ankara, met het tweede leger van de NAVO, opeens onmisbaar. Zelfs ik, fel tegenstander van Erdogans ondemocratische beleid, zie de ironie.
De oorlog in Oekraïne is een lakmoesproef voor de EU. Hij toont hoe machteloos we zijn zonder de VS. Zolang Washington Patriots en F-16’s levert, kan Kiev standhouden.
De Turkse denker Yunus Emre zei ooit: ‘Kennis is kennis van kennis, maar ware kennis is jezelf kennen. Als jij jezelf niet kent, wat heb je dan aan al dat lezen?’
Die woorden gelden vandaag voor Europa. Ons koloniale verleden is voorbij; de EU is geen supermacht maar een blok dat zich koestert in regels en illusies. De oorlog in Oekraïne is de laatste wake-upcall. Doen we niets, dan vallen we uit elkaar. Doen we wél iets, dan kunnen we eindelijk een volwassen speler worden.
Maar dat kan alleen als Europa eerst zichzelf leert kennen: wat willen we, waar staan we voor, welke offers zijn we bereid te brengen? Zolang we dat niet weten, blijven we verlamd tussen grote woorden en halfslachtige daden.
Intussen schuift de macht van West naar Oost, en de wereld wacht niet. Alleen een Europa dat in zichzelf investeert — in macht, kennis en moed — kan naast de grootmachten staan. Doen we dat niet, dan blijven we een puber die weigert volwassen te worden.
Ook wanneer ik ze een kans geef, zal ik worden teleurgesteld door de talkshows. Afgelopen zomer werd de rechts-populistische kiezer goed bediend met om de dag wel een islamofoob of op z’n minst racistisch getoonzet item, waarin steevast migranten of kinderen van migranten het moesten ontgelden. Ik weet dit omdat de meest rabiate meningen in korte clips via de sociale media hun weg naar me wisten te vinden. En ik las erover in de kranten, want inmiddels is het zo dat talkshows verdienen gerecenseerd te worden.
De talkshow waarvan je stiekem hoopt dat ze aan cordon sanitaire doen, Pauw en De Wit, meldde quasi-jolig dat ze een linkse kroeg willen zijn waar ook de rechtse stem welkom is. Maar hoe ver ga je in rabiate meningen welkom heten?
De angst regeert. Ik kijk al jaren geen talkshows omdat het speelse karakter ervan, dat eruit bestond dat je aan de tafel meerstemmigheid trof, compleet is vervangen door enkel en alleen nog de rechtse stem. En die rechtse stem wordt dan weer becommentarieerd door een andere rechtse stem, wat leidt tot een echokamer waar je doof van wordt.
Die rechtse stem eist op hoge toon. De rechtse stem is wars van relativeringsvermogen. Die rechtse stem gebiedt hoe de wereld eruit moet zien. De rechtse stem klaagt aan, veroordeelt en spreekt de straf uit. De rechtse stem vertegenwoordigt het gezonde verstand.
Maar op de vraag of de talkshow niet tot een eenzijdige afspiegeling van het debat was geworden, antwoordde de hoofdredacteur huichelachtig dat dat toch helemaal niet zo was: aan hun tafel waren alle stemmen welkom.
Van de honderden gasten hadden maar weinig een moslimachtergrond
De leugen is de norm. Op X vroeg iemand aan Grok, de zoekmachine van Elon Musk, of moslims aan het woord kwamen bij de ochtendshow van WNL. Het antwoord was dat er, van de honderden gasten, maar enkelen een moslimachtergrond hadden, waaronder ondergetekende.
In televisieland is men in volle vaart bezig om de progressieve stem, waar van oudsher migranten aansluiting op vonden, uit te wissen. Vanaf volgend jaar zal ook De Nieuws BV (BNNVARA) ophouden te bestaan, een van de weinige radioprogramma’s waar mensen van kleur hun talenten konden delen. Zelfs de onschuldige radio is niet veilig voor deze ideologische kaalslag die door het medialandschap gaat.
Zo wordt de weg vrijgemaakt voor elke dag Nederlandse Fox-televisie die helemaal is ingesteld op polarisatie en vreemdelingenhaat. De opdracht om een rijk media-aanbod te presenteren dat ons allemaal aanspreekt, is mislukt. Lichtpuntjes daargelaten, zoals de indrukwekkende serie van Nadia Moussaid waarin ze Israël en Palestina bezoekt. Maar eigenlijk kan de NPO beter worden opgeheven.
Ooit was er een moslimomroep waarin de progressieve moslimstem een podium kreeg, maar daar trok een nogal excentrieke omroepdirecteur een spoor van vernieling. Een absolute aanrader is de podcast die over deze man en de moslimomroep is gemaakt, onder de titel Onaantastbaar. Hierin komen journalisten aan het woord waarvan ik er een aantal persoonlijk ken en die zich met hart en ziel inzetten voor een verrijkend medialandschap. Ze geloofden in de missie. Uiteindelijk betaalden ze een dure prijs.
Met verbijstering heb ik naar de podcast geluisterd omdat ik het verhaal van binnenuit hoorde: als journalist met een moslimachtergrond ben je in Hilversum extreem kwetsbaar. Het is moeilijk om niet cynisch te worden. Er is weinig veranderd. Ik ken journalisten van kleur die achter de schermen vechten voor meer diversiteit en me berichten hoe moeilijk het is om ook deze stemmen erdoorheen te krijgen. Hun namen kan ik niet prijsgeven, want daarmee zou ik hun functie in gevaar brengen.
Driekwart van de 6.000 Palestijnse gevangenen in Israëlische gevangenissen is niet betrokken bij Hamas of de terreuraanval van 7 oktober, maar zit toch vast. Dit meldt de Britse krant The Guardian.
De krant onderzocht de gegevens over de gevangenen samen met het Israëlisch-Palestijnse tijdschrift +972 Magazine en het Hebreeuwstalige medium Local Call. Deze data zijn afkomstig van Israël zelf en worden gezien als de meest realistische weergave van de situatie, hoewel er in werkelijkheid waarschijnlijk nog meer Palestijnen onterecht achter de tralies zitten.
Onder de gevangenen bevinden zich onder meer medisch personeel, leraren, ambtenaren, mediamedewerkers, schrijvers, zieken, gehandicapten en kinderen. Zij zitten vast zonder aanklacht of proces. Onder hen was ook een 83-jarige vrouw met Alzheimer en een alleenstaande moeder die haar kinderen op straat terugvond toen zij werd vrijgelaten.
Volgens het Mezan Centrum voor Mensenrechten in Gaza, dat veel van de gevangenen vertegenwoordigt, heeft slechts één op de zeven gevangenen daadwerkelijk een link met Hamas. Israël beweert dat Hamasstrijders zich voordoen als gewone burgers om aan arrestatie te ontkomen.
In Nigeria heerst een acute hongercrisis. Het opdrogen van westers donorgeld en de aanhoudende dreiging van de terreurgroep Boko Haram hebben geleid tot een ernstige toename van het aantal mensen dat honger lijdt.
Volgens de VN is het aantal mensen dat met acute honger kampt gestegen tot een record van bijna 31 miljoen. Deze toename is deels toe te schrijven aan het feit dat verschillende westerse regeringen het afgelopen jaar hebben bezuinigd op ontwikkelingsgelden.
De grootste klap kwam met het stopzetten van het Amerikaanse USAID-programma. De regering van Nigeria zette uit voorzorg een bedrag van 130 miljoen dollar opzij, maar dit was bij lange na niet genoeg om alle hulpprogramma’s overeind te houden, schreef deVolkskrant eerder.
Nu is het moment aangebroken dat verschillende programma’s de deuren moeten sluiten. De Duitse nieuwssiteDeutsche Welle maakte een reportage in Gamboru Ngala, een dorp in het noordoosten van Nigeria, de regio die het hardst wordt getroffen. Hier ondervinden duizenden families de directe gevolgen van het opdrogen van de westerse steun.
In het noordoosten is ook de dreiging van Boko Haram het grootst. Hier krijgen inwoners al langer te maken met geweld van bandieten en jihadistische groeperingen. Honderdduizenden sloegen al op de vlucht, met een vluchtelingencrisis als gevolg.
Als we de Haagse signalen mogen geloven, worden dit de verkiezingen van de nieuwe naastenliefde. Goed nieuws, zou je denken. Maar het punt met die nieuwe naastenliefde is dat ze nogal selectief wordt toegepast. Nepo-naastenliefde, zeg maar.
Het begon met de asielnoodmaatregelenwet, en het door de PVV ingediende amendement dat illegaal verblijf in Nederland strafbaar stelt. Zowel de wet als het amendement werden in juli door een Kamermeerderheid aangenomen. Nu blijkt dat met dat amendement inderdaad ook hulp bieden aan ongedocumenteerden strafbaar wordt, zo maakte de Raad van State onlangs bekend. Iets waar talloze maatschappelijke organisaties en hulpverleners al langer voor hadden gewaarschuwd. Onder meer de SGP, die in juli ondanks die waarschuwingen nog voor zowel wet als amendement stemde, eist nu een aanpassing. ‘Juist omdat wij naastenliefde belangrijk vinden, kunnen wij niet aanvaarden dat dit mogelijk strafbaar wordt’, aldus SGP-Kamerlid Diederik van Dijk. En ook het CDA kan alleen instemmen als de wet ‘adequaat gerepareerd wordt’ aldus Henri Bontenbal.
Ik verslikte me bijna in mijn thee toen ik dat las. Beperken gezinshereniging? Geen punt. Het strafbaar stellen van het niet meewerken aan terugkeer? Geweldig plan. Maar oh wee als de wet en het aangenomen PVV-amendement barmhartige Samaritanen uit de eigen achterban zou raken. Die liefdadigheid moet natuurlijk koste wat kost beschermd worden. Want het Leger des Heils moet hun soep wel in vrijheid kunnen uitdelen. Eén en al naastenliefde, voor de Nederlandse christelijke medemens wel te verstaan. Het criminaliseren van ongedocumenteerde vluchtelingen, daarmee hebben de confessionelen in ons parlement dan weer geen enkel probleem. Alles goed en wel, maar de nieuwe naastenliefde kent grenzen.
Beide moties over medische evacuatie van kinderen uit Gaza werden weggestemd
Dat zagen we vorige week ook bij het zoveelste tenenkrommende Gaza-debat, waar het inmiddels dubbel demissionaire kabinet nogmaals zijn uiterste best deed de oppositie ervan te overtuigen dat het toch echt heel hard bezig is maatregelen te nemen tegen de genocide door Israël op burgers in Gaza. De stemmingsuitslagen lieten echter – wederom – een totaal ander beeld zien. Beide ingediende moties over medische evacuatie van kinderen uit Gaza werden weggestemd. Mede dankzij de nieuwe naastenliefde van de SGP.
Op dezelfde dag als deze dieptrieste stemmingen plaatsvonden, overleed de Palestijnse Jud Awad, die aan een goed behandelbare vorm van leukemie leed, nog maar 15 maanden oud. Jud had de pech in Gaza geboren te zijn, waar ziekenhuizen stelselmatig zijn kapotgebombardeerd en een schrijnend tekort is aan alles. Ze was niet welkom in Nederland, ondanks verwoede pogingen van een Nederlandse arts om haar hier te laten behandelen. Mocht u het hebben gemist: Nederland prijkt sinds het uitbreken van de oorlog onderaan internationale lijstjes, met nul (!) toegelaten medische evacués uit Gaza. Lang leve de nieuwe naastenliefde.
En dan heb ik het nog niet eens over de selectieve verontwaardiging van de PVV naar aanleiding van de afschuwelijke moord op de 17-jarige Lisa uit Abcoude. De verdachte verbleef in een opvanglocatie van het COA, en dus werd Wilders wakker. Alsof de veiligheid van vrouwen hem ooit eerder aan het hart ging. Nog nooit heb ik Wilders betrapt op ook maar enige aandacht voor het onderwerp femicide. De moord op Ida, Bouchra, Joeweela of Jessica, nog maar een paar weken terug? Geen woord. Sterker nog: de PVV stemde eind vorig jaar doodleuk tegen een voorstel van GroenLinks-PvdA voor meer geld voor de aanpak van femicide. Maar nu de verdachte een asielzoeker lijkt te zijn, springt Wilders erop als een pitbull. Compassie? Alleen als het uitkomt. Eigen volk eerst.
Ik mag toch hopen dat er in al die partijen met de mond vol van joods-christelijke beschaving tussen al dat prediken over de nieuwe naastenliefde nog wel tijd is om eens een bijbel open te slaan. Ik kan Mattheus 22 van harte aanbevelen, vers 39 om precies te zijn.
Het docudrama The Voice of Hind Rajab heeft kreeg gisteravond een 23 minuten lange staande ovatie op het Filmfestival van Venetië, bericht de Arabische nieuwszender Al Jazeera. De film vertelt het waargebeurde verhaal van de zesjarige Hind Rajab, die op 29 januari 2024 overleed na een Israëlische aanval op Gaza.
Tijdens de première barstte het publiek uit in tranen en riep: ‘Free, Free Palestine’, terwijl met Palestijnse vlaggen werden gezwaaid. De film is geregisseerd door de Frans-Tunesische Kaouther Ben Hania. ‘Het verhaal in de media over de doden in Gaza is dat van ‘bijkomstige schade’. En ik denk dat dat zo ontmenselijkend is, en daarom is film, kunst en elke vorm van expressie zo belangrijk om deze mensen een stem en een gezicht te geven.’
De documentaire is gebaseerd op originele geluidsopnames van de Palestijnse Rode Halve Maan. Daarin is te horen hoe Hind, alleen in een auto met haar gedode familieleden, smeekt: ‘Kom alsjeblieft naar mij toe, kom alsjeblieft. Ik ben bang’, terwijl op de achtergrond schoten klinken. Een ambulance mocht pas na drie uur vertrekken, maar het contact met Hind werd kort daarna verbroken. Haar lichaam werd later gevonden, samen met dat van haar familie en twee ambulancewerkers.
Haar moeder, Wissam Hamada zei tegen het Franse persbureau AFP dat ze hoopt dat de film helpen zal om een einde te maken aan de verschrikkelijke oorlog in Gaza: ‘De hele wereld heeft ons in de steek gelaten om te sterven, om honger te lijden, om in angst te leven en om gedwongen te worden te vluchten zonder iets te doen.’
De genocide in Gaza is nu bijna 23 maanden aan de gang. Israël heeft tenminste 63.000 Palestijnen vermoord, waarvan de meerderheid vrouwen en kinderen.
De VVD blijft terrein verliezen in de Peilingwijzer, een opiniepeiler die een gewogen gemiddelde maakt van de verschillende opiniepeilingen. De partij van Dilan Yesilgöz staat nu nog maar op 14 tot 18 zetels, bericht NOS. De VVD heeft nu 22 zetels in de Tweede Kamer.
Op 30 juli stond de VVD nog op 20 tot 24 zetels in de Peilingwijzer. Inmiddels doet het CDA het beter en staat de partij van Henri Bontenbal met 22 tot 26 zetels op gelijke hoogte met GroenLinks-PvdA, die 23 tot 27 zetels scoort.
Volgens onderzoeksbureau Verian/EenVandaag betekende Yesilgöz’ aanval op Douwe Bob in de zomer een ‘keerpunt’. Ze beschuldigde de zanger ten onrechte van antisemitisme. Hoewel de VVD-leider hiervoor later haar excuses aanbood kwam dat volgens het bureau te laat voor veel afgehaakte VVD-kiezers.
De PVV blijft volgens de Peilingenwijzer de grootste partij, met 29 tot 35 zetels. Toch is dit lager dan de huidige 37 zetels die de partij nu in het parlement heeft. Opiniepeiler Ipsos I&O merkt daarbij op dat Geert Wilders kan rekenen op een relatief trouwe achterban. Toch is het allerminst zeker of de PVV de grootste wordt op 29 oktober. Misschien lopen kiezers toch weg bij de PVV, omdat bijna alle partijen Wilders hebben uitgesloten als regeringspartner.
Voor het CDA bevestigen de nieuwe cijfers de opmars sinds de zomer. Bontenbal lijkt kiezers aan zich te binden, al geldt dat nog niet definitief: ‘Veel is nog onzeker’, benadrukt politicoloog Tom Louwerse, maker van de Peilingwijzer. ‘Er kan in de campagne straks van alles verschuiven. Ook veel mensen die wel een partij opgeven, weten het vaak nog niet zeker. Daarom zie je in het Ipsos I&O-onderzoek dat veel partijen nog ruimte hebben om te groeien. Een peiling is een momentopname.’
De partijen die in 2024 het gevallen kabinet-Schoof vormden staan allemaal in de min. De BBB schommelt tussen de 4 en 6 zetels, NSC tussen de 0 en 1.
Een van de partijen die het nu wel goed doet in de peilingen, naast het CDA, is JA21 van Joost Eerdmans en Annabel Nanninga. JA21 presenteert zich als redelijk rechts alternatief voor PVV en Forum voor Democratie, die vanwege hun extremisme niet langer salonfähig zijn. De partij staat op 7 tot 11 zetels.
Volgens Verian/EenVandaag zweeft nog altijd 30 procent van de kiezers: zij zijn van plan te gaan stemmen, maar hebben hun keuze nog niet gemaakt.
Zullen Israëliërs en Palestijnen ooit vrede met elkaar sluiten? Uiteraard kunnen we niet in de toekomst kijken, maar diplomaat en schrijver Benjamin Duerr weet veel over vredesprocessen, geschiedenis en hoe een duurzame vrede tot stand kan komen.
Wat is er nodig om een duurzame vrede te bereiken?
‘Hiervoor zijn een paar cruciale elementen belangrijk. Allereerst hangt veel af van de precieze aard van het conflict. Is het een oorlog tussen twee staten, of een strijd tussen een regering en een rebellengroep of een andere niet-statelijke actor? Dat maakt namelijk veel verschil voor het proces en het soort oplossing dat denkbaar is.
‘Verder spelen de interne omstandigheden van een land mee. Democratieën en autocratieën reageren anders op een oorlog. De Duits-Amerikaanse filosofe Hannah Arendt merkte ooit op dat een democratische regering een militaire nederlaag niet overleven zal. Een leider die de oorlog verliest zal niet worden herkozen. In autocratieën daarentegen kan een leider een nederlaag gemakkelijker overschaduwen of onderdrukken.
‘Ook de duur van het conflict speelt een rol. Hoe langer het duurt, hoe moeilijker het wordt. Partijen zijn geneigd te geloven dat de offers die zij gebracht hebben niet voor niets mogen zijn. Dat zagen we ook in de Eerste Wereldoorlog. Duitsland en de Centrale mogendheden, maar ook de geallieerden hadden allebei veel verliezen geleden en wilden daarom een vrede op hun voorwaarden. Met name Duitsland bleef doorvechten, omdat ze bleven geloven in een eindoverwinning.
‘En dan is er de rol van derde partijen. Hoe meer externe spelers betrokken raken, hoe ingewikkelder het wordt om vrede te bereiken. Tegelijkertijd kan internationale betrokkenheid juist cruciaal zijn om vrede te helpen sluiten én te bewaken.’
We hebben het nu over voorwaarden in abstracte zin. Laten we kijken naar een concreet voorbeeld, de Camp David-akkoorden van 1978 tussen Israël en Egypte. Waarom slaagde deze vrede?
‘Vredesprocessen hebben in belangrijke mate te maken met de leiders: in dit geval waren de Egyptische president Anwar Sadat en de Israëlische premier Menachem Begin bereid om te praten, concessies te doen en elkaar te vertrouwen.’
Maar Sadat werd in 1981 vermoord door militairen die woedend waren dat er vrede met Israël was gesloten …
‘Vrede is nooit vanzelfsprekend. Er zijn altijd groepen die belang hebben bij voortzetting van een conflict. Of groepen die teleurgesteld zijn.
Benjamin Duerr
In de jaren 1993-1995 sloten Israël en de Palestijnse bevrijdingsbeweging PLO de zogenoemde Oslo-akkoorden. Die liepen uiteindelijk uit op een deceptie. Wat kunnen redenen zijn dat het toch niet lukt?
‘Voor een oplossing is altijd een zekere mate van rijpheid nodig: militaire uitputting, binnenlandse druk of het besef dat doorgaan weinig perspectief biedt. En er moet een politieke wil zijn om je echt aan vrede en het zware proces ernaar toe te committeren. Uiteindelijk draait het om politieke keuzes. Vrede is niet vanzelfsprekend, het vergt leiders die bereid zijn om zich daadwerkelijk in te zetten voor een oplossing.’
Nu, na de gebeurtenissen van 7 oktober en de daarop volgende genocide in Gaza, lijkt een duurzame vrede tussen Israël en de Palestijnen verder weg dan ooit.
‘Dat klopt. En dat komt niet alleen door het gebrek aan politieke wil, maar ook door de grote complexiteit van het conflict. Je hebt te maken met meerdere partijen en veel belangen: niet alleen Israël en Hamas, maar ook de Palestijnse Autoriteit op de Westelijke Jordaanoever en een reeks internationale spelers. Dat maakt onderhandelen en het vinden van een oplossing voor de lange termijn erg ingewikkeld.’
Is vrede in het Midden-Oosten sowieso niet extra moeilijk?
‘Het Midden-Oosten is een van de meest complexe regio’s ter wereld. Allerlei factoren komen hier samen: religieuze en etnische verschillen, politieke belangen, economische tegenstellingen en straks ook uitdagingen zoals klimaatverandering die deze regio extra hard treft.
‘Al deze lagen zijn bovendien verweven met een lange geschiedenis van kolonialisme en imperialisme. Deze gelaagdheid zorgt ervoor dat het buitengewoon moeilijk is om een oplossing te vinden voor de conflicten in het Midden-Oosten, helemaal een vrede die ook nog eens duurzaam is.’
‘Zonder een breed palet aan hulp, vooral voor economisch perspectief en wederopbouw, blijft het moeilijk’
Als je wilt beginnen aan een duurzame oplossing, wat moet er sowieso gebeuren?
‘Veel zal afhangen van de specifieke omstandigheden en behoeftes, maar als de gevechten stoppen, moet je sowieso de gevolgen van de oorlog aanpakken. We weten bijvoorbeeld inmiddels uit studies over de Vietnam- en Balkanoorlogen, en zelfs door nazaten van Holocaustoverlevenden, hoe lang de mentale gevolgen van geweld doorwerken in samenlevingen. Ook de oorlog in Gaza zorgt voor verschrikkelijke trauma’s, aan beide kanten, enorme verwoestingen en een gebrek aan toekomstperspectief. Om stabiliteit te bereiken is daarom wederopbouw essentieel.
‘Een cruciaal element dat met name in Europa na de Tweede Wereldoorlog voor duurzame vrede heeft gezorgd, was dat wenkende economische perspectief. Ook steun van de internationale gemeenschap, economische integratie, de vervolging van misdrijven – toen bijvoorbeeld door de tribunalen in Neurenberg en Tokio of in de jaren negentig voor Rwanda- en Joegoslavië – kunnen belangrijk zijn. Het is vaak een combinatie van maatregelen.
‘Voor huidige conflicten, zoals in Oekraïne en het Midden-Oosten, geldt hetzelfde: zonder een breed palet aan hulp, vooral voor economisch perspectief en wederopbouw, blijft het moeilijk. En je hebt iedereen aan tafel nodig. Alleen zo kun je een regionale orde creëren met afspraken over vraagstukken als veiligheid, grenzen en economische samenwerking.’
En de rol van een derde partij, die bemiddelt?
‘Die rol is belangrijk. Een derde partij, die door beide oorlogvoerende partijen wordt vertrouwd, kan helpen om tot een vrede te komen. Maar nadat de inkt van het vredesverdrag droog is moet die derde partij ook toezien op naleving van de afspraken. Want een vrede moet bewaakt en onderhouden worden, anders blijft het bij een handtekening.’
Enkele conflicten lijken maar niet op te houden. Sommige strijdende partijen leggen het bijltje erbij neer, maar worden daarna vervangen door andere partijen.
‘Ja, de Pruisische militaire denker Carl von Clausewitz merkte aan het begin van de negentiende eeuw op dat oorlog net een kameleon is, die steeds weer van kleur verandert. Als je geen stabiele vrede sluit komt een conflict terug in een andere gedaante. Vrede is geen eenmalig moment, maar een proces. Het gaat vaak drie stappen vooruit en soms twee terug. Je moet voortdurend opnieuw onderhandelen, op verschillende niveaus. Het idee dat je één vredesverdrag sluit voor de eeuwigheid is achterhaald. Misschien heeft het zelfs nooit echt zo gewerkt.’
De rechter tikt Nederland op de vingers over 42 Afghaanse bewakers en hun familieleden. Zij hadden tijdens de chaotische machtsovername door de Taliban in 2021 ook naar Nederland moeten worden gehaald, meldt de NOS.
In de Tweede Kamer liepen destijds de emoties hoog op over de komst van Afghanen die hun leven niet meer zeker waren. Zo was er kritiek vanuit extreemrechtse hoek. ‘Niet elke Afghaan die een eitje heeft gebakken voor Nederlandse soldaten moet in ons land worden toegelaten’, zei Joost Eerdmans van JA21 toen.
De Afghanen waarover de rechter nu oordeelde bewaakten de Nederlandse ambassade in Kabul tijdens de machtsovername door de Taliban in 2021. De regering moet daarom alsnog meewerken aan hun komst naar Nederland, inclusief partners en minderjarige kinderen.
De reden dat dit vier jaar na dato nog steeds niet is gebeurd, is dat de bewakers in dienst waren van een extern beveiligingsbedrijf. Volgens de regering was Nederland daarom niet verantwoordelijk voor hun veiligheid, omdat ze niet direct werkten voor de staat. Maar de rechter acht dat niet overtuigend. ‘De constructie moet worden gezien als het inhuren van personeel via een uitzendbureau, en in die constructie kan een werknemer ook het inhurende bedrijf aanspreken op bijvoorbeeld het risico dat hij loopt tijdens de werkzaamheden’, aldus de rechtbank.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
