Nazaten van tot slaaf gemaakten in Suriname hebben koning Willem-Alexander het slavernijverleden van Nederland en de koninklijke familie vergeven. Dit bleek op de eerste dag van het staatsbezoek van het koninklijk echtpaar aan Suriname.

Op maandag 1 december kwamen koning Willem-Alexander en Koningin Maxima aan in het land, waar ze ook vandaag en morgen nog talloze ontmoetingen hebben. Op de eerste dag werd gelijk de meest pijnlijke kwestie besproken.

Van de pijn die het slavernijverleden heeft veroorzaakt werd ceremonieel afscheid gedaan. Vervolgens zeiden vertegenwoordigers van nazaten dat de excuses die de koning in 2023 maakte waren aanvaard, en dat Nederland en het koninklijk huis was vergeven.

Het bezoek van juist dit echtpaar is belangrijk, omdat het Huis Oranje-Nassau destijds direct en indirect profiteerde van de slavernij in het Caribisch gebied. De koning stelde dat hij was gekomen om te luisteren en om te praten over samenwerken aan de toekomst.

De Amerikaanse president Trump scherpt zijn anti-immigratiebeleid verder aan om zijn reactie op de schietpartij in Washington van vorige week kracht bij te zetten. Hij is van plan alle asielprocedures uit wat hij ‘derdewereldlanden’ noemt langdurig te pauzeren.

Hoewel er al beperkingen golden voor vluchtelingen uit 19 landen, zullen deze beperkingen nog verder reiken, zo is de strekking van de presidentiële boodschap, aldus persbureau AFP.

Aanleiding is de schietpartij vorige week, waarbij een Afghaanse staatsburger naar verluidt twee leden van de Nationale Garde in de buurt van het Witte Huis neerschoot. Hierbij kwam één van hen, de 20-jarige Sarah Beckstrom, om het leven.

De verdachte, de 29-jarige Afghaan Rahmanullah Lakanwal, vocht samen met de CIA tegen de Taliban in Afghanistan. Daarom kwam hij in aanmerking voor het hervestigingsprogramma van de Verenigde Staten in 2021. In april 2025 kreeg hij asiel.

Trump had in juni al een lijst geïntroduceerd met landen die migratiebeperkingen opgelegd kregen, hier stond Afghanistan ook op. Na de schietpartij zocht de president naar de juiste woorden om te laten weten dat de VS de Afghaanse migranten echt niet wil hebben. Hij pleit daarom nu voor een asielstop, voor een nader te bepalen periode.

De  Turkse politicus Bülent Arinç (AKP) vindt dat onschuldige Gülen-sympathisanten ook moeten profiteren van een eventueel generaal pardon. ‘Er zijn juridisch gezien hele grote fouten gemaakt, vanuit het maatschappelijk geweten is een generaal pardon op zijn plek,’ zei hij in een interview.

Arinç, die lange tijd als vice-president heeft gediend onder Erdogan en jarenlang voorzitter was van het Turkse parlement, heeft zich eerder al uitgesproken voor Gülen-sympathisanten die na de mislukte couppoging genadeloos werden vervolgd. Maar hij is nu fermer in zijn bewoordingen. ‘Dat de noodwetten nog steeds van kracht zijn (voor Gülenisten) is een enorme ramp’, zegt hij. ‘Dit geeft veel verdriet en er is een maatschappelijke behoefte om hier iets aan te doen.’

‘De staat heeft hierin een verantwoordelijkheid’, zegt Arinç, waarna hij de vernietigende gevolgen voor mensen opsomt. ‘Kinderen die zonder ouders opgroeien, kinderen wier ouders zijn overleden, mensen die voor landverrader worden uitgemaakt… als door een pardon de gebeden van deze mensen worden verhoord, dan zou dat tot een enorme opluchting leiden in de samenleving.’

Arinç breekt een lans voor Gülen-sympathisanten op het moment dat er naarstig naar een pardonregeling wordt gezocht in het Koerdische vredesproces met de PKK. ‘Hoe kan het zo zijn dat er voor de zwaarste vergrijpen tegen de staat een pardon komt, en dat het ontbreekt voor mensen die voor het minste of geringste vastzitten? Dit is in strijd met de gelijkheid voor de wet’, zegt Arinç.

Hij maakt wel een scherp onderscheid tussen gewone Gülen-sympathisanten en mensen die daadwerkelijk geweld hebben gebruikt tijdens de mislukte couppoging in 2016. ‘Mensen die het parlement hebben gebombardeerd, helikopters en tanks hebben gebruikt tegen burgers — voor hen vragen wij geen pardon, dat moge duidelijk zijn.’

Oud-AKP’er en leider van de Deva-partij Ali Babacan sluit zich ook aan bij de oproep. ‘De kwestie van de noodverordeningen is een pijnlijke wond voor Turkije. We zullen noch de schuldigen vrijspreken, noch het leven van onschuldigen verpesten. Een eerlijk onderzoek, een transparant proces en het corrigeren van fouten zijn nu een noodzaak voor iedereen’, aldus Babacan.

Intussen blijft de vervolging van al dan niet vermeende Gülen-sympathisanten doorgaan, die alleen in Turkije als ‘terroristen’ worden beschouwd en waarvan er een deel het land is ontvlucht. De minister van Binnenlandse Zaken Ali Yerlikaya maakte vandaag bekend dat in heel Turkije 58 personen met banden met de Gülenbeweging zijn opgepakt.

Na eerdere breuken in de Nederlandse politiek, ambtenarij en media verdeelt de genocide in Gaza nu ook de Nederlandse advocatuur. Juristen twisten vandaag in de Jaarbeurs in Utrecht over de vraag of de Nederlandse Orde van Advocaten zich dient uit te spreken over genocidaal geweld in het buitenland, zo meldt NRC.

De actiegroep Advocaten voor Vrede probeert het bestuur van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) tot een standpunt te dwingen over de genocide in Gaza. ‘65.000 doden in Gaza (volgens nieuwe gegevens van het Max Planck Instituut zouden minimaal 100.000 doden zijn gevallen, red.). Nederlandse Orde van Advocaten, wat vindt u hiervan?’, willen zij weten.

Maar tegenstanders verschuilen zich achter het zogenoemde neutraliteitsprincipe van de Orde en beschuldigen Advocaten voor Vrede van politisering van de advocatuur. Ook het bestuur houdt de boot af. Een ‘politiek standpunt’ zou volgens hen niet ‘binnen de reikwijdte van de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de NOvA als publiekrechtelijke beroepsorganisatie’ vallen.

Daar denken de Advocaten voor Vrede anders over: zij hebben vier moties ingediend waarmee ze het bestuur voor het blok zetten inzake Gaza. Mocht een of meerdere van die moties worden aangenomen, dan is dat volgens het bestuur nog steeds geen verplichting om actie te ondernemen.

De Joodse advocate en schrijfster Femmetje de Wind is het volledig eens met het bestuur. Zij vindt dat de Orde zich alleen met Nederlandse zaken dient bezig te houden. ‘Waar eindigt dit? Over de hele wereld worden rechten van burgers geschonden. Dan moeten we ons daar ook overal over uitspreken,’ reageert ze tegen NRC.

In een column op Jonet koppelt ze de aandacht voor de genocide in Gaza aan het schuldgevoel over de Holocaust. ‘Mijn gevoel zegt ook – niet gebaseerd op enig wetenschappelijk gegeven – dat Europa met zijn collectief schuldgevoel over de Holocaust het fijn vindt dat Joden niet langer alleen maar slachtoffers zijn’, schrijft ze. Volgens haar wordt de bereidheid om ‘Hamas ondubbelzinnig te veroordelen’ steeds kleiner. Daarbij verwijst ze naar een PVV-motie waar slechts drie partijen vóór stemden. Volgens HP De Tijd volgde Femmetje de Wind ooit een opleidingsklas van de PVV. Ze was aanwezig bij drie bijeenkomsten eind 2009 en deed mee aan een proefdebat over de AOW.

Maar de Advocaten voor Vrede wijzen erop dat de Orde zich eerder wél solidair verklaarde met Oekraïense collega’s. Bovendien deed de Orde dit jaar uitspraken over de rechtsstatelijke ontwikkelingen in de Verenigde Staten. Volgens de Adocaten voor de Vrede dient de NOvA bij te dragen aan het voorkomen en beëindigen van genocide en schendingen van het internationaal humanitair recht. Advocaat Minke Grommer: ‘Wij vragen niet meer dan respect voor recht en de rechtsstaat – iets wat onze beroepsgroep verbindt. Wij kunnen ons niet geloofwaardig op het internationaal recht beroepen als we toestaan dat andere landen dit recht straffeloos schenden.’

Vrouwenrechtenactivist Jolande Withuis raakt maar niet uitgepraat over moslima’s met een hoofddoek. Ook haar laatste Volkskrant-column ging daarover. Dit keer had ze het gemunt op de nummer twee van GroenLinks-PvdA: Esmah Lahlah.

Volgens Withuis geeft links de voorkeur aan gelovige moslims boven ex-moslims. Hirsi Ali moest vertrekken bij de VVD en Gül zou volgens haar naar De Telegraaf zijn overgestapt omdat ze zich bij Het Parool te beperkt voelde.

Het ontbreken van ‘linkse islamkritiek’ zou volgens Withuis ook bijdragen aan de groei van extreemrechts. Daarna richt de vrouwenrechtenactivist haar pijlen op GroenLinks-PvdA-Kamerlid Esmah Lahlah, die ze overigens niet bij naam noemt.

‘In plaats van heldinnen te steunen die zich met pijn en moeite losmaken van dit seksistische voorschrift (het dragen van een hijab, red.), zet GroenLinks-PvdA een moslima met compleet bedekt kapsel als topvrouw op de lijst voor de Tweede Kamer. Een klap in het gezicht van wie haar haar in de wind wil laten waaien’, schrijft Withuis over Lahlah die ze hiermee reduceert tot een vrouw met een hoofddoek.

Esmah Lahlah heeft een indrukwekkende carrière. Zo was ze tot de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 wethouder bestaanszekerheid en kansengelijkheid in Tilburg en docent en opleidingsdirecteur aan Tilburg University.

Op LinkedIn reageert Lahlah dan ook op de islamofobe column van Withuis. ‘Vrijheid verdient beter dan dit goedkope frame’, is de titel van haar reactie.

‘Er is iets opmerkelijks aan hoe we in Nederland praten over vrouwen die breken met hun gemeenschap, en vrouwen die die gemeenschap een nieuwe vorm willen geven’, begint Lahlah.

‘Zodra het over moslims gaat, verdwijnen echte mensen uit beeld en verschijnen er typetjes: de afvallige als heldin, de dissident als icoon, de moslima met hijab als wandelend bewijsstuk van onderdrukking. Het is een narratief dat al zó lang wordt herhaald dat sommigen het zijn gaan zien als waarheid. Maar het blijft theater. Theater dat anderen schrijven, met vrouwen als rekwisieten’, schrijft ze.

In de Volkskrant worden moslima’s met een hoofddoek al langer tot een onderdrukte vrouw gereduceerd. In het onderzoek Moslims in Nederlandse kranten analyseerde historicus en Kanttekening-journalist Tayfun Balcik onder meer een interview met Jolande Withuis uit 2018, waarin ze onder andere het volgende zei:

‘Ik wilde laten zien hoe ideologie aardige mensen aanzet tot verschrikkelijke dingen. Dat vind ik met de islam ook. De meeste moslims zijn vast aardig, maar hun geloof roept op tot narigheid. Ik zie een generatie opgroeien tot salafisten, kinderen die nog vromer willen zijn dan hun ouders. Daar zie ik mezelf in terug. Ga toch alsjeblieft een fijn leven leiden, geniet van muziek en laat je haren in de wind wapperen!’, zei de sociologe toen.

De onderzoekers van Moslims in Nederlandse kranten typeerden destijds vier actieve frames in de ontboezingen van Withuis over de islam en moslims.

1. De islam als ‘ideologie’ en niet als godsdienst.
2. De kunstmatig aandoende scheiding tussen ‘(vast) aardige moslims’ en ‘hun geloof’, dat onder meer door Geert Wilders steevast wordt herhaald.
3. De gemakkelijke stap van islam en moslims naar salafisme.
4. De afkeer tegen de moslima met hoofddoek. ‘Laat je haren in de wind wapperen!’ (in haar Volkskrant-column dus weer expliciet herhaald: ‘Een klap in het gezicht van wie haar haar in de wind wil laten waaien’.

Zweedse vrouwen voelen zich sneller kwetsbaar in publieke functies dan mannen. Ze doen relatief vaak aan zelfcensuur of trekken zich helemaal terug uit de politiek, waarschuwt het  Zweeds Agentschap voor Gendergelijkheid.

Voorbeelden zijn er alom. In 2022 werd Ing-Marie Wieselgren vermoord, coördinator psychiatrie voor de Zweedse gemeenten en regio’s. De dader had ook de toenmalige leider van de Centrumpartij, Annie Lööf, willen vermoorden, maar werd voortijdig gearresteerd.

Vorige maand trad Anna-Karin Hatt af als leider van de Centrumpartij vanwege haat en bedreigingen, en ze was niet de eerste. Vrouwen nemen ontslag, spreken zich niet vrijelijk uit tijdens vergaderingen of gaan helemaal niet de politiek in, zei Line Säll van het agentschap voor gendergelijkheid tegen de Britse krant The Guardian.

Uit onderzoek van de Zweedse Nationale Raad voor Criminaliteitspreventie bleek dat 26,3 procent van de vrouwelijke volksvertegenwoordigers vorig jaar was blootgesteld aan bedreigingen en intimidatie vanwege hun positie. Voor mannen was dit 23,6 procent.

Een groter verschil treedt op in het gevoel dat zij hierbij ervaren: 32,7 procent van de vrouwen gaf aan zich kwetsbaar te voelen, vergeleken met 24 procent van de mannen, aldus de Britse krant.