13 C
Amsterdam
Home Blog Pagina 3

Waarom heeft Wilders-fan Els Rechts het over demonen en de hel?

0

De rellen in Den Haag rond een demonstratie van PVV-influencer Els Rechts tonen een groeiende overlap tussen radicaal-rechts en orthodoxe christenen. Wat drijft deze groepen naar elkaar toe? Experts Mariët Baaij en Sander Rietveld leggen de diepe voedingsbodem bloot.

Op 20 september dit jaar liep een demonstratie in Den Haag, aangekondigd als een vreedzaam protest tegen de regering, uit op felle schermutselingen. Relschoppers vielen de politie aan, maar ook journalisten en het D66-hoofdkantoor in de Hofstad. Beelden van rellen gingen het hele land door en domineerden twee weken lang de actualiteitsprogramma’s.

De organisatie van deze demonstratie lag in handen van ‘Els Rechts’, die in werkelijkheid Els Noort heet en een bekende PVV-influencer is met duizenden volgers op X. Zij komt uit een streng reformatorisch SGP-nest. Ook Tom de Nooijer, presentator bij de populistische omroep Ongehoord Nederland, komt uit de SGP-wereld. Hoe kan het dat radicaal-rechts gedachtegoed een sterke aantrekkingskracht uitoefent op orthodoxe christenen?

Iemand die zich niet verbaast over de keuzes van Els Noort is Mariët Baaij, expert op het gebied van kerkpijn en kerkrecht en afkomstig uit de reformatorische wereld. Els is geen willekeurige Wilders-fan, schrijft Baaij in een veelbesproken bericht op LinkedIn. ‘Ze is een kind van de reformatorische wereld, opgeleid op het Wartburg College, gevormd door een cultuur waarin gehoorzaamheid, afzondering en angst voor de wereld centraal staan. En precies díe voedingsbodem maakt dat christelijk nationalisme vandaag in Nederland wortel kan schieten.’

‘Els spreekt over demonen, over hel en verdoemenis, over een God die vooral straft’

Als je opgroeit met angst voor de boze buitenwereld en zwart-witdenken kun je gevoelig zijn voor de boodschap van Geert Wilders, die precies dezelfde sentimenten vertolkt, vervolgt Baaij in haar LinkedIn-bericht. ‘Els is dus geen incident. Ze is de vrucht van een systeem waarin angst groter is dan liefde. Wat mij het meest confronteert, is hoe Bijbelse taal schaamteloos wordt misbruikt voor politieke haat. Els spreekt over demonen, over hel en verdoemenis, over een God die vooral straft. Dat is geen persoonlijke ontsporing, dat is jarenlang geleerd taalgebruik. In reformatorische kringen is het normaal om te spreken over ‘de wereld’ als vijand, over ‘de waarheid’ die alleen in hun kamp ligt, over God die oordeelt. Het is een kleine stap van dat denken naar het aanwijzen van moslims, migranten en politieke tegenstanders als vijanden van God.’

Antirechtsstatelijk-Gereformeerde Partij

Aan de Kanttekening vertelt Baaij dat de SGP altijd al een antirechtsstatelijke inslag heeft gehad. ‘De partij streeft nog steeds naar een theocratie, waarin de overheid zich onderwerpt aan Gods Woord. De rest van de samenleving wordt dan automatisch gezien als ‘werelds’, bedreigend. Dat wantrouwen jegens de overheid en de buitenwereld heeft een lange geschiedenis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was partijleider Gerrit Hendrik Kersten berucht om zijn collaborerende houding tegenover de Duitse bezetter. Toch wordt hij in SGP-kringen nog steeds als een held gezien. ‘Dat is veelzeggend’, aldus Baaij.

‘Het is een hang naar fascisme, die geworteld zit in een bepaald godsbeeld. Bij reformatorische christenen draait het om gehoorzaamheid aan de overheid, behalve als het geloof en de eigen gemeenschap in gevaar komen. Dan mag alles. Je zag dat bij de boerenrellen in Kootwijkerbroek in 2001, toen SGP-senator Gerrit Holdijk sprak over ‘het recht van verzet’. Je zag het daarna bij tijdens de coronacrisis, toen veel reformatorische christenen zich niet aan de coronamaatregelen wensten te houden. En zie je het weer in christelijke vissersdorp Katwijk, waar pro-Palestijnse activisten werden belaagd door relschoppers uit het dorp.’

Nauwelijks zelfreflectie

In de reformatorische wereld en bij de SGP komt zelfreflectie nauwelijks voor. Als buitenstaanders kritiek uiten, of de subsidies aan christelijke scholen worden bedreigd, dan klinkt meteen de beschuldiging dat de overheid het geloof aanvalt. Dat denken schept een ‘vaste burcht’-mentaliteit van wij tegenover de vijand. ‘Het idee is dat als je één steen uit het fundament weghaalt het hele gebouw zal instorten’, zegt Baaij. ‘Reformatorische christenen zijn heel bang voor het hellend vlak. Als ze toegeven op één geloofsartikel dan volgens al die andere artikelen uiteindelijk ook en blijft er niets over.’

‘De SGP is een theocratische partij, die alleen godsdienstvrijheid voor orthodox-protestantse christenen wenst’

Onderzoeksjournalist Sander Rietveld schreef enkele jaren terug het boek Nieuwe Kruisvaarders, waarin hij de sympathie van reformatorische, evangelische en aartsconservatieve katholieke christenen voor radicaal-rechts onderzocht. Juist die defensieve mentaliteit verklaart volgens Rietveld de verschuiving van de SGP. ‘Onder Kees van der Staaij gold de partij nog als staatsrechtelijk geweten van de Tweede Kamer. Van der Staaij was conservatief, maar hij had respect voor democratische procedures. Vandaag zie je dat de SGP meegaat in PVV-moties, zelfs als die ingaan tegen deze procedures. Het idee dat de overheid er is om de samenleving als geheel te dienen raakt steeds verder uit beeld. Het draait alleen nog maar om de verdediging van de reformatorische zuil, de partij, de scholen en andere organisaties, tegen de boze buitenwereld.’

‘Moslims worden gezien als bedreiging’

De theologie van reformatorische christenen heeft raakvlakken met de PVV. ‘Moslims worden gezien als bedreiging. Theologisch is de islam een ‘valse godsdienst’ die moet worden bestreden door de overheid. De SGP is een theocratische partij, die alleen godsdienstvrijheid voor orthodox-protestantse christenen wenst. De SGP heeft ook sympathie voor autoritaire regimes. Voormalig SGP-Kamerlid Roelof Bisschop, oud-rector van Wartburg College waar Els Noort op heeft gezeten, zei ooit tegen mij: ‘Het christelijke nationalisme van Orban komt uit dezelfde bron als de theocratie van de SGP.’ Dat zegt alles over de aantrekkingskracht van autoritair en nativistisch (gericht op de ‘oorspronkelijke’ bevolking, red.) beleid.’

‘Evangelische christenen zijn erg bezig met de zogenoemde Eindtijd’

Rietveld heeft echter niet alleen onderzoek naar reformatorische christenen gedaan, maar ook naar de evangelische beweging. Streng-orthodoxe evangelischen zijn nog feller anti-islam dan de SGP. Het gaat niet zozeer om theocratie, maar om het bestrijden van Satan en zijn demonen. Evangelische christenen zijn erg bezig met de zogenoemde Eindtijd, waarin Israël een sleutelrol speelt. Omdat moslims worden gezien als vijanden van Israël zijn zij werktuigen in de handen van Satan.’

Invloed van de Verenigde Staten

Als het gaat over de evangelische wereld, wordt de invloed van de Verenigde Staten zichtbaar. Baaij onderzocht Christian White Nationalism, een extremistische stroming die via evangelische voorgangers ook in Nederland aan populariteit wint. ‘In Amerika heb je bewegingen zoals de Heritage Foundation en Project 2025, die van de VS een christelijk land willen maken. Dat idee sijpelt door naar Nederland via charismatische voorgangers en netwerken. Neem Bethel School in Reading, Californië, een conservatieve hogeschool voor fundamentalistische christenen. Het draait om een culture war tegen progressieve ideeën, tegen tolerantie, tegen woke. Die militante mentaliteit kom je ook hier in Nederland tegen onder sommige groepen evangelischen.’

Extreemrechtse demonstranten bestormen de politie op het Malieveld in Den Haag, op 20 september. Beeld: Bender/YouTube

In de evangelische wereld worden maatschappelijke conflicten vaak geduid als een geestelijke strijd, ziet Baaij ook. Alles wordt verdemoniseerd, van homoseksualiteit tot de islam en van de overheid tot de media. ‘In dat wereldbeeld is alles geoorloofd’, legt Baaij uit. ‘Als een voorganger overspel pleegt komt hij ermee weg, door te zeggen dat een demon bezit van hem nam. Daarmee kun je misstanden in eigen kring vergoelijken en tegelijkertijd de buitenwereld tot vijand verklaren.’

Die zwart-witlogica maakt de stap naar extreemrechts kleiner. ‘Sommige evangelische leiders die ik ken geloven echt dat de vernietiging van Gaza al in de Bijbel voorspeld staat.’

Diep ressentiment tegen de seculiere wereld

Rietveld wijst erop dat de aantrekkingskracht van het populisme op orthodoxe christenen ook culturele oorzaken heeft. ‘Er bestaat in deze kringen een diep ressentiment tegen de seculiere, linkse buitenwereld. Er is een nostalgisch verlangen naar het christelijke Nederland dat ooit zou hebben bestaan, dat door de linkse progressieven kapot is gemaakt. Links is de grote vijand. In de Koude Oorlog de communisten, pacifisten en socialisten, na de val van de Muur eventjes D66, nu weer woke. Het gevoel van verlies en slachtofferschap verbindt orthodoxe christenen met het populisme van Wilders en de zijnen.’

Tijdens de demonstratie van 20 september waren niet alleen prinsenvlaggen te zien maar ook christelijke kruizen, merkt Baaij op. Bij extreemrechtse demonstraties in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk is de kruisvaardersymboliek populair, zegt Rietveld. In de VS droegen sommige Capitoolbestormers kruizen. In het VK zie je het rode kruis van Sint Joris van de Engelse vlag opduiken bij extreemrechtse demonstraties, sommige demonstranten verkleden zich zelfs als kruisridders. Ze gebruiken ook de leus Deus vult, God wil het. In Nederland is deze symboliek veel minder zichtbaar. Maar het idee dat het land heroverd moet worden voor Christus leeft ook hier.’

‘Het gevoel van verlies en slachtofferschap verbindt orthodoxe christenen met het populisme van Wilders’

En dan is er het geval Els Rechts, de PVV-fangirl die de demonstratie in Den Haag mede organiseerde. Ze hoopt een rol in de partij van Geert Wilders te mogen spelen, of een tweede Raisa Blommestijn of Eva Vlaardingerbroek te worden en net als deze bekende extreemrechtse influencers een groot podium te krijgen.

Volgens Baaij was ze naïef. ‘Ze kende hooligans en gaf hen een podium. Zelf had ze waarschijnlijk niet de intentie om rellen uit te lokken, maar ze creëerde wel de setting waarin dat gebeurde.’ De relschoppers waren grotendeels niet-christelijk, benadrukt Rietveld, maar dat doet niets af aan de symbolische betekenis van Els’ rol. ‘Het laat zien dat deze kringen dichter bij radicaal-rechts komen te staan, ook al lopen ze zelf niet met stenen te gooien.’

Wat de zaak pijnlijk maakt, is dat de SGP nauwelijks reageerde. ‘Plichtmatig veroordeelden ze het geweld, maar inhoudelijk namen ze geen afstand van Els Rechts’, zegt Baaij. ‘Dat is tekenend. Kritiek op de eigen kring wordt al snel gezien als aanval, dus zelfreflectie blijft uit. Daarmee baant de partij zelf de weg voor verdere radicalisering.’

Genuanceerd blijven

Beide experts benadrukken dat fundamentalisme niet automatisch gelijkstaat aan extreemrechts. ‘Ook bij de CU kom je fundamentalisme tegen, maar die partij steunt de democratie wel’, zegt Rietveld. ‘Fundamentalisme vergroot niettemin de kans op zwart-witdenken, autoritarisme en complotdenken.’

Rietveld vindt het belangrijk dat we genuanceerd blijven. Niet elke orthodoxe christen is gevoelig voor Wilders’ retoriek. Maar de combinatie van theocratisch verlangen, ressentiment tegen de seculiere samenleving en Amerikaanse invloeden vergroot de kans dat een deel van hen aansluiting zoekt bij radicaal-rechts.

‘Niet elke orthodoxe christen is gevoelig voor Wilders’ retoriek’

Wat leert de affaire rond Els Rechts ons? Voor Baaij is het antwoord duidelijk: ‘Deze groep christenen ruikt hun kans, in deze tijden van Donald Trump en Geert Wilders. Ze voelen dat hun conservatieve geluid weer gehoord mag worden, dat er ruimte is om te zeggen dat ons land weer christelijk moet worden.’

Rietveld sluit zich daarbij aan. ‘Het is belangrijk te beseffen dat de aanval op de democratie niet van radicaal-links komt of van woke, zoals de VVD meent, maar vooral van radicaal-rechts. Sommige orthodoxe christenen vinden hier aansluiting bij. Misschien zouden orthodoxe christenen hier rekenschap van moeten geven.’

Rechtse politici vaker te gast in actualiteitenprogramma’s

0

Rechtse politici en partijen worden vaker uitgenodigd bij een actualiteitenprogramma dan linkse. Dit blijkt uit een onderzoek van de website Zendtijd in campagnetijd.

De politicus die het vaakst te zien is in actualiteitenprogramma’s is Caroline van der Plas. Zij heeft inmiddels zeventien tv-optredens gehad in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober. BBB-leider Van der Plas wordt gevolgd door twee VVD’ers, Dilan Yesilgöz en Ruben Brekelmans, die elk zestien optredens hebben gedaan. Vervolgens komen D66-leider Rob Jetten (veertien) en JA21-voorman Joost Eerdmans (dertien), Jesse Klaver en Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA (elk negen), en ten slotte CDA-leider Henri Bontenbal (acht) en VVD-coryfee Halbe Zijlstra (ook acht).

Als je kijkt naar het aantal optredens per partij, laat de VVD de rest ver achter. Met meer dan 120 mediaoptredens voert de partij de lijst aan, gevolgd door GroenLinks-PvdA met 50 en BBB met 47.

De actualiteitenprogramma’s die de website Zendtijd in campagnetijd heeft geturfd zijn Nieuws van de Dag, Café Kockelmann, Buitenhof, Pauw & De Wit, Vandaag Inside/Oranjezomer, Nieuwsuur, WNL op Zondag, Goedenavond NL, RTL Tonight en WNL Goedemorgen Nederland. Alleen Buitenhof heeft een uitgesproken progressief imago, de andere programma’s zijn centrumrechts of in het geval van Vandaag Inside/Oranjezomer en Nieuws van de Dag met sidekick Telegraaf-journalist Wierd Duk uitgesproken rechts.

Kaapverdië plaatst zich voor WK, met hulp van Rotterdammers

0

Kaapverdië, een eilandennatie ten westen van Senegal, heeft zich gekwalificeerd voor het WK voetbal in de Verenigde Staten, Canada en Mexico. Zes geboren Rotterdammers maken deel uit van de selectie. 

Kaapverdië telt tien eilanden, waarvan negen bewoond zijn. De eilandennatie telt ongeveer 600.000 inwoners. In Rotterdam leven zo’n 20.000 Kaapverdianen. Het is de grootste Kaapverdiaanse gemeenschap buiten de eilandengroep zelf. Soms wordt Rotterdam ook wel het elfde eiland genoemd.

Kaapverdië wist zich van een plek in het WK-toernooi te verzekeren door Eswatini, het voormalige Swaziland, met 3-0 te verslaan. De openingsgoal werd gemaakt door de Rotterdammer Dailon Livramento. Hij scoorde eerder de beslissende goal tegen Kameroen.

Kaapverdië is op IJsland na het kleinste land ooit dat zich heeft geplaatst voor een WK-voetbal. Curaçao en de Faeröer-eilanden kunnen echter nog gekwalificeerd worden voor dit WK.

In Kaapverdië, en natuurlijk ook in Rotterdam, is het nu feest.

Trump claimt vrede in Gaza, maar er is nog veel twijfel

0

President Donald Trump kondigde maandag, tijdens een internationale top in Sharm el-Sheikh, het einde van de oorlog in Gaza aan.

De Amerikaanse president presenteerde de bijeenkomst als een historisch keerpunt voor het Midden-Oosten, waarbij hij de rol van rijke landen in de wederopbouw benadrukte. Opvallend was dat er geen Palestijnse vertegenwoordiging op het podium stond en dat Trump het woord ‘Palestijnen’ vermeed.

De top volgde op een wapenstilstand tussen Israël en Hamas, met diplomatieke steun van onder andere Qatar, Egypte en Turkije. Trump stelde dat de wederopbouw al begonnen is en dat zijn team, onder leiding van vredesgezant Steve Witkoff en schoonzoon Jared Kushner, de uitvoering coördineert.

De Abraham-akkoorden, die Trump eerder initieerde, werden opnieuw gepresenteerd als fundament voor regionale stabiliteit. Hij riep landen op zich aan te sluiten, nu volgens hem de belangrijkste obstakels zijn weggenomen.

Een opvallend moment was de publieke voordracht van Trump voor de Nobelprijs voor de Vrede door de Pakistaanse premier Shehbaz Sharif, schrijft Middle East Eye. Deze nominatie werd gepresenteerd als erkenning voor Trumps rol in het beëindigen van het conflict en het mobiliseren van internationale steun.

Hoewel de situatie in Gaza nog precair is en de VN spreekt van genocide, positioneert Trump zichzelf als vredesstichter. Zijn optreden lijkt gericht op internationale erkenning en het versterken van zijn diplomatieke nalatenschap.

Toch zijn er grote twijfels of Trumps vrede langdurig zal zijn. De Jordaanse koning Abdullah II zei in een exclusief interview met de BBC dat het Midden-Oosten gedoemd is, behalve als er een Palestijnse staat komt. Daar is nu nog steeds geen sprake van. Israël verzet zich hier nog steeds fel tegen.

De vrede werd gesloten zonder de aanwezigheid van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan zei dat zijn vliegtuig niet zou landen in Sharm el-Sheikh als hij aanwezig zou zijn op de top. Netanyahu liet de uitnodiging voor de top daarna aan zich voorbijgaan.

Hoe Adnan in korte tijd drie afhaalrestaurants opende

0

In Nieuwe Pioniers spreekt de Kanttekening migranten met een eigen onderneming. De 43-jarige Adnan Mehboob uit Kasjmir kwam in 2016 naar Nederland en bouwde in no-time drie takeawayrestaurants in Utrecht op, met inmiddels 24 medewerkers.

Aan de Adelaarstraat te Utrecht vind je Kashmir Kitchen. Zo’n twee- tot driehonderd maaltijden per dag worden hier bereid. Eigenaar Adnan spreekt deze maandag rond lunchtijd gedreven over zijn werk. Over zijn maaltijden uit de Pakistaanse, Indiase en Kasjmierse keuken. Over ondernemen. Hoewel er aardig wat Nederlandse woorden zoals ‘werkvergunning’ en ‘bezwaar’ in zijn verhaal doorklinken, geeft hij de voorkeur aan het gesprek in het Engels te doen.

Gekleed in een paarse traditionele tuniek, de kameez, toont hij trots de keuken waar de eerste currygerechten, naans en paneerpakora’s door kok Manzoor Hussain worden bereid. ‘Alleen verse producten. Geen magnetron’, prijst Adnan zijn waar aan. Op een plateau staan vele bakjes waar vandaag al die maaltijden zoals butter chicken, Kasjmiri Rajma curry en verschillende tandoorigerechten ingaan. Bij de ingang wachten twee koeriers om de bestelde maaltijden naar klanten te brengen. Een paar panden verderop zit Adnans nieuwste onderneming: de Roti Kitchen, een Surinaamse takeaway. Adnan wil een voorbeeld voor migranten zijn. ‘Mijn verhaal is een succesvol verhaal.’

‘Geen magnetron’

Adnan is in 2012 in Pakistan getrouwd met vredes- en vrouwenrechtenactivist Shumaila Anwar. Zij kwam in 2014 als vluchteling naar Nederland. Haar echtgenoot had vanaf 2005, aanvankelijk als vluchteling, door Europa gereisd. Hij begon in Brighton en kwam later in Italië en België terecht. Adnan kookte overal. Zelfs in een Argentijns steakhouse, en hij leerde op zijn Europese reizen de fijne kneepjes van de Mexicaanse en Italiaanse keuken. Wanneer hij weer wat verdiend had, keerde hij kort terug naar Pakistan. Vanuit Italië kwam hij in 2016 eveneens naar Nederland om hier samen met zijn vrouw te blijven. Twee zonen hebben ze inmiddels.

Jonge jaren

Eerst terug naar Adnans jonge jaren in Kashmir. Naar het dorp Bhagiana, in de Jammu & Kashmir regio, nabij de stad Rawalakot. Zijn vader, ‘een succesvolle ondernemer’, heeft hij niet bewust meegemaakt. Hij kwam om het leven bij een verkeersongeluk. Ook zijn moeder overleed een paar jaar later en Adnan werd grootgebracht door zijn grootouders. Hij spreekt liefdevol over de Kasjmierse cultuur met hechte familiebanden. ‘Ik had nooit het gevoel dat ik alleen was maar uiteraard miste ik mijn ouders.’

Hij groeide op nabij de grens met India. Adnan spreekt niet over ‘border’ maar over ‘the line of control.’ Hoe twee landen het gebied verdelen en daarover strijden. ‘Beide partijen vermoorden onze mensen.’ Hij hoopt dat door de naam Kashmir Kitchen Nederlanders meer interesse hebben voor het ingewikkelde conflict dat daar al zolang speelt. Korte versie: India, Pakistan bezetten deze regio al ruim driekwart eeuw lang. Ook China bezet een deel. Terwijl Kasjmiri’s zoals Adnan gewoon onafhankelijk willen zijn.

Toen Adnan door de vlucht van zijn vrouw toevallig ook in Nederland kwam, had hij al een idee voor een onderneming in zijn hoofd. Om succesvol te zijn, legt hij uit, moet je ‘een routekaart hebben.’ Je focussen op wat je kán en waar je hart ligt. ‘Ik houd van eten, ik houd van koken.’  Een vriend wees hem op een speciaal project van de gemeente Utrecht waar asielzoekers samen met buurtbewoners aan ondernemersprojecten sleutelen. ‘Er was een project Start your own business van dezelfde mensen die nu met Plan Einstein actief zijn, dat heeft me zo enorm geholpen. Mijn leraren Marcellien en Oscar, wat hebben die veel voor me gedaan. Heel belangrijk dát dat gezegd wordt, dat ik hun hulp kreeg.’

Lening van de gemeente

Het begon met een cateringopdracht voor de Universiteit Utrecht. Al gauw lag er een businessplan en dankzij een lening van 30.000 euro van de gemeente Utrecht opende hij zijn eerste zaak in het in de gemeente Utrecht gelegen dorp Vleuten. Al snel besefte hij dat dit niet de beste locatie was en koos voor het pand in de Adelaarstraat. Een slim besluit: in deze dicht bij het centrum gelegen wijk wonen veel studenten en jonge gezinnen. Daar bleek veel behoefte aan Adnans takeaway. ‘Na twee weken stopte ik met mijn uitkering.’ Het liep echt snel. ‘Ik moest na twee weken personeel aannemen, ook mensen die eveneens gelijk konden stoppen met hun uitkering.’

Toen Adnan begon waren er acht Indiase en Pakistaanse restaurants in Utrecht. Nu zesentwintig. En daar zitten ondernemingen bij van mensen die het vak bij hem leerden. ‘Ik geef nu ook les aan een van mijn vrienden, Sharif.’ En zo heeft hij tal van oud-werknemers met een eigen zaak. ‘Ik ben een inspiratie voor hen.’ Dat ze voor zichzelf beginnen. Prima. ‘Competitie geeft me meer kracht.’

‘We willen een onafhankelijk Kashmir’

Adnan vertelt over de ernst van de politieke situatie in Kashmir met aanhoudend protest voor vrijheid en basisrechten. Tijdens een bezoek ondervond het gezin door het beroep van zijn vrouw, die zich op Facebook uitspreekt, hinder. Hij benadrukt dankbaar te zijn dat de Nederlandse nationaliteit dan extra bescherming biedt. ‘We willen een onafhankelijk Kashmir. We willen Pakistan niet. We willen India niet.’

De spanning in zijn geboorteregio sijpelt soms door in zijn Utrechtse horecawerkzaamheden. ‘Dan schrijven ze een negatieve recensie, zo van: dit is geen Kashmir-ding, of: waarom moet deze man de Indiase en Pakistaanse keuken gebruiken?’ Deze pesterijtjes komen volgens Adnan vooral uit Indiase hoek.

In het algemeen voelt hij zich gesteund door zijn omgeving. Buurtbewoners en veel mensen met een Indiase en Pakistaanse achtergrond weten zijn takeaways te vinden. Racisme? Adnan zegt daar niet veel mee te maken te hebben. ‘Soms klagen mensen bij de gemeente over de geur uit de keuken. Klagers die alleen hun auto in de straat parkeren.’ Adnan benadrukt meermaals dat hij Nederlander is. ‘Ik behoor tot Kashmir, maar ik heb geen Pakistaanse nationaliteit. Inmiddels ben ik een Nederlander.’

‘Ik kan en wil alles aan iedereen leren’

Verschillende koeriers rijden met de maaltijden van Kashmir Kitchen. Jonge Utrechters, van wie sommigen met een Marokkaanse achtergrond. ‘Dat zijn geen migranten, gewoon Nederlanders, ze zijn net als onze twee kinderen hier geboren.’ Deze jongeren een kans geven zit in Adnans genen. ‘Ja, ik kan en wil alles aan iedereen leren. Ik ben niet zo moeilijk.’

Wokakkoord

Adnans chef-koks komen uit Pakistan. Het halen van gespecialiseerde koks is sinds vorig jaar moeilijker geworden. Voorheen met het zogeheten Wokakkoord konden Aziatische restaurants makkelijk visa krijgen voor personeel. Mede om problemen met slechte arbeidsomstandigheden te voorkomen is dat akkoord in 2024 afgeschaft.

‘Chinese, Thaise en Indiase restaurants, er zijn geen koks voor te vinden’

De gevolgen van dit strengere beleid rond verblijfsvergunningen zijn groot voor Kashmir Kitchen. Adnan heeft net weer vijf visa voor koks naar het UWV gestuurd en zit in spanning over een beslissing. Adnan vertelt hoe groot de gevolgen zijn voor de ‘Aziatische horeca.’ ‘Chinese, Thaise en Indiase restaurants, er zijn geen koks voor te vinden, laat staan ze te houden.’ De verontwaardiging is groot. ‘Niemand werkt zwart in mijn restaurants.’ Adnan haalt de uit Pakistan afkomstige Manzoor erbij die vandaag de kok van dienst is. ‘De afgelopen twee jaar, betaal ik zijn belastingen, pensioen, regel huisvesting, geef vakantiegeld, Alles! En nu maken ze het ons moeilijk om een nieuwe verblijfsvergunning te krijgen en moet Manzoor net als andere medewerkers weer weg.’

De onzekerheid over hoe lang hij nog in Nederland mag blijven werken drukt zwaar op Manzoor. Hij zegt het naar zijn zin te hebben bij Kashmir Kitchen. ‘Ik weet alleen niet hoe ik mijn toekomst nu moet plannen.’ Manzoor heeft een vrouw en kinderen in Pakistan. Hij vertelt hoe het UWV bij twee andere restaurants werkvergunningen weigerde. Het waarom is hem onduidelijk. ‘Ze zeiden dat migranten niet gewenst zijn’, zegt Manzoor zachtjes in het Engels.

Adnan met Mansoor

De eigenaar van Kashmir Kitchen vindt het pijnlijk hoe er momenteel in Nederland naar migratie wordt gekeken. Wat het voor hem persoonlijk extra zuur maakt, is dat hij bewees hoe positief het werk van een migrant kan zijn. ‘Waarom stoppen ze ons? Ze gebruikten mijn verhaal als succesverhaal in Utrecht.’

‘De Surinaamse keuken is ook fusion’

Er zijn meer oorzaken waarom Adnan zijn ambities wat bijstelt. Hij had vergevorderde plannen voor een filiaal in Rotterdam. ‘Het gebouw was geregeld.’ Het speelde twee jaar geleden op het moment dat hij bij een ernstig ongeluk werd aangereden. Het herstel vroeg om een pas op de plaats. Recent stopte hij met een initiatief voor een filiaal van Kashmir Kitchen in Maarssen. Even focussen op wat goed gaat: Kashmir Kitchen in de Adelaarstraat. En nu dus ook sinds maart de Roti Kitchen. Een vriend uit Amsterdam leerde hem de geheimen van de Surinaamse keuken. Vanuit de Surinaamse gemeenschap kwamen geen klachten dat een man uit Kashmir zich op dit culinaire terrein begeeft. Logisch vindt Adnan: ‘De Surinaamse keuken is ook fusion.’

Enkel verse producten

Adnan is nu behoedzaam voor grote investeringen. Hij verhaalt over collega’s die in zwaar weer zitten, salarissen niet kunnen betalen. De hogere brandstofprijzen zorgen voor minder winstmarges, ook bij Kashmir Kitchen. De inkoopkosten van kip-, lamsvlees en al die andere ingrediënten zijn omhoog gegaan. Je zou zeggen: reken dat door aan de klant. Maar, legt Adnan uit, omdat hij enkel verse producten in zijn maaltijden verwerkt, is hij als takeaway relatief aan de dure kant waardoor hij uit concurrentiebelang de prijzen niet te veel omhoog kan doen.

Bij de bestel- en afhaalbalie hangt een wat verouderd T-shirt met daarop een afbeelding van Adnan en de tekst Man o Salwa, de bedrijfsnaam die hij voerde vóór Kashmir Kitchen. Man o Salwa verwijst naar het hemelse voedsel dat volgens de Koran aan de kinderen van Israël werd gegeven. Voedsel verbindt onder meer moslims, joden, christenen, stelt Adnan. Daar staat hij ondanks de naamswijziging nog voor. Marketingtechnisch is Kashmir Kitchen handiger én het verwijst naar de eigenaars geboortestreek en de beladen geschiedenis van Kashmir.

Oud-Kamerlid Nevin Özütok stapt onder druk op als wethouder

0

Nevin Özütok (GroenLinks) is opgestapt als wethouder in de gemeente Beverwijk. Naar eigen zeggen onder druk, omdat de werkrelatie onhoudbaar was geworden.

Het begon vorige week al te rommelen in het college. Özütok kreeg te horen dat er meerdere signalen waren ontvangen over verbaal grensoverschrijdend gedrag. Het zou niet gaan om officiële klachten, maar informele gesprekken met leidinggevenden. Het college wilde deze klachten nader onderzoeken.

Maar nog voordat dit onderzoek kon worden uitgevoerd, liep het spaak, schrijft Binnenlands BestuurDe burgemeester en wethouder waren wellicht allebei van mening dat de klachten moesten worden onderzocht. Maar ze verschilden van mening over de manier waarop. De burgemeester concludeerde toen dat de relatie onwerkbaar was geworden en vroeg de wethouder om de eer aan zichzelf te houden.

Özütok schreef donderdag op haar LinkedIn dit zeer te betreuren. ‘Ik ben niet op de hoogte van de inhoud van de klachten, maar ik herken me niet in dit beeld. Het is uitermate belangrijk dat klachten over ongewenst gedrag altijd serieus worden genomen. Daarbij hoort ook een zorgvuldig proces. Ik heb mijn volledige medewerking aan het onderzoek toegezegd. Dat er niet voor deze route is gekozen valt me dan ook rauw op mijn dak.’

Israël en Hamas laten gevangenen vrij

0

Vandaag worden honderden Palestijnen en Israëliërs herenigd met hun familie. Alle levende Israëlische gijzelaars zijn vrijgelaten, het wachten is nu op de vrijlating van Palestijnen uit de Israëlische gevangenis.

Het is een emotionele dag voor veel mensen. Als onderdeel van de overeenkomst tussen Israël en Hamas, zullen vandaag gijzelaars en gevangenen naar huis gaan.

Hamas liet vanochtend in twee fases de Israëlische gegijzelden vrij die nog in leven waren. De eerste zeven werden al in de vroege uren naar Israëlisch grondgebied gebracht. Even later volgden de overige dertien. De familieleden moesten nog even hun vreugde bewaren; de ontvangst is door het Israëlische leger. Pas daarna mogen ze naar huis.

Het wachten is nu op de vrijlating van 2000 gevangenen. Dit is extra spannend, omdat Israël op voorhand niet de namen heeft doorgegeven van de Palestijnen die het betreft. Er is bovendien geen duidelijkheid over de planning. Journalisten die zich deze ochtend verzamelden rondom de Ofer-gevangenis, de enige in Palestijns bezet gebied, werden verjaagd, zo is te zien op Al Jazeera.

De nieuwszender meldt bovendien dat meer dan 100 Palestijnse gedetineerden zullen worden uitgezet. Ze mogen niet langer op Palestijns grondgebied verblijven, tot het grote verdriet van hun families. Veel Palestijnen worden al jaren gevangen gehouden, soms zonder proces en op Israëlisch grondgebied, waardoor de familie moeilijk of geen toestemming kan krijgen om hen te bezoeken.

Onderdeel van de overeenkomst is ook de uitruil van lichamen van beide kanten. Er is nog geen duidelijkheid over de exacte timing van deze uitruil.

Hitlergroet, racisme en seksisme tijdens ‘anti-immigratieprotest’ in Amsterdam

0

Tijdens het zogenoemde anti-immigratieprotest in Amsterdam van afgelopen zondag werden veel discriminerende uitlatingen en uitingen gedaan. Zo werd GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans uitgemaakt voor ‘kankerjood’ en maakte een demonstrant de Hitlergroet.

Op het Museumplein vallen de koloniale en racistische symbolen op. Bijvoorbeeld de Prinsenvlag, die geassocieerd wordt met de NSB, en het logo van de Verenigde Oostindische Compagnie. Ook zijn er teksten als ‘Send them Home’, in Gotische letters, gericht tegen asielzoekers.

Een van de organisatoren, Martijn Tinus Koops, doet provocerende uitlatingen. Zo zouden de rellen van 20 september door de media zijn geframed. Toch meent hij vandaag een statement te maken dat ‘rechts’ is en ‘duidelijk vreedzaam’.

In werkelijkheid klinkt uit zijn mond het tegenovergestelde van vreedzaam. Zo rijgt hij homofobe en seksistische uitlatingen over de driehoek (politie, OM en de gemeente) in Den Haag en Amsterdam aaneen, door hen uit te schelden voor ‘flikkers’ en ‘hoeren’.

Volgens hem staat de Nederlander niet langer op één. ‘Wij zijn een gastvrij land geweest, maar gastvrijheid mag geen zelfvernietiging worden. We hebben onze grenzen opengezet zonder na te denken over veiligheid,’ aldus Koops op het Museumplein, die even later ook keihard ‘eigen volk eerst’ zou scanderen.

Wanneer de extremistische groepering Defend Netherlands zich rond 14.00 uur aansluit bij het nationalistische protest en de groep in beweging komt, krijgt het gezelschap een gewelddadiger karakter. Omstanders krijgen een middelvinger of worden bekogeld met eieren.

Frans Timmermans wordt antisemitisch en gewelddadig toegezongen. Bij Pownews is te zien dat organisator Koops deze uitingen goedpraat.

PVV-Kamerleden achter FB-account waar blonde vrouwen belaagd worden door migranten

0

Twee PVV-Kamerleden blijken achter een racistisch account te zitten waarop AI-plaatjes worden gedeeld van blonde vrouwen die worden bedreigd door migranten.

De Groene Amsterdammer heeft dat blootgelegd in een onderzoek naar het beheer van de Facebookpagina ‘Wij doen GEEN aangifte tegen Geert Wilders’.

Het racistische PVV-narratief wordt via online posts versterkt door deze ogenschijnlijke fanpage. Maar het bleek dus niet te gaan om een overijverige PVV-fan maar om de PVV zelf, namelijk de Kamerleden Maikel Boon en Patrick Crijns. Zij maakten afbeeldingen met behulp van AI, waarmee ze de extreemrechtse boodschap van de PVV probeerden te versterken.

De Groene achterhaalde via het watermerk van de AI-video’s dat Boon onder de gebruikersnaam ‘wolftour’ honderden beelden heeft gegenereerd. Een van de prompts — ‘Maak een hyperrealistische foto van een knappe, onschuldige blonde vrouw die op het strand loopt. Achter haar aan loopt een groepje getinte jongeren’ — verbeeldt precies het opgeklopte gevaar waarmee de PVV witte Nederlanders angst wil aanjagen en bewegen PVV te stemmen.

Volgens de BNNVARA-opiniewebsite Joop.nl is de pagina inmiddels uitgegroeid tot een van de vijf populairste Facebookpagina’s van Nederland, met een bereik van een half miljoen mensen.

Waarom doet JA21 het zo goed in de peilingen?

0

JA21 groeit onverwacht uit tot een serieuze speler in het rechtse kamp. Met een bestuurlijk imago en harde rechtse standpunten is de partij interessant geworden voor teleurgestelde kiezers van VVD, NSC en PVV.

In de laatste peilingen staat JA21 tussen de negen en dertien zetels. Een opmerkelijke opmars voor een partij die twee jaar geleden nog geplaagd werd door interne conflicten en waarvan het bestaansrecht door velen in twijfel werd getrokken. Volgens politicoloog Matthijs Rooduijn (Universiteit van Amsterdam) profiteert de partij op dit moment van een unieke samenloop van omstandigheden. Maar of dit succes blijvend is, valt echter lastig te voorspellen.

Spons voor ontevreden kiezers

JA21 splitste zich eind 2021 van Forum voor Democratie af, vanwege een ruzie over de slechte muzieksmaak van Joost Eerdmans en controversiële uitlatingen van Thierry Baudet over Joden, die als antisemitisch werden opgevat. Maar waar Forum voor Democratie steeds radicaler is geworden, profileert JA21 zich als een ‘realistisch’ alternatief, dat ook ontgoochelde PVV-kiezers moet aantrekken.

Allerlei kiezers die zijn teleurgesteld belanden nu bij JA21

‘De partij fungeert nu als een spons’, zegt Rooduijn. ‘Allerlei kiezers die zijn teleurgesteld belanden nu bij JA21. Gedesillusioneerde PVV-stemmers die boos zijn omdat Geert Wilders de stekker trok uit het kabinet, mensen die NSC te vaag of te onbetrouwbaar vinden en VVD-stemmers die vinden dat hun partij te slap is geworden op migratie. Voor hen is JA21 een aantrekkelijk alternatief.’

De politieke context werkt in het voordeel van de partij van Joost Eerdmans en Annabel Nanninga, observeert Rooduijn. De VVD verkeert in een diepe crisis, vanwege de strategische en tactische blunders van Dilan Yesilgöz. De VVD daalt hard in de peilingen en staat nu tussen de dertien en zestien zetels. Met NSC is het nog erger gesteld. De partij van Pieter Omtzigt, die in 2023 vanuit het niets met twintig zetels debuteerde, komt op nul zetels uit.

De PVV ten slotte verloor steun omdat Wilders in de regering nauwelijks resultaten wist te boeken en vervolgens de stekker uit het kabinet heeft getrokken. Toch heeft Wilders minder verloren dan je op het eerste gezicht misschien zou denken, zegt Rooduijn. ‘Veel PVV-kiezers gaan nu in Wilders’ narratief mee, dat hij zou zijn tegengewerkt door de andere partijen. De PVV is in de opiniepeilingen nog steeds de grootste partij, met meer dan 30 zetels.’

Radicaal rechts, maar niet extreem

Tot zover het succes van JA21. Hoe moeten we deze partij plaatsen in het partijlandschap? Politicologisch gezien behoort de partij tot de familie van radicaal rechtse partijen, zegt Rooduijn. ‘Ze vissen in dezelfde electorale vijver als PVV, FvD en BBB. Wel zijn er grote verschillen tussen deze vier partijen. FvD is ideologisch extremer, de PVV is vooral gefixeerd op de islam en de BBB legt de nadruk op boerenbelangen. JA21 ten slotte positioneert zich als de redelijke variant van radicaal rechts, die graag wil besturen.’

Maar waarom noemen we deze vier partijen niet gewoon extreemrechts? ‘Ze vallen allebei onder de noemer far right, dat je zou kunnen vertalen als uiterst rechts’, zegt Rooduijn. ‘Wel moet je beide vormen van uiterst rechts goed van elkaar onderscheiden. Radicaal rechts is nationalistisch, anti-immigratie en kritisch over de instituties van de liberale democratie, zoals de pers, de universiteiten en de rechterlijke macht. Ook is radicaal rechts autoritair ingesteld: law and order, hiërarchisch denken en het hard aanpakken van migranten.’

Extreemrechts gaat een stap verder en wil de democratische orde omverwerpen, desnoods met geweld. ‘Denk hierbij aan het fascisme, het nazisme of de Griekse beweging Gouden Dageraad.’ Dat is volgens Rooduijn een fundamenteel verschil, ook al is de grens in de praktijk niet altijd scherp. ‘FvD flirt bijvoorbeeld met tribunalen en aanhangers van Donald Trump bestormden in 2021 het Capitool.’

JA21 balanceert dus op de lijn van radicaal rechts: stevig anti-immigratie, autoritair in toon, maar binnen de kaders van de parlementaire democratie. ‘Ze presenteren zich als conservatief-liberaal’, zegt Rooduijn, ‘maar inhoudelijk zijn hun standpunten radicaal rechts.’

Realisme als retoriek

Opvallend is verder dat JA21 zich graag afficheert als de partij van de redelijkheid en bestuurbaarheid. Ze willen het realistische alternatief zijn voor FvD en PVV. Maar dat realisme is vooral retoriek, meent Rooduijn. ‘Neem hun voorstel voor enkelbanden voor illegalen. Dat is nauwelijks uitvoerbaar en bovendien in strijd met de rechtsstaat. Hun programma bevat veel punten die juridisch of praktisch simpelweg niet te realiseren zijn.’

Door zich conservatief-liberaal te noemen probeert JA21 een brug te slaan naar gefrustreerde kiezers van VVD en NSC, die minder migratie willen maar de retoriek van Wilders te ver vinden gaan. ‘Het is een strategie die op korte termijn lijkt te werken, maar op de lange termijn problemen kan opleveren zodra de partij moet laten zien of ze werkelijk kan regeren.’

Veel van hun standpunten staan op gespannen voet met de liberale democratie

Regeringsgeschikt of besmet?

De vraag of JA21 regierungsfähig is, hangt volgens Rooduijn niet alleen af van de toon en retoriek, maar ook van de inhoud. ‘Veel van hun standpunten staan op gespannen voet met de liberale democratie en maken het lastig om compromissen te sluiten. Dat kan coalitievorming bemoeilijken met partijen als GroenLinks-PvdA en D66, zelfs als deze partijen de deur formeel niet dichtgooien.’

Toch speelt imago ook een rol. Het is voor JA21 van belang om zich te onderscheiden van radicalere partijen als PVV en FvD, die wel formeel worden uitgesloten door de andere partijen. Het aantrekken van kandidaten zoals Ingrid Coenradie (ex-PVV) en Diederik Boomsma (overgestapt van NSC) draagt bij aan dat beeld. JA21 wil ervaring aantrekken, maar ook politici die uitgesproken kritisch zijn over migratie, aldus Rooduijn.

Volatiel landschap

Hoe stabiel is het succes van JA21? Dat is onzeker, benadrukt de politicoloog. ‘De partij profiteert van de huidige politieke situatie, waarin VVD en NSC het niet zo goed doen. Maar als we iets hebben geleerd van de vorige verkiezingen is dat alles snel kan omslaan. Wilders kan tijdens de debatten weer momentum krijgen en weggelopen kiezers terughalen. Ook kunnen interne conflicten – tussen Annabel Nanninga en Ingrid Coenradie bijvoorbeeld die heeft gezegd dat de islam voor haar geen prioriteit heeft – roet in het eten gooien. ‘Als die twee ruzie maken, dan verdwijnt de virtuele winst van JA21 in de peilingen als sneeuw voor de zon’, zegt Rooduijn.

Het bredere radicaal rechtse landschap blijft volatiel, benadrukt de UvA-wetenschapper. ‘Bij de vorige verkiezingen schoot de PVV in korte tijd omhoog in de peilingen. Zoiets kan opnieuw gebeuren. Kiezers die nu naar JA21 neigen kunnen in de campagne alsnog terugkeren naar de PVV of thuisblijven.’