9.8 C
Amsterdam
Home Blog Pagina 3

Burgemeester stapt op na azc-verzet van gemeenteraad Terneuzen

de Kanttekening
-
0
Burgemeester stapt op na azc-verzet van gemeenteraad Terneuzen

De weerstand tegen de komst van een azc voor maximaal 200 mensen heeft de burgemeester van Terneuzen de kop gekost. Erik van Merrienboer (PvdA) trok zijn conclusie nadat een meerderheid van de gemeenteraad en het college zich opnieuw tegen het plan keerde door geen vergunning te verlenen, meldt Nu.nl.

Vorig jaar keurden zowel de raad als het college de komst van het asielzoekerscentrum nog goed. Toch kwam er in oktober twee keer geen vergunning voor de beoogde locatie: het voormalige Neckermann-pand op bedrijventerrein Handelspoort.

Voor Van Merrienboer is dat reden om zijn vertrek aan te kondigen. Het onderlinge vertrouwen is volgens hem ‘beschadigd’ en ook is een ‘bestuurlijke spagaat’ ontstaan in de gemeente Terneuzen. In een brief aan de gemeenteraad reageert hij met onbegrip richting de raadsleden.

‘Want wat zijn nu werkelijk de overwegende, met feiten te onderbouwen bezwaren tegen de vergunning?’ schrijft hij. ‘Hoe staat het met de zorgvuldige, gemotiveerde besluitvorming die de wet (de spreidingswet, die gemeenten verplicht om asielzoekers gelijkmatig over het land te verdelen, red.) en de beginselen van behoorlijk bestuur van u vragen, en waarvoor ik als burgemeester een zorgplicht draag?’

Hoewel Van Merrienboer het benodigde draagvlak voor een azc lijkt te missen, snelt oud-minister en huidige commissaris van de Koning in Zeeland Hugo de Jonge hem te hulp. Hij wil dat Van Merrienboer aanblijft. Dat zou volgens De Jonge in het belang zijn van ‘de bestuurbaarheid van de gemeente Terneuzen’.

Rapport PAX: Nederlandse fondsen blijven betrokken bij bezetting

de Kanttekening
-
0
Rapport PAX: Nederlandse fondsen blijven betrokken bij bezetting

Nederlandse banken, pensioenfondsen en verzekeraars investeren nog altijd grote bedragen in bedrijven die betrokken zijn bij de Israëlische bezetting en de oorlog in Gaza. Dat blijkt uit het vandaag gepubliceerde rapport Don’t Buy Into Occupation van vredesorganisatie PAX. Volgens de onderzoekers gaat het om een totaal van 78,6 miljard dollar.

Ofschoon enkele instellingen stappen hebben gezet, zoals het verkopen van aandelen in Caterpillar door pensioenfondsen ABP en PFZW en het beëindigen van samenwerking door TKH Security, blijft de financiële betrokkenheid omvangrijk. Zo geeft ING nog steeds leningen aan Caterpillar en hebben verzekeraars Achmea en ASR nog altijd aandelen in het bedrijf dat bulldozers levert die worden ingezet bij de sloop van Palestijnse huizen. Verder generen bedrijven als Booking.com en Airbnb inkomsten uit toerisme in illegale nederzettingen.

Het rapport wijst erop dat Nederlandse instellingen ook geld steken in ondernemingen die direct leveren aan het Israëlische leger, waaronder wapenproducenten, leveranciers van brandstof en technologiebedrijven als Amazon en Microsoft. Daarmee lopen zij het risico medeverantwoordelijk te zijn voor ernstige mensenrechtenschendingen.

Internationale instanties zoals het Internationaal Gerechtshof en de Verenigde Naties hebben de bezetting eerder als illegaal bestempeld en gewaarschuwd dat bedrijven gestraft kunnen worden voor hun rol. PAX benadrukt dat financiële instellingen hun relaties met deze ondernemingen moeten beëindigen om niet langer bij te dragen aan bezetting, apartheid en genocide.

‘Het is onvoorstelbaar dat Nederlandse spaar- en pensioengelden nog steeds worden gebruikt om bedrijven te financieren wiens activiteiten bijdragen aan de afschuwelijke situatie in Gaza en de Westelijke Jordaanoever’, zegt Palestinadeskundige Thomas van Gool van PAX. ‘De conclusie die financiële instellingen moeten trekken uit de bevindingen van het Internationaal Gerechtshof, de VN en talloze mensenrechtenorganisaties is glashelder: verbreek alle financiële relaties met bedrijven die met hun producten of diensten de illegale bezetting of zelfs genocide mee in stand houden.’

Het voorwoord van het PAX-rapport is geschreven door niemand minder dan Francesca Albanese, speciaal rapporteur voor de Palestijnse gebieden bij de Verenigde Naties. ‘De medeplichtigheid van particuliere partijen kan niet langer uitsluitend worden beoordeeld door de lens bezetting‘, schrijft ze. ‘Het gaat over hun rol in het mogelijk maken en profiteren van de illegale situatie als geheel, aangezien die inmiddels is uitgezaaid tot genocide.’

Amsterdam deelt klassieker ‘Wij slaven van Suriname’ uit

de Kanttekening
-
0
Amsterdam deelt klassieker ‘Wij slaven van Suriname’ uit

Vandaag, 25 november, viert Suriname zijn vijftigste verjaardag als onafhankelijke staat. Ter gelegenheid van dit jubileum stelt de gemeente Amsterdam opnieuw gratis exemplaren van Wij slaven van Suriname beschikbaar bij alle stadsloketten, zo bericht Het Parool. Het boek van verzetsheld en schrijver Anton de Kom verscheen voor het eerst in 1934 en geldt als een klassieker in de antikoloniale literatuur.

De Kom (1898-1945) beschreef de geschiedenis van zijn geboorteland Suriname vanuit het perspectief van slavernij, racistische onderdrukking en verzet. Daarmee gaf hij een stem aan verhalen die lange tijd nauwelijks aandacht kregen. In 2020 werd het werk opgenomen in de Canon van Nederland, waarmee het officieel werd erkend als een sleuteltekst in de nationale cultuurgeschiedenis.

De gemeente benadrukt dat het initiatief aansluit bij de wens om zwarte geschiedenis zichtbaarder te maken en door te geven aan nieuwe generaties. Eerder dit jaar werden al twee heruitgaven verspreid, die binnen enkele uren uit de bibliotheken verdwenen door de grote belangstelling.

Voor deze derde druk zijn 5000 exemplaren beschikbaar. Met de uitgave wil Amsterdam niet alleen Anton de Koms boodschap van rechtvaardigheid en vrijheid onderstrepen, maar ook stilstaan bij het feit dat Suriname vandaag een halve eeuw onafhankelijkheid viert.

Bij Mona Keijzer is burgerfatsoen ver te zoeken

Lody van de Kamp
-
0
Bij Mona Keijzer is burgerfatsoen ver te zoeken

Er zijn van die momenten waarop ook bij mij de moed in de schoenen zinkt. Bestaat er dan helemaal geen fatsoen meer? Ik heb het niet over die jongeman of die jonge vrouw die in de bus niet zou opstaan voor iemand die er ouder uitziet. Nee, die dingen gebeuren gewoon nog wel. En ik heb het ook niet over kleine kinderen die niet ‘met twee woorden’ zouden spreken of nog geen ‘alsjeblieft’ of ‘dankjewel’ zeggen. De kinderen die dit wel doen bestaan gewoon en gedragen zich ook zo als het hen thuis of op school wordt aangeleerd.

Ik heb het over bepaalde volwassenen die zich zichtbaar voor de grote buitenwereld alleen maar wensen te profileren door intens onfatsoenlijk en onbehoorlijk gedrag. En daar ook nog eens van lijken te genieten.

Twintig jaar geleden ontving een van de moskeeën in Tilburg de toenmalige minister van Vreemdelingenzaken en Integratie, Rita Verdonk. Dat bezoek werd meteen groot nieuws. De bewindsvrouw, die vanwege haar portefeuille dus verstand zou moeten hebben van vreemdelingenzaken en integratie, eiste dat de imam van de moskee haar hand schudde. Op een beleefde manier probeerde de islamitische schriftgeleerde de minister uit te leggen dat hij dit op religieuze gronden echt niet kon doen en dat zijn weigering niets te maken had met gebrek aan respect voor de vrouw. Integendeel. Maar nee, dat werd niet geaccepteerd. De minister weigerde het fatsoen op te brengen om hierin mee te gaan.

In mijn ontmoetingen met leerlingen van scholen of studenten wordt zo nu en dan gefilmd of gefotografeerd. De eerste vraag die voor mij vanzelfsprekend altijd wordt gesteld is: ‘Heeft iemand bezwaar tegen om in beeld te komen?’ Dit kan soms als hinderlijk worden ervaren vanwege religieuze motieven. Of een andere keer vanwege veiligheid. Hoe dan ook, iemands bezwaar wordt altijd gehonoreerd.

Asielminister Mona Keijzer bezoekt de grootste opvanglocatie voor Rotterdamse asielzoekers. Mijn gezond verstand en ook een beetje ervaring vertellen mij dat er op dergelijke plekken bij een deel van de bewoners altijd een gevoel van onveiligheid aanwezig is. En dat is logisch. Mensen zijn weggevlucht vanwege gevaar. Voor onheil dat vanachter iedere voordeur of vanachter elke boom zomaar tevoorschijn kan komen. Of tevoorschijn is gekomen.

Natuurlijk weten wij dat vaak niet alleen de asielzoekers zelf hier in Nederland nog steeds niet altijd veilig zijn, maar ook hun achtergebleven familie in het thuisland niet. De lange arm vanuit dat moederland reikt soms heel ver. Daarom is het logisch dat gefilmd of gefotografeerd worden een van de dingen is waar men heel bang voor kan zijn.

‘Bij mijn bezoek zal er gefilmd worden’

Maar onze asielminister roept keihard: ‘Nee. Bij mijn bezoek zal er gefilmd worden. Op de sociale media zal iedereen zien hoe ik mijn werk als asielminister doe.’ Net als bij Rita Verdonk is nu bij Mona Keijzer opnieuw een rel geboren.

Waarom moet het zo zijn dat wat bij ons gewone burgers gezond verstand of burgerfatsoen heet, bij bewindslieden heel ver te zoeken is? Is dat wat er bedoeld wordt met de arrogantie van de macht? Is dit het venijn dat nodig is om het ‘strengste asielbeleid ooit’ te maken?

Rabbijnen worden geacht als onderdeel van hun ambtskleding op gezette tijden naast hun keppeltje een hoed te dragen. Bezoekt de rabbijn eens de predikant in de kerk, dan is het de gewoonste zaak van de wereld dat de hoed bij het betreden van het christelijk gebedshuis wordt afgenomen. Net zoals wanneer de niet-joodse belangstellende bij het binnengaan van de synagoge het hoofd bedekt. Of wanneer de niet-moslim bij de drempel van de moskee, precies zoals de vaste bezoekers, de schoenen uittrekt. Dus: burgerfatsoen.

Én gezond verstand én burgerfatsoen zijn basisingrediënten van onze samenleving. Arrogantie van de macht daarentegen toont de maatschappij het venijn.

Nu het van regeringswege onveilig maken van een veilige vluchtelingenhaven door het filmen van minister Keijzer, is hetzelfde als toen het van regeringswege uitdragen van abject gebrek aan respect voor geloof of iedere andere vorm van levensbeschouwing door minister Verdonk.

Misschien is een demissionair kabinet nog niet eens zo erg. Zo weten we in ieder geval dat dit soort ministerieel gedrag eindig is. Laten we maar hopen, of om in de geest van de kerk, moskee of synagoge te blijven: bidden dat dat einde spoedig in zicht is.

Een landelijke bestuursperiode eindigt op zijn best na vier jaren. Goede intermenselijke verhoudingen, empathie en respect gaan veel langer mee. Dit zijn de zaken die onze beschaving tot in lengte van dagen in stand houden. Dit is mijn boodschap voor de formatietafel in Den Haag.

Hoe kijken Surinaamse Nederlanders naar vijftig jaar onafhankelijkheid?

Mariska Jansen
-
0
Hoe kijken Surinaamse Nederlanders naar vijftig jaar onafhankelijkheid?

Morgen viert Suriname vijftig jaar onafhankelijkheid. Hoe kijken Surinaamse Nederlanders daarop terug, en hoe zien zij de toekomst?

Aspha Bijnaar, bestuurder van platform Musea Bekennen Kleur

Aspha Bijnaar

‘Mijn ouders zijn in september 1975 met ons teruggegaan naar Suriname. Zij wilden helpen het land op te bouwen. Tot die tijd woonden we in de Amsterdamse Jordaan, waar mijn broers, zus en ik een warm en vrolijk kinderleven hadden. We gingen naar een fijne school, zaten bij de majorettes en een wandelvereniging. Er was veel vrijheid; we speelden bijna elke dag op straat. Het vertrek naar Suriname zagen we dan ook helemaal niet zitten. Eerlijk gezegd voelde het alsof we een stap terug deden. Het leven in Paramaribo stond in schril contrast met dat in Nederland, waar we fietsen hadden en genoeg speelgoed. In Suriname viel dat allemaal weg.

‘De overgang ging bovendien gepaard met verminderde inkomsten. We moesten veel zuiniger leven en dat zorgde voor spanning in huis. Als kind begrijp je niet precies wat er speelt; je hoort alleen dat er geen geld is en dat veel dingen niet mogelijk zijn. Op een gegeven moment ging mijn moeder werken, in de schoonmaak en de bejaardenzorg. Mijn vader keerde na twee jaar terug naar Amsterdam, met het plan om ons later opnieuw op te halen, maar dat is nooit gebeurd. Hij en mijn moeder hebben ieder hun eigen verklaring voor waarom het misliep. Uiteindelijk zijn wij in Suriname opgegroeid.

Buitenbeentje in Suriname

‘Aanpassen vond ik moeilijk. Ik voelde me vaak een buitenbeentje. De cultuurclash was groot. In Nederland was ik gewend vrij en zelfstandig te denken en gewoon mee te praten in de klas, maar in Suriname werd dat niet gewaardeerd. Je mocht niet zomaar je hand opsteken. Wanneer de juf een vraag stelde durfde bijna niemand antwoord te geven. Ik dacht vaak: jeetje, wat is dit? Iedereen lijkt bang om uitgelachen te worden. Dat hoorde bij de cultuur. Ook buiten de klas heerste terughoudendheid. Mensen waren niet erg openhartig. Soms werd er achter je rug om gelachen.

‘Je mocht niet zomaar je hand opsteken’

‘Ik werd bovendien regelmatig uitgelachen om hoe ik eruitzag. We hadden nog kleding uit Nederland, dus droeg ik weleens oranje schoenen met een gele rok, iets wat in Suriname als vreemd werd gezien. Ik miste ook onze tijdschriften over popmuziek. Het voelde alsof mijn ontwikkeling stil kwam te staan. Sporten konden we bijvoorbeeld ook niet meer. Tegelijkertijd stond je voortdurend onder toezicht: veel sociale controle, veel geklik en volwassenen die zich met onze opvoeding bemoeiden. Typisch voor de Surinaamse extended family.

Heimwee naar Amsterdam

‘Toch vond ik mijn eigen weg. Ik werd ouder, nam een bijbaantje en kon langzaam weer iets opbouwen. Uiteindelijk had ik er een mooie puberteit, met veel vrienden en veel gezelligheid op de middelbare school en later aan de universiteit. Ik genoot van het sporten en het uitgaansleven. Maar het verlangen naar mijn leven in Nederland verdween niet. Mijn jaren in Suriname stonden voortdurend in het teken van dat heimwee. Toen het op een gegeven moment mogelijk werd, werd ik ingeloot voor sociologie aan de Universiteit van Amsterdam. Ik ben gebleven, afgestudeerd en later gepromoveerd. Dat heeft mij uiteindelijk veel rust gegeven.

‘Waarom het mijn vader niet lukte om als zelfstandige in de bouw voldoende werk te krijgen, heeft alles te maken met de context van die tijd. Er was weinig behoefte aan iemand die jarenlang in Nederland had gewoond en daardoor anders werkte en dacht. Je werd al snel gezien als een blaka bakra die even kwam uitleggen hoe het moest. Mijn vader heeft grote concessies gedaan om zijn bedrijf van de grond te krijgen, maar liep telkens tegen teleurstellingen aan. Zelfs het aanvragen van vergunningen verliep moeizaam.

Politieke instabiliteit

‘Daarbovenop kwam de politieke instabiliteit. In 1980 vond een coup plaats en vanaf dat moment ging het economisch alleen maar bergafwaarts. Er was grote schaarste en veel armoede, je kon niet zomaar meer de winkel in om iets te kopen. In 1982 volgde een mislukte tegencoup en kort daarna de Decembermoorden. Later kwam het IMF met een streng programma dat noodzakelijk was om uit het economische dal te komen, maar dat de situatie voor gewone mensen vaak verder verzwakte.

De oude binnenstad van Paramaribo. Beeld: Juan Barreto/AFP

‘We hebben in die jaren meerdere regeringen meegemaakt, en steeds opnieuw zagen we hoeveel er werd geroofd. Dat heeft het moreel van de bevolking geen goed gedaan. Door armoede en corruptie is een diep wantrouwen ontstaan. Veel mensen werden afhankelijk van steun van familie in Nederland, en dat is nog steeds zo. Schoolgebouwen zijn verouderd, leraren verdienen te weinig en hebben moeite om rond te komen, net als veel ambtenaren. Zelfs mensen die in winkels werken, kunnen vaak nauwelijks de bus betalen om überhaupt op hun werk te komen.

Historisch gegroeid onrecht

‘Als ik in Suriname ben, praat ik daar veel met mensen over. De stad is zichtbaar verloederd: oude gebouwen die verder vervallen. Af en toe knapt Amsterdam een monument op, maar veel meer gebeurt er niet. Over het geheel genomen is het leven er zwaar. Wie een opleiding heeft afgerond en een goed inkomen verdient, kan een huis en auto kopen en een gezin stichten. Maar voor veel jongeren is dat niet haalbaar. Ze blijven lang bij hun moeder wonen of bouwen een klein huisje op het erf van hun ouders. Natuurlijk zijn er lichtpuntjes, maar politiek en economisch zie ik het niet verbeteren.

‘Dat minderwaardigheidsgevoel werkt generaties lang door’

‘De situatie in Suriname komt voort uit historisch gegroeid onrecht. Er is veel geroofd, en generaties zijn van hun ontwikkelingskansen beroofd. Dat heeft geleid tot een identiteitscrisis, waardoor sommige mensen denken dat alles uit Nederland moet komen omdat zij het zelf niet kunnen. Dat minderwaardigheidsgevoel werkt generaties lang door.

‘Suriname heeft moreel leiderschap nodig. Er moet worden afgerekend met corruptie, stelen en vriendjespolitiek. Aansluiting bij Caribische leiders en regionale samenwerking is belangrijk. En de relatie met Nederland moet worden gedekoloniseerd, want zolang die relatie koloniaal blijft, wordt ontwikkeling altijd bekeken door de ogen van de kolonist.’

Henna Goudzand, schrijver

‘Suriname was lange tijd een van de belangrijkste bauxietproducenten ter wereld. Grote buitenlandse mijnbouwbedrijven, het Amerikaanse Suralco en het Nederlandse Billiton, waren er actief. Het land werd economisch vrijwel volledig afhankelijk van die ene grondstof.

‘Nadat de bestaande gebieden praktisch uitgeput waren, kwam het plan een nieuw gebied te exploiteren. Dat zou in Apoera liggen, in het zuidwesten van Suriname. Vanuit het nabijgelegen Bakhuisgebergte zou het bauxiet per spoor naar de haven worden vervoerd en van daaruit de wereld over verscheept. Uiteindelijk ging het project niet door omdat men allerlei problemen voorzag. Intussen droogden de inkomsten voor het land op.

Henna Goudzand. Beeld: Karel Bruhl

‘Begin jaren tachtig had Suriname een succesvol project voor oliewinning. Veel mensen kijken daar positief op terug. Nu bestaat de wens om de olieproductie fors uit te breiden, vooral voor de kust, en dat baart mij zorgen. Alles wijst erop dat er opnieuw multinationals bij betrokken zijn. Een klein deel van de Surinaamse bevolking krijgt wel werk en verdient een tijdlang een goed salaris, en de overheid ontvangt inkomsten. Maar het grote geld, dat in het eindproduct zit, vloeit vooral naar die multinationals, meestal westerse bedrijven.

Afgepakt van de inheemsen

‘Dit patroon loopt als een rode draad door de koloniale geschiedenis. Sinds het land van de inheemsen werd afgepakt, werd er steeds alleen dát verbouwd of gewonnen waar de koloniale macht, later in de gedaante van de multinationals, behoefte aan had. Van de opbrengsten bleef nauwelijks iets in Suriname zelf. Zodra een product niet meer winstgevend was of elders goedkoper kon worden geproduceerd trokken de koloniale ondernemers zich eenvoudigweg terug. Zo verdwenen bijvoorbeeld de suikerplantages toen in Europa de bietsuiker opkwam en bleef Suriname uitgeput en achtergelaten achter.

‘Historisch gezien is dat slechts een ogenblik’

‘Anton de Kom beschrijft in zijn boek Wij slaven van Suriname de geschiedenis van het land vanaf de slavernij tot 1934. Hij laat daarin ook de diepe armoede zien die toen heerste. De onafhankelijkheid volgde al 41 jaar later. Historisch gezien is dat slechts een ogenblik. De ellende en ongelijkheid uit die periode lagen nog vers in het geheugen: de economie, de infrastructuur, toen Suriname in 1975 uiteindelijk onafhankelijk werd.

Anton de Kom in 1924. Beeld : Wikimedia Commons

‘Toen ik kind was, bracht de bauxietindustrie nog zoveel op dat een groep daar redelijk goed van kon leven, al was er ook toen behoorlijk wat armoede in het land. Eind jaren zestig en zeventig verslechterde de economie, die eigenlijk nooit bijzonder sterk was, en er volgden veel stakingen. Suriname werd altijd al wan broko parnasi genoemd: een kapotte plantage.

‘Veel producten worden in Suriname niet geproduceerd maar ingevoerd. Dat is een erfenis van de koloniale periode. Daarvóór waren de inheemsen zelfvoorzienend: ze leefden van wat ze zelf ontwikkelden. De gecreëerde afhankelijkheid heeft dus diepe historische wortels. De inheemsen werden destijds letterlijk overvallen. Zij dachten dat de nieuwkomers handel met hen wilden drijven. Het is overdreven om te zeggen dat ze de Europeanen als vrienden zagen, maar als vijanden zagen ze hen zeker niet. De Europeanen hadden echter heel andere bedoelingen: zij wilden gebieden in bezit nemen en mensen onderwerpen die moesten produceren waar zij geld aan konden verdienen.

‘Na de plantage-economie in Suriname – waarin vooral suiker en koffie centraal stonden – volgde kort de productie van balata, natuurlijke rubber. Daarna kwam de bauxietwinning. Nu is er opnieuw een vorm van rijkdom die lonkt: de olie voor de kust.

Contacttaal tussen groepen

‘Omdat Nederlands de officiële taal was in Suriname ben ik die taal gaan studeren. Ik was altijd al geïnteresseerd in taal en literatuur, maar een studie Surinaams, Surinaams-Hindoestaans of Surinaams-Javaans, Hakka (een Chinese taal), inheemse talen of marrontalen bestaat simpelweg niet. Die talen behoren tot de privésfeer. Het Nederlands heeft de functie van schooltaal, de taal van de overheid en rechtspraak. Toch had ik het liefst Surinaams, het Sranan, gestudeerd. De taal die door tot slaaf gemaakte mensen uit nood werd ontwikkeld en de functie heeft van lingua franca, contacttaal tussen alle groepen. De Afrikanen kwamen uit verschillende delen van West-Afrika en konden elkaar niet verstaan. Daarom waren zij gedwongen deze nieuwe taal te creëren.

‘Surinamers worden zo gedwongen de cultuur van een andere groep te produceren’

‘Door het opleggen van het Nederlands als officiële taal spreken we als Surinamers een taal die niet de onze is. En taal is ook cultuur. Surinamers worden zo gedwongen de cultuur van een andere groep te produceren. Dat is nooit gezond voor een volk, daarvan ben ik overtuigd.

Geen wegen en bruggen

‘Vanaf de late vijftiende eeuw begon de annexatie van de Amerika’s. Er ontstond een wereldeconomie waarin een deel van de mensheid vervolgens in materiële overvloed kan leven. Nog steeds strijden rijke landen om grondstoffen in voormalige koloniën. Een duidelijk voorbeeld is de situatie in Soedan: wat begon als een conflict tussen twee generaals wordt versterkt door buitenlandse economische belangen, omdat het land over belangrijke grondstoffen beschikt.

De Bauxietfabriek van Suralco in Paranam, 2008. Beeld: Mark Ahsmann

‘Het grote probleem van Suriname is dat het land vastzit in een economie die gedicteerd wordt. Ik hoop dat de huidige regering met betrekking tot de olie goed onderhandelt, zodat er deze keer een groter deel van de winsten naar Suriname terugvloeit. Tijdens al die eeuwen van slavernij was dat percentage letterlijk nul. Er is in die eeuwen ook nauwelijks iets ontwikkeld, zelfs geen wegen en geen bruggen, terwijl Nederlanders wereldwijd bekendstaan om hun grote infrastructuurkennis. Paramaribo is binnen Suriname een geïsoleerd gebied. Wil je die stad naar het oosten of westen uit, dan moet je een rivier over. Juist daarom werd het zo’n enorme overwinning toen er in de jaren tachtig een brug naar het oosten en naar het westen werd gebouwd. Voor het eerst kon je vanuit Paramaribo naar die delen van het land reizen zonder urenlang op een pontje te wachten.

‘Een kleine groep baadt in rijkdom’

‘Die wereldeconomie, gevestigd door westerse landen, bepaalt nog steeds hoe de wereld functioneert. Als je dat naast de huidige klimaatproblematiek legt, zie je hoe noodzakelijk het is dat we overstappen naar een ander soort economie. We putten de aarde uit. Alles draait om steeds meer luxe. Een levensstijl die op de lange termijn onhoudbaar is, ook voor de rijke gebieden. De natuur laat het ons  elke dag weer weten. Tegelijkertijd blijft de enorme ongelijkheid bestaan. Wat moet iemand als Elon Musk met een biljoen dollar? Een kleine groep baadt in rijkdom, terwijl een zeer grote groep dagelijks moet zien hoe zij wat eten op tafel krijgt. Suriname behoort ook tot die laatste groep, ondanks het feit dat het van oorsprong een land is dat vruchtbare grond heeft en belangrijke grondstoffen.’

Ter gelegenheid van vijftig jaar onafhankelijkheid is een herdruk verschenen van ‘De geur van bruine bonen’ van Henna Goudzand (uitgeverij In de Knipscheer). De roman laat zien hoe de beslissing om Suriname in 1975 onafhankelijk te maken het leven van veel Surinamers ingrijpend veranderde.

Duk verlaat EO-programma na kritische vraag

de Kanttekening
-
0
Duk verlaat EO-programma na kritische vraag

Telegraaf-journalist Wierd Duk wist afgelopen weekend weer alle schijnwerpers naar zich toe te trekken. Dit deed hij door weg te lopen uit het EO-programma Dit is de Week en daarna uitgebreid te klagen daarover op zijn X-account.

Duk is opgeestapt na een twistgesprek met columnist Ronit Palache en oud-politicus Gert-Jan Segers (ChristenUnie). Dat gesprek ging onder andere over het verdwijnen van het dorp Moerdijk en de discussie rondom versterkte islamitische gebedsoproepen.

Op social media beweren de fans van Wierd Duk dat hij slachtoffer is van een vooropgezet plan van het tv-programma om hem klem te zetten. Maar feitelijk is hij geconfronteerd met zijn eigen uitspraken door Ronit Palache. Aan zijn mimiek – inclusief trillende handen – valt op te maken dat hij daar niet tegen kan. ‘Wat is dit? Ik kan ook weggaan’, zegt hij tegen de moderator, waarna hij vervolgens de tafel verliet.

Maar waarover ging het gesprek tussen Wierd Duk, Ronit Palache en Gert-Jan Segers precies? Duk wil in een verhit gesprek met Segers weten of de oud-politicus versterkte islamitische gebedsoproepen gelijkstelt aan het luiden van kerkklokken. Dat doet Segers niet, maar hij zegt wel dat hij – uit weerzin tegen islamitische gebedsoproepen – er geen problemen mee heeft dat de kerkklokken niet meer zouden luiden.

‘Ik ben zózeer tegen die versterkte gebedsoproep dat, als ik gedwongen word, als het een package deal is, dat we ook echt elke religieuze uiting eruit duwen, nou ja, dan is dat een prijs die ik moet betalen, wat ik niet graag wil’, aldus Segers.

Duk vindt die opstelling onbegrijpelijk. ‘Je moet die kerkklokken helemaal niet willen inruilen,’ zegt hij verbluft en vervolgt: ‘Dan offer je het hart van onze cultuur en identiteit op, en we geven al zoveel weg door druk vanuit allerlei activistische groeperingen, zoals tegen Zwarte Piet en voor de islam’, aldus Duk.

Gert-Jan Segers stelt daarna een persoonlijke vraag aan Duk, of hij iets met Jezus heeft. Duk antwoordt geanimeerd dat hij iets heeft met de stoere Jezus die tempels schoonveegt. ‘Ik heb iets met Jezus die krachtdadig optrad tegen mensen die het geloof bedreigden. Dus ik heb minder met de Jezus die geneigd was om zijn linkerwang toe te keren. Ik ben voor een fermer christendom.’

Hij herhaalt later dat hij niet voor een zwak en week christendom is, maar juist voor een christendom dat ‘zelfbewust’ is. Vervolgens intervenieert Segers weer: ‘Het is Jezus die aan het kruis stierf en zijn wang toekeerde.’ Duk reageert daarop dat ‘je wel moet weten aan wie je die andere wang toekeert.’

Uiteindelijk grijpt de moderator in tijdens de zoveelste discussie over Nederlandse moslims, waarbij opnieuw geen moslims zelf aan tafel zitten. Ronit Palache, die aanvankelijk aarzelde om deel te nemen aan het gesprek, confronteert ten slotte Duk met zijn eerdere uitspraken. Op dat moment besloot de Telegraaf-journalist boos de studio te verlaten.

Suriname Museum wordt morgen officieel geopend door de koning

de Kanttekening
-
0
Suriname Museum wordt morgen officieel geopend door de koning

Op dinsdag 25 november wordt het Suriname Museum in Amsterdam officieel geopend door de koning. Op deze dag wordt ook de vijftigste verjaardag van Surinames onafhankelijkheid gevierd.

De opening wordt groots aangepakt. Het museum aan de Zeeburgerdijk zal door Willem-Alexander hoogstpersoonlijk worden geopend. Ook burgemeester Femke Halsema is aanwezig tijdens de ceremonie.

Op de twee etages van het verenigingsgebouw van de Vereniging Ons Suriname, samen goed voor 1.300 vierkante meter, is een permanente Suriname-expositie te zien. Deze tentoonstelling vertelt het verhaal van de aankomst van de eerste Nederlanders in Suriname in de zeventiende eeuw tot de komst van Surinamers naar Nederland in de twintigste eeuw. Ook het koloniale verleden en de Surinaamse onafhankelijkheid zullen aan de orde komen.

De opening is dinsdag vanaf 13.20 uur live te zien op de Amsterdamse tv-zender AT5.

Israël doodt stafchef Hezbollah en vier anderen

de Kanttekening
-
0
Israël doodt stafchef Hezbollah en vier anderen

Voor de tweede keer dit jaar heeft Israël een aanval uitgevoerd in een woonwijk van Beiroet, de hoofdstad van Libanon. Daarbij kwam de stafchef van Hezbollah, Haytham Ali Tabtabai, om het leven, samen met vier anderen van wie de identiteit nog onbekend is.

Israël spreekt van een groot succes, terwijl Libanon de aanval bestempelt als een aanval op het land en zijn inwoners. Hoe dan ook gaat het om een schending van het staakt-het-vuren dat beide buurlanden een jaar geleden sloten na een verwoestende oorlog.

Zondagmiddag sloegen twee raketten in op een gebouw in de zuidelijke wijk Haret Hreik, een bolwerk van Hezbollah. Daarbij vielen vijf doden en 28 gewonden, zo meldt de Libanese krant Naharnet. Kort daarna werd duidelijk dat Tabtabai zich onder de slachtoffers bevond.

De Israëlische regering dringt erop aan dat Hezbollah zich ontwapent. Minister van Defensie Israël Katz verklaarde na de aanval dat Israël ‘het beleid van maximale handhaving zal voortzetten’.

De Libanese regering heeft eerder aangegeven te streven naar de ontwapening van Hezbollah, maar dat blijkt in de praktijk moeilijk uitvoerbaar. De groepering speelt al decennialang een belangrijke rol in de verdediging van de grens met Israël, waarmee Libanon tot op de dag van vandaag geen vrede kent. President Joseph Aoun veroordeelt de Israëlische aanval en roept de internationale gemeenschap op tot een officiële veroordeling.

Turkse historicus: Habsburgers plantten het zaadje voor islamofobie in Europa

de Kanttekening
-
0
Turkse historicus: Habsburgers plantten het zaadje voor islamofobie in Europa

De Turkse schrijver en historicus Gökhan Göktas claimt dat de oorzaken van de Europese vijandigheid tegenover moslims liggen in het eeuwenlange conflict tussen de Oostenrijkse Habsburgers en het Ottomaanse rijk. Twee middeleeuwse dynastieën die ophielden te bestaan na de nederlaag in de Eerste Wereldoorlog, zo meldt de Arabische nieuwssite SadaNews.

Het door de Habsburgers geregeerde Oostenrijk was een lappendeken van enorme gebieden in Centraal-Europa en op de Balkan. Met het oprukken van de Ottomaanse Turken in Europa vanaf de veertiende eeuw veranderden deze regio in een grensgebied met slagvelden tussen aan de ene kant de christelijke heersers en aan de andere kant de islamitische sultan.

Dat was niet altijd een tegenstelling, aangezien protestantse vorsten soms liever onder islamitische heerschappij wilden leven dan onder katholieke. ‘Liever Turks dan Paaps’, zeiden de Nederlandse Watergeuzen bijvoorbeeld in de Tachtigjarige Oorlog. Ook de Hongaarse protestanten in Transsylvanië hadden liever Turkse dan Oostenrijkse overheersers.

Maar volgens de historicus Göktas zijn onder de Habsburgers wel de kiemen gelegd van de hedendaagse islamofobie, en ook van ‘Turkofobie’, stelt hij. De Ottomaanse Turken zouden als ‘ongelovigen uit het Oosten’ verdeeldheid hebben gezaaid in Europa, door de protestanten te steunen.

Lange tijd hebben de Habsburgers daarom in angst voor Turkse invasies geleefd. Kerkklokken luidden geregeld om een goddelijke interventie tegen de ‘barbaarse Turken’ te initiëren. De Turken belegerden tot twee maal toe tevergeefs de Oostenrijkse hoofdstad Wenen, in 1529 en opnieuw in 1683.

Hoewel in de anti-islamitische en anti-Turkse Europese verbeelding een kern van waarheid zit, moet dit niet worden onderschat. Tijdens de Balkanoorlogen (1912-1913) voerden christelijke naties oorlog om Turkse moslims uit Europa te verdrijven. Ook in Srebrenica in 1995 speelde dit vijanddenken een rol. Toch lijkt de Turkse historicus twee andere pijlers van het Europese vijandbeeld over het hoofd te zien. Dat betreft de Kruistochten om Palestina te ‘bevrijden’ van de moslims en de strijd op het Iberisch schiereiland.

Daar werd al vanaf de vroege Middeleeuwen slag geleverd tegen Arabische moslims, bijvoorbeeld in de Slag bij Poitiers in 732. In 1492 is de zogenoemde ‘Reconquista’ – critici spreken van ‘christelijke verovering’, omdat ‘herovering’ impliceert dat het gebied altijd al christelijk zou zijn geweest – voltooid. Daarna was er geen plek meer voor moslims in een christelijk Iberië, maar ook niet voor joden.

Dirk Verhofstadt: ‘De VS glijdt af naar een autoritair regime’

Ewout Klei
-
0
Dirk Verhofstadt: ‘De VS glijdt af naar een autoritair regime’

Dirk Verhofstadt heeft een herziene versie van zijn Dagboek 1933 uitgebracht, omdat Donald Trump volgens de filosoof een groot gevaar vormt voor de liberale democratie. De parallellen met de jaren dertig zijn inmiddels onmiskenbaar.

Drie jaar na Dagboek 1933 verschijnt een herziene herdruk waarin de Vlaamse filosoof en publicist Dirk Verhofstadt waarschuwt dat het gevaar dichterbij is gekomen dan hij toen kon vermoeden. Met Donald Trump opnieuw in het Witte Huis ziet hij hoe democratische instituties verzwakken, autoritaire reflexen toenemen en parallellen met de jaren dertig steeds zichtbaarder worden. Het is nu menens.

In 2022 schreef u het Dagboek 1933, waarin u waarschuwde dat de geschiedenis zich misschien weer zou herhalen. Is dat nu gebeurd, met Donald Trump opnieuw in het Witte Huis?

‘De geschiedenis zal natuurlijk zich nooit exact herhalen, maar de parallellen tussen wat in Duitsland in de jaren dertig gebeurde en vandaag worden steeds duidelijker. We zien wereldwijd dat er een omslag bezig is van parlementaire democratieën naar autoritaire staten. Denk aan Vladimir Poetin, Recep Tayyip Erdogan, Viktor Orban, Robert Fico (de premier van Slowakije, red.) en anderen.

‘De taal van extreemrechts wordt ook steeds meer overgenomen, ook in onze contreien. Het is niet omdat Geert Wilders zetels verloor dat extreemrechtse ideeën zijn verdwenen, integendeel. Kijk naar de winst van JA21 en FvD, en dan heb je nog de BBB en de VVD die veel ideeën over het migratiebeleid overgenomen hebben van de PVV. Maar het klopt dat we met Donald Trump in de Verenigde Staten een duidelijker en concreter beeld krijgen van hoe een parlementaire democratie afglijdt naar een autoritair regime.’

In hoeverre zijn de VS nog wel een vrije democratie?

‘Dat is het nog, kijk naar de verkiezingen in New York, New Jersey en Virginia. Er bestaan nog sterke tegenkrachten in de VS, maar de politiek van Trump is stilaan maar zeker bezig met het ondergraven van de fundamenten van de liberale democratie, de rechtsstaat en vooral dan van de scheiding der machten. Door zijn batterij aan presidentiële besluiten vanaf het begin van zijn tweede ambtstermijn, werden zowel de wetgevende macht, het Congres, als de rechterlijke macht in snelheid genomen. Ze werden verrast door het snelle handelen van de president. Zijn meerderheid in het parlement volgt hem bijna blindelings. Er zijn wel rechterlijke bezwaren en afwijzingen, maar Trump heeft op dat vlak een enorme troefkaart in handen, namelijk zijn meerderheid aan conservatieve rechters in het Hooggerechtshof.

‘Trumps greep op de staat wordt  steeds groter’

‘Trumps minachting voor rechters die hem zogezegd tegenwerken is ongezien in de Amerikaanse geschiedenis. Zo noemde hij de federale rechter Boasberg een ‘left radical lunatic’.  De VS zijn dus wel nog een democratie, maar Trumps greep op de staat wordt wel steeds groter. Het is duidelijk dat hij uit is op het behoud van de macht voor hemzelf en voor zijn mogelijke opvolger, zoals James David Vance.’

Heeft u ook concrete voorbeelden van die aantasting van de democratie?

‘Wel, in Texas en andere staten is men volop bezig met gerrymandering, waarbij men de kiesdistricten zo hertekent dat er meer Republikeinse verkozenen zullen zijn. Vanuit Democratische hoek komt daar nu reactie op met Proposition 50 in California, een grondwetswijziging in de staat Californië die het mogelijk maakt om halverwege het decennium de kiesdistricten voor het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden opnieuw te tekenen, met als doel het electoraal voordeel van de Democratische Partij te vergroten, maar waar gaat dat eindigen?

‘Trump wil ook het stemmen per brief afschaffen, wat vooral nadelig zou zijn voor senioren. Of meer concreet bewijs van staatsburgerschap opleggen, wat nadelig zou zijn voor zwarten en andere minderheden. Of neem zijn inzet van het leger, de National Guard, om zogezegd de criminaliteit te bestrijden, terwijl dat is tegenspraak ik met het tiende Amendement van de Amerikaanse grondwet. Trump heeft het regelmatig over de noodtoestand om zijn beslissingen te legitimeren.’

Misschien moet ik de Godwinvraag toch stellen: in hoeverre kun je Trump met Adolf Hitler vergelijken?

‘Dat is natuurlijk niet eenvoudig omdat ze in verschillende tijden leefden en leven. Maar ik wil toch op een aantal psychologische parallellen wijzen. In 1944 kreeg de Amerikaanse psycholoog Walter Langer de opdracht van de Amerikaanse inlichtingendienst om een psychologisch profiel op te maken van Hitler. Dat verscheen na de oorlog onder de titel ‘The Mind of Adolf Hitler’. Volgens hem waren de primaire regels van de Führer het volgende: ‘Geef nooit een fout of vergissing toe; geef nooit toe dat er iets goeds in uw vijand kan zijn; laat nooit ruimte voor alternatieven; accepteer nooit de schuld; concentreer je op één vijand tegelijk en geef hem de schuld van alles wat fout gaat.’

‘Trump geeft, net zoals Hitler, nooit een fout of vergissing toe, zegt nooit dat zijn tegenstanders iets goed hebben gedaan, accepteert nooit de schuld en concentreert zich systematisch op een vijand die hij dan de schuld geeft van alles wat fout gaat. Hij liegt doelbewust, zoals ook blijkt uit zijn presidentiële campagne van 2024 en zijn tweede ambtstermijn die begon in januari 2025. Een opvallende leugen sprak hij uit in zijn debat met Kamala Harris op 10 september 2024. Toen herhaalde hij een neonazistische hoax dat Haïtiaanse immigranten in Springfield, in de staat Ohio, honden, katten en andere huisdieren opaten, iets wat de moderator na factchecking ontkrachtte. Trump gaf geen bewijs en de burgemeester van het stadje ontkende dit onmiddellijk. Het leidde echter tot bommeldingen en de belaging door white supremacists van de immigranten.

‘Als president beweert Trump regelmatig dat Oekraïne verantwoordelijk is voor de Russische inval. Volodymyr Zelensky zei dat Trump desinformatie verspreidde, maar die herhaalde het opnieuw. Verder loog hij over de opbrengst van de fraudebestrijding door DOGE (Department of Government Efficiency, het Departement voor Overheidsefficiëntie, red.) die veel minder heeft opgebracht, de immigratiecijfers, de hulp aan Oekraïne, de situatie van de economie onder Joe Biden en hemzelf, autisme, energievoorziening, Panama, enzovoort. Als de cijfers over de stijging van de levensduurte, de inflatie of de werkloosheid hem niet zinden, ontsloeg hij de leidinggevenden van de betrokken diensten.

‘Trump beweert regelmatig dat Oekraïne verantwoordelijk is voor de Russische inval’

‘De parallel met de propagandatechniek van naziminister Joseph Goebbels is hier duidelijk. Die ondergroef in de jaren dertig ook de waarde van feiten. Kritische dag- en weekbladen werden door de nazi’s verboden of moesten zich volledig onderwerpen aan de censuur van het regime. Waarheid maakte stapsgewijs plaats voor overdrijving, bagatellisering, misleiding, holle retoriek, radicalisering, fanatisme en regelrechte onjuistheden die de burgers, soms tegen beter weten in, moesten geloven.

En grootheidswaanzin?

‘Inderdaad. Zowel Hitler als Trump geloven in hun uitverkorenheid en onfeilbaarheid. Hitler overleefde enkele moordaanslagen en Trump ook op 13 juli 2024 toen een kogel rakelings langs zijn oor raakte. Hij schreef op Truth Social dat het alleen God was ‘die het ondenkbare voorkwam’. In het sterk gelovige Amerika had dit heel wat impact. Hitler had een duidelijk plan voor ogen en achtte zich onfeilbaarheid, vaak tot verbijstering van zijn generaals. Trump zegt van zichzelf dat hij geen enkele fout maakt, integendeel, hij draagt soms een pet met de woorden ‘Trump was right about everything’.

‘De grootheidswaanzin van Hitler was algemeen gekend. Zelfs tot diep in de oorlog bleef hij met zijn architect Albert Speer plannen maken voor de ‘Welthauptstadt’ Germania, met een gigantische triomfboog en een reusachtige ‘Volkshalle’. Trump laat een reusachtige balzaal bouwen in de plaats van de East Wing van het Witte Huis. Hij heeft ook plannen voor de bouw van een soort Arc de Triomphe voor zichzelf in Washington DC. En hij liet al enkele keren vallen dat hij zijn gezicht op Mount Rushmore zou willen zien. In een interview met The Atlantic op 24 april 2025 zei Trump: ‘I run the country and the world’. Ik vrees dat hij dat meent.’

Over moordaanslagen gesproken, is de moord op Charlie Kirk een soort Rijksdagbrandmoment geweest, net als de mislukte coup tegen Erdogan in 2016 dat voor Turkije was?

‘In zekere zin wel. Net als de brand van de Reichstag in 1933 voor de nazi’s, leek dit voor Trump het momentum om zijn critici en tegenstanders opzij te schuiven. Op 20 september 2025 riep hij zijn minister van Justitie op om zijn politieke tegenstanders te vervolgen. Wie die tegenstanders exact zijn is niet duidelijk, maar Trump had het specifiek over ‘de vijand van binnenuit’. De president en zijn adviseurs verwijzen naar ‘radicale linksen’, ‘progressieve organisaties’, ‘diegenen die demoniseren’ of ‘het ngo-netwerk dat geweld aanwakkert, faciliteert en eraan deelneemt’. Uiteindelijk vaardigde Trump op 22 september 2025 een presidentieel besluit uit waarin hij verklaarde dat antifa een ‘binnenlandse terroristische organisatie’ is die ‘de Amerikaanse regering, wetshandhavingsinstanties en ons rechtssysteem’ wil omverwerpen. Antifa is echter geen formele organisatie. Het is eerder een paraplu-beweging van linkse, socialistische en liberale antifascistische activisten, demonstranten en protestgroepen. In de praktijk gaat het om mensen die zich, zonder enige centrale structuur of leiding, verzetten tegen het fascisme, maar door de regering worden weggezet als ‘radicale linksen’. En die wil Trump laten verbieden. Dat is gevaarlijk, want dan kan hij elke persoon en organisatie die kritiek heeft op zijn beleid, als ‘antifa’ of ‘radicaal-links’ wegzetten.

‘Ook in Europa, onder meer in Nederland en België, willen extreemrechtse politici Antifa aan banden leggen omdat antifascisme terrorisme zou zijn. Rosan Smits, van het Nederlandse online journalistiek platform De Correspondent, wijst er terecht op dat het antifascisme verbieden juist fascistisch is. Het verbieden van antifascisme zou, net als in de jaren dertig onder het nazisme, de tegenstand tegen een autoritair of dictatoriaal beleid in de kiem smoren. In elk geval ben ikzelf als liberaal een overtuigde antifa, een antifascist. Een zelfverklaarde liberaal die geen antifascist is, is niet liberaal. Het dan ook onbegrijpelijk dat de VVD onder leiding van Dilan Yesilgöz heeft meegestemd voor een motie van Forum voor Democratie om antifa als terroristische organisatie te bestempelen.

‘Dat neemt natuurlijk niet weg dat als iemand zich antifa noemt en gewelddaden pleegt, streng moet aangepakt worden, daar hebben we de rechterlijke macht voor. Maar dat geldt natuurlijk ook voor mensen met andere overtuigingen die materiële of lichamelijke schade aanbrengen. Zo zien we dat er steeds meer geweld gebruikt wordt door extreemrechts. In mijn boek heb ik daar een hele lijst van opgesomd, van Anders Breivik, over Brenton Tarrant tot de gewelddadige demonstratie van extreemrechts in Den Haag op 20 september 2025.’

In Duitsland werden in 1933 enkele maanden na Hitlers machtsovername alle andere partijen verboden. In de Verenigde Staten is de situatie zorgelijk, absoluut, maar de Democratische Partij is niet verboden. Sterker nog, ze boekte grote successen bij de lokale verkiezingen van 4 november.

‘Ja, ik zei dat al, al was dat in steden en staten die al grotendeels Democratisch waren of zijn. Nogmaals, de VS is momenteel geen dictatuur, maar het is wel stevig op weg om een autocratie te worden. En wat die uitslagen betreft: ik voorspel nog zware botsingen tussen Trump en bijvoorbeeld de pas verkozen van New York burgemeester Zohran Mamdani.

‘De president zal het begrip ‘noodtoestand’ steeds verder uitrekken. De inzet van het leger tegen burgers bijvoorbeeld, vormt volgens veel juristen een gevaar voor de fundamentele rechten en vrijheden. ‘Hij kondigt volstrekt valse noodtoestanden af om zijn macht uit te breiden, de grondwet te ondermijnen en de burgerlijke vrijheden te vernietigen,’ aldus hoogleraar rechten Ilya Somin van Yale University.

‘De president zal het begrip ‘noodtoestand’ steeds verder uitrekken’

‘Maar er zijn nog zorgen voor de Amerikaanse democratie. Volgens veel juristen schendt Trump met zijn massadeportaties verschillende amendementen van de Amerikaanse grondwet. Amendement 1 over het waarborgen van de vrijheid van meningsuiting door journalisten aan te vallen en kritische stemmen te intimideren; Amendement 4 over het oppakken en deporteren van mensen zonder rechterlijk bevel; Amendement 6 dat voorziet in een eerlijk proces en rechtsbijstand, iets wat veel van de gedeporteerden niet hebben gekregen; Amendement 8 dat een wrede behandeling van verdachten van criminele feiten verbiedt; Amendement 10 over de bevoegdheden die toebehoren tot de afzonderlijke Staten zoals het inroepen van hulp van de National Guard; en Amendement 14 dat het staatsburgerschap toekent aan al wie op Amerikaanse bodem wordt geboren. Tegelijk zet hij zoveel mogelijk regeringsgetrouwen op belangrijke posities. Het betekent een overname van het bestuur en duwt de VS in de richting van een autoritaire staat.’

Hoe kunnen de Verenigde Staten de weg naar democratie weer terugvinden?

‘Dat kan enkel door twee zaken: de rechterlijke macht, in casu het Hooggerechtshof, moet Trump binnen het grondwettelijke gareel houden en hem dwingen om de democratische spelregels te volgen. En vervolgens door een grote verkiezingsoverwinning van de Democraten in 2028. Ik zeg een ‘grote’ verkiezingsoverwinning, want Trump zal bij een klein verschil opnieuw beweren dat er vals gespeeld is. Maar in elk geval heeft hij nu al enorme schade toegebracht door de uitrol van Schedule F, waarbij hij tienduizenden ambtenaren heeft afgedankt en vaak vervangen door loyalisten. Dit ondermijnt de onafhankelijkheid van de overheid en vormt een gevaar voor de check and balances (het in toom houden van de verschillende machten van de Amerikaanse overheid om machtsmisbruik te voorkomen, red.).’

Duitsland werd begin jaren dertig geplaagd door een enorme politieke polarisatie tussen nazi’s en communisten. Het communistische gevaar was een van de redenen waarom de conservatieve elites maar met Hitler in zee gingen. Denkt u dat ‘woke’ nu dezelfde rol speelt als de communisten toen?

‘Het lijkt me veel breder dan woke. Het is letterlijk een polarisatie tussen autoritaire krachten en democratische krachten. De Californische gouverneur Gavin Newsom en de New-Yorkse burgemeester Mamdani zijn daar goede voorbeelden van. De reactie van de Republikeinen en extreemrechts tegen woke is eerder een culturele strijd die mee moet zorgen voor die polarisatie. Vandaar het beleid van Trump tegen DEI (Diversity, Equity and Inclusion, Diversiteit, Rechtvaardigheid en Inclusie, red.), waarmee hij universiteiten, cultuurhuizen, musea en het onderwijs aanvalt en zijn narratief wil opdringen.

‘Wat we momenteel zien is eerder een woke-gebeuren vanuit extreemrechtse hoek, een doorgedreven cancelculture zoals we zien in heel wat schooldistricten en bibliotheken in de VS waar boeken over LGBTQ, racisme, slavernij, transgenders en dergelijke worden gebannen.’

Dat lijkt op de boekverbrandingen in nazi-Duitsland…

‘Inderdaad, op 10 mei 1933 werden in nazi-Duitsland allerlei boeken van nazi-tegenstanders verbrand. In het bijzonder ook de geschriften van de Joods-Duitse arts en seksuoloog Magnus Hischfeld omwille van zijn acceptatie van homoseksualiteit, iets waar extreemrechtse krachten vroeger en vandaag grote problemen mee hebben. Denk aan Viktor Orbán die de jaarlijkse Pride-mars in Boedapest wilde verbieden.

‘Maar het feit dat meer dan honderdvijftigduizend toch op straat kwamen, ondanks de intimidatie van Orbán, moet ons hoop geven dat er gelukkig veel mensen weerstand bieden en opkomen voor hun rechten en vrijheden. Als liberaal vind ik dat heel belangrijk. We mogen over de toenemende impact van extreemrechts niet langer zwijgen. We moeten hun doelstellingen ontmaskeren en opkomen voor datgene waar onze voorouders voor gevochten hebben: vrijheid, gelijkheid en solidariteit.’

Dirk Verhofstadt, Dagboek 1933, Houtekiet, 532 blz., € 29,99

1234...972Pagina 3 van 972

Over ons

de Kanttekening is een onafhankelijke en emancipatoire mediaorganisatie. Onze kernwaarden zijn: vrij, moedig en inclusief.

Over menu

© 2017 de Kanttekening B.V. Alle rechten voorbehouden.

Gebruiksvoorwaarden | Privacy statement | Adverteren & contact