In onze Nederlandse levens kan het al ingrijpend zijn als de gemeente de straat openbreekt. Mensen voelen zich belemmerd, mopperen, zijn blij als het weer voorbij is. Hoeveel groter is de impact van de blokkades die Israël overal in de Westelijke Jordaanoever opwerpt? Ahmad, Haneen en Kristel vertellen over de angst en vernedering die ze daarbij ervaren.
Op een bord kondigt de gemeente Rotterdam in een wijk werkzaamheden aan de weg aan. Kort daarna verplaatsen gemeentewerkers tramhaltes en breken ze trottoirs open. De buurt verandert in een grote zandbak, waarvan het zand zijn weg de huizen in vindt. Tijdens de natte novembermaand verandert de zandbak in een modderpoel. Het uitzicht vanuit de Rotterdamse huizen is gedurende de werkzaamheden somber, grauw en eentonig. De gemeente past de looproutes diverse malen aan, wat de buurtbewoners extra onrustig maakt. Ze maken zich zorgen om de oliebollenkraam die zich jaarlijks rond deze periode in de wijk vestigt. Zou deze geen hinder ondervinden van al dat gegraaf?
Het geklaag van buurtbewoners is niets vergeleken bij de checkpoints die er zijn in Jeruzalem en de Westelijke Jordaanoever. Pas als je daarheen reist, ervaar je wat dit voor impact heeft. Als deze Rotterdamse wijk al zoveel last heeft van tijdelijke wegversperringen, hoe zouden deze bewoners dan reageren op veel ingrijpendere obstructies? In de Westelijke Jordaanoever staat een torenhoge muur en moeten mensen dagelijks door checkpoints om naar hun werk te gaan of familie te bezoeken. Dat ligt te ver van de werkelijkheid waarin deze Rotterdammers leven, om echt te begrijpen wat het betekent.
Op Instagram kondigt een danser een optreden aan. Met ontbloot bovenlijf en gekleed in jeans beweegt hij gracieus en krachtig. De danser heet Ahmad Kollab en blijkt deelnemer te zijn van een danswedstrijd in Slovenië. Na zijn optreden vertelt hij aan een driekoppige jury dat zijn optreden het verhaal vertelt van de behandeling van Palestijnen door Israëlische soldaten bij de checkpoints.
Het is belangrijk het verhaal over de checkpoints te vertellen. Naast Ahmad vertellen ook twee andere mensen over hun dagelijkse ervaringen met deze Israëlische controleposten. Zij bieden inzicht in de impact van de checkpoints op de levens van mensen.
Angst
Ahmad Kollab is 33. Hij is een talentvolle Palestijnse danser en woonde tot 2017 in Nablus. Zijn dagen begonnen in die tijd vroeg in de ochtend en eindigden vaak pas laat in de avond. Ahmad werkte hard om zijn passie voor acrobatiek en dans te volgen, waarbij hij les gaf aan een circusschool. In 2017 reiste hij naar Europa en sinds vier jaar woont en werkt hij in Slovenië bij Circus Fuskabo.
Ahmad wil zijn familie in Nablus bezoeken, maar hij weet dat de checkpoints problemen zullen veroorzaken. Hij kan het mentaal niet meer aan om terug te keren naar Palestina, vooral nu hij de vrijheid in Slovenië heeft geproefd. Dit betekent dat hij zijn familie al jaren niet heeft gezien. Op de vraag wat het beste zijn emotie beschrijft bij het naderen van een checkpoint, antwoordt hij resoluut: ‘Angst.’ Om stil van te worden. Hoe zouden Nederlanders zich voelen als ze in constante angst moeten leven als ze op weg zijn naar school, werk of het ziekenhuis?
Voor de meeste Nederlanders zijn checkpoints slechts een concept, iets dat ze horen op het nieuws. Maar voor Palestijnen zoals Ahmad zijn ze een dagelijkse herinnering aan de beperkingen die Israël hen oplegt. Ze symboliseren de controle en de macht van soldaten, de lange wachttijden, de vernederingen en de voortdurende angst.
‘Ze zullen op je schieten’
De Nederlandse Kristel woont al vele jaren nabij Jeruzalem en reist vaak door de checkpoints. Ze vertelt wat ze zonet heeft ervaren: ‘Ik reed net door een checkpoint en zag drie Palestijnse mannen die blijkbaar gepakt waren om onduidelijke redenen. Ze zaten op hun knieën, handen op de rug. Het was afschuwelijk.’
Ze vervolgt: ‘Er staat tegenwoordig een groot bord bij de checkpoints dat als je uit je auto stapt, je jezelf en het leven van de mensen om je heen in gevaar brengt. Als je uitstapt, zullen ze op je schieten.’
Kristel moet dagelijks controleposten passeren om haar kinderen naar school te brengen. Ze beschrijft haar ervaringen: ‘Als witte vrouw mag ik bijna altijd doorrijden. Maar als mijn kinderen met hun Palestijnse vader rijden, worden ze vaker gestopt. Het is moeilijk om dit te aanschouwen en niets te kunnen doen.’
Ahmad ervaarde zijn eerste checkpoint als een moment van verlies en vernedering. ‘We verliezen onze rechten, we worden niet als mensen behandeld, maar als dieren. Elke kleine verdachte beweging wordt in twijfel getrokken. Je moet als een robot zijn. Elke beweging moet je zo gecontroleerd mogelijk uitvoeren. Een verkeerde beweging kan je je leven kosten.’
Ahmad beschrijft een specifieke gebeurtenis die hem diep raakte: ‘Ik kwam terug van een show in Ramallah en was onderweg naar Nablus met een tweetal vrienden. Bij een checkpoint wilden we onze route veranderen, toen de soldaten op ons begonnen te schieten. Godzijdank raakten ze ons niet. Toen we thuiskwamen, waren we nog in shock. Ik zal het nooit vergeten. De vreugde van mijn eerste optreden was verdwenen.’
Ahmads dans lijkt niet alleen te gaan over de pijn die checkpoints met zich meebrengen. Het is ook een eerbetoon aan de Palestijnen die dagelijks deze barrières trotseren, die puur vanwege hun bestaan vernederingen ondergaan en die dit doen met gevaar voor eigen leven.
Ahmad gebruikt zijn lichaam om die boodschappen over te brengen. ‘Ik wil door middel van kunst vertellen over mijn volk. Ik gebruik mijn lichaam om uit te drukken wat we doormaken’, vertelt hij. De dans waarmee hij optrad tijdens de talentenshow is onderdeel van de 25 minuten durende show The Bridge – genoemd naar het checkpoint waar Palestijnen langs moeten als ze naar Jordanië willen. Hij toont de dagelijkse realiteit in Palestina.
‘Palestina zal vrij zijn’
Haneen (33) is een Palestijnse gids, geboren in Ramallah en opgeleid in Bethlehem. Ze reisde tijdens haar opleiding wekelijks tussen deze steden. ‘Het Al-container checkpoint scheidt de noordelijke en zuidelijke steden van de Westelijke Jordaanoever’, vertelt ze. ‘Het is de enige route voor reizen tussen Ramallah en Bethlehem.’ Dit checkpoint had een grote impact op haar leven, vooral wanneer Israël het onverwacht sloot. Voertuigen moesten dan lang wachten tot het weer openging, wat zware verkeersopstoppingen veroorzaakte en haar dagelijkse schema verstoorde.
‘De normale reistijd tussen Ramallah en Bethlehem zou ongeveer 45 minuten moeten zijn. Maar door de vertragingen kostte het mij meestal meer dan twee uur’, legt ze uit. Haneen voelde zich vaak losgekoppeld van haar geboorteplaats en familie, omdat ze voor langere perioden weg moest blijven. Deze isolatie had een negatieve invloed op haar sociale leven.
Zowel Haneen als Ahmad halen kracht uit de Palestijnen die niet ophouden om hun leven te leiden. ‘Je kunt niet leven zonder door die checkpoints te gaan’, vat Ahmad samen. Palestijnen blijven ondanks alles reizen tussen steden om zakelijke en persoonlijke relaties te onderhouden. Deze volharding weerspiegelt voor Haneen en Ahmad het uithoudingsvermogen en liefde voor het leven onder de mensen. ‘We geloven dat Palestina op een dag vrij zal zijn – en hopelijk binnenkort’, sluit Haneen af.
Dagelijkse belemmeringen
De gemeente Rotterdam houdt woord. Op de aangekondigde einddatum is het gegraaf beëindigd, de straten zijn gedicht en de werklui zijn samen met de hekken verdwenen. De buurtgenoten zijn opgelucht. Er is weer ruimte voor de oliebollenkraam. Het leven is weer als vanouds.
Hoe anders is het als je als jong meisje door de Westelijke Jordaanoever moet reizen. Soldaten doorzoeken al je bezittingen grondig en hardhandig. Een soldate van nog geen twintig fouilleert je, terwijl haar collega’s grote geweren vasthouden. Welcome in The Holy Land.
Hoe mooi zou een wereld zijn waar niemand een eerste keer een checkpoint hoeft te ervaren. Het voelde als de veiligheidscontrole op het vliegveld: je rugzak overhandigen, je laten fouilleren en allerlei vragen moeten beantwoorden. Er is geen vriendelijkheid bij het checkpoint. Maar altijd het zicht op die machinegeweren.
Ahmad reist de wereld over om met zijn voorstelling The Bridge het verhaal van de checkpoints te vertellen – wellicht ook ooit in Nederland. Dan kunnen de bewoners van die Rotterdamse wijk beter begrijpen wat de impact is van échte dagelijkse belemmeringen.
