19.5 C
Amsterdam
Home Blog Pagina 81

Arabist Maurits Berger: Nederland kampt met ‘institutionele islamofobie’

de Kanttekening
-
0
Arabist Maurits Berger: Nederland kampt met ‘institutionele islamofobie’

Volgens arabist Maurits Berger is er in ons land sprake van ‘institutionele islamofobie’. Dit zei de Leidse hoogleraar Islam en het Westen in een uitzending van de podcast ‘Rotterdam mijn thuis’. 

Berger zegt dat islamofobie te maken heeft met ‘negatieve beelden over de islam’. De eerste associaties bij de islam zijn negatief, zegt Berger. Dat ziet volgens hem diep in het Europese onderbewustzijn. In de Middeleeuwen waren Europeanen volgens Berger al geobsedeerd door de profeet Mohammed en de positie van de vrouw in de islam. De godsdienst werd gezien als agressief. Dat klopt niet, maar het beeld was dat moslims Europa zouden willen veroveren. ‘Dat zit er heel diep in, dat speelt elke keer weer op.’

Berger maakt een onderscheid tussen islamofobie en discriminatie. Islamfobie zijn de beelden die mensen kunnen hebben, discriminatie is wat je doet. De Tweede Kamer stemde bijvoorbeeld niet zo lang geleden unaniem voor een motie om de joodse minderheid in ons land te beschermen, maar vervolgens stemden BBB, PVV en SGP tegen een motie van Denk met bijna dezelfde tekst, om de islamitische minderheid te beschermen. Dat is discriminatie, zegt Berger.

Ook hekelt de Arabist de neiging van veel journalisten om wangedrag van individuen te koppelen aan de islam. Hij vertelt dat hij vaak telefoontjes krijgt van journalisten, als een groep Marokkanen zich heeft misdragen, met vragen over de islam. Dit vindt Berger antimoslimracisme, want de Marokkaanse etniciteit wordt gekoppeld aan de islam, en journalisten willen wangedrag verklaren aan de hand van de islam.

Als voorbeeld noemt hij de Maccabi-rellen in Amsterdam. Die werden meteen gekoppeld aan de islam en de integratiediscussie. De Amsterdammers die de Maccabi-hooligans een koekje van eigen deeg gaven waren in de beeldvorming Marokkanen. Hun gedrag zou worden verklaard door de islam.

Maar het grootste probleem is dat er in Nederland echt sprake is van ‘institutionele islamofobie’. De overheid wantrouwt moslims al jaren, zegt Berger. In 1998 maakte de BVD, de voorloper van inlichtingendienst AIVD, zich zorgen over islamitische basisscholen, die democratie en integratie zouden bedreigen. Maar de Onderwijsinspectie concludeerde dat deze zorgen ongegrond waren. Later waren er zorgen over het Van Haga Lyceum in Amsterdam, maar die school werd vrijgesproken. Berger: ‘Het kan zijn dat er iets speelde, maar de overheid ging er of te hard in, of met te veel aannames.’ Nu keert de overheid zich tegen informeel islamitisch onderwijs. De overheid zit er weer bovenop. Veel mensen denken dan: waar rook is, is vuur. Maar dat is onterecht, aldus Berger.

De hoogleraar noemt ook de giftenaftrekaffaire. Toen een moslim fraudeerde met giften dacht de Belastingdienst dat deze fraude misschien typisch islamitisch was en ging een heleboel mensen onnodig controleren. Ten slotte wijst Berger op het beleid van banken, die allemaal ‘verdachte’ transacties controleerden en daarbij vooral mensen met Arabische namen in de gaten hielden. Vaak werden hun rekeningen zonder geldige reden geblokkeerd.

De podcast ‘Rotterdam mijn thuis’ wordt gepresenteerd door Stuart Kensenhuis. Hij maakt nu een serie over discriminatie.

Turkije vergroot invloed in Noord-Syrië na val Assad

de Kanttekening
-
0
Turkije vergroot invloed in Noord-Syrië na val Assad

Slecht nieuws voor de Koerden. De val van het Assad-regime vergroot de invloed van Turkije in Syrië. Pro-Turkse rebellen hebben Manbij (Noordwest-Syrië) en Deir Zor (Oost-Syrië) heroverd, terwijl Turkije de droneaanvallen op posities van de YPG heeft geïntensiveerd, meldt Voice of America.

Turkije gebruikt de val van het Assad-regime om de Koerden in Noord-Syrië tegen te werken, terwijl het hen tegelijkertijd beschuldigt van wat het land zelf ook doet: profiteren van het machtsvacuüm. Volgens Turkije wil de Koerdische militie YPG, die het beschouwt als een tak van de PKK (die op de terreurlijst staat), Syrië ‘verdelen’ en een ‘terreurcorridor’ langs de Turks-Syrische grens creëren.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, vertrekt halsoverkop naar Turkije, meldt de Turks-Armeense krant Agos, om het oplopende conflict tussen de Koerden en Turken in Syrië te sussen. Amerika is bondgenoot van beide partijen, en dat zit met name Turkije dwars, omdat het de Koerden van de YPG uitsluitend als ‘terroristen’ beschouwt.

De pro-Koerdische partij Dem in Turkije vindt dat er een dialoog moet komen. De parlementariër Cengiz Candar zei in het Turkse parlement: ‘Waarom laten we de Syrische Koerden over aan de invloedsfeer van Amerika en Israël? Waarom kunnen wij niet de dialoog aangaan met Salih Müslim (politieke vertegenwoordiger van de Koerdische YPG)? De Syrische Koerden zijn ook onze mensen.’

Tussen de Koerdische PKK en Turkije was er een vredesproces gaande tot 2015, dat mislukte, onder andere door de tegengestelde belangen van de Koerden en Turkije in Syrië.

‘We moeten elkaar beschermen en respecteren’

Anne-Rose Hermer
-
0
‘We moeten elkaar beschermen en respecteren’

De rellen rond de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv hebben in Amsterdam diepe sporen nagelaten. Maar ook in Rotterdam zijn mensen in beweging gekomen. Het Platform L&R deed een oproep om elkaar te beschermen die indruk maakte, vertelt voorzitter Alaattin Erdal.

Voluit heet het Platform L&R het Platform Levensbeschouwelijke en Religieuze Organisaties Rotterdam. De rellen in Amsterdam waren voor deze organisatie een van de redenen om een oproep te doen, die inmiddels ook buiten Rotterdam is omarmd. ‘We kunnen de problemen die waar dan ook spelen niet in Rotterdam oplossen’, vertelt Erdal. ‘Maar we kunnen wel onderling onze gevoelens, standpunten en emoties bespreken om zo begrip voor elkaar te krijgen.’

Bijeenkomsten

Het Platform L&R is vijftien jaar geleden opgericht. De initiatiefnemer was burgemeester Ahmed Aboutaleb. In die periode waren er spanningen in de wereld die doorwerkten naar gewone Rotterdammers. Het Platform is een samenwerkingsverband van een groot aantal organisaties met een uiteenlopend religieus karakter, waaronder christelijk, Joods en islamitisch.

Maar het blijft niet bij praten. Het platform organiseert bijeenkomsten, waarvan Koken met Overtuiging een van de succesnummers is. Daar kunnen mensen kennismaken met elkaars keuken en met elkaar. Ook gaan de deelnemers met elkaar in gesprek over hun gebruiken en (culinaire) leefregels. Alles is vertegenwoordigd: van halal tot vegan, van de oosterse keuken tot Hollandse boerenkool.

Ook organiseert het platform Vredestafels op wijkniveau. Erdal: ‘Wij trekken echt de wijk in om mensen uit te nodigen om hieraan mee te doen. Wij willen een ander publiek trekken dan de personen die uit zichzelf al op dit soort dingen afkomen.’

Hoewel er sinds de aanslagen in oktober 2023 en de daaropvolgende oorlog in het Midden-Oosten veel is veranderd, is volgens Erdal de sfeer tijdens de bijeenkomsten van het Platform L&R ongewijzigd. ‘Onze Vredestafels zijn niet bedoeld om over het conflict te praten, maar over hoe je de ontwikkelingen ervaart en hoe de ander in het leven staat. Dit podium is bedoeld om constructief met elkaar in gesprek te gaan. Er zijn altijd conflicten in de wereld geweest. Dat is van alle tijden en dat zal altijd zo blijven. Maar in hoeverre laten we ons gek maken? In hoeverre laten we op ons inpraten?’

We willen ons (h)erkend voelen en met respect behandeld worden. ‘Elkaar respecteren en elkaars verschillen en verscheidenheid accepteren. Door gesprekken elkaars angsten wegnemen. Leer elkaar kennen. Dan valt de angst weg. Mensen zoals jij, die bepaalde idealen hebben en bezig zijn met overleven. Elkaar ondersteunen, begrip creëren en een gevoel van veiligheid. Dat is waar wij voor staan.’

Laat je niet gek maken

Alaattin Erdal vindt dat mensen zich niet gek moet laten maken door politici. Zelf was hij in het verleden gemeenteraadslid in Rotterdam. Hetzelfde geldt voor enge beelden op internet en televisie: ‘Dan ga je je afsluiten en dat is precies wat we willen voorkomen. Wij blijven geloven in met elkaar in gesprek gaan, bijvoorbeeld onder het genot van lekker eten. De afgelopen anderhalf jaar hebben we ongeveer vijftien Vredestafels georganiseerd met gemiddeld veertig tot vijftig deelnemers, met soms een uitschieter naar boven. Na het eten worden de gasten verdeeld in groepjes om echt in gesprek te gaan.’

Het gaat bij deze bijeenkomsten om vragen als waarom de ander een bepaald standpunt inneemt of een bepaalde emotie heeft. Felle discussies probeert het platform te mijden – zodat de bijeenkomsten niet uit de hand lopen. Overleg is een centraal doel van het platform, getuige ook de missie die het heeft geformuleerd: ‘Deelnemers dienen de doelstellingen van het Platform te onderschrijven en delen met elkaar de verantwoordelijkheid voor de stad en het welzijn van haar burgers, ook in moeilijke tijden.’

‘In een stad met bijna tweehonderd nationaliteiten is het soms een grote uitdaging om iedereen bij elkaar te houden’

Het samenwerkingsverband wil een impuls geven aan een stedelijk netwerk waarin elke Rotterdammer een rol speelt. De Vredestafels spelen daar een belangrijke rol bij. Ze zijn ontstaan op basis van een voorstel van de Regiegroep Kracht voor Vrede, waarin vertegenwoordigers zitten van hindoeïstische, Joodse en islamitische organisaties en van christelijke (migranten)kerken. Het Platform L&R heeft beloofd om elk jaar minimaal acht Vredestafels te realiseren in meerdere delen van Rotterdam.

Wat is nodig om verbinding, respect en vrede tussen alle generaties te stimuleren in de stad? Het platform doet dat door met jongeren en ouderen van allerlei achtergronden rondetafelgesprekken te organiseren over onderwerpen zoals religie, etniciteit, verharding en verbinding. Zo verzet het zich tegen negatieve beeldvorming en discriminatie.

‘In een stad met bijna tweehonderd nationaliteiten is het soms een grote uitdaging om iedereen bij elkaar te houden’, ziet Erdal. ‘Maar conflicten zijn niet uitsluitend van religieuze aard. Ook binnen dezelfde levensbeschouwing en etnische achtergrond kunnen er onderlinge verschillen zijn. We moeten elkaar een spiegel voor kunnen houden.’

Bezorgdheid

Soms gaan mensen erg op in hun eigen problemen. Dan verliezen ze bewust of onbewust uit het oog dat ze juist in een tijd van polarisatie iemand nodig hebben die hen begrijpt. ‘Het Platform L&R is ervan overtuigd dat mensen van elkaar kunnen leren’, vertelt Erdal. ‘Als je familie hebt in een oorlogsgebied, dan ben je bezorgd. Je staat er niet altijd bij stil dat diezelfde angsten ook leven bij andere groepen in de samenleving. We zitten allemaal in dezelfde situatie. Je hebt geen behoefte aan politieke statements, maar aan verbinding. Bij mij ben je veilig. Ik bescherm jou als jij mij in bescherming neemt. Mijn vrijheid is in het geding als ik aan jouw vrijheid kom. Minder spanning, minder conflicten. Dit kunnen we bereiken wanneer we dit samen kunnen opbrengen. Het lukt alleen samen. We lossen geen problemen op, maar minimaliseren lukt wel. Als iedere Rotterdammer de stoep schoon houdt, dan krijgen we schone straten. De broodnodige vrede die we allemaal nodig hebben. We vragen mensen in de stad om tot elkaar te komen, wat een ander geluid is dan in Den Haag en wat er in de media klinkt. Wij denken er anders over en we laten elkaar niet los.’

Armoede

De bij het platform aangesloten organisaties maken zich zorgen over de toenemende armoede in Rotterdam en de bijbehorende problemen zoals stijgende kosten, uitzichtloosheid, werkloosheid en geldproblemen, waardoor mensen soms zelfs onvoldoende geld hebben voor voedsel. Om te proberen een steentje bij te dragen organiseerde het platform eind vorig jaar een evenement in Arminius om geld in te zamelen voor een voedselhulpproject van het Rotterdamse Rode Kruis. Diverse bekende Rotterdammers verleenden hun medewerking, onder wie Amira Tahri, Lee Towers en het BlackGospelChoir4U. Met deze actie is ruim 17.000 euro ingezameld.

‘Als iedere Rotterdammer de stoep schoon houdt, dan krijgen we schone straten’

Nieuw bestuur

Een jaar geleden was het platform enigszins ingedut geraakt, vertelt Erdal. Sindsdien is er een nieuw bestuur gekomen. Dat wil voor meer zichtbaarheid zorgen. Ook is de website vernieuwd. ‘Wij gaan als bestuur, ondanks ons drukke leven, de verbinding opzoeken. Er zijn veel Rotterdammers die hetzelfde willen. Uit de reacties op onze verklaring naar aanleiding van de situatie in Amsterdam kregen we veel complimenten omdat het zo mooi verwoord was, want er moet ruimte zijn voor iedereen. Beter dan de dames en heren in Den Haag die rollend over straat gaan. Zowel burgemeester Femke Halsema van Amsterdam als onze burgemeester Carola Schouten hebben zich er positief over uitgelaten.’

Wat Erdal betreft is er niet alleen narigheid. Er is ook een andere kant van Rotterdam, die zichtbaar wordt als mensen elkaar bewust opzoeken bij activiteiten. ‘Het kan echt anders, wat we bijvoorbeeld op 5 mei zagen tijdens een Vredeslunch in Arminius. We hebben het verzoek gekregen om dit in 2025 weer te organiseren. De vraag om voor verbinding te zorgen blijft ons bezighouden. Een voorbeeld is een van onze nieuwe ideeën voor volgend jaar: bonding and bridging, verbinding en bruggen bouwen. Eerst een groep mensen met dezelfde achtergronden bij elkaar brengen en vervolgens in contact brengen met anderen. Hopelijk samen met nog meer organisaties en betrokkenen.’

Groningse wethouder is bezorgd over islamitisch onderwijs. ‘We willen dat kinderen samen naar school gaan’

de Kanttekening
-
0
Groningse wethouder is bezorgd over islamitisch onderwijs. ‘We willen dat kinderen samen naar school gaan’

Ook in de meest noordelijke provincie van Nederland zou binnenkort een islamitische basisschool kunnen staan. Maar de gemeente Groningen, waar de school moet komen, maakt zich zorgen over onderwijssegregatie.

PvdA-wethouder Carine Bloemhoff heeft deze zorgen geuit in een brief aan het ministerie van Onderwijs, zo meldt Trouw. ‘We willen in Groningen graag dat kinderen zoveel mogelijk samen naar school gaan en van elkaar leren’, zegt de wethouder volgens de krant.

Stichting Noor, de organisatie achter de plannen, diende onlangs een aanvraag voor de nieuwe school bij DUO. Hiervoor haalde het veel steun op onder islamitische ouders, die behoefte hebben aan een islamitische school in het noorden.

Hoewel het aan DUO is om de aanvraag goed te keuren, wil de wethouder de zorgen toch bespreken. Ze vreest ook voor een uitstroom van kinderen met een migratieachtergrond die nu regulier onderwijs genieten, terwijl er juist veel is gedaan om goed onderwijs te bieden aan deze leerlingen.

Stichting Noor ziet dit anders. Net als christelijke scholen zouden islamitische scholen ook niet-moslims kunnen aantrekken, zegt directeur-bestuurder Redouan Boudil in Trouw. De Koran en de Soennah (overleveringen van de Profeet) gelden misschien als richtsnoer voor het onderwijs, maar er is ook aandacht voor de acceptatie van verschillen, staat op de website.

Stichting Noor heeft nu vijf basisscholen op islamitische grondslag in Nederland.

‘Bij stichting Noor hechten we veel waarde aan een open leerhouding. Deze open houding geldt zowel naar elkaar als naar de samenleving, waarbij we voortdurend de verbinding zoeken, zowel binnen onze lokale gemeenschappen als in een bredere internationale context’, schrijft het in de aanvraag.

Inlichtingendiensten overlegden in het geheim over toekomst van Syrië

de Kanttekening
-
0
Inlichtingendiensten overlegden in het geheim over toekomst van Syrië

Twee dagen voor de val van het Assad-regime kwamen de inlichtingendiensten van Amerika, Turkije en enkele Golfstaten in Gaziantep in het geheim samen met de Syrische rebellen om de toekomst van het land te bespreken.

Dit meldt een anonieme bron aan de Arabische nieuwssite ASAS. De westerse media berichten hier niet over. De ontmoeting in de Turkse stad vond een dag voor de ontmoeting in Doha in Qatar plaats, waar vertegenwoordigers van de grootmachten over de vervolgstappen vergaderden.

Volgens de bron werden tijdens deze bijeenkomst belangrijke afspraken gemaakt, waarbij de belangen van de verschillende partijen op tafel kwamen. Deze werden een dag later verder uitgewerkt in Doha, dit keer met Iran en Rusland erbij.

Er werd afgesproken dat er sprake moest zijn van een vreedzame machtsoverdracht waarbij staatsinstellingen gewaarborgd blijven. Het land mag geen toevluchtsoord worden voor extremisten en terroristen, en er moet worden ingezet op de mogelijkheid voor vluchtelingen in omliggende landen terug te keren.

De overeenkomst tussen de grootmachten zou verklaren waarom de regeringstroepen met weinig weerstand vertrokken, en een machtsovername nu wel lukte.

Iran en Rusland

Volgens de nieuwssite hadden Iran en Rusland bovendien laten weten dat het economisch niet langer verantwoord was om het regime in Syrië te steunen. De twee staten zouden echter ook voorwaarden voor deze koerswijziging hebben gesteld tijdens de bijeenkomst in Doha op vrijdag.

De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Abbas Araqchi  zou hebben gevraagd om de bescherming van sjiieten, alawieten en heiligdommen. Rusland zou streven naar een regeling die een einde maakt aan de impasse in Oekraïne. Uit het nieuwsbericht blijkt niet wat daarmee precies bedoeld wordt.

In beide gevallen zou de verkiezing van Donald Trump een grote rol spelen, zo vertelde de bron. Iran verwacht een deal te kunnen sluiten met Amerika over de sancties en het nucleaire programma, terwijl Trump eerder zei een einde aan het conflict in Oekraïne te kunnen maken.

Bezoek Wilders aan Israël roept irritatie op

de Kanttekening
-
0
Bezoek Wilders aan Israël roept irritatie op

‘Net in Jeruzalem gesproken met premier Netanyahu’, schrijft Wilders op X. ‘Ik heb hem verteld dat hij in één jaar – door Hamas te vergruizen, Hezbollah te verpulveren en Iran fors te verzwakken – meer heeft gedaan om (internationaal) terrorisme te bestrijden dan de EU in de laatste zeventig jaar!’

De PVV-leider is afgereisd naar Israël voor een tweedaags bezoek met een drukke agenda, waarin hij meerdere Israëlische bestuurders ontmoet. Zo heeft hij al een foto gedeeld met Gila Gamliel, de Israëlische minister van Wetenschap en Technologie. Ook heeft hij gesproken in de Knesset, waar hij Benjamin Netanyahu een ‘Joodse held’ noemde.

Waar Wilders spreekt over een strijd tegen terreur en Joodse heldhaftigheid, zien critici een verheerlijking van genocide in Gaza. ‘Is dat niet strafbaar?’ reageert een twitteraar. ‘Op deze video is te zien hoe het Israëlische leger vanochtend tientallen Palestijnse mannen ontvoert uit een school in het noorden van Gaza, nadat ze hun kleren moesten uittrekken. En Geert Wilders zag dat het goed was’, merkt een ander op.

Ook de foto die Wilders heeft gedeeld met de Israëlische premier Netanyahu, tegen wie een arrestatiebevel van het ICC loopt wegens oorlogsmisdaden, roept veel reacties op. ‘Hoezo de Nederlandse vlag? Zit hij daar namens ons met een oorlogsmisdadiger? Beschamend dit,’ reageert de fractievoorzitter van GroenLinks Amsterdam, Imane Nadif.

Wilders wil naar eigen zeggen Israël een hart onder de riem steken in een vijandige regio, maar provocatie lijkt eveneens een van zijn doelstellingen. Zo bezocht hij ook bezette Palestijnse gebieden, waarmee hij de verdere kolonisatie van Palestina impliciet ondersteunt.

Volgens de NOS heerst er ‘irritatie’ binnen het kabinet over de reis van Wilders, al lijkt de reactie verder gelaten. Minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp erkent dat het bezoek aan bezet Palestijns gebied ‘haaks’ staat op het regeerprogramma, maar parlementsleden zouden ‘wel vaker het buitenland’ bezoeken.

‘Israël blijft de goede vriend van Nederland,’ aldus Veldkamp. Kennelijk ook wanneer ‘die vriend’ van genocide wordt beschuldigd. Volkskrant-columnist Marcia Luyten windt er geen doekjes om vandaag, ‘Het kabinet steunt het land dat nu te boek staat als genocidepleger’, schrijft zij, ‘leg dat later maar eens uit.’

Cel- en werkstraf voor jongen die Baudet op hoofd sloeg met bierfles

de Kanttekening
-
0
Cel- en werkstraf voor jongen die Baudet op hoofd sloeg met bierfles

De rechter heeft de minderjarige jongen die politicus Thierry Baudet vorig jaar met een bierfles op het hoofd sloeg, veroordeeld tot een celstraf van 109 dagen. Ook moet hij een onvoorwaardelijke werkstraf van 80 uur uitvoeren. Dat meldt website de Rechtspraak.

De rechter heeft de jongen veroordeeld voor poging tot zware mishandeling ‘met voorbedachten rade’. De dader zou het niet eens zijn met de opvattingen van de omstreden leider van Forum voor Democratie. Daarom zou hij met opzet naar de bijeenkomst van de partij zijn gegaan om de orde te verstoren.

In het filmpje van het incident is te zien dat hij een paar keer uithaalt naar Baudet. Hij wordt daarna meteen door andere mensen in de kroeg overmeesterd.

Het was toen niet de eerste keer dat Baudet werd geslagen. Een maand eerder werd hij door een Oekraïner ook al op het hoofd geslagen (met een paraplu), vanwege zijn pro-Russische standpunten. ‘Tegen fascisme en Poetin,’ schreeuwde de dader toen.

Hoe Europa en Turkije kunnen profiteren van de situatie in Syrië

Yavuz Baydar
-
0
Hoe Europa en Turkije kunnen profiteren van de situatie in Syrië

Als de term game changer in de geopolitieke context ergens op slaat, dan is het de huidige situatie in Syrië. De snelle ineenstorting van het Syrische regime slaat een grote bladzijde om in het door onrust geteisterde Midden-Oosten. Het opent de deur voor onvoorziene gevolgen, enorme kansen en grote risico’s.

Het kwam als een schok. Maar het meest betekenisvolle deel van de schok komt van de Syriërs, die enorm hebben geleden onder het regime, vooral in de dertien jaar durende burgeroorlog, en al diegenen die moesten vluchten.

Het is vergelijkbaar met de vreugde die Oost-Duitsers in 1989 ervoeren. Filosoof Karl Löwith bedacht de term ‘nu uit het niets’. Hij gebruikte deze uitdrukking om de paradox samen te vatten van hoe historische transformaties vaak onverwachts ontstaan, schijnbaar uit het niets, ondanks dat ze geworteld zijn in diepere historische contexten.

Op het moment dat ik dit schrijf, is het algemene beeld nog steeds in beweging. Maar een van de eerste kwesties die in me opkomt, is de situatie van de vluchtelingen. Deze crisis is nog steeds een van de grootste noodsituaties op het gebied van ontheemding wereldwijd. Sinds het begin van de Syrische burgeroorlog in 2011 zijn meer dan dertien miljoen Syriërs ontheemd geraakt. Dit totaal omvat ongeveer zeven miljoen mensen die naar het buitenland zijn gevlucht en nog eens zeven miljoen intern ontheemden binnen Syrië.

Buurlanden zoals Turkije, Libanon, Jordanië, Irak en Egypte hebben de meerderheid van de Syrische vluchtelingen opgenomen, waarbij alleen Turkije al meer dan vier miljoen mensen opvangt. Daarnaast hebben ongeveer 1,3 miljoen Syriërs asiel aangevraagd in Europa en andere regio’s.

Nu er een nieuwe tijd aanbreekt, ligt er voor alle genoemde landen een opdracht. Zij hebben er baat bij om de weg vrij te maken voor de vluchtelingen om veilig naar hun huizen terug te keren. De belangen van de Europese Unie in Syrië draaien om migratie, veiligheid en regionale stabiliteit. Een stabiel Syrië na Assad zou migratiestromen kunnen verminderen, waardoor de EU minder kan gaan investeren in noodhulp en meer in programma’s voor de langere termijn.

Dit komt overeen met de groeiende binnenlandse politieke druk in EU-landen om migratie in te dammen. Het is ook cruciaal, omdat een groot deel van de winst van extreemrechts in die landen te maken heeft met de komst van Syrische vluchtelingen. Turkije gebruikt de grote stroom van vluchtelingen als een middel voor politieke chantage.

Een verwant probleem heeft te maken met de gevangengenomen jihadisten – gelinkt aan ISIS – in door Koerden gecontroleerde gebieden in Noord-Syrië. Velen van hen hebben de Nederlandse, Deense, Britse of Franse nationaliteit. Hun lot zal meespelen bij pogingen van Europa om de regionale veiligheid te versterken, wat uiteindelijk de risico’s van polarisatie en religieus gedreven geweld binnen Europese landen zal verlagen.

Turkije zal er zeker op gericht zijn om de vluchtelingen terug te sturen naar de ‘bevrijde’ gebieden

Veel heeft te maken met de aspiraties van de Turkse president Erdogan. Nu het toekomstige bestuur van Syrië open ligt, staat Turkije op het punt een centrale rol te spelen bij het vormgeven van het politieke kader na Assad. De invloed van Ankara onder Syrische jihadistische groeperingen maakt dit land tot een belangrijke speler in de transitie van Syrië.

Er is nu onvermijdelijk veel speculatie over hoe Turkije als winnaar uit de bus zou kunnen komen na de val van het Assad-regime. Maar dat is misschien voorbarig. Als er één speler is wiens routekaart onduidelijk is, dan is het Turkije wel. Ankara heeft de ontwikkelingen tot nu toe verwelkomd. Het houdt afstand tot de SDF, de militante organisatie die de noordoostelijke kant van Syrië controleert, met minstens honderdduizend strijders, die vooral Koerdisch en seculier zijn.

Er is echter één aspect dat echt welkom is voor Erdogan en zijn regeringspartij, de AKP. Turkije herbergt meer dan vier miljoen Syrische vluchtelingen, wat een aanzienlijke sociale en economische last vormde. De anti-vluchtelingenmentaliteit is wijdverbreid onder het electoraat en verklaart voor een groot deel de afname van de populariteit van de AKP. Het plan zal er zeker op gericht zijn om de vluchtelingen terug te sturen naar de ‘bevrijde’ steden en plattelandsgebieden waar ze vandaan kwamen. Hoe eerder hoe beter. Dit zou, zo hoopt Erdogan, de rol van Turkije als dominante regionale macht versterken.

Maar het kan ook makkelijk misgaan. Zoals Steven Cook, een expert op het gebied van het Midden-Oosten bij de Council of Foreign Relations, opmerkte: ‘Een terugkerend kenmerk van Turkse uitstapjes naar het Midden-Oosten is dat, hoezeer Erdogan ook aandringt op de culturele affiniteit tussen Turkije en de Arabische wereld, de Turkse leider heeft laten zien dat hij de lokale en regionale politiek niet kan begrijpen. Het is helemaal niet duidelijk of Erdogan en zijn adviseurs volledig voorbereid zijn op de nieuwe realiteit van Syrië.’

Zal Erdogan zijn hand overspelen? Gezien zijn verleden is dat waarschijnlijk. De VS, die dit aanvoelen, geven al signalen af ​​dat ze de Koerdische militie van YGP/ PYD in het noorden zullen beschermen. Voor de EU zou de rode lijn ook hiermee in overeenstemming moeten zijn, want een ineenstorting van de Koerdische controle zou betekenen dat ongeveer 73.000 ISIS-leden en hun families vrijgelaten kunnen worden. Minstens tweeduizend van hen zijn EU-onderdanen.

Voor de EU is het van cruciaal belang om zich te richten op het faciliteren – via een consistente, welwillende dialoog met Ankara – van een weg voor de vluchtelingen naar huis. Europa zal de internationale inspanningen willen leiden om een ​​nieuw Syrië te vormen op basis van multi-etnische samenwerking.

Syriërs vieren de val van Assad. Blijft het land een?

Majorie van Leijen
-
0
Syriërs vieren de val van Assad. Blijft het land een?

De wereld werd gisteren wakker met het nieuws dat het regime van Bashar al-Assad is gevallen. Dit markeert het einde van een dictatuur van meer dan vijftig jaar. Maar wat staat het land nu te wachten?

In verschillende steden in de wereld gingen mensen gisteren de straat op. Ook in Utrecht werd de ‘bevrijding van het land’ uitbundig gevierd. Hier en daar werd gediscussieerd over de stappen die nu genomen moeten worden, maar de blijdschap overheerste, vertelt Mahmood al Hussain, onderzoeker Conflict Studies aan de Radboud Universiteit gespecialiseerd in Syrië.

Toch is er nog weinig duidelijk over wat er nu zou moeten volgen. Er is een transitieperiode, waarin moet blijken wie het land gaat leiden. ‘Er zijn veel groepen met verschillende belangen, zowel in het land als bij buitenlandse machthebbers. De vraag is nu of ze in staat zijn om samen te werken’, zegt Wladimir van Wilgenburg, een Nederlandse journalist in Irak die Syrië op de voet volgt.

Verschillende groeperingen

Sinds de burgeroorlog zijn er in Syrië verschillende groeperingen, waarvan sommige autonome regio’s besturen. De belangrijkste van deze groeperingen zijn de Syrian Democratic Forces (SDF), die de autonome regio Noordoost-Syrië besturen, de Syrian National Army (SNA), die een aantal plaatsen aan de grens met Turkije beheerst, en de inmiddels bekende Hay’at Tahrir al-Sham (HTS), die zich tot voor kort ophield in Idlib en nu het land bevrijdt.

Er was in Syrië sprake van een bevroren conflict,’ zegt Al-Hussain. ‘De problemen zijn nooit opgelost, maar er zijn de-escalatiezones ingericht, waar een aantal van deze groepen autonomie kregen. De autonome regio Idlib was zo’n de-escalatiezone.’

Voordat HTS twee weken geleden begon met de ontmanteling van de regeringsgebieden, was het niet altijd koek en ei tussen de verschillende groeperingen, vertelt Al-Hussain. ‘Er waren wel eens ongeregeldheden tussen SNA en HTS. Ze voerden over en weer arrestaties uit, bijvoorbeeld. Maar toen HTS begon met de militaire actie twee weken geleden, leken ze hierin gesteund te worden door de SNA. Turkije steunde de acties niet openlijk, maar hield HTS ook niet tegen.’

Turkije en de Koerden

De grotere uitdaging voor een centrale overheid ligt dan misschien ook ergens anders. Een belangrijke vraag is wat er met de autonome regio van de SDF gaat gebeuren, merkt Van Wilgenburg op. De SDF wil misschien wel de autonomie behouden. De vraag is of een nieuwe regering in Damascus dit goed vindt. De regio heeft veel olievelden. En het is natuurlijk vooral de vraag of Turkije hiervoor openstaat.

‘Voor Turkije pakken de ontwikkelingen nu erg goed uit’

De SDF regeert sinds 2019 de facto over het gebied ten noorden van de Eufraat, een gebied waar voornamelijk Koerdische Syriërs wonen. De SDF bestaat uit meerdere etnische groepen, maar de YPG, de militaire arm van de beweging, is een Koerdische militie die door Turkije wordt aangemerkt als een terroristische organisatie.

De autonomie van de SDF in de grensregio is ook een doorn in het oog van de Turkse regering. Deze heeft de afgelopen jaren flink zijn invloed laten gelden in het gebied. Het bezette een aantal plaatsen aan de Syrische kant van de grens, en de steun van SNA moet worden gezien als een strategisch keuze om de machtsbalans in de grensregio te beïnvloeden. Dat is niet alleen om de positie van de Koerden te verzwakken; het ziet in de grensregio de ideale bestemming voor Syrische vluchtelingen in Turkije, die het graag zou willen terugsturen.

Syriërs vieren de val van het Assad-regime in Utrecht.

‘Voor Turkije pakken de ontwikkelingen nu erg goed uit’, zegt Van Wilgenburg. ‘Het heeft flink geïnvesteerd in de regio; de Turkse regering heeft dorpen gebouwd en infrastructuur aangelegd. Het kan dit nu makkelijk uitbreiden, de economische banden met Syrië aanhalen en de vluchtelingen terugsturen.’ Dit is als er een centrale overheid in Damascus komt, voegt hij daaraan toe.

Maar er is volgens hem ook wel degelijk kans op een decentrale overheid, waarbij de verschillende autonome gebieden blijven bestaan. Ook in Libië waren er na de val van Muammar al-Ghaddafi parallelle regeringen. In Irak ontstonden na de val van Saddam Hussain hevige sektarische conflicten. Het is nog maar de vraag of de verschillende partijen in Syrië er met elkaar uitkomen.

Stad Manbij

Dat vreedzame samenwerking tussen de Koerden en de SNA niet vanzelfsprekend is, bleek zondagochtend. De stad Manbij nabij Aleppo, waar veel Koerden wonen en die werd bestuurd door de SDF, werd door de SNA belegerd en overgenomen, slechts een nacht na de overwinning op het regime.

Behalve de Koerden en Turken zijn er nog veel andere belangen die een rol spelen in Syrië. Terwijl Rusland en Iran zich snel terugtrokken uit het land, heeft Amerika nog 900 troepen in het noordoosten, waar het de Koerden steunt in de strijd tegen ISIS. Over de risico’s op een hergroepering van ISIS is nog veel onduidelijk. Maar de VS voerden dit weekend de aanvallen op, om te voorkomen dat ISIS in het machtsvacuüm zou stappen. ‘De vraag is wat Trump straks gaat doen. Hij heeft laten weten niets met Syrië te maken te willen hebben, maar er zijn mensen in zijn administratie die goede banden onderhouden met de Koerden in Syrië’, zegt Van Wilgenburg.

Islamitisch bestuur

Daarnaast zijn er grote zorgen over de positie van minderheden in Syrië. Naast de Koerden kent Syrië ook veel religieuze minderheden, zoals christenen, druzen, alawieten en anderen. De zorg over deze minderheden komt voort uit het feit dat HTS zich vroeger lieerde aan Al-Qaida. De kans is groot dat er nu een islamitisch bestuur komt in Syrië, en veel mensen vragen zich af in hoeverre hierbij de vrijheden van minderheden zullen worden gewaarborgd.

‘We leven al heel lang met elkaar in deze regio’

‘HTS heeft zich tot nu toe verzoenend opgesteld. Ze sloten overeenkomsten met minderheden tijdens de militaire operatie. Zo werden twee Koerdische wijken in Aleppo met rust gelaten, hier mocht het zelfbestuur blijven bestaan. Ook de ismaëlitische stad Salamiyya werd gepasseerd, evenals christelijke dorpen in het achterland van Hama’, zegt Al-Hussain.

In een interview met de CNN zei HTS-leider Abu Mohammad al-Jolani hierover: ‘Niemand heeft het recht om minderheden te verjagen of te doden. We leven al heel lang met elkaar in deze regio.’ Hij ontkent niet dat hij een islamitisch bestuur beoogt, maar zegt dat dit zich moet uiten in instituties, en niet in macht voor een persoon of partij. ‘We willen Syrië institutionaliseren.’

Meer eenheid

Volgens al-Jolani is er nu veel meer sprake van eensgezindheid onder de verschillende groeperingen dan tijdens de burgeroorlog. ‘Dit was een chaotische periode, met veel verschillende belangen. Maar in de afgelopen jaren zijn we meer gestructureerd, en zijn de meningen naar elkaar toegegroeid. We werken nu meer samen’, zegt hij in het interview.

Ook is het niet per se HTS die nu de macht zal krijgen, legt hij uit. ‘HTS zal misschien wel worden ontbonden. De groep was geen doel op zich, maar een middel om een doel te behalen, namelijk het opbouwen van Syrië. We zijn maar een van de velen met dit zelfde doel’, zegt hij tegen CNN.

Of deze eenheid inderdaad standhoudt in de komende dagen en maanden zal moeten blijken. ‘Het gaat niet alleen om de minderheden, ook de meerderheid wil een vrij land om in te leven’, zegt Al-Hussain. Het zal dan ook in grote mate afhankelijk zijn van het conflict tussen de Koerden en Turkije, zegt Van Wilgenburg. ‘Dit conflict staat dit in de weg. Alles zou een stuk makkelijker zijn als deze twee vrede zouden sluiten.’

Manifest tegen islamofobie vanmiddag aangeboden aan Tweede Kamer

de Kanttekening
-
0
Manifest tegen islamofobie vanmiddag aangeboden aan Tweede Kamer

Nederlanders met een islamitische migratieachtergrond stellen dat de overheid moslims niet als gelijkwaardige burgers accepteert. Deze kritiek staat centraal in het Manifest tegen Islamofobie, dat vandaag onder de titel ‘J’Accuse’ aan de Tweede Kamer wordt aangeboden.

Het manifest is duidelijk geïnspireerd door de strijd tegen antisemitisme. De titel ‘J’Accuse’ verwijst naar de beroemde tekst van de Franse schrijver Émile Zola uit de 19e eeuw. Zola gebruikte deze woorden tijdens de Dreyfus-affaire, waarbij een Joodse legerofficier ten onrechte werd beschuldigd van dubbele loyaliteit en als landverrader werd bestempeld, ingegeven door antisemitische vooroordelen.

Volgens de ondertekenaars worden moslims in Nederland op vergelijkbare wijze systematisch verdacht gemaakt, met name door politiek Den Haag en het huidige kabinet, waarin de PVV de grootste partij is.

In het manifest wordt verder een historische context geschetst. ‘Nederlandse bestuurders hebben al meer dan vier eeuwen ervaring met moslims, zowel in de voormalige kolonie Nederlands-Indië, met de grootste moslimbevolking ter wereld, als in Nederland zelf, waar in de afgelopen 50 jaar verschillende moslimgroepen zijn komen wonen. Vandaag de dag is ruim 5 procent van de Nederlandse bevolking moslim. Hoewel de grondwet en internationale verdragen die Nederland heeft ondertekend moslims gelijke rechten garanderen, is dit in de praktijk anders. De Nederlandse overheid is er nooit in geslaagd moslims volledig als volwaardige burgers te laten participeren in de samenleving,’ stellen de ondertekenaars.

Oproep tot erkenning van islamofobie als structureel racisme

De drijvende kracht achter het manifest is Abdou Menebhi, voorzitter van Emcemo, die al meer dan vijftig jaar strijdt tegen racisme in Nederland. ‘We pleiten voor de formele erkenning van islamofobie als vorm van structureel racisme. Daarnaast willen we een Nationaal Coördinator Islamofobiebestrijding, naar het voorbeeld van de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding. Aanvallen op moslims, moskeeën en islamitische scholen moeten beter geregistreerd worden, zodat de omvang duidelijk wordt, en scholen moeten aandacht besteden aan moslimhaat’, zei Menebhi onlangs tegen de Volkskrant.

Het manifest benadrukt de zorgen van veel moslims, vooral nu extreemrechtse partijen in veel landen meer macht krijgen. ‘Deze ontwikkeling heeft in verschillende landen geleid tot een intensivering van islamofobe uitingen en geweld. Uit verschillende onderzoeken weten we al langer dat een meerderheid van de Nederlandse moslims discriminatie ervaart’, staat in het document.

Verwijt aan het kabinet

Het manifest richt scherpe kritiek op het nieuwe kabinet:
‘We hebben er geen enkel vertrouwen in dat het onder het nieuwe kabinet beter zal worden. Dit kabinet, officieel onder leiding van premier Schoof, wordt feitelijk aangestuurd door Geert Wilders, de leider en het enige lid van de Partij voor de Vrijheid (PVV). Sinds haar oprichting heeft deze partij het inperken van de rechten van moslims als belangrijkste agendapunt. De PVV omarmt de omvolkingsmythe en heeft vele voorstellen gedaan om moslims ongelijk te behandelen, zoals het sluiten van moskeeën en islamitische scholen, het verbieden van de Koran en de ‘kopvoddentaks’. Het beledigen van moslims is in de politiek bijna salonfähig geworden.’

Eisenpakket

Het manifest bevat een uitgebreid eisenpakket, gericht aan alle Nederlanders, scholen, maatschappelijke organisaties en particulieren. De volledige lijst van 18 punten omvat onder meer:

    1. Respecteer artikel 1 van de grondwet en waarborg gelijke rechten voor iedereen, ongeacht sekse, huidskleur, seksuele gerichtheid, herkomst of geloof.
    2. Spreek je uit tegen iedere vorm van haat, racisme en uitsluiting in het publieke debat en op sociale media.
    3. Dring aan op formele erkenning van islamofobie als structureel racisme.
    4. Neem stelling tegen institutionele en dagelijkse vormen van islamofobie, met extra aandacht voor discriminatie van moslima’s.
    5. Stel een Nationaal Coördinator Moslimhaat/Islamofobie aan.
    6. Eis snelle en adequate reacties op islamofobe incidenten door politie en justitie.
    7. Stimuleer gemeentelijke overheden om de veiligheid van islamitische burgers en gebouwen te garanderen.
    8. Bevorder dialoog en verbinding tussen moslims en niet-moslims.
    9. Stimuleer onderzoek naar islamofobie.
    10. Bevorder sollicitatieprocessen die vrij zijn van vooroordelen en train recruiters hierin.

De lijst bevat daarnaast voorstellen voor bewustwording in media, scholen en de culturele sector, en roept op tot een gezamenlijke aanpak om islamofobie effectief te bestrijden.

1...808182...917Pagina 81 van 917

Over ons

de Kanttekening is een onafhankelijke en emancipatoire mediaorganisatie. Onze kernwaarden zijn: vrij, moedig en inclusief.

Over menu

© 2017 de Kanttekening B.V. Alle rechten voorbehouden.

Gebruiksvoorwaarden | Privacy statement | Adverteren & contact