Op vakantie in het buitenland maken we met ons nieuwe uiterst rechtse kabinet geen goede sier. Schaam jij je voor de uitspraken van Wilders als je op reis bent? We vroegen het ons panel.

Ahmed Abdillahi, postbezorger

‘Ja, ik ga vaak naar Engeland. Daar kunnen ze er ook wat van qua xenofobie. Maar mijn Somalisch-Engelse vrienden vinden de uitspraken van Wilders pas echt raar. Ze vertellen dat tussen neus en lippen door en in grapjes. Eigenlijk is het heel scherpe kritiek. ‘We hebben echt met je te doen Ahmed’, zeggen ze dan. Of ze vragen: ‘Wat is er met Nederland gebeurd?’ Nederland staat namelijk nog steeds bekend als divers en tolerant. Zo’n figuur als Wilders symboliseert precies het tegenovergestelde.

‘Wat is er met Nederland gebeurd?’

‘Het pijnlijke is dat die verontwaardiging hier totaal niet aan de orde is. Een op de vier Nederlanders heeft op de PVV gestemd. Het is de grootste partij van het land. In de peilingen doen ze het beter dan ooit. Het racisme van Wilders en de PVV is volledig genormaliseerd. De partij is salonfähig geworden. Alleen een marginale groep van progressievelingen spreken er schande van. Het merendeel van de Nederlanders heeft er totaal geen problemen mee.’

Anushka Soekhradj, sociaal werker

‘Ik schaam mij nooit voor het doen en laten van anderen. Wilders vertegenwoordigt de verdeeldheid in Nederland, niet de eenheid. Wat betreft zijn uitspraken over Palestina: het is niet voor het eerst in de geschiedenis dat de strijd tussen twee staten de meningen verdeelt: India werd ooit ook opgedeeld in India en Pakistan. Dat doet nog steeds pijn. We hadden dat graag anders gezien maar de knoop is tenminste doorgehakt. De strijd is met dit besluit grotendeels opgelost.

‘Ik kom uit een land waar de keelchakra wijd openstaat’

‘Je hoeft alleen maar te begrijpen dat geweld, in welke vorm dan ook, nooit het goede antwoord is. We moeten aansturen op een tweestatenoplossing, zoals bij Oostenrijk en Hongarije, en Tsjechië en Slowakije is gebeurd. Liniaal er langs leggen en het land verdelen. Maar schamen voor de tweet van Wilders? Nee joh, ik kom uit een land waar de keelchakra wijd openstaat.’

Ibrahim Özgül, ondernemer en bestuurder

‘Ik schaam mij niet voor Wilders, maar vind het PVV-kabinet wel jammer voor Nederland. Voorheen stond Wilders bekend als de blonde moslimhater. Ik heb begrepen dat diplomaten in het buitenland last van Wilders’ uitspraken hebben gehad. Hun antwoord was toen dat hij niet machtig genoeg is en Nederland niet representeert. Dat is nu anders natuurlijk. Wilders heeft regeringsmacht. Al zit hij zelf niet in het kabinet, de PVV wel. Te triest voor woorden.’

Dimple Sokartara, communicatieadviseur

‘Ik schaam mij vooral voor de verkiezingswinst van Wilders. Dat zo’n groot deel van Nederland achter zijn ideologie en uitspraken staat. Lang dacht ik dat Wilders een politicus was met veel blabla en weinig impact. Nu zie je dat zijn ‘blabla’ heeft geleid tot een Nederland dat in het buitenland als racistisch en discriminerend wordt gezien. Ik denk niet dat ons land serieus genomen wordt met zo’n leider. Tegelijkertijd zijn er genoeg leiders die extreem discrimineren en hun feestelijke gang gaan, ook op het internationale toneel.’

‘Ik schaam mij vooral voor de verkiezingswinst van Wilders’

Ruben Arnhem, docent

‘Gelukkig schaam ik mij niet snel. Ik reis veel en overal hoor ik lof over de rechtse politieke koers van het land, van traditionele inwoners en inwoners met een migratieachtergrond. Zo zijn mijn Italiaanse contacten blij met Giorgia Meloni en haar Fratelli d’Italia. De Belgen hopen op een coalitie tussen N-VA en Vlaams Belang. In Spanje was er hoop op een rechtse coalitie tussen Partido Popular en Vox. En dan zijn er nog een hoop andere landen met een rechtse koers. Ik begrijp deze stemmers wel. Jarenlang is er weggekeken van de echte problemen.

‘Het is vrijdagavond. Jongere A gaat naar Bijbelstudie, B werkt in de kroeg, C gaat naar een raveparty en D rijdt met vrienden in een gehuurde auto onder het genot van lachgas door de stad en roept ‘kech‘ naar passerende dames. Gaat het dan om overlast door jongeren in het algemeen of komt die van een specifieke groep? Partijen als de PVV noemen het beestje bij de naam. Zo kan er beter gezocht worden naar een aanpak. Nee, ik ben geen PVV-stemmer. Maar ik kan wel trots in het buitenland vertellen dat ik blij ben dat de partij van Wilders in dit kabinet zit.’

Mostafa Hilali, militair

‘Nee, ik schaam me niet voor Wilders. Hij representeert mij niet en is er ook niet voor mij. Hij is ook geen premier of lid van het kabinet, dus een directe link is er niet. Wilders is bovendien heel eerlijk in wat hij wil. Hij roept en scheldt er al jaren op los.

‘Ik schaam mij echter wel voor draaierige politici die de afgelopen tien jaar in zijn retoriek zijn meegegaan. Tien jaar geleden vonden ze zijn gefoeter nog onacceptabel, nu schuiven ze zijn kant op.

‘Ook binnen de PvdA zijn er zulke geluiden. De PvdA zal bijvoorbeeld niet langer altijd tegen de voorstellen van de PVV stemmen. En er zijn rechtse politici, die net als Wilders migratie en islam als grootste problemen zien, in plaats van hun eigen politieke falen. Ik schaam mij ervoor dat wij politici hebben verkozen die ons verdelen in plaats van verbinden. Verder ga ik lekker op vakantie naar Marokko en kom ik weer terug. Of iemand nou minder Marokkanen wil of niet.’

‘Wij komen niet genoeg op voor de ander’

Leontine Vreeke, salesmanager

‘Nee, ik schaam mij niet voor Geert Wilders, maar wel voor alle kiezers die op hem gestemd hebben. In mijn gesprekken met buitenlandse vrienden staat de vraag centraal: Hoe komt het dat het ooit zo tolerante Nederland zo’n ruk naar rechts heeft gemaakt? Waar komt deze xenofobie vandaan? Wat is er in jouw land gebeurd?

‘Ik heb geen antwoord op deze vragen. Ik weet niet wat er is gebeurd. Wel zie ik dat teveel mensen niet meer stemmen, dat mensen uit een omgeving met weinig diversiteit stemmen voor uitsluiting en Geert Wilders. Mensen die niet geraakt zijn door het toeslagenschandaal stemmen op de mensen die verantwoordelijk zijn voor dat schandaal. Zij voelen de pijn van dit drama niet.

‘Ik zie mensen stemmen op Geert Wilders, zonder dat zij zich goed hebben geïnformeerd over het verkiezingsprogramma, zonder te weten waar zijn partij voor staat. Het was voor hen een tegenstem, een stem uit protest. Maar het was ook een stem voor Wilders. Vluchtelingen, asielzoekers, de ander, krijgen de schuld van het gebrek aan betaalbare woningen, de onbetaalbare maandelijkse lasten, de tekorten in de zorg. Kortom alles wat er mis is met Nederland.

‘Geert Wilders wijst naar een zondebok. Zijn oplossing is simpel: grenzen dicht, islam weg en geen Europa meer. Dan komt alles goed. Ik schaam me niet voor Wilders. Hij is een politicus en hij is goed in zijn werk. Hij is onderdeel van onze democratie. Deze populist speelt zijn rol met verve.

‘Maar wie geeft hem deze rol? Wie is de casting director? Dat zijn wij, de Nederlandse kiezers. Wij komen niet genoeg op voor de ander. Wij houden teveel onze mond. Maar wij kunnen morgen ook die ander zijn. En wie staat er dan op voor ons? Wie doet dan zijn mond open? Ik schaam mij voor ons korte historisch geheugen. Nooit meer? Dat is vandaag.’