‘Desi Bouterse is zojuist in verzet veroordeeld tot twintig jaar gevangenisstraf voor medeplegen van moord op vijftien personen op 8 december 1982.’ Zomaar een zin die veel van mijn familieleden en ik jaren voor onmogelijk hadden gehouden. En toch is het nu een feit. Bouterse is na een lang, maar ook zeer zorgvuldig proces schuldig bevonden en veroordeeld door drie moedige, vrouwelijke rechters in de Krijgsraad.

Zijn verweer bleek onvoldoende om de Krijgsraad op andere gedachten te brengen. Twee kritische Surinamers weerlegden dit povere verweer al eerder. Voor hen en voor de Krijgsraad spreken de feiten voor zich: Bouterse was, is en blijft verantwoordelijk voor de laffe moord op vijftien vooraanstaande Surinamers die door zijn militaire regime al in de gevangenis zaten.

Bouterse was, formeel wegens ziekte, niet aanwezig op de rechtszitting. De ziekmelding hoeft overigens geen slap excuses te zijn. Hij staat bekend als een nierpatiënt die drie keer per week een dialyse nodig heeft. En een dag na de rechtszitting zag hij er op een persconferentie behoorlijk vermagerd uit. Hij zal via zijn advocaat waarschijnlijk hoger beroep aantekenen, en de Krijgsraad heeft besloten Bouterse niet meteen gevangen te nemen. Bouterse zelf zegt geen vluchtplannen te hebben. Het Hof van Justitie zal het hoger beroep dan in behandeling nemen en tot een eindoordeel komen. Wanneer dat zal zijn, is nog niet bekend.

Bouterse is niet alleen ex-legerleider, maar ook ex-president en nog steeds politiek leider van de Nationale Democratische Partij (NDP). Als fractievoorzitter van de tweede partij van Suriname is hij oppositieleider en legt hij huidig president Santokhi het vuur na aan de schenen. Nog altijd kan de NDP op een grote aanhang in Suriname rekenen. In Suriname is dan ook niet iedereen blij met de veroordeling van Bouterse. Het leger was zelfs voorbereid op massale onrusten na de veroordeling, maar die zullen waarschijnlijk uitblijven nu Bouterse niet meteen het gevang in hoeft. Volgens Bouterse komt dat omdat de huidige regering angst zou creëren. Hij noemt de regering in dit kader zelfs ‘agressief en oorlogszuchtig‘.

Het moment suprême zal dus volgen na het hoger beroep en vooral wanneer Bouterse definitief moet brommen. Dat beeld wekt bij voorbaat emoties bij mij op. Positieve emoties welteverstaan; het zou de ultieme vorm van gerechtigheid zijn vanwege Bouterses rol in niet alleen de Decembermoorden, maar ook de Binnenlandse Oorlog, de ondemocratische militaire coup van 1980 en vele andere maatschappelijk en politiek ontwrichtende activiteiten in de afgelopen decennia. Activiteiten die er mede toe hebben geleid dat mijn ouders, broer en zus in 1982 hun land Suriname moesten ontvluchten. Maar ook activiteiten zoals de maandenlange marteling van mijn oom, mijn moeders broer, in een gevangenis in Paramaribo. Het beeld van Bouterse die een vergelijkbare, Surinaamse gevangenis geboeid en vernederd binnenloopt, voelt nu al zalig.

Niemand staat boven de wet in Suriname, ook Desi Bouterse niet

‘Hoe kan het toch zijn dat iemand die voor een vijftienvoudige moord is veroordeeld vrij mag rondlopen?’, luidde een van de eerste reacties die ik ontving vanuit Suriname op de uitspraak van de Krijgsraad. Dat kan met verschillende zaken te maken hebben. Zo is Bouterse met zijn 75 jaar ouder dan de gemiddelde levensverwachting in Suriname: Surinamers worden gemiddeld 72,8 jaar, mannen 70,3 jaar.

Hij is bovendien een nierdialysepatiënt die de afgelopen jaren veelvuldig naar Cuba afreisde voor medische behandelingen. De kwaliteit van de zorg in zijn eigen land is daartoe blijkbaar ontoereikend, mede als gevolg van zijn eigen handelen – maar dat terzijde. Het zou goed kunnen zijn dat de Krijgsraad met zijn leeftijd en gezondheidssituatie rekening heeft gehouden. Sterker nog: het zou kunnen dat Bouterse na hoger beroep zijn straf niet in de cel, maar thuis mag uitzitten – huisarrest, dus.

Los daarvan is de uitspraak van de Krijgsraad historisch en van grote waarde voor het functioneren van de democratische rechtsstaat Suriname. Elke Surinamer, aanhanger van Bouterse of niet, weet dat het land een onafhankelijke rechtsspraak kent. Een rechtspraak die zonder aanziens des persoons tot uitspraken komt. Niemand staat boven de wet in Suriname, ook een zittend politicus en oud-staatshoofd als Bouterse niet.

Minister Blok zal zich nogmaals kapot schamen voor zijn woorden uit 2018 toen hij Suriname een ‘failed state’ noemde. En ondertussen zien mijn wijlen moeder en oom vanuit de hemel dat er ook in hun naam, in hun land, gerechtigheid plaatsvindt.