Alain Platel is de choreograaf van de moderne dansgroep Les Ballets C de la B. Hij presenteerde deze week op het Holland Festival zijn nieuwe danscompositie Nicht Schlafen, wat verwijst naar de woelige periode in Europa voor de Eerste Wereldoorlog. Het is een stuk dat je vanaf het eerste moment letterlijk en figuurlijk bij de keel grijpt. Negen jonge dansers die uit alle windstreken van Europa en Afrika komen staan op het podium: Belgisch, Belgisch-Congolees, Frans, Frans-Marokkans, Israëlisch, Italiaans. Terwijl de muziek van Gustav Mahler over het podium rolt vallen de dansers elkaar minutenlang fysiek aan waarbij zij elkaar letterlijk de kleren van het lijf scheuren. Stukken stof vliegen door de lucht in deze energieke woede-uitbarsting. In een gesprek met de choreograaf na afloop van de voorstelling vertelt hij dat de scène ontstaat is op basis van wat de dansers zelf in België, de standplaats van de groep, aan agressie in de samenleving aanvoelen.

Ik zit geschrokken en gebiologeerd te kijken. Als de dansers na deze scène, die wel een kwartier duurt, langzaam overgaan in individuele dansbewegingen kan ik pas weer gewoon ademhalen. Hoe gaat dit verder? Hoe brengt de regisseur dit weer bij elkaar? Ik voel sterk de behoefte dat de eenheid, de harmonie in de dans groep wordt hersteld. Na het geweld van iedereen tegen iedereen, moet het antwoord wel liefde en gezamenlijkheid zijn. Het interessante is dat de choreograaf niet kiest voor de voor de hand liggende tegenovergestelde kracht van agressie: liefde. Hij herstelt daarentegen het evenwicht door het dansen van rituelen.

Platel legt ons na afloop uit dat dat ontstaan is uit improvisaties. Eén van de dansers zet een eigen dansvorm in, gebruikmakend van klassieke of moderne dans vanuit zijn eigen culturele tradities. Gaandeweg volgen de andere dansen zijn ritme en ontstaan er een synchrone dans. De rituele dans krijgt de andere dansers in hun greep. De eenheid wordt hersteld juist gebruikmakend van de verschillende individuele bagage in deze diverse groep.

Ik moest tijdens de voorstelling onwillekeurig denken aan de recente aanslagen in Londen en Manchester. Hoe wij allen na het geweld van de aanslagen, dat als doel heeft ons te verdelen, teruggrijpen op rituelen. Een krachtig moment in Manchester was dat tijdens de stilte bij de herdenking een jonge vrouw begint te zingen en dat langzaam iedereen mee begint te zingen. Een onverwachte actie van een individu wordt overgenomen door iedereen en werkt om samen te komen.

Regelmatig denk ik bij een aanslag: hoe kan het dat een paar mensen dood en verderf kunnen zaaien terwijl tientallen of zelfs honderden mensen wegrennen? De groep is gezamenlijk toch sterker dan die paar mensen? Op YouTube circuleert een filmpje hoe de dader van de aanslag op de Finsbury Park-moskee in Londen wordt overmeesterd door een groep moskeegangers. In het filmpje zien we armen die aan elkaar trekken terwijl overal geschreeuw klinkt. Deze mensen laten zien dat de groep sterker is dan de enkele terrorist. In plaats van weg te rennen gaan zij op de terrorist af en overmeesteren hem. De dappere moskeegangers vormden inderdaad vooraf al een groep, maar toch wijzen zij ons in deze tijden van geweld de weg. We moeten wakker worden en mentaal een groep vormen, vanuit onze individuele verschillen, om samen in actie te komen als het er om gaat.