Laatst fietste ik langs het Rotterdamse Zuiderpark. Ik was helemaal alleen, heel rustgevend. Diep in gedachten verzonken reed ik naar huis, tot ik al snel door spelende kinderen in het park uit mijn gedachten werd gehaald. Het bracht me terug naar de tijd dat ik zelf nog een kind was. Ik speelde vaak buiten, in de open lucht, in het Rifgebergte in het noorden van Marokko. Het zijn fijne herinneringen, die ik mijn kinderen en alle andere kinderen in de wereld van harte gun.

Mijn tochtje met de fiets was het mooiste moment van de week. Vol verwondering dacht ik bij mezelf: ‘Wat als dit allemaal – de natuur om mij heen, die vrolijke, zorgeloze kinderen, deze fietstochtjes, al deze mooi dingen die we als vanzelfsprekend zien – plots zou verdwijnen?’ Alleen het idee al deed mij huiveren. Toch gebeurt het wel. Onze welvaart neemt wellicht toe, maar als ménsen betalen we hier een te hoge prijs voor.

Eigenlijk zijn we best wel egoïstisch, als je er goed over nadenkt. Ons hele economische systeem is gericht op materialisme en hebberigheid. We willen steeds meer en dat verziekt zowel de aarde als onze ziel. Het verwijdert ons, weg van de natuur, en maakt ons spiritueel blind. De Italiaanse schilder Leonardo da Vinci  zei: ‘De dieren lijden en hun gejammer vervult de lucht. De bossen vallen ten prooi aan vernietiging. De bergen worden opengescheurd voor de metalen die in hun aderen groeien. En de mens looft en prijst degenen die aan de natuur en aan de mensheid de grootste schade berokkenen.’

We kunnen de lucht met ons gejammer blijven vervullen, maar daar schieten we niets mee op. De politiek de schuld blijven geven en om de vier jaar de discussie voeren over welke partij nou een beter klimaatplan heeft, dat helpt ons ook niet bepaald verder. Ondertussen blijft de opwarming van de aarde doorgaan, met alle gevaarlijke gevolgen van dien. We kunnen boos zijn op kolencentrales en wachten totdat deze gesloten worden, maar dat levert ons weinig op.

Ik geloof in het principe dat een betere wereld bij jezelf begint. Zeker wanneer we dit beginsel als een collectieve plicht gaan beschouwen. Verandering vind je in de kleine verhalen, die maken het verschil. In plaats van geketend te blijven, zouden gelovigen in het algemeen en moslims in het bijzonder het voortouw moeten nemen. Dit helpt ons niet alleen om klimaatverandering tegen te gaan, maar ook om onze plicht als rentmeesters van God op aarde te vervullen.

In de islam is het kweken van een plant, het planten van bomen, een doorlopende liefdadigheid

Toen ik hoorde dat Islamitisch Cultureel Centrum Leidsche Rijn gestopt was met het uitdelen van plastic flesjes tijdens de Ramadan was ik aangenaam verrast. Dit goede voorbeeld verdient navolging. Elk jaar worden er namelijk duizenden flesjes uitgedeeld in vrijwel alle Nederlandse moskeeën. Het besluit van de moskee in Leidsche Rijn klinkt als iets kleins, maar het is een stap, een les en een vorm van bewustwording. Dit is een goed voorbeeld van hoe (wereld)religies een prominentere rol zouden kunnen spelen bij het stimuleren van milieubewustzijn.

Aan de theologie ligt het in ieder geval niet. Er zijn meer dan zesduizend verzen in de Heilige Koran, en vijfhonderd daarvan gaan enkel over de natuur. God roept mensen herhaaldelijk op om na te denken over zijn schepselen, die elk aspect van de natuur omvatten: bomen, bergen, zeeën, dieren, vogels, sterren, de zon en de maan. De islamitische jurisprudentie bevat voorschriften over het behoud van zeldzame waterbronnen en plantensoorten. Er zijn zelf wetten voor het aanleggen van weiden, wetlands, dijken en de bescherming van dieren in het wild, opdat zij niet uitsterven.

In de islam is het kweken van een plant, het planten van bomen, een doorlopende liefdadigheid. Tevens is het een wenselijke daad, waarbij de persoon wordt beloond zolang schepselen in al hun vormen er baat bij hebben. De profeet verbood ook het snijden van cederbomen in de woestijn, waar schaduw en onderdak voor dieren wordt geboden. Er zijn talloze profetische woorden die het behoud van natuurlijke hulpbronnen aanmoedigen. De profeet zei in een prachtige overlevering: ‘Als het uur (het einde der tijden) is aangebroken, terwijl je een handpalm in je handen hebt en het is mogelijk om het te planten, dan zou je het moeten planten.’

Met andere woorden: het is absurd als we onze verantwoordelijkheid en ons rentemeesterschap niet serieus nemen en de wereld voor onze kinderen verzieken. Wat zouden we op de dag des oordeels tegen God zeggen, als hij ons zou vragen wat wij met de aarde hebben gedaan die aan ons is toevertrouwd?

Moge de Almachtige over onze prachtige aarde, in al haar verschijningsvormen, waken en ons in staat stellen om haar te beschermen en te bewaren.