‘Eén van de dingen waar ik heel erg trots op ben is dat je hier op school je mening kunt geven, dat je gehoord wordt, daar wordt soms wat mee gedaan en soms zeggen we ‘we hebben je mening gehoord, maar we denken er zelf anders over’. Maar je mag het wel zeggen.’

Onze directeur introduceerde de spreker van vandaag. In het kader van de vrijheidscolleges die van 27 maart tot en met 5 mei worden gehouden, was er op onze school een Nederlandse rapper uitgenodigd die zou gaan praten over vrijheid. Hij had er zin in en de verwachtingen waren hoog gespannen. En ‘aan het eind van het verhaal mag je alles vragen wat je wilt, alles zeggen wat je wilt, graag zelfs’. Aldus de rapper. Dat was nog eens vrijheid van meningsuiting.

Het thema voelde voor mij extra actueel vanwege een gebeurtenis een week geleden. Op een avond verscheen plotseling in de groepsapp een video – geplaatst door Najib. Ik klikte op play en ik zag een rapper die in hoog tempo opsomde wat er allemaal niet deugt aan Nederland. ‘Het land van de duivel. Het land van pedofielen, travestieten en lesbiennes, waar Dennis kan trouwen met Dennis. We worden vergiftigd met aspartaam. Het land waar alles gezegd mag worden en waar alles gebeurt wat God verboden heeft.’

Naar mijn idee had de rapper een vertekend beeld van Nederland en verder was ik het niet met hem eens. Zo te horen had hij ook niet veel op met vrijheid. Het lied ademde haat en agressie.

Toen ik met Najib in gesprek ging over de rapvideo, stuitte ik op een muur van samenzweringstheorieën. Volgens Najib is er sprake van een complot tegen moslims. Zijn wantrouwen wat betreft de media is groot. De mainstream media zitten volgens Najib allemaal in een complot, zoals bijvoorbeeld bij de beeldvorming rond IS, ‘want moslims zouden nooit tegen moslims vechten’. Bij een toets niet veel later (‘juf, dit is gymnasium’, aldus Najib) waar ik caramels uitdeelde voor een beetje extra energie, fluisterde ik hem in dat er vast aspartaam in zat. Hij grijnsde, zag er de humor wel van in.. aspartaam? Boeien.

Dat was vorige week. Nu zaten we hier in een lokaal voor de vrijheidslezing. De rapper vertelde zijn persoonlijke verhaal – en ging in op de vraag wat vrijheid eigenlijk was. Was het zekerheid? Kan vrijheid bestaan als er ongelijkheid is? Is vrijheid een situatie waarin iedereen onvoorwaardelijk voor elkaar zorgt? Het ging over vrijheid van geest, creativiteit, altijd vragen blijven stellen en ‘gekke monnie met iets leips maken’. Het theoretisch gehalte was hoog en ik zag dat de aandacht langzaam wegglipte. Het was wat abstract voor mijn leerlingen. Niks mis met vragen, maar wat mijn leerlingen ook heel erg op prijs stellen zijn antwoorden. ‘Wat betekent vrijheid voor jullie?’, vroeg de rapper aan het eind van zijn lezing.

Najib stond op. De opwinding stond op zijn rode wangen te lezen. ‘Ja, we mogen dan wel alles zeggen wat we willen, maar als ik dan zeg wat ik vind dan wordt meteen gezegd dat ik radicaal ben.’ Maar het is toch ZIJN vrijheid van meningsuiting als hij zegt wat hij vindt?

Het is ook verwarrend. Het lijkt soms of de ene vrijheid van meningsuiting wél mag en de andere niet, de ene mening geaccepteerd is en de andere niet, zo voelde hij zich over het filmpje dat hij geplaatst had. Maar dat is de crux bij die vrijheid van meningsuiting-discussie. Het gaat niet alleen om jouw vrijheid, maar ook om die van de ander. Het moet niet zo zijn dat je met jouw vrijheid die van anderen beperkt, dat mensen niet meer met elkaar mogen trouwen omdat jij dat nou eenmaal vindt. Maar mag je daar dan wel een mening over hebben en daar een liedje over maken? Vragen, vragen, ik heb de boodschap van de vrijheidslezing al helemaal geïnternaliseerd, lijkt wel.

Halverwege de video van de ‘haatrap’ in onze groepsapp liet de rapper overigens iets over zijn motieven doorschemeren. ‘Je kan blijven likken broer maar ze moeten je niet.’ Zijn rap is de klaagzang van een afgewezene die alles van degene die hem afgewezen heeft af wil breken. Het is wraak waarbij de vrijheid het moet ontgelden. De vrijheid van de ander, wel te verstaan. Niet die van hemzelf.

De namen in deze column zijn gefingeerd.