In stadslandbouwkas de Oude Beer ruikt het rond vijf uur ‘s middags al naar kruiden en specerijen, vermengd met de geur van aarde en planten. De landbouwkas aan de rand van Dordrecht is een verzamelplaats voor allerlei projecten om de lokale voedselvoorziening te verbeteren, zonder gebruik van gif of kunstmest. Het is ook de plek waar de afgelopen tijd buitenlandse groenten en kruiden geplant, verzorgd en geoogst zijn door een groep studenten en mensen die nog niet zo lang in Nederland zijn. Afgelopen vrijdagavond zorgden ze voor eten, bij de opening van de expositie over dit project met de naam ‘Wortel Schieten’.

Nieuwe Nederlanders en studenten uit Dordrecht werden met Wortel Schieten aan elkaar gekoppeld om elkaars cultuur, eetgewoonten en leven te leren kennen. Het is precies het doel van Het Eetschap, de stichting achter het project in de kas: mensen met elkaar verbinden door middel van eten.

‘Iedereen kan meedoen. Op deze manier vindt iedereen aansluiting bij de samenleving’, vertelt Dalila Sayd, directeur en oprichter van Het Eetschap. ‘Samen kunnen de nieuwe Nederlanders en de studenten leren van elkaar.’

Normaal kunnen omwonenden in deze tijd van het jaar vooral paprika’s, pepers en pompoenen kopen in de kas de Oude Beer. Nu staan er ook groenten zoals kousenband, okra en molokhiablad – ofwel mallow. De nieuwe Nederlanders deelden hun recepten bij de opening van de expositie, zodat ook het witte publiek leert hoe je een stoof maakt van bladeren die eruitzien als thee. Met de juiste bereidingswijze krijgen deze dan een heerlijke hartige smaak.

De deelnemers van Wortel Schieten zijn divers. De leeftijden liggen tussen de 20 en 67 jaar en samen met de studenten vertegenwoordigen zij elf eetculturen. Acht van de twaalf biculturele Nederlanders zijn gefotografeerd. Hun portretten hangen nu groot tussen het groen in de kas. Daar lees je bijvoorbeeld het verhaal van de Syrische Wael, die zijn voedsel graag deelt en op die manier communiceert met alle mensen om hem heen. Nieuwkomer Genet had haar eigen restaurant in Eritrea en wil koken als haar beroep behouden. Haar recepten maakten indruk. ‘Een van de studenten belde haar later op om nog eens te vragen naar een recept.’

Als directeur en oprichter is Dalila Sayd degene die het project Wortel Schieten bedacht heeft.  Ze zag dat gesprekken en debatten over een duurzaam voedselsysteem vooral geleid worden door theoretisch opgeleide witte Nederlanders. Dat is jammer, vond ze, want iedereen heeft kennis over eten. Het Eetschap wil er daarom voor zorgen dat iedereen kan bijdragen aan de voedseltransitie.

Sayd wil iedereen bij de samenleving betrekken. Het past haar goed, zegt Eetschap-voorzitter van Veerle Slegers. ‘Haar ervaring als chefkok en haar persoonlijke ervaring als kind in een arm migrantengezin zorgen ervoor dat ze kansen ziet voor mensen  die deze kansen niet altijd krijgen.’ Ook in andere projecten betrekt Sayd alle hoeken van de samenleving, ziet Slegers.

‘Een van de deelnemers is haar eigen bedrijf gestart met het Turkse ‘cigkofte-broodje’, een afgeleide van het Brabantse worstenbroodje’

Wortel Schieten zorgde wel voor uitdagingen. Zo zag Sayd hoe het lastig was voor de jonge mbo-studenten die meededen om contact te leggen met de nieuwe Nederlanders – iets wat beter ging bij de vorige edities van Wortel Schieten, toen hbo-studenten zich vrijwillig konden aanmelden. ‘Ook was het nu een verplicht onderdeel van het curriculum van de koksstudenten en mbo-studenten Food and Facility. De nieuwe Nederlanders kozen er zelf voor om mee te doen, met als reden dat ze in contact wilden komen met anderen. Dat was voor de studenten net anders.’

De eerste twee edities waren in Den Bosch. Daar ontwikkelden de studenten samen met de nieuwe Nederlanders nieuwe plantaardige producten. ‘Zeker in Eritrea is het heel normaal om twee keer per week plantaardig te eten vanwege religieuze redenen’, vertelt Sayd. Tijdens het vasten eten de orthodox christelijke gemeenschap in Eritrea geen vlees, melk of eieren.‘Dat kunnen we in Nederland ook wel gebruiken. Geïnspireerd door de keukens van de deelnemers werden nieuwe eetgewoontes ontwikkeld.’ Daar rolde uiteindelijk zelfs een nieuw bedrijf uit: een van de deelnemers is haar eigen bedrijf gestart met het Turkse ‘cigkofte-broodje’, een afgeleide van het Brabantse worstenbroodje. En dat wordt nu gewoon verkocht bij verschillende cateraars.’

Dat wil Sayd vaker zien. Als het aan haar ligt, belanden ontworpen producten uiteindelijk ook in de supermarkt. Verder hoopt ze dat Wortel Schieten nog veel groter wordt. ‘Ik wil dat het onderdeel wordt van het Nederlandse inburgeringstraject. Zodat mensen niet alleen de Nederlandse taal leren, maar ook meedoen aan een editie van Wortel Schieten. Op die manier kunnen deelnemers leren over elkaars cultuur, want ‘integratie werkt ook andersom’.

Het Eetschap is nu bezig met de voorbereiding van volgende edities van Wortel Schieten. Deze moeten dan plaatsvinden in acht verschillende gemeenten en het wordt gekoppeld aan wetenschappelijk onderzoek. Een vooronderzoek is al van start gegaan. Dat was bedoeld om uit te zoeken hoe de groep Oost-Europese arbeidsmigranten een betere aansluiting vindt binnen de Nederlandse maatschappij. Ook deze mensen wil Sayd betrekken bij de samenleving. ‘Misschien ontwikkelen we dan een voedsellijn met allerlei gefermenteerde of zoetzure groenten, met de specifieke kennis uit deze cultuur’, aldus de directeur.

Bij de opening van de expositie van afgelopen vrijdag benadrukten verschillende sprekers de mooie kanten van diversiteit in de keuken. De Eindhovense Jonneke de Zeeuw – ze noemt zichzelf ‘Mooncake’, naar het Chinese gebakje waarmee Midherfstfestivals gevierd worden – sprak haar ode uit voor alle eetculturen die Nederland rijk is. Oorlogsfotograaf Massoud Hossaini opende de expositie met foto’s en verhalen in de kas. Zelf vluchtte hij in augustus net op tijd uit Afghanistan. ‘Ook hij heeft zijn wortels achtergelaten’, kondigde fotograaf van het project Kees Dijkman hem aan. Hossaini vertelde hoe tussen de groenten in de kas nu de verhalen van de deelnemers te bekijken en te lezen zijn.

De nieuwe Nederlanders die kookten voor het publiek zijn enthousiast over het project. Het zorgde ervoor dat ze in contact kwamen met elkaar, aldus nieuwkomer Genet. Nieuwkomer Fatima vond het een ‘geweldige’ ervaring. Ze zullen het gezelschap van elkaar missen.

Het groepje stond in de schijnwerpers afgelopen vrijdagavond. Bezoekers kwamen verschillende keren naar hen toe om ze te bedanken voor het eten. Met verschillende nieuwe gerechten en een volle buik ging het publiek uiteindelijk weer naar huis. Toen was de zon al helemaal onder, en scheen er alleen nog uit een peertje licht in de kas.

De expositie is tot en met zondag te bezoeken. In december en januari worden de foto’s en verhalen tentoongesteld in het stadskantoor van Dordrecht.