Hoe radicaliseert iemand tot de extreemrechtse, wit-nationalistische alt-right? Braziliaanse wetenschappers werpen een nieuw licht hierop. Volgens hen spelen YouTube en de ‘gematigdere’ alt-light en het ‘intellectual dark web’, met bekende namen als Jordan Peterson en Ben Shapiro, een voorname rol in het radicaliseringsproces.
Met het ‘intellectual dark web’ duiden de onderzoekers een groep Angelsaksische denkers aan die zichzelf niet als conservatief presenteren maar er wel uitgesproken rechtse opvattingen op nahouden. Ze zijn veel op YouTube te vinden, zoals de Amerikaanse podcast-presentator Ben Shapiro, die zich afzet tegen ‘linkse politieke correctheid’ en de Canadese publieke intellectueel Jordan Peterson, bekend van zijn strijd tegen ‘cultuurmarxisme’ en de concepten van ‘white privilege’ en ‘genderneutraliteit’.
Ook identificeerden de onderzoekers een radicalere rechtse stroming, die desalniettemin ‘gematigder’ is dan de alt-right: de ‘alt-light’. Dit zijn YouTubers die zichzelf niet expliciet aanduiden als ‘white supremacists’, maar die wel degelijk zouden flirten met dergelijk extreemrechts gedachtegoed. Een bekende naam die hier volgens de onderzoekers bij hoort is de Canadees Stefan Molyneux, die gelooft in de ‘white genocide’-complottheorie en witte supremacisten als de rassentheoreticus Jared Taylor in zijn YouTube-show ontving.
Na het analyseren van 79 miljoen reacties op honderdduizenden YouTube-video’s, komen de onderzoekers tot de conclusie dat gebruikers in hun opvattingen radicaliseren ‘vanuit de alt light en het intellectual dark web naar de alt-right’. Aldus wijzen ze erop dat relatief minder rechtse types als Jordan Peterson en Stefan Molyneux kunnen dienen als ‘gateway drug’ richting de alt-light en zelfs richting YouTubers met expliciet extreemrechts, wit-nationalistisch gedachtegoed, dat de onderzoekers onder ‘alt-right’ scharen.
Zij noemen als voorbeeld van alt-right de Canadese vlogger Faith Goldy, die zich onder andere zorgen zegt te maken over ‘een toekomst voor witte kinderen’ en plaatsnam in de podcast van de neonazi-site the Daily Stormer. Een ander voorbeeld: James Allsup, een Amerikaanse politiek commentator die lid is van de neonazistische American Identity Movement.
Opvallend is dat de onderzoekers voor het radicaliseringsproces op YouTube een kwalijke rol toewijzen aan de algoritmes van YouTube. Die verwijzen soms automatisch door naar alt-right-video’s en -kanalen en doen dat nog veel vaker richting YouTubers die verbonden zijn aan de alt-light en het intellectual dark web.
Er klinkt al langer kritiek op de algoritmes van YouTube. Zo onthulden de Volkskrant en de Correspondent in februari nog dat de algoritmes van YouTube mensen automatisch naar rechts-radicale video’s leiden – zelfs wanneer je er niet naar op zoek bent.
De techgigant heeft daarom begin juni aangekondigd extreemrechtse video’s te zullen verwijderen. Wie op YouTube ‘discriminatie, segregatie of uitsluiting op basis van ras, geslacht of seksualiteit’ bepleit, die zal worden berispt. Zo heeft het bedrijf eerder deze maand het YouTube-kanaal van alt-right-commentator James Allsup, die 450.000 abonnees had, verwijderd.
