De kritiek op VVD-lijsttrekker Dilan Yesilgöz zwelt aan. Het accepteren van de PVV als mogelijke coalitiepartner wordt gezien als een politieke misrekening, waardoor de populariteit van de partij is gedaald. Nu schept de politica onduidelijkheid over de vraag of de VVD wil regeren met de PVV of wil gedogen. Wat betekent dit voor haar populariteit? 

De toekomst van de VVD zag er voor de verkiezingen nog rooskleurig uit. De VVD leek met een nieuwe vrouwelijke lijstrekker van kleur een goede kans te hebben om weer als grootste partij uit de bus te komen. Maar daar stak de PVV van Geert Wilders op 22 november een stokje voor. In de peilingen boekt de PVV sindsdien meer zetels dan ooit. De VVD schommelt tussen de 18 en 19 zetels, vijf minder dan de partij nu in de Tweede Kamer heeft.

Wat vinden VVD’ers zelf van Dilan Yesilgöz? Blijven ze haar PVV-vriendelijke koers volgen, of gaat deze te ver voor de linksere VVD-kiezers? De Kanttekening sprak drie VVD’ers over hun steun aan de voorvrouw. 

Eerste vrouwelijke premier van kleur?

VVD-lid Obbe van der Meer uit Amsterdam-Noord hoopt dat het alsnog lukt om Yesilgöz premier te maken. Daar kan over onderhandeld worden, meent hij. ‘Zo kan Wilders vicepremier worden en Yesilgöz de premier voor alle Nederlanders.’

Overigens kan de zoektocht naar een nieuwe secretaris-generaal voor de NAVO, een functie waar demissionair premier Mark Rutte op aast, ook tot die uitkomst leiden, denkt hij. Mocht Rutte de nieuwe leider van de NAVO worden, dan zal er een plekje vrijkomen in het Torentje. Yesilgöz zou Rutte kunnen vervangen. Daar moet de ministerraad wel mee instemmen en dat is zeker geen gelopen race voor Yesilgöz, die een centrumrechts kabinet wil met de PVV, BBB en NSC. Zitten de huidige coalitiepartners van het demissionaire kabinet-Rutte – D66, CDA en ChristenUnie – wel op premier Yesilgöz te wachten? 

‘Ze mag ook wel eens fouten maken’

Afgezien van het mogelijke premierschap van Yesilgöz vindt Van der Meer dat iemand die pas is begonnen wel tijd gegund mag worden, zodat ze kan groeien in haar rol als verbindende leider. ‘Daarin mag ze weleens fouten maken. Ze heeft zeker nog veel krediet onder VVD’ers,’ aldus Van der Meer.  


De Rotterdamse VVD’er Ruben Arnhem is het daarmee eens. ‘VVD’ers zijn over het algemeen optimistische mensen’, legt hij uit. ‘Ze zijn partijgetrouw en lopen niet zomaar weg. Er kan onenigheid zijn, maar het besef van de noodzaak om uit de politieke impasse te komen is groot. Er moet zo snel mogelijk een kabinet worden gevormd, zodat het land weer kan worden geleid’, aldus Arnhem.

‘Er worden duidelijke afspraken gemaakt’

Rutte beter

VVD-lid Eddy Habben Jansen uit Utrecht – auteur van het boek De jonge liberalen. Een geschiedenis van de JOVD 1949-1994 – heeft tijdens de verkiezingen op Dilan Yesilgöz gestemd, vertelt hij. Hij is echter kritisch op de koers die de partij onder haar is ingeslagen. ‘Ik denk dat het geen goed idee was om de deur te openen naar de PVV. De lijn Rutte in dezen was beter. Ik denk dat veel VVD’ers kritisch zijn over de strategische keuzes van Yesilgöz’, zegt hij. ‘Het is ook makkelijk om steeds te zeggen dat de kiezer nou eenmaal op de PVV heeft gestemd’, aldus Habben Jansen.

Van der Meer noemt de vraag of de VVD met de PVV moet samenwerken een ‘complexe zaak’. Hij denkt echter niet dat de VVD de ‘extreemrechtse kant’ optrekt door met de PVV in zee te gaan. ‘Er is van tevoren duidelijk gezegd dat we respectvol omgaan met de rechtsstaat. Er worden duidelijke afspraken gemaakt. Dat wordt allemaal nauwlettend gevolgd hoor.’

Wel of niet met de PVV?

Voelen minderheden zoals moslims zich dan niet bedreigd door het islamofobe geluid bij de PVV? Na een korte pauze antwoordt van der Meer: ‘In een eventuele coalitie met de PVV mogen geen uitsluitende afspraken worden gemaakt. Eén zin, waarin staat dat de rechtsstaat niet onderhandelbaar is, zoals VVD-mastodont Johan Remkes bij Buitenhof voorstelde, is volgens mij voldoende.’

Excuses over de racistische ‘minder Marokkanen’ uitlatingen van Wilders hoeven volgens hem niet gemaakt te worden. ‘Die uitspraak van tien jaar geleden is sindsdien juridisch tegen het licht gehouden. Nederland heeft duidelijk laten weten wat het van die verwerpelijke actie vond. Het is nu belangrijk verder te kijken, gezien het enorme werk voor het aankomende kabinet’, aldus Van der Meer.

‘De PVV-soep zal niet zo heet worden gegeten’

Arnhem lijkt minder moeite te hebben met een mogelijke extreemrechtse koers van de VVD met de PVV aan het roer. ‘Het is een beweging die je in heel Europa ziet. Veel Europeanen willen dat gewoon.’ 

Toch denkt hij dat de PVV-soep niet zo heet zal worden gegeten. ‘De PVV is al wat gematigder geworden en ziet ook wel in dat haar wensen onrealistisch zijn. Daarom is het goed dat er partijen zoals de VVD en de BBB in zo’n kabinet zitten. Dan kan er vroegtijdig op de rem getrapt worden, zodat radicale dingen niet gebeuren. Die moeten we niet willen in een land als Nederland.’ 

Op naar extreemrechts?

Zal Yesilgöz op de rem trappen of juist vol gas geven als het gaat om extreemrechtse wensen zoals een asielstop? Arnhem ziet haar als een ‘stabiele factor’, die ‘mondig genoeg’ is.

‘Het is inspelen op wat het volk vraagt’, antwoordt hij. ‘En dat is misschien hard voor sommige mensen, maar zolang besluiten vallen binnen de wetgeving, dan mogen ze genomen worden, ook al zijn ze radicaal.’

Het Utrechtse lid Habben Jansen is absoluut geen voorstander van een coalitie met de PVV. ‘Gezien de verkiezingsresultaten heeft de opening naar de PVV de VVD weinig goeds gebracht. Dus als het aan mij ligt hoeft de VVD niet met de PVV te regeren. Ik ben geen PVV-aanhanger, laat dat duidelijk zijn. Samenwerking met die partij zal de VVD alleen maar meer schade berokkenen.’