15.6 C
Amsterdam

‘Ik voel me bedrogen door Tijs van den Brink’

Gemme Burger
Gemme Burger
Voormalig journalist en redacteur van de Kanttekening.

Lees meer

Tijs van den Brink kreeg na de eerste uitzending van Tijs en de ramadan de volle laag op social media. Moslims spraken hun ongenoegen uit over het beeld van de islam dat Van den Brink de kijker voorspiegelt. De Kanttekening sprak Van den Brink en twee van zijn criticasters.

Tijs van den Brink, presentator bij de Evangelische Omroep (EO), kondigde op 9 mei in het tv-programma De nieuwe maan aan dat hij moslims wilde leren kennen. Dat wilde hij bewerkstelligen door in een tv-programma deel te nemen aan de ramadan.

Nog voordat één minuut was uitgezonden van het driedelige Tijs en de ramadan was het programma onderwerp van controverse. Aan tafel bij De nieuwe maan trok journalist Enis Odaci de vergelijking met bioloog Freek Vonk die op safari gaat. Ook voor de andere journalist aan tafel, Raja Felgata, klonk het alsof Van den Brink op zoek ging naar een vreemd diersoort in het land.

Trokken zij voorbarige conclusies? Niet als we de stormvloed van negatieve reacties moeten geloven die zijn losgebarsten na de eerste uitzending afgelopen maandag. Op Twitter en Facebook spraken veel moslims hun verontwaardiging uit over het geschetste beeld in het programma. Eén van hen is Mostafa Hilali, één van de oprichters van de Facebook-pagina Niet mijn islam. ‘Ik heb met kromme tenen gekeken naar de eerste uitzending. Hij gaat bij religiewetenschapper Anne Dijk langs en zij benoemt gelijk de kern van het probleem. Ze vraagt namelijk ‘wat is je intentie?’ Hij roept dan dat hij moslims wil leren kennen. Prima, maar laat het dan ook een persoonlijke zoektocht zijn, focus je op de ramadan. In plaats daarvan zien we na een paar minuten een ex-moslim, die een schrijnend verhaal vertelt over hoe de gemeenschap hem heeft laten vallen. Dat is een probleem dat aandacht verdient, maar maak daar dan een journalistiek programma van en doe niet alsof je oprecht geïnteresseerd bent in moslims.’

Geconfronteerd met deze kritiek laat Van den Brink weten: ‘Ik wilde graag meedoen aan de ramadan. Als je dat doet kan je het over de mooie kanten van de islam hebben. Maar daarnaast zijn er ook andere relevante vragen die je moet kunnen stellen. Eén van die vragen is of je zomaar kan stoppen met de islam.’

Van den Brink spreekt in de eerste uitzending ook met de uiterst controversiële salafistische preker Fawaz Jneid. Via een livestream laat hij een vrouw die zich zorgen maakt over het geweld dat in naam van de islam wordt gepleegd, vragen stellen aan Jneid. Ook dit fragment maakte veel boosheid los onder moslims. Jacob van der Blom, directeur van de Essalam-moskee in Rotterdam, laat weten: ‘Het is weer het aloude liedje van de EO. Het komt er altijd op neer dat de EO haar verwrongen beeld van de islam graag bevestigd wil zien. Dat zagen we al toen Arie Boomsma met bekeerlingen op een kameel door de woestijn trok en we zien het nu weer.’

Hilali vindt het bezwaarlijk dat alleen Jneid de ruimte krijgt om theologische vragen te beantwoorden. ‘Hij wil theologische vragen stellen over hoe het nou zit in de islam en dan kiest hij heel toevallig een imam die zeer berucht is vanwege zijn ultra-orthodoxe houding en die uit moskeeën geweerd wordt. Dan vraag ik mij af hoe Tijs het zou vinden als ik voor een documentaire Kerst zou gaan vieren bij een christelijke familie en aan hen vraag waarom christenen abortusklinieken aanvallen. En dat ik vervolgens een ex-christen bijvoorbeeld een Jehovah Getuige een afgrijselijk verhaal laat vertellen over hoe hij verbannen is uit zijn gemeenschap. Om vervolgens de meest radicale dominee van een splinterbeweging te raadplegen over het christendom. Ik neem aan dat hij dan ook van mening is dat ik geen zuivere wedstrijd heb gespeeld.’

Van den Brink reageert: ‘Ik bestrijd het beeld dat ik mijn gasten eenzijdig heb gekozen. Ik heb met veel verschillende moslims gesproken. Mijn indruk is echter dat ook liberale moslims erkennen dat de islam wetten voorschrijft die wij niet in de Grondwet zouden opnemen. Concreet gaat dat om vragen als ‘waarom mogen mannen met vier vrouwen trouwen en vrouwen niet met meer mannen?’ en ‘waarom is scheiden voor de man zo veel gemakkelijker dan voor de vrouw?’ Ik ben in alle gesprekken van links tot rechts tegengekomen dat de gelijkheid van christenen, joden en atheïsten ten opzichte van moslims niet gegarandeerd is. Ik heb met een liberale moslima gesproken die vastzat in een islamitisch huwelijk. Daar word je niet vrolijk van.’

Op de vraag of Jneid representatief is voor de islam en of hij aanhang heeft, antwoordt Van den Brink: ‘Ik weet niet of hij veel of weinig steun heeft. Op Facebook heeft hij wel duizenden volgers. Ook is hij is bezig met een nieuwe moskee. Daarnaast is hij één van de weinige imams die zich openlijk salafist noemt, terwijl uit allerlei onderzoeken blijkt dat het salafisme in Nederland toch echt bestaat en volgens mij ook toeneemt. Kennelijk is hij dus relevant.’

In de derde aflevering die op 10 juli wordt uitgezonden spreekt Van den Brink ook met Shabir Burhani, beter bekend als Maiwand al-Afghani, die vanwege zijn uitspraken op social media veroordeeld is voor opruiing, het aanzetten tot haat, discriminatie en het opzettelijk beledigen van homo’s. Op de vraag welke moslims Burhani vertegenwoordigt, antwoordt Van den Brink: ‘Het is voor ons moeilijk om na te gaan wie draagvlak heeft en wie niet. We wilden van hem weten waarom sommige moslims afreisden naar Irak en Syrië. Er zijn niet veel mensen die ons dat kunnen vertellen.’ Hilali reageert: ‘Blijkbaar heeft hij het netwerk om met Jneid in contact te komen, dan moet zijn redactie ook in staat zijn om uit te zoeken welke mensen er in de moslimgemeenschap draagvlak hebben en welke niet.’

Van den Brinks woorden over dat hij verschillende moslims heeft gesproken overtuigen Hilali niet. ‘Als hij dat zegt, dan is dat totale bullshit. Als je spreekt met Jneid dan moet je ook iemand daar tegenover stellen. Bijvoorbeeld iemand als Abdulwahid van Bommel of imam Marzouk Aulad Abdellah. Dat doet hij niet. In plaats daarvan laat hij een ex-moslim een tragisch verhaal vertellen. Tragisch, maar we weten ook dat dit niet voor alle ex-moslims geldt. Er zijn ook ex-moslims die helemaal geen hinder hebben ondervonden van hun gemeenschap. Hij kiest er doelbewust voor om de islam te problematiseren. Dat mag hoor, maar wees daar dan eerlijk over. Van een christen verwacht ik op zijn minst dat hij betracht eerlijk te zijn over zijn intenties. Ik voel me echt bedrogen en voorgelogen door hem.’

Dijk schreef na de uitzending een open brief, die gepubliceerd is op de website nieuwwij.nl. Daarin geeft ze aan dat ze spijt heeft van haar deelname aan het programma. Ze schrijft dat Van den Brink drie uur lang bij haar thuis was en dat daar slechts enkele quotes van zijn uitgezonden. Ze beklaagt zich erover dat Jneid vervolgens ‘wel alle ruimte krijgt voor een onzinnig antwoord’.

Van der Blom zegt daarover niet verbaasd te zijn. ‘Anne had beter moeten weten. Het is naïef om te denken dat je enige invloed kan uitoefenen op het wereldbeeld van Tijs van den Brink.’

De tweede aflevering van Tijs en de ramadan wordt vanavond uitgezonden om 21.25 op NPO 1.

Nu u hier toch bent...

Goede journalistiek kost geld. Leden en donaties maken onze gebalanceerde berichtgeving over biculturaliteit, zingeving en vrijheid mogelijk. Steun ons daarom als u ons werk belangrijk vindt.

Vertel mij meer!
- Advertentie -