Een nieuwe documentaire van The Rights Forum laat zien hoe de Israëllobby in Nederland opereert. De ruim 30 minuten durende film onthult een informeel netwerk van politici dat zich inzet voor een uitgesproken pro-Israëlische agenda.

In de documentaire onderzoek The Rights Forum de invloed van de Israëllobby in Nederland, met name de rol van de Israel Allies Foundation Europe, een netwerkorganisatie die politici uit verschillende landen en partijen verbindt rond een uitgesproken pro-Israël-agenda.

‘Het begon met een eenvoudig onderzoek’, vertelt Simcha de Vries, één van de makers van deze documentaire. Welke Nederlandse politici zijn aangesloten bij de Israel Allies Foundation (IAF) en wat doen ze precies? Voormalig SGP-leider Kees van der Staaij en voormalig ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind hebben de Nederlandse tak van de lobbygroep opgezet in 2013. In de documentaire focust The Rights Forum zich op de Kamerleden van christelijke huize, maar ook politici van BBB (parlementariër Claudia van Zanten), PVV (de Roon) en JA21 (de senatoren Ruben Baumgarten en Annabel Nanninga) zijn bij de groep betrokken.

De Vries: ‘Samen vormen zij een informele vriendengroep in de Staten Generaal. Het is geen formele lobby, maar een informeel netwerk. Maar door te kijken welke politici naar evenementen van IAF zijn geweest kan je wel raden wie er bij horen. Zo is van Zanten van de BBB al 2 keer geweest.’

Hoe ziet dat pro-Israëlische netwerk er precies uit?

‘Inmiddels zijn er volgens het IAF zelf wereldwijd 62 van dit soort ‘caucuses’ (Engels voor politieke vergaderingen, red.) verbonden aan de koepelorganisatie. In de Verenigde Staten is Mike Pence, voormalig vicepresident, een van de oprichters van de Amerikaanse tak. Ook voormalig minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo is erbij betrokken. In Europa coördineert Leo van Doesburg de activiteiten. Hij was hiervoor voorzitter van de European Christian Political Movement, een Europese politieke beweging waar onder andere de SGP en de ChristenUnie bij zijn aangesloten. Het hoofdkwartier van de ECPM, die sinds 2025 de ECPP heet, zat op hetzelfde postadres als de Europese afdeling van IAF. Inmiddels zitten er een paar straten tussen, maar beide organisaties zitten nog steeds vrij dicht op elkaar in Amersfoort. Ook ex-Europarlementariër Bas Belder (SGP) werkt nu voor deze pro-Israëlische lobbyorganisatie.’

En hoe werken deze netwerken?

‘Ze organiseren bijeenkomsten, brengen Knessetleden naar Den Haag, en stemmen hun agenda’s af. Een van die Knessetleden was Sharren Haksel (tegenwoordig onderminister van Buitenlandse Zaken van Israël, red.), die ontvangen werd door parlementariërs van de kleine christelijke partijen, de rechtspopulistische partijen en de VVD. Het CDA liet deze ontmoeting aan zich voorbijgaan, de linkse partijen uiteraard ook.

‘Israëlische gasten worden tijdens hun bezoek aan Nederland vrijwel altijd geïnterviewd door Wierd Duk van De Telegraaf, ook een hartstochtelijke verdediger van de Israëlische regering.

‘Verder heeft de Israel Allies Foundation uiteraard een nauwe band met Christen voor Israël (CVI). Toen Haskel Nederland bezocht, zat ook hun huisjurist Andrew Tucker bij de gesprekken.’

Israëlische gasten worden tijdens hun bezoek aan Nederland vrijwel altijd geïnterviewd door Wierd Duk van De Telegraaf

De kleine christelijke partijen SGP en CU lijken hierin een sleutelrol te spelen. Hoe zie jij hun rol?

‘Ze zijn de lobby. Ze hoeven niet overtuigd te worden, ze trekken zelf aan de kar. Van der Staaij en Voordewind zijn altijd uitgesproken pro-Israël geweest en hebben voor hun lobbywerk ook prijzen gekregen in Israël.

‘Je ziet dat de SGP sinds de oprichting van de Israel Allies Foundation in 2013 veel actiever pro-Israël is geworden. Kees van der Staaij dient veel moties in over Israël, waarbij hij steun kreeg van andere rechtse partijen. CU en SGP waren ook fel tegen de genocidezaak tegen Israël bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. Jack van der Tang, een evangelische voorganger in Den Haag, organiseerde met geestverwanten een internationale conferentie, genaamd The Trial. Op deze conferentie, waar ChristenUnie-Kamerlid Don Ceder een acte de présence gaf, zeiden sprekers dat het Internationaal Gerechtshof moest ‘instorten’ en de vijanden van Israël moesten worden uitgeroeid. Ceder zegt zelf deze denkwijze niet te delen, maar omringt zich wel consequent met dit soort figuren.’

Hoe succesvol is de Israëllobby?

‘Hun grootste successen liggen in het bestrijden van pro-Palestijnse organisaties. Denk aan de motie om Samoudin op de terroristenlijst te zetten. Ook het criminaliseren van de BDS-beweging (Boycott, Divestment, Sanctions, red.) is een typisch voorbeeld.

‘Maar op dit moment maakt Israël het zichzelf moeilijk: de bombardementen op Gaza en de humanitaire crisis daar maken het lastiger om politieke steun te blijven mobiliseren. Je ziet dat de ChristenUnie inmiddels wel iets voorzichtiger is: ze steunen bijvoorbeeld de medische evacuatie van kinderen uit Gaza. Dat is een stap in een andere richting.’

De bombardementen op Gaza en de humanitaire crisis daar maken het lastiger om politieke steun te blijven mobiliseren

Zijn de PVV, JA21 en VVD niet logischer om te targeten, gezien hun zetelaantallen?

‘De lobby verbindt politici over de partijen heen. Je hoeft je niet aan te melden of lid te worden, het is een informele club. VVD-politicus Ruben Brekelmans was bijvoorbeeld aanwezig toen Sharren Haskel in de Kamer was, maar de VVD is verder niet betrokken bij de club.

‘Ook de PVV doet tegenwoordig mee. Voormalig PVV-Kamerlid Wim Kortenoeven klaagde ooit dat de PVV-fractie weliswaar een grote mond had, maar in de praktijk weinig voor Israël betekent. Dat is inmiddels veranderd. Raymond de Rhoon dient veel pro-Israëlische moties in, met succes.’

Wat wil je met je documentaire bereiken?

‘Dat er meer aandacht is vanuit de journalistiek voor de Israel Allies Foundation. Sinds de oprichting van de Europese tak, die dus in Nederland is gehuisvest, hebben ze dus Haskel naar de Kamer gehaald, maar ook was er een exclusief diner met een extremistische hoogleraar Mordechai Kedar en er is een Jeruzalemdag in Den Haag georganiseerd in het teken van een ondeelbaar Jeruzalem.

‘Er was veel aandacht voor de reis van Wilders naar Israel, maar dat Don Ceder inmiddels in zijn korte kamertijd drie keer naar bezet gebied is geweest en extreme figuren zoals kolonistenleider Israel Ganz heeft bezocht bleef tot nu toe onder de radar.’