Daniel Goldhagen: hoeveel mensen zou deze naam nog iets zeggen? In 1996 publiceerde deze jonge historicus een geruchtmakend boek onder de titel Hitlers willing executioners, over de lijdzame manier waarop het Duitse volk zich door de nazi’s had laten gebruiken voor de Shoah. Het kwam er bijna op neer dat dat genetisch was bepaald, het antisemitisme de Duitsers aangeboren was en ingebakken in hun cultuur.

Waarom waren de Duitsers niet massaal tegen Hitler in opstand gekomen? Waarom hadden ze de afbraak van de democratie en rechtstaat geaccepteerd, meegewerkt aan de vestiging van een dictatuur?

Wel: het antwoord kan hij in zijn eigen land vinden, nu dat onder Trump in een ijltempo in een autocratie verandert. Hoeveel Amerikanen werken gewillig daaraan mee? Hoeveel agenten of soldaten hebben, omgekeerd, geweigerd aan Trumps illegale deportatiebeleid of diens militaire invasie van door Democraten geregeerde steden mee te werken?

En waar blijft Goldhagen zelf? Hij is pas 66 jaar, dus nog vitaal genoeg om de barricades op te gaan. Ik heb echtere nergens gelezen dat hij zich actief in de strijd heeft gemengd, terwijl zijn beschuldigende boek van toen daartoe wel zou verplichten. Maar misschien is hij hard bezig aan een volgend epos onder de titel Trumps willing executioners.

De bevolking van de zelfbenoemde mondiale kampioen van de vrijheid lijkt namelijk niet bereid of in staat om de eigen vrijheid te verdedigen. Velen buigen bij voorbaat mee, om maar geen gedoe te hebben – van advocaten tot mediamagnaten tot universiteiten. En iedereen die meebuigt maakt het daarbij voor de volgende persoon of partij die in Trumps vizier komt, moeilijker om níet mee te buigen.

Dat meebuigen gaat vaak gepaard met vleierij; NAVO-baasje Rutte is niet de enige die onderdanigheid tot levenskunst verheven heeft. Een vleierij die niet alleen Trumps feitelijke machtspositie, maar – door zijn ego nog verder op te blazen – ook zijn dictatoriale neigingen versterkt.

Opmerkelijk is een van de leuzen van de demonstranten die recent wèl de straat opgingen: No Kings. Menig Nederlander, die de monarchie met de ongevaarlijke kneuterigheid van koekhappende Oranjeprinsen en dito geklungel in coronatijd associeert, zal daarvan vast opgekeken hebben.

En inderdaad heeft Trump veel weg van de Franse koning Lodewijk XIV

Maar voor de Amerikanen, ooit in opstand gekomen tegen de Britten, staat het begrip ‘koning’ voor de willekeur van een absolute heerser – dat wat een koning in een ver verleden immers was.

En inderdaad: met zijn neiging zijn persoon aan zijn land gelijk te stellen, heeft Trump veel weg van de Franse koning Lodewijk XIV: L’etat c’est moi. In zijn onevenwichtige grilligheid herinnert hij daarbij aan tyrannieke Romeinse keizers als Nero of Caligula. Die laatste wilde ooit zijn hond tot consul benoemen. De figuren die Trump voor cruciale posten aanwijst, met hondentrouw als hoofdcriterium, hebben van hún resort soms amper meer verstand. En dat raakt de buitenwereld hard.

Neem Trumps Oekraïnegezant Steve Wittkoff, een onroerendgoedbaas die zich op de meest infantiele wijze liet inpakken door Poetin – net als Trump zelf. Behalve door zijn bewondering voor volbloed-dictatoren, wordt Trumps buitenlandse wiebelkoers bepaald door zijn grenzeloze egocentrisme en zijn zakelijke belangen. Het maakt Trump tot de grootste bedreiging van de mondiale stabiliteit op dit moment.

Sinds hij, jaloers op Obama, zijn zinnen op de Nobelprijs heeft gezet, poseert Trump als vredestichtende dealmaker. Het verklaart de plotselinge zoveelste koerswending na een telefoontje van Poetin, op verraad van Kyiv neerkomt: een al in hoofdlijnen bedisselde soort dictaatvrede, die Poetins agressie beloont en Europa’s grenzen bedreigt.

Dat Rutte intussen desondanks ’totally agrees with president Trump’ verbaast uiteraard niet. Als premier durfde hij al niet de nationale vuurwerklobby te trotseren, dus verwacht van hem geen tegenspraak.

Even wankel is uiteraard de afgekondigde ‘eeuwige vrede’ in het Midden-Oosten. Op grond van zijn zakelijke belangen in de Arabische wereld dwong Trump Netanyahu na die aanval op Qatar akkoord te gaan met een wapenstilstand. Maar net als begin dit jaar zoekt Israël steeds naar redenen om niet aan de voorwaarden daarvan te voldoen. Dat de Knesset nu de Westoever wil annexeren, zegt over de intenties genoeg.

Duurzame vrede zal alleen mogelijk zijn als aan de Palestijnen recht wordt gedaan. Hun belangen worden vrijwel genegeerd. Dat maakt deze ‘vrede’ even wankel als die op basis van dat onderonsje met Moskou.