Naar alle waarschijnlijkheid zal de zittende president Recep Tayyip Erdogan op 28 mei, in de tweede ronde van de Turkse presidentsverkiezingen, als winnaar uit de bus komen. Kemal Kilicdaroglu kan alleen winnen als hij de uit elkaar vallende oppositie, verenigd in de Tafel van Zes, en de Koerden kan vasthouden. Maar bovendien moet hij de achterban van de derde presidentskandidaat Sinan Ogan aanspreken, een extreemrechtse politicus en voormalige Grijze Wolf. Een onmogelijk spagaat in een hopeloos verdeeld land.
Kilicdaroglu lijkt de wanhoop nabij. Een paar dagen na de teleurstellende resultaten in de eerste ronde zien we hem in een twittervideo vol op het racistische orgel gaan tegen vluchtelingen, met op de achtergrond een schilderij van Kemal Atatürk aan de muur. Ironisch, want Atatürk zelf was een vluchteling uit het Griekse Thessaloniki. Daarnaast gaf de vader der Turken het bevel de alevitische Koerden in de Oost-Turkse provincie Dersim af te slachten. En wie komt er uit Dersim? De alevitische Kilicdaroglu.
‘Wij hebben dit land niet op straat gevonden’, zegt Kilicdaroglu. ‘Wij gaan dit land niet achterlaten aan de mentaliteit die ons tien miljoen vluchtelingen heeft opgeleverd. De grens is onze eer. Elke dag mengt zich een stroom vluchtelingen in onze aderen, we zullen ons land niet nalaten aan perverselingen die deze mensen als stemvee zien en toekijken.’
Ik moet denken aan een collega die zei dat je in Turkije alleen verkiezingen kan winnen als je racistisch bent. Nu is het niet onbekend dat de seculiere Kilicdaroglu en met name de extreemrechtse IYI Parti van de oppositie xenofobe, anti-vluchtelingen uitspraken hebben gedaan. Dus wat Kilicdaroglu nu roept komt niet geheel uit de lucht vallen.
Het probleem voor Kilicdaroglu is dat Turkije al wordt geregeerd door een racistische president, met de Grijze Wolven aan zijn zijde. Waarom zouden kiezers voor de kopie gaan, in plaats van het origineel?
Kilicdaroglu, ik spreek je aan als een man op wie ik heb gestemd, vanwege de toenadering die je zocht met Koerden en soennitische stemmers, die door de seculiere oprichters van het land, jouw partij dus, jarenlang zijn onderdrukt. Je hebt gebroken met die anti-Koerdische en islamofobe houding van je voorgangers. Maar wat voor nut heeft dat als je het inwisselt voor racisme tegen de meest kwetsbare bevolkingsgroepen in Turkije: de Syrische en Afghaanse vluchtelingen. Zo vervang je de ene zondebok met andere zondebokken. Is dit de ‘verandering’ die je wil brengen? Waarom vallen zij uit je Turkse hart, het symbool van de oppositie dat iedereen zou omarmen.
Over twee dagen mag ik in Nederland weer stemmen. Van 20 tot en met 24 mei om precies te zijn. Nu zal ik alleen jouw hoofd en dat van Erdogan zien. Maar waarom zou ik moeite doen als jullie allebei eigenlijk voor hetzelfde staan?
Kilicdaroglu heeft aangetoond gevoelig te zijn voor kritiek – wat je van Erdogan totaal niet kunt zeggen
Erdogan versla je niet met racisme. Met alle middelen van de staat achter zich is hij de sultan van het Turks-racistische spel. Erdogan kun je alleen maar verslaan met een principieel antiracistische en antifascistische houding. Liefde voor alle mensen op aarde zal je wellicht geen winst bezorgen bij deze corrupte en onvrije verkiezingen. Maar maakt dat wat uit, als je de harten van al je medemensen hebt gewonnen?
Je zal dan in het kille, en racistische klimaat van de Turkse politiek hoogstwaarschijnlijk afgezet worden als leider van de verenigde oppositie. Maar wat heb je aan dat leiderschap, als je, zoals nu het geval is, alle waardigheid al hebt verloren?
Verwacht ik te veel van je? Of mag ik wel wat meer principes verwachten van iemand die de ‘Turkse Gandhi’ wordt genoemd? Waarom zou ik op jou stemmen, als jullie toch allemaal één pot nat zijn?
Nou, omdat je de laatste maanden toch hebt aangetoond dat je gevoelig bent voor kritiek – wat je van Erdogan totaal niet kunt zeggen. En dat je ondanks alles toch die oppositiepartijen bij elkaar hebt weten te houden. Je zei dat je Selahattin Demirtas en Osman Kavala zal vrijlaten. Dat is niet niks in een land, dat bijna alles wat met Koerden te maken heeft bestempelt als ‘terreur’. Je staat voor een onmogelijke taak, waarbij je en afhankelijk bent van de Koerdische stem en van extreemrechtse Turken. De macht is nu in handen van Erdogan, dat alleen af te breken is met tegenmacht die democratischer lijkt in jouw handen. Daarom zal ik je nogmaals het voordeel van de twijfel geven.
Dan nog een paar laatste woorden aan iedereen die ik in Amsterdam zal zien om te stemmen voor de tweede ronde. We gaan daarheen om aan onze democratische verplichting te voldoen. Het is de tweede ronde van de presidentsverkiezingen, niet een bokswedstrijd. Hou het beschaafd en veilig voor iedereen.
