De bekende journalist Tim Hofman van BOOS gaat zogenoemde ‘migratiefabels’ te lijf in korte, gelikte video’s waarin op heldere wijze – met infographics – uitspraken van politici op de snijplank worden gelegd. Dat wil Hofman doen om ‘de grootste debatvervuilende leugens over migratie te ontkrachten’, zegt hij op LinkedIn.
‘Want op onwaarheden gebaseerde zondebokpolitiek kent een prijs, en misschien helpt het als we in ieder geval een deel van de mensen kunnen bereiken met wat wél waar is’, vult hij aan.
Bij het bericht heeft hij ook meteen de eerste video van de zesdelige reeks geplaatst (ruim 600 keer gedeeld op LinkedIn en 13.000 keer op Instagram). Daarin wordt de uitspraak ‘Door statushouders kan jij geen woning krijgen’ van PVV-leider Geert Wilders – maar ook breder in het politieke spectrum te horen – onder de loep genomen.
De langdurige woningcrisis onder Nederlanders wordt zo direct gekoppeld aan de komst van vluchtelingen, terwijl dat helemaal niet klopt. In de video komt Hofman met uitspraken en cijfers van experts over statushouders en de volkshuisvesting die dit beeld ontkrachten.
‘Het CBS stelde dat in 2022 gemiddeld 7 procent van alle vrijgekomen sociale huurwoningen naar statushouders ging. Dat is dus maar een klein deel’, zegt hij, en hij citeert daarbij onder anderen directeur Erik Gerritsen van Ymere, de grootste woningcorporatie van Nederland.
‘Door statushouders hun voorrang af te nemen, los je de wooncrisis niet op. Deze maatregel zou naar schatting één maand wachttijd schelen. Een maand op een wachtlijst van wel tien jaar.’
Volgens Hofman is het daarom misleidend om de focus bij de woningcrisis op statushouders te leggen.
‘Het echte probleem is het schreeuwende tekort aan woningen’, zegt hij, waarna hij met nog meer cijfers over de oorzaken van de woningcrisis komt. Hij citeert daarbij hoogleraar woningmarkt Peter Boelhouwer:
‘Een van de oorzaken is dat er veel te weinig woningen zijn bijgebouwd door niet-toereikend beleid. In 2008 bouwden we nog ruim 90.000 woningen. In 2014 halveerde dat tot 45.000. De oorzaak hiervan is gewoon slecht beleid. Woningcorporaties zijn door politici in Den Haag financieel uitgekleed, waardoor ze veel minder sociale huurwoningen konden bouwen: van 34.000 woningen in 2010 naar 14.000 woningen in 2018.’
Mohammed Mohandis, nummer 13 op de GroenLinks-PvdA-lijst omschrijft zichzelf als een ‘Goudse kaaskop’ en haalde onlangs zijn zwemdiploma. ‘We moeten weer investeren in publieke voorzieningen, zoals het zwembad, het sportveld, de bibliotheek.’
Hij staat op plek dertien van de gezamenlijke GroenLinks-PvdA-fractie. Mohammed Mohandis (1985), ‘Momo’ voor vrienden, begon zijn politieke carrière op zijn zeventiende bij de Jonge Socialisten. ‘Ik ben geboren en getogen in Gouda. Met mijn vrienden hing ik vaak rond op straat. We vonden dat de gemeente wat meer voor de jongeren kon doen, onder andere zorgen voor betere speelvoorzieningen. Via het buurthuis kwam ik op mijn zeventiende in contact met jongerenwerkers, een raadslid en de wethouder. En de rest is geschiedenis.’
Mohandis had het gevoel dat de gemeenteraad geen goede afspiegeling was van de bevolking. ‘Raadsleden waren hoogopgeleide witte mannen, ook veel import, geen mensen die in Gouda zelf geboren waren. Op mijn negentiende werd ik raadslid, namens de PvdA. Ik was het eerste Marokkaans-Nederlandse raadslid in de gemeente. Een VVD-raadslid maakte tijdens mijn maidenspeech een ‘grapje’, hoe ik redeneerde vanuit mijn allochtone achtergrond. Ik diende haar meteen van repliek, dat ik was geboren in Gouda en zij niet. Wie is nou de echte allochtoon?’
Hij beschrijft zichzelf als een ‘Goudse kaaskop’. ‘Mijn vader heeft 48 jaar in de melkfabriek gewerkt in Gouda en kazen gemaakt. Enkele jaren terug ben ik, samen met ChristenUnie-leider Mirjam Bikker die ook uit Gouda komt, erewaagmeester geworden. We zijn ambassadeur van de stad en hebben vanuit die hoedanigheid een toezichthoudende rol op de kaasmarkt en mogen kaas proeven.’
Hoe bezie en beleef je het fusie-avontuur tussen GroenLinks en PvdA?
‘Het fusieproces was al langer aan de gang. Toen ik in 2022 weer terugkwam in de Tweede Kamer speelde de samenwerking met GroenLinks heel erg. Met een deel van GroenLinks was ik al bekend. Met Jesse Klaver, maar ook met Lisa Westerveld die ik kende via de Algemene Onderwijsbond. Ik heb een goede klik met beiden.
In 2022 had de PvdA-fractie 9 zetels, GroenLinks 8. Er was veel overlap, qua standpunten, maar er waren wel verschillen in partijcultuur. De PvdA is bestuurlijker van aard, ik ook. We zoeken het compromis op. GroenLinks is beter in het presenteren van eigen voorstellen. We moeten het beste van beide werelden combineren. Maar het belangrijkste is dat we nu, tweeënhalf jaar later, weer helemaal terug zijn als GroenLinks-PvdA. Dat lieten de afgelopen congressen ook zien.
‘Veel indruk op mij maakten de jongeren van de jonge Socialisten en Dwars (de jongerenorganisatie van respectievelijk de PvdA en GroenLinks, red.). Zij zijn veel uitgesprokener over wat linkse politiek vandaag moet doen. Deze onderstroom zorgde ervoor dat meer dan 80 procent stemde voor de motie, dat GroenLinks en PvdA één lijst moesten vormen. Er is onder jongeren een sterke behoefte om te komen tot een sociaaldemocratische, progressieve en solidaire agenda. Ik had niet verwacht dat 80 procent voor een gezamenlijke lijst zou stemmen. Deze stemuitslag deed de oude belangen in beide partijen schudden. Mensen zagen het belang hiervan in: dit is iets groters. Je moet over je eigen schaduw heenstappen.
‘GroenLinks-PvdA is met meer dan 120.000 leden de grootste ledenpartij van Nederland’
‘Het is niet de eerste samensmelting. PvdA en GroenLinks zijn ook fusiepartijen. Ik kom uit de tijd dat de PvdA in de opiniepeilingen de grootste was, onder Wouter Bos. Maar de tijden zijn veranderd. We moeten niet nostalgisch kijken naar het verleden, maar naar de toekomst kijken. Dat doen jongeren ook. Zij willen een goede baan, een groene omgeving, een toekomst voor hun kinderen.’
Is het niet onvermijdelijk dat conservatieve PvdA’ers en al te activistische GroenLinksers misschien afhaken?
‘Als twee stromen elkaar vinden dan moet je je opnieuw verhouden tot elkaar en je standpunten opnieuw overwegen. In dat proces is het onvermijdelijk dat sommige partijleden denken: wil ik wel bij deze club blijven? Maar het resultaat mag er wezen. GroenLinks-PvdA is met meer dan 120.000 leden de grootste ledenpartij van Nederland. We hebben een sterke basis. Ik begrijp dat sommige leden zich misschien afvragen of hun mening er wel toe doet. Maar we voeren ook scherpe interne discussies. Ik vind dat kritische geluiden de ruimte moeten krijgen voor hun mening. Maar na een scherp debat moeten we wel staan voor dezelfde uitgangspunten.
‘Kijk, er zijn ook kaders. We spreken tegen dat kritiek op Israël automatisch antisemitisme is. Voor GroenLinks-PvdA is de tweestatenoplossing niet onderhandelbaar. Dat is al twintig jaar ons standpunt. Als je niet gelooft in het bestaansrecht van Palestina én in het bestaansrecht van Israël, dan moet je bij een andere partij zijn.’
Wat is er de afgelopen twee jaar door GroenLinks-PvdA bereikt, en wat niet?
‘Het was een korte periode. Een belangrijk wapenfeit is dat we bij elk debat met tegenvoorstellen kwamen. Soms kregen we hier steun voor, soms niet. Het kabinet-Schoof is echt een rommelkabinet geweest. Het was voor slechts 11 maanden missionair. In deze context is het voor de oppositie heel moeilijk om voor verandering te zorgen. Het kabinet zorgde voor veel stilstand. Maar toch hebben we geprobeerd om in deze omstandigheden dingen voor elkaar te krijgen.
Mohammed Mohandis geeft zwemles
‘Het kabinet-Schoof was het meest amateuristische kabinet ooit. Er was weinig chemie tussen de coalitiepartners. En de PVV wilde ons land niet verder brengen, maar dacht alleen aan haarzelf. De partij heeft het kabinet uiteindelijk ook opgeblazen.
Toch hebben wij, als ik het op mijn eigen beleidsterreinen betrek, het een en ander bereikt. Zo is de bibliotheek wettelijk verankerd en is ook de ‘bieb op school’ teruggekeerd. Verder is door mij en de SP een Kamermeerderheid gesmeed, die vindt dat het A-diploma een basisvoorziening moet worden. En heb ik het voor elkaar gekregen dat de NTR niet alleen in het publiek bestel blijft, maar ook dat het programma-aanbod overeind blijft.’
Jij hebt je zwemdiploma toch onlangs pas gehaald?
‘In 2024 inderdaad. En jij feliciteerde toen de verkeerde Mohammed van de PvdA, Mohammed Chahim van het Europees Parlement. Haha.’
Dat was een beetje gênant.
‘Veel kinderen halen nu hun zwemdiploma niet meer, mede vanwege het afschaffen van schoolzwemmen. Dat is een probleem in een waterrijk land als Nederland.’
Nog even over Israël en Palestina: was oppositievoeren de afgelopen twee jaar niet heel moeilijk, omdat het kabinet ondanks de bewezen genocide in Gaza geen sancties tegen Israël wilde?
‘Dit kabinet is blind voor de genocide in Gaza, blind voor de mensenrechten en het internationaal recht. Maar dat niet alleen. Ze zijn ook blind voor argumenten. Toen de PvdA vroeger in het kabinet zat kon de oppositie ons overtuigen met argumenten, als ze goede argumenten hadden. Het debat werd ook inhoudelijk gevoerd. Dat is nu heel moeilijk.’
‘Het kabinet-Schoof is echt een rommelkabinet geweest’
‘Ik merkte dit zelf, toen ik debatteerde over de medische evacuatie van Palestijnse kinderen naar Nederlandse ziekenhuizen. Het kabinet wilde dit niet doen en een minieme Kamermeerderheid ook niet. Het kabinet kijkt weg en lapt het internationaal recht aan zijn laars. Ik vind dat best beangstigend. De democratische spelregels die we vroeger hadden lijken totaal weggeslagen, dankzij de PVV en VVD-leider Dilan Yesilgöz. Zij malen niet om argumenten en lijken niets te geven om barmhartigheid. Ik vind dat niet alleen, maar met mij meer dan 100.000 Nederlanders die de petitie van GroenLinks-PvdA ondertekenden om zieke Gazaanse kinderen in Nederland te behandelen.’
Hoe kijk je eigen aan tegen de extreemrechtse rellen in Den Haag op 20 september? En tegen de motie van Forum voor Democratie om Antifa te verbieden, een motie die ook steun kreeg van de VVD?
‘Het laat een sterke erosie van normen en waarden zien. Ik maak mij hier ernstige zorgen over. Toen ik PvdA-raadslid was in Gouda zagen we in rapporten de dreiging van extreemrechts. Groeperingen als Voorpost, Pegida, Identitair Verzet, Blood & Honour. De dreiging neemt toe. Het is niet langer een eenling, Constant Kusters die even zwaait met een vlag in Arnhem, maar een goed georganiseerd netwerk. Deze groepen nemen toe. Maar het kabinet lijkt extreemrechts niet als een serieuze dreiging te zien, in tegenstelling tot de nationaal coördinator terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en de inlichtingen- en veiligheidsdienst AIVD. En nu, na de rellen in Den Haag, willen ze het beestje nog steeds niet bij de naam noemen.’
Hoe kwalijk is de rol van de PVV? De demonstratie in Den Haag werd georganiseerd door ‘Els Rechts’, het pseudoniem van PVV-influencer Els Noort.
‘Geert Wilders gooit olie op het vuur. Toen hij Helmond bezocht, waar mensen protesteerden tegen een asielzoekerscentrum, zei hij tegen hen dat de burgemeester het weliswaar kan beslissen, maar dat zij de baas waren. Dat is ophitsen. Wilders respecteert de democratische spelregels niet. Dit is antidemocratie. Je moet staan voor de rechtsstaat en niet accepteren dat boze burgers het Binnenhof willen bestormen. We moeten hiertegen een front vormen en antidemocratie verwerpen in alle vormen. De PVV is een antidemocratische partij, die maar één lid heeft: Geert Wilders zelf.’
Hoe kijk je naar de polarisatie in de politiek en de wens van veel burgers dat hier eindelijk eens een einde aan komt, wat ook het succes van Henri Bontenbal en het initiatief Voor Ons Nederland verklaart.
‘Je moet heel duidelijk maken in een campagne dat je op de inhoud speelt, niet op de man. In the end ben je partij die democratische spelregels in ere houdt. We moeten na verkiezingen weer met elkaar praten, met de andere partijen waartegen je campagne hebt gevoerd.
‘Het CDA moet daarom kleur bekennen: willen ze met ons regeren, of toch met de VVD?’
‘Wij van GroenLinks-PvdA weten heel goed wat geven en nemen is, en de regel afspraak is afspraak. Tegelijkertijd zijn we een linkse partij met een duidelijke visie. We geloven dat de overheid moet sturen. Maar samen willen we Nederland verder brengen.
‘Bontenbal zegt dat hij sport belangrijk vindt voor de sociale cohesie van Nederland, maar zegt niet hoe we dit moeten financieren. Bontenbal moet meer doen dan fatsoen. In fatsoen kun je niet wonen, niet leren, niet sporten, niet zwemmen. Ik vind dat het CDA zijn agenda concreet moet maken. Ik daag hen uit, wie de echte partij is van naar elkaar omkijken. Je moet dit niet alleen met woorden doen, maar ook met daden. Het CDA moet daarom kleur bekennen: willen ze met ons regeren, of toch met de VVD?
Wat wil je straks bereiken, na 29 oktober? En hoeveel zetels gaat GroenLinks-PvdA halen straks?
‘We hebben er 25. Dat moeten er veel meer worden. En daar gaan we keihard voor knokken. Daarom zal ik nu concreet zeggen, wat ik wil. Ik wil dat het aantal kinderen dat geen zwemdiploma heeft terugbrengen naar nul. Nu heeft 13 procent al geen zwemdiploma en dat percentage neemt toe. Ouders uit lagere inkomensgroepen hebben geen geld voor zwemles, maar ook steeds meer ouders uit de middeninkomens kunnen het niet meer ophoesten. We moeten weer investeren in publieke voorzieningen, zoals het zwembad, het sportveld, de bibliotheek. We moeten investeren in zaken die belangrijk zijn voor het samen leven. Basale zaken moeten weer beschikbaar en bereikbaar zijn. Veel ouders zijn bang dat hun kinderen een onbetaalbaar leven te wachten staat. De vroegere verzorgingsstaat is aan slijtage onderhevig, vanwege de afbraakagenda van rechts. Daar verzetten wij ons tegen. Solidariteit, daar draait het om.’
Een mogelijke aangifte aan haar broek had oud-minister Marjolein Faber (PVV) vermoedelijk niet verwacht na het verschijnen van haar boek Mij krijgen ze niet klein. Daarin klapt ze namelijk uit de school over de ministerraad, wat verboden en strafbaar is. Ze kan zelfs celstraf opgelegd krijgen, zo meldt EenVandaag.
De partijen Volt en Denk willen dat de Hoge Raad onderzoekt of Faber vervolgd kan worden. In het boek komt onder andere een discussie over de asielnoodmaatregelen in de ministerraad aan bod. Daarin zou de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark (NSC) haar hebben meegedeeld dat ze haar voorstellen moest ‘slopen’.
Denk-voorman Stephan van Baarle denkt dat hier sprake zou zijn van een ambtsmisdrijf. ‘Je mag niet zomaar informatie vanuit de ministerraad naar buiten brengen’, zegt hij tegen EenVandaag. Hij wil dat premier Schoof aangifte doet, en als hij daar niet toe bereid is, dan vindt hij dat de Tweede Kamer ‘het heft in eigen handen’ moet nemen.
Hoogleraar staatsrecht Wim Voermans legt de beoogde procedure uit. ‘Eerst zouden vijf Kamerleden een aanklacht moeten indienen bij de Tweede Kamer, waar vervolgens een meerderheid in de Tweede Kamer zich achter schaart. Pas dan kan het naar de Hoge Raad’, aldus de hoogleraar.
Of dit allemaal gaat gebeuren, is de vraag. NSC lijkt zich wel voorzichtig die kant op te bewegen, maar wil liever dat Schoof direct aangifte doet wegens lekken uit de ministerraad. ‘Faber lapt de wet aan haar laars. Het gesprek in de ministerraad moet veilig gevoerd kunnen worden’, schrijft NSC-leider Eddy van Hijum op X.
Het moet rond 2014 zijn geweest dat ik een lezing bijwoonde van Anja Meulenbelt in een Utrechtse kerk. Ze was net terug van een bezoek aan Gaza met haar stichting Kifaia, die zich inzet voor ontheemde en gewonde Palestijnen. ‘Gaza gaat kapot!’, zei ze herhaaldelijk, luid en duidelijk. Iedereen was onder de indruk, al had niemand kunnen vermoeden hoe erg het nog zou worden.
Toen ze klaar was, stond als eerste oud-premier Dries van Agt op om haar een ovatie te geven. Daarna liep hij naar haar toe en ze vielen elkaar huilend in de armen. Althans, zo herinner ik me dat, misschien is het een deformatie van mijn geheugen. Even later zou Anja zeggen: ‘Wie had ooit gedacht dat ik, zoveel jaar na mijn protest bij Bloemenhove (de abortuskliniek die Van Agt in 1976 wilde sluiten, red.) met mijn bord ‘Van Agt – Gods eigen seksist’, jou nog eens zou omhelzen?’ Zoals zo vaak kreeg ze gelijk. Over het recht op abortus. En helaas ook over Gaza.
Deze anekdote illustreert in het klein waar haar omvangrijke boek Niet van gisteren over gaat: haar niet-aflatende strijd tegen uiteenlopende vormen van onrecht, met scherpte, humor en zelfspot. Maar ook haar zoektocht naar verbinding tussen de verschillende groepen die emancipatie nastreven. Daarbij stond ze vaak in de voorste linie en moest ze soms letterlijk de klappen opvangen.
‘Al het persoonlijke is politiek, dus analyseer jezelf goed’. Dat is haar les 1. Die kritische houding maakte dat ze geregeld haar standpunten bijstelde, momenten die ze zelf ‘kantelpunten’ noemt. Op haar zestiende moest ze trouwen omdat ze zwanger was geraakt, in een tijd waarin er weinig geaccepteerde alternatieven waren als je het kind wilde houden. Maar haar man bleek gewelddadig. Na een periode van toenemend geweld en isolement vertrok ze met haar zoontje. Die ervaring bracht haar ertoe steun te zoeken bij andere vrouwen. Ze werd ‘feministies’ (‘Ik heb van mijn leven geen tuinbroek aangehad, heb geen bh verbrand, deed trouwens niemand’), en begon samen met anderen praatgroepen, actiegroepen en een uitgeverij. Toch diende zich al snel een eerste kantelpunt aan: er was totaal geen aandacht voor vrouwen van kleur.
Haar steun voor migranten en mensen van kleur en verschillende culturen was geboren
Een illustratief moment: feministe van het eerste uur Joke Smit, die stervende was, faxte een groep vrouwen de vraag of zij haar kist wilden dragen, en eiste een direct antwoord. Het bleken uitsluitend witte vrouwen. Meulenbelt faxte terug dat ze het zou doen, maar realiseerde zich dat er geen vrouwen van kleur in de vrouwenbeweging zaten. Vanaf dat moment zette ze zich actief in voor een inclusieve beweging. Haar steun voor migranten en mensen van kleur en verschillende culturen was geboren. Voor hen kwam ze later ook op in de Eerste Kamer namens de SP, en daarna bij BIJ1.
‘
Ze voelde zich thuis in de vrouwenbeweging en werd lesbisch, later kwam ze uit de kast als biseksueel. Het onderstreept haar punt dat mensen meerdere identiteiten en culturen hebben, en dat Nederlandse waarden in een halve eeuw nooit statisch zijn geweest. De weg naar inclusie en pluralisme loopt volgens haar via intersectionaliteit, waarover ze in meer dan vijftig boeken schreef: hoe minderheden van kleur, geloof, cultuur, gender, sekse en klasse zich gezamenlijk kunnen verzetten tegen onrecht en kapitalisme. Als overtuigd marxist plaatst ze daarbij wel een belangrijke kanttekening: Karl Marx had geen oog voor het feit dat zorg — voor kinderen, zieken, familie — ook als werk moet worden gezien, gewaardeerd en betaald. Ze toont bovendien aan dat door de structurele onderwaardering van zorg juist vrouwen, gezinnen met weinig middelen en in het bijzonder migranten onevenredig hard worden getroffen door discriminatie, zoals schrijnend zichtbaar werd in de Toeslagenaffaire.
Brede progressieve beweging
Meulenbelt ziet toekomst in een brede progressieve beweging die iedereen omarmt en zich keert tegen racisme, fascisme, seksisme en, een term die ze graag gebruikt, klassisme. Dat is de ongelijkheid tussen mensen met een hoge opleiding, status en inkomen, en de mensen die nauwelijks rondkomen van twee inkomens en op wie wordt neergekeken. Waardevol aan het boek is dat ze deze mechanismen van uitsluiting direct verbindt met het heden: islamofobie binnen delen van de vrouwenbeweging, antisemitisme, de Zwarte Piet-discussie, en bijvoorbeeld femicide, die nu ten onrechte vaak in de schoenen van mannen van kleur wordt geschoven. Er is in een halve eeuw veel vooruitgang geboekt, maar we zijn er nog lang niet.
Het resultaat is een boek dat, zoals ze zelf in de ondertitel schrijft, veel meer is dan alleen een biografie. Aan de hand van talrijke vaak hilarische anekdotes ontvouwt zich de vaderlandse geschiedenis van meer dan een halve eeuw emancipatie van minderheden, het conservatieve verzet daartegen, en de manier waarop progressief Nederland door verbinding, gelijkheid en inclusiviteit dichterbij kan brengen.
Wat een feel good-boek in deze verschrikkelijke tijden. Beste GroenLinks-PvdA-leden, heeft iedereen Meulenbelts boek al op het nachtkastje liggen?
Anja Meulenbelt, Niet van gisteren, De Bezige Bij, 384 blz., € 24,99
Toen de PVV de stekker uit het kabinet trok, leek de partij klaar met regeren. En toen Dilan Yesilgöz zei nooit meer met de PVV te willen regeren, dachten veel mensen dat de partij politiek was uitgespeeld. Toch blijft de partij van Geert Wilders in de peilingen de grootste. Waarom kiezen mensen voor de PVV?
Sociologen hebben zich erover gebogen, boeken zijn erover geschreven. In de laatste Ipsos-peilingen van 29 september behaalde de PVV 31 virtuele zetels, weliswaar zes minder dan bij de verkiezingen in 2023, maar alweer vier meer dan toen de coalitiepartners de rug toekeerden in juli dit jaar.
Waarom dan toch, is de prangende vraag bij mensen voor wie het extreemrechtse gedachtegoed ver van hen afstaat. Dat ook politicologen zich niet zomaar aan deze vraag wagen, blijkt al snel uit de afwijkende reacties. De ideologie van de partij valt te analyseren, voor een analyse van het electoraat moet je dieper graven.
Geen proteststem
Een goede poging werd gedaan door Jesse Frederik, politiek journalist bij De Correspondent. Volgens hem had het geen zin om allerlei psychoanalyses los te laten op de PVV-stemmer, die eigenlijk vrij duidelijk zegt wat hij wil: minder migranten in Nederland. Het is geen proteststem tegen het afbraakbeleid van de VVD, inkomensongelijkheid of het systeem. De PVV-stemmer heeft ‘onvrede over met name de komst en aanwezigheid van migranten in Nederland en over de eigen cultuur die bedreigd wordt door vreemde invloeden’, aldus de journalist.
‘Ze willen liever een Nederland zonder islam dan dat het economisch beter met ze gaat’
‘Ik denk dat dit wel klopt’, zegt Jan Jaap de Ruiter, arabist en auteur van het boek The Ideology of the Dutch Party for Freedom. Geert Wilders Explained. Het ging altijd en gaat nog steeds over migratie en islam. Ja, de anti-islamstandpunten stonden even in de ijskast, maar dat was voor de coalitie. Bij de nieuwe verkiezingen kun je de hele islamretoriek weer terugverwachten, en ook bij de kiezers speelt dit nog steeds een rol. ‘Ze willen liever een Nederland zonder islam dan dat het economisch beter met ze gaat.’
Sociaaleconomisch links
De Ruiter merkt op dat sociaaleconomische standpunten nauwelijks een rol speelden in de periode dat de PVV meeregeerde. ‘Hij heeft weinig geregeld waar het ging om welvaart. Op economische thema’s stemden ze dan bijvoorbeeld niet mee.’ Dit terwijl er wel degelijk sociaaleconomische standpunten in de verkiezingsprogramma’s staan.
‘De PVV is sociaaleconomisch links’, merkte ook Jesse op in zijn artikel. En inderdaad, als je het huidige verkiezingsprogramma erop naslaat, zul je zien dat het bomvol staat met sociaaleconomisch linkse thema’s: goedkopere boodschappen, lagere energierekening, tandarts in de basiszorg, betaalbare treinkaartjes of behoud van het streekvervoer.
Maar voor sociaaleconomische wensen kunnen kiezers ook bij andere partijen terecht. Voor een verbod op de hoofddoek in overheidsgebouwen, het ontslag van de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme of een verbod op Arabische teksten in winkelstraten (allemaal in het PVV-programma) kun je echter minder partijleiders porren. En dit zijn de thema’s die mensen op dit moment belangrijk vinden, blijkt uit de peilingen. Of zoals De Ruiter scherp verwoordt: ‘De PVV-kiezer wil wellicht een bushalte in de dorpsstraat, maar wil daar vooral ook geen moslims tegenkomen.’
Weinig te doen met politiek
Onvrede over migratie is bovendien niet nieuw. Al decennialang vinden mensen dat er te veel migranten in Nederland wonen en deze denkbeelden veranderen nauwelijks. Wat er wel verandert, is de mate waarin het electoraat deze onvrede laat meewegen in het stemgedrag, zo stelt universitair docent en onderzoeker Koen Damhuis in een artikel op de website Stuk Rood Vlees.
Damhuis sprak uitgebreid met 125 kiezers van Geert Wilders en Marine Le Pen om te begrijpen wat hun anti-immigratiestandpunten zo aantrekkelijk maakt. Volgens hem zijn de meeste PVV-stemmers niet of nauwelijks geïnteresseerd in politiek. Ze kijken niet zozeer door een theoretische of academische bril, maar beroepen zich eerder op principes uit de alledaagse praktijk, bijvoorbeeld dat je hard moet werken voor je geld, eerst moet zorgen voor je eigen kroost en dat je je aanpast als je ergens te gast bent.
‘Veel van deze kiezers dachten voorheen misschien dat het geen zin had om te stemmen’
Ook politicoloog Koen Vossen, die het boek Rondom Wilders schreef, gelooft dat veel kiezers zich minder met politiek bezighouden dan we denken. ‘Dan zie je ook dat een cordon sanitaire rondom een partij als de PVV wel werkt. Veel van deze kiezers dachten voorheen misschien dat het geen zin had om te stemmen, omdat ze de politiek niet vertrouwden. Toen de deur in 2023 opeens toch openging doordat de VVD dit cordon sanitaire ophief, ontstond er een andere situatie. Het bleek wel zin te hebben. Dan is opeens ook het taboe eraf. Als mensen het een keer geprobeerd hebben, is het makkelijker om nog eens op die partij te stemmen’, legt hij uit.
Geen schuld
Hebben de afgelopen maanden, waarin bleek dat het helemaal niet zo makkelijk was om dit allemaal te regelen in Den Haag, dan geen effect op het kiezersethos dat zich achter Wilders schaart? ‘Veel kiezers lijken de partij toch wel trouw te zijn’, zegt Vossen. ‘Ik heb er zelf geen onderzoek naar gedaan, maar uit interviews blijkt over het algemeen dat PVV-kiezers denken: hij heeft het geprobeerd, maar is tegengewerkt.’
Met het tienpuntenplan dat Wilders presenteerde als voorwaarde om nog met elkaar door te gaan, heeft hij duidelijk laten zien wat hij had willen proberen. De tien punten gingen allemaal over migratie of islam; dit waren de speerpunten van de partij, waarvoor hij wel bereid was zich politiek in te spannen.
‘Het gezegde ‘wie breekt, betaalt’ gaat bij Wilders blijkbaar niet op’
‘Dit is wat de PVV-kiezer wil en er zijn weinig uitwijkmogelijkheden’, verklaart Vossen. ‘JA21 neemt weliswaar flink wat anti-islamstandpunten in en ook de BBB zou nog kunnen inspelen op dit sentiment. Er zullen ook kiezers zijn die wegblijven van de stembus om zo hun wrok te uiten. Maar ik geloof dat er heel wat kiezers zijn die denken: als Wilders maar groot genoeg wordt, dan moeten andere partijen wel met hem samenwerken.’
Ook De Ruiter denkt dat kiezers nog steeds de mogelijkheid zien dat Wilders premier wordt, iets dat hem is ‘afgenomen’ in de vorige kabinetsformatie. ‘Het gezegde ‘wie breekt, betaalt’ gaat bij Wilders blijkbaar niet op. Hij heeft een natuurlijk charisma en blijft erin slagen om de schuld te leggen bij de zittende elite. Daar waar anderen zijn breuk met de coalitie politieke zelfmoord zouden noemen, is Wilders ervan overtuigd dat hij dit keer de grootste gaat worden en dan trekt hij misschien toch een aantal partijen over de streep. Of hij vormt een minderheidsregering. Met Wilders weet je het nooit.’
Alle ambtsberichten worden vanaf nu weer openbaar. Deze berichten laten zien op welke landeninformatie asielbesluiten zijn gebaseerd. Sinds mei dit jaar waren ze alleen intern beschikbaar, om te voorkomen dat asielzoekers hun aanvraag erop zouden afstemmen.
De minister van Buitenlandse Zaken van Weel informeerde de Tweede Kamer gisteren dat het achterhouden van deze informatie niet langer zal plaatsvinden. Deze heroverweging was gemaakt op basis van het ‘advies van het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI),rechterlijke uitspraken, de praktische uitwerking van het besluit en diverse Woo-verzoeken’, aldus de minister.
Het ministerie vreest dat er misbruik wordt gemaakt van de ambtsberichten, bijvoorbeeld door advocaten die asielaanvragers bijstaan in hun proces. In de ambtsberichten staat immers wanneer iemand recht op bescherming heeft in Nederland, en dat verschilt per land. Het afschermen van deze informatie werd echter sterk bekritiseerd. Transparantie over de besluitvorming is een recht, vinden critici.
Het kabinet zal nu naar andere manieren gaan kijken om potentieel misbruik in asielaanvragen tegen te gaan, schrijft van Weel. Voor een aantal landen stonden de ambtsberichten al eerder weer online, vanwege druk vanuit de maatschappij. Dit was het geval voor Syrië, Eritrea en Jemen.
Sociale onrust heerst in de straten van de grote steden van Marokko. Bij protesten van jongeren tegen de overheid, die zij verantwoordelijk houden voor de sociale ongelijkheid in het land, zijn in drie dagen tijd meer dan 67 mensen gearresteerd. Maar de groepering GenZ212 blijft mobiliseren, zo meldt Marokko Nieuws.
De vlam sloeg in de pan na geruchten dat acht zwangere vrouwen in een openbaar ziekenhuis in Agadir zouden zijn gestorven na een keizersnede.
De ordediensten willen de onrust in de kiem smoren en proberen alle bijeenkomsten te verhinderen.
‘Het volk wil gezondheid, onderwijs en verantwoording’, scanderen de demonstranten, meldt VRT. Ze zouden ook het vertrek van premier Aziz Akhannouch eisen.
Ook wordt het WK Voetbal, dat in 2030 samen met Spanje en Portugal in Marokko wordt georganiseerd, aangegrepen om de sociale onvrede aan te kaarten. ‘De stadions zijn er, maar waar zijn de ziekenhuizen?’, klinkt het in de straten.
Het zijn vooral de GenZ-Marokkanen (geboren tussen 1997 en 2012) die protesteren. Zij hebben zich losjes en anoniem georganiseerd in GenZ 212 op sociale media. Via Instagram, TikTok en Discord roepen ze op tot acties.
VRT meldt dat de jongeren ook worden geïnspireerd door GenZ-protesten in Nepal en Peru, en dat ze opvallend genoeg steun krijgen van oudere generaties.
Het schiet maar niet op met diversiteit en inclusie in Amsterdam. Althans, niet bij de hoge ambtenarij, waar Amsterdammers met een migratieachtergrond ondervertegenwoordigd blijven. Dat meldt Binnenlands Bestuur op basis van een masterscriptie van de socioloog Tyshaini Bruno (VU).
De oorzaak van de uitsluiting zou liggen bij ‘informele netwerken’ en ‘parallelle structuren’ binnen de gemeente. Amsterdammers met een migratieachtergrond worden daardoor niet gezien, krijgen geen toegang tot hogere structuren en worden niet gesteund in hun carrière, schrijft Bruno op basis van kwalitatief onderzoek.
Formeel is er dus diversiteitsbeleid bij de gemeente Amsterdam, maar de ambtelijke top runt daarbij een parallelle structuur, waardoor ‘echte kansen vaak al verdeeld zijn voordat procedures in werking treden’, staat in het onderzoek.
Het scriptieonderzoek van Bruno stoelt – naast tien diepte-interviews met ambtenaren met een migratieachtergrond – ook op haar levenservaring als Curaçaose, die vanaf haar dertiende in Nederland woont. Ze zegt in een interview de best of both worlds te hebben meegemaakt, en daardoor geleerd te hebben om met twee brillen te kijken.
Uit het onderzoek van Bruno blijkt dat doorgroei veelal ontstaat via ‘aanbevelingen, spontane uitnodigingen voor gesprekken met hogere leidinggevenden of deelname aan informele overlegcircuits waarin toekomstige promoties worden besproken’.
En juist daar vissen medewerkers met een migratieachtergrond achter het net, omdat zij structureel minder aanwezig zijn in de informele circuits van de ambtenarij.
‘Het gaat om culturele fit’, zegt Bruno. ‘Zij beheersen de taal wel, maar misschien hebben ze een accent. Dat wordt dan als minder ambtelijk of professioneel gezien. Je wordt dan minder vaak meegenomen naar informele momenten. En juist daar worden vaak de lijnen uitgezet voor wie in beeld komt voor een volgende stap. Vaak worden mensen in die netwerken ook sneller tot elkaar aangetrokken vanwege dezelfde hobby’s of sociale klasse.’
Volgens Donald Trump komt het helemaal goed met Gaza. In een 20-puntenplan dat hij gisteren presenteerde, schetst hij hoe het door oorlog verwoeste gebied moet uitgroeien tot een welvarende regio waar samenleven weer mogelijk is. Uiteindelijk zou daar zelfs een Palestijnse staat uit kunnen voortkomen
In een gezamenlijke persconferentie met Benjamin Netanyahu, die deze ideeën ondersteunt, presenteerde de Amerikaanse president het plan aan de wereld. Het was het product van gesprekken met Arabische leiders vorige week. Acht Arabische of moslimmeerderheidslanden zegden hun steun dan ook gelijk toe. Europese bondgenoten spraken onmiddellijk hun steun uit, zo meldt het Franse persbureau AFP.
De reactie van de Palestijnse strijdgroep Hamas zal even op zich moeten laten wachten. Terwijl de wereld over het plan hoorde, had de groep het voorstel nog niet ontvangen. Dit terwijl het succes van het plan afhangt van de handtekening van Hamas. Inmiddels hebben bemiddelaars het plan overgedragen en wordt het bestudeerd.
Wat staat er nu eigenlijk in het plan? De Britse krant The Guardian geeft een goede eerste indruk. Het gaat om een gelaagd plan, waarbij steeds een volgende stap genomen kan worden, als de vorige met succes is afgerond. Dit begint met het vrijlaten van gevangenen, dood of levend, aan beide kanten. Hiervoor is een quotum opgesteld. Tijdens deze uitruil wordt het vechten gepauzeerd en zal het Israëlische leger zich achter een bepaalde linie ophouden. Deze linie ligt wel in Gaza.
Pas na de uitruil gaat het proces verder. Hamas moet worden gedemilitariseerd en mag geen politieke functie meer hebben in Gaza. Hamas-leden die zich vreedzaam overgeven mogen blijven of vertrekken, zonder gestraft te worden. Het Israëlische leger moet zich ook terugtrekken uit het gebied. Het mag Gaza niet bezetten, en ook de Westelijke Jordaanoever niet.
De Gazastrook zal uiteindelijk namelijk bestuurd moeten worden door de Palestijnse Autoriteit (PA), maar niet totdat deze partij stevig is hervormd. Tot die tijd zal er een tijdelijk overgangsorgaan komen in de vorm van een ‘technocratisch en apolitiek Palestijns comité’, onder toezicht van een internationale ‘Raad van Vrede’, onder leiding van Donald Trump.
In deze periode moet Gaza worden opgebouwd, zodat het een economisch welvarende staat wordt. Er zal een interreligieuze dialoogproces zijn zodat beide groepen met elkaar kunnen samenleven. Als dat alles is gelukt, dan kunnen de Palestijnen misschien overgaan tot onafhankelijk bestuur, en misschien zelfs een eigen staat.
Ons land heeft een nacht gehad met Maccabi en met Ajax. Vlaggen zwaaien. Gemeenschappen staan grimmig tegenover elkaar. Beschuldigingen worden gevolgd door bedreigingen.
Opnieuw waren er grimmigheden. Godslastering kreeg in ons land vorige week veel aandacht. Tijdens een demonstratie in de buurt van een asielzoekerscentrum in de gemeente Haarlemmermeer werd het nodig gevonden om een Koran te verbranden. Eerder had de burgemeester al geprobeerd hiertegen bezwaar te maken, maar die klacht werd door de rechter afgewezen.
Voor mij als Jood is zo’n afschuwelijke daad van het ontwijden van datgene wat heilig is in de ogen van medegelovigen of andersgelovigen meer dan alleen maar een belediging. Het dwingt mij op te staan om mij te verzetten tegen deze aantasting van het geloofsleven van die ander.
Lastering van het goddelijk gezag binnen het geloofsdomein van die ander raakt de kern van godsdienstvrijheid in ons land. Zolang er geen grenzen worden overschreden waardoor schade zou kunnen ontstaan bij de ander – in juridische termen wordt dit benoemd als ‘ieders verantwoordelijkheid tot de wet’ – moeten we met onze handen en onze woorden afblijven van het heiligdom van die ander.
Maar bij dit soort publieke beledigingen van het geloof is er meer aan de hand.
Het ontwijden van dit boek kwetst en beledigt de moslim
In het jodendom en het christendom dragen zij de naam ‘Tien Geboden’. In de Koran staan deze niet als zodanig gegroepeerd als in de Bijbel of de Thora. Deze tien wetten staan daar wat meer verspreid over de hoofdstukken. Hoe dan ook, in alle drie geloven vertellen zij veel over de houding die de mens tegenover de Allerhoogste moet innemen en de houding die tegenover de medemens in acht moet worden genomen.
Binnen mijn geloof worden de Tien Geboden gezien als hét voorbeeld hoe de wetgeving van de Thora eruitziet. Zij bestaat uit twee delen. Het ene deel van de wetgeving vertelt mij hoe ik mij tegenover God moet gedragen, het andere deel vertelt mij hoe ik met mijn medemens, van welk geloof dan ook, moet omgaan.
Voor de moslim en de moslima is de Koran heilig. Met dit boek in handen bidt de moslim vijf keer per dag. Vanuit dit boek probeert mijn islamitische broeder of zuster tijdens het leven vorm te geven aan de Vijf Zuilen. Vanuit dit boek wordt de gelovige geïnspireerd hoe zich te kleden, wat wel en wat niet te eten, welke waarden moeten worden toegekend aan het leven. En ook hoe om te gaan met de dierbaren of de wat verder afstaanden in zijn of haar leefwereld. Kortom, het gewijde karakter van de Koran betekent alles voor hen.
Eigenlijk gelijk aan wat de Thora voor mij betekent en de Bijbel voor onze christelijke buren.
Het ontwijden van dit boek, zoals dat nu weer gebeurd is in Haarlemmermeer, kwetst en beledigt de moslim en raakt deze dan ook tot diep in de ziel.
Deze verbranding is de ultieme uiting van het totaal gebrek aan gevoel voor de medemens, voor de ander die nu eenmaal anders denkt of gelooft. Het is de meest grove schending van respect en fatsoen, wat juist zo noodzakelijk is binnen onze samenleving. Met deze daad wordt niet alleen opgestaan tegenover de Almachtige. Op dezelfde manier wordt ieder intermenselijk respect vertrapt. Is dat wat wij onze samenleving toewensen?
Hier gaat het over het welzijn van alle inwoners in ons land
Door vreselijke wereldconflicten staan ook in ons land burgers tegenover elkaar. Door de waarheid of door beeldvorming, hoe dan ook. Er heersen wederzijdse gevoelens van onveiligheid en ongewenstheid. Of het nu islamofobie of antisemitisme genoemd wordt.
Ja, Joodse burgers worden op straat regelmatig uitgescholden en ook bedreigd. Islamitische inwoners worden aangeduid als ’terroristen’ of Jodenhaters.
Onderhand heerst te veel en te hardnekkig het beeld dat de onderlinge verhoudingen misschien nooit meer goed kunnen komen.
Toen ik deze week hoorde van deze nieuwe Koranverbranding, besefte ik dat juist dit soort wanstaltigheden misschien wel het inzetbare middel is in deze tijd voor moslims en Joden – zover zij zich van elkaar verwijderd voelen – om de eerste stappen te ondernemen om elkaar toch weer op te zoeken. Elkaar te ondersteunen.
Het gaat echt niet alleen om die ene Koran, het gaat echt niet alleen over onze islamitische buren. Het gaat over het totale weefsel van onze hele samenleving. Hier gaat het over het welzijn van alle inwoners in ons land. Samen kunnen wij in de strijd hiertegen het voortouw nemen.
Moslimbroeders en -zusters, Joodse broeders en -zusters, toon samen naast elkaar hoe wenselijk burgerfatsoen zou moeten zijn, met het delen van de wederzijdse zorgen, pijn en verdriet en het zichtbaar maken van respect voor elkaars levensbeschouwing en levenswijze.
Juist in deze moeilijke tijd hebben wij dit allemaal nodig. Hier liggen kansen om elkaar weer terug te vinden. Zoals het ooit was. Tot zegen van de hele Nederlandse samenleving.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
