Gisteren begon de campagne ‘Niet in mijn naam’ van Oxfam Novib tegen het Nederlandse pro-Israëlbeleid. De hulporganisatie vindt dat de regering Nederlanders medeplichtig maakt aan de oorlogsmisdaden in Palestina.
‘Dit kabinet kijkt weg van de gruwelijkheden in Gaza en weigert de Israëlische regering onder druk te zetten. Wanneer is het genoeg? Het handelen van de Nederlandse regering is niet in mijn naam,’ schrijft Tweede Kamerlid (GroenLinks-PvdA) Esmah Lahlah op X.
Haar fractievoorzitter, Frans Timmermans, doet ook mee. ‘De humanitaire ellende in Gaza is volkomen onverteerbaar. Toch blijft dit kabinet de misdaden van de Israëlische regering steunen. Vandaag laten we massaal weten: dit mag niet in naam van alle Nederlanders gebeuren’, schrijft hij.
Dat levert in ieder geval een boze reactie op van VVD’er Eric van den Burg, die het voor Israël opneemt. ‘Israël moet zich kunnen verdedigen tegen Iran, Hezbollah, Hamas en andere jihadstrijders, en dit alles binnen het oorlogsrecht. Verwijt een ander geen polarisatie als je het met deze tweet ook zelf doet’, merkt hij op.
Bij de talkshow Bar Laat zei Oxfam-directeur Michiel Servaes dat Gaza op dit moment ‘de hel op aarde’ is. Al bijna een jaar nu. De campagne is volgens hem bedoeld om het kabinet duidelijk te maken dat een meerderheid van de Nederlanders dit niet accepteert.
Uit onderzoek van Oxfam Novib blijkt dat een ruime meerderheid van de Nederlanders wil dat de regering actie onderneemt. Zo steunt 71 procent van de bevolking een onmiddellijk en permanent staakt-het-vuren. 73 procent vindt dat gerechtshoven en VN-resoluties moeten worden nageleefd. 64 procent wil dat hulporganisaties als UNRWA blijvend worden ondersteund en 58 procent pleit voor een volledige stop op wapenexport naar Israël.
Volgens Servaes is deze campagne ook bedoeld om de gapende kloof tussen de machthebbers in Den Haag en de Nederlandse bevolking zichtbaar te maken.
VN-chef Antonio Guterres heeft grote zorgen geuit over de recente acties van Israël in Syrië. Deze acties ondermijnen de soevereiniteit en de territoriale integriteit van het land, zegt hij volgens nieuwsdienst Reuters.
Israël voerde daags na de val van het Assad-regime op meerdere plaatsen militaire operaties uit. Sommige van deze operaties waren gericht op de vernietiging van wapens, om ervoor te zorgen dat deze niet in handen konden komen van nieuwe leiders.
Israël nam echter ook grondgebied in op de Golanhoogte, een berggebied waarvan het al twee derde bezette sinds 1967. Het gedeelte dat het nog niet onder controle had, heeft Israël nu eveneens bezet. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu noemt het een bufferzone, die het tenminste deze winter zal behouden.
‘De secretaris-generaal benadrukt de dringende noodzaak om het geweld op alle fronten in het hele land te de-escaleren’, zegt een woordvoerder tegen Middle East Eye. Hij is met name bezorgd over de honderden Israëlische luchtaanvallen op verschillende locaties in Syrië.
Asielzoekers in Stellendam, op het Zuid-Hollandse eiland Goeree-Overflakkee, trekken aan de bel. De Bo Elise, het schip waarin ze worden opgevangen, is vochtig, beschimmeld en ruikt naar het toilet.
Woordvoerder van de ongeveer 130 vluchtelingen op het schip is Mehmet Ates Özer (27), die twee jaar geleden naar Nederland vluchtte. ‘We worden nu vijftien maanden opgevangen in Stellendam. Eerst in een andere boot, maar die ligt nu in het dok voor onderhoud. We zitten zo’n zeven weken op dit schip. Aanvankelijk zei het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) dat we tijdelijk op deze boot zouden verblijven, maar nu zeggen ze dat het permanent is. Ik heb een beetje het idee dat we voor de gek zijn gehouden.’
Geen internet en wasmachine
Er is op de boot geen internet en er is geen wasmachine. Maar vervelender zijn de problemen met vocht, natte lucht en schimmel. ‘De vochtige omstandigheden bemoeilijken onze slaap en verergeren gezondheidsklachten. Schimmel is niet alleen zichtbaar op de muren, maar ook op persoonlijke bezittingen. We hebben geprobeerd om dit zelf schoon te maken, maar door de omvang van het probleem is het niet mogelijk om effectief te reinigen’, schrijven de asielzoekers in hun brandbrief aan het COA die in handen is van de Kanttekening.
Het ergste zijn de ventilatieproblemen en de onaangename geuren. ‘Het ventilatiesysteem aan boord is zeer onvoldoende’, schrijven ze. ‘De kamers krijgen geen frisse lucht en de luchtkwaliteit is bijzonder slecht. Bovendien zijn de ventilatiekanalen in de toiletten direct op onze kamers gericht, wat leidt tot een constante en vervelende geur die de leefomstandigheden aanzienlijk verslechtert. Deze geur is niet alleen ongezond, maar ook in strijd met de hygiënenormen en verlaagt onze levenskwaliteit aanzienlijk. De slechte luchtcirculatie maakt het moeilijk om te ademen en heeft een negatieve invloed op onze gezondheid.’
Mehmet Ates Özer voor de asielboot Bo Elise.
Door de gebrekkige ventilatie en slechte luchtkwaliteit hebben de asielzoekers op het schip zeer beperkte toegang tot frisse lucht. ‘Dit is niet alleen ongemakkelijk, maar heeft ook ernstige gevolgen voor onze gezondheid. De stilstaande lucht veroorzaakt symptomen zoals duizeligheid, ademhalingsmoeilijkheden en een droge keel. Deze omstandigheden verergeren bestaande gezondheidsproblemen en belemmeren ons normale functioneren.’
De asielzoekers verzoeken te worden overgeplaatst naar een nieuw schip, dat wel voldoet aan de minimumeisen voor een gezonde en veilige leefomgeving. ‘Wij geloven dat het huidige schip niet kan worden verbeterd en verzoeken om een andere accommodatie.’
Afdankertje
‘Volgens COA hebben de GGD en mensen van de gemeente dit schip goedgekeurd’, zegt Özer. ‘Maar wij hebben deze mensen nooit gezien hier. We hebben een afdankertje gekregen. Dit schip werd niet geaccepteerd door anderen, daarna is het aan ons asielzoekers toegewezen.’
Özer zegt dat hij dankbaar is dat Nederland hem en andere asielzoekers heeft opgevangen. ‘Maar in deze situatie moet ik toch protesteren. We leven in ongezonde omstandigheden. We hebben recht op een gezonde plek.’ Özer maakt zich zorgen over de politieke wind die er nu in Nederland waait, zo besluit hij. ‘Dit ultrarechtse kabinet voert een beleid dat direct gevolgen heeft voor ons vluchtelingen. Het duurt nu langer voordat onze zaken worden behandeld. Normaal word je zaak binnen vijftien maanden behandeld, maar ik kreeg pas twee weken geleden mijn eerste interview met de Immigratie- en Naturalisatiedienst IND, terwijl ik al twee jaar in Nederland woon. Het is nu moeilijker geworden als asielzoeker om je recht te halen.’
De Kanttekening heeft COA benaderd voor een reactie. Woordvoerder Nathalie Nuiten schrijft ons:
In eerste instantie zou er een tijdelijke vervanging komen van de MS Esmeralda, die voor een reguliere keuring uit de roulatie zou zijn (meestal 4 tot 5 weken). De eigenaren van MS Esmeralda hebben, net voor de tijdelijke scheepswissel een feit werd, aangegeven dat ze niet terug zouden komen in de haven van Stellendam. De Bo Elise was de beste optie vanuit de aanbesteding voor een vervangend schip en in geval van noodopvang zoals op deze locatie, hadden we gezien de tijdsdruk weinig andere keuze.
Die wisseling ging voor iedereen heel erg snel en is lastig te begrijpen, dat kunnen we ons goed voorstellen.
Zoals procedureel bepaald komt de GGD altijd een inspectie van een nieuw schip doen, alsmede IL&T en de Veiligheidsregio Rotterdam Rijnmond (VRR). De door hen aanbevolen checks voor legionella zijn gedaan en de situatie werd goedgekeurd. Het schip is gedateerd, maar beschikt over alle benodigde certificaten.
Luchtbehandeling is o.a. een thema, dit is goed ‘in the picture’ en er vinden de komende tijd hierop aanpassingen/verbeteringen plaats.
Daarnaast ligt er een algeheel verbetertraject, er wordt hard gewerkt om de situatie te verbeteren.
Het ziet er niet naar uit dat er een nieuw schip komt, we zullen het met deze boot moeten doen, ook al is deze minder comfortabel dan de MS Esmeralda. Daarmee omgaan is voor iedereen aan boord moeilijk, zowel voor bewoners als personeel. Het is in dit geval letterlijk roeien met de riemen die we hebben.
Onze collega’s hebben contact met de bewoners en er wordt een bewonersbijeenkomst georganiseerd, om samen de prioriteiten te bepalen van de verbeteringen. Het heeft onze aandacht en we delen de zorgen, weet dat we er alles aan doen om de situatie zo goed mogelijk te krijgen. Locaties als deze tonen weer aan dat COA duurzame vaste locaties nodig heeft, noodopvang voldoet niet aan de manier waarop we mensen op zouden willen vangen.
Germa Laarman, woordvoerder van de gemeente Goeree-Overflakkee, reageert per mail. ‘De gemeente keurt geen schepen’, schrijft ze. ‘Dat gebeurt door de Veiligheidsregio en de GGD, mogelijk zit daar de verwarring bij de geïnterviewde asielzoeker. Wij hebben als gemeente wettelijk een rol in het mogelijk maken van opvanglocaties. We komen als gemeente regelmatig op het opvangschip, maar dan in het kader van ‘omgevingsmanagement’. En we proberen het COA te ondersteunen bij het regelen van praktische zaken. (…) We bespreken uiteraard met het COA ook de zorgen die door de asielzoekers worden geuit. Het schip is inderdaad wat ouder. Maar het COA is verantwoordelijk voor deze opvang. Het is aan het COA om hier, als zij dat nodig vinden, mee aan de slag te gaan.’
De woordvoerder van Vluchtelingenwerk ten slotte zegt niet op deze casus te kunnen reageren.
‘IND zorgt voor aanvragen, COA gaat over de huisvesting’, zegt hij over de telefoon. ‘Vluchtelingenwerk gaat daar niet over.’
Het is vandaag Paarse Vrijdag, een dag waarop aandacht wordt gevraagd voor de acceptatie van de lhbtiq+-gemeenschap. NOS Stories bezocht middelbare scholen die bij deze dag stilstaan. Uit de reacties blijkt dat de weerstand tegen de dag toeneemt.
Het NOS-item maakt duidelijk dat er wisselende reacties zijn op Paarse Vrijdag. Zo vindt de ene leerling het ‘goed’ dat er aandacht is, maar laten veel anderen ook merken dat ze het er niet mee eens zijn. ‘Er is toch ook geen heterodag’, reageert een leerling gekscherend. In de studio merkt Romy Beijersbergen van NOS Stories op dat het tegengeluid tegen Paarse Vrijdag in de samenleving toeneemt. ‘We hoorden veel reacties van mensen die het overdreven vinden’, aldus Beijersbergen.
Volgens de lhbtiq+-belangenorganisatie COC is Paarse Vrijdag juist om deze reden ‘hard nodig’. Uit cijfers van de belangenorganisatie blijkt dat lhbtiq+-scholieren vier keer vaker worden gepest dan andere scholieren en dat ‘homo’ het meest gebruikte scheldwoord is.
Het jaarlijkse evenement moet benadrukken dat iedereen zichzelf mag zijn, zonder gepest te worden. Dit jaar vindt de vijftiende editie plaats. Volgens het COC doen er 1900 basisscholen en 1000 middelbare scholen mee, wat neerkomt op 75 procent van het totaal. Het motto luidt: ‘Samen voor de héle klas, samen voor de héle school’.
Drie maanden iemand in huis nemen die je niet kent, gewoon uit solidariteit. Het klinkt spannend, maar het kan ook heel mooi zijn, weet Jeen Budding. Hij en zijn vriendin deelden het huis met een Egyptisch gezin, dat anders op straat was beland.
Een Egyptische vrouw in de veertig en haar twee kinderen bewoonden drie maanden de extra kamer van het jonge stel uit Den Haag. Ze deelden de badkamer, keuken en af en toe een maaltijd. ‘Wij vinden allebei dat niemand op straat hoort te slapen. Dus als we dat kunnen verhelpen, dan doen we dat’, vertelt Budding.
Jeen en Frederiek
Dat deden ze niet alleen. De oproep kwam van Netwerk Ongedocumenteerden Onderdak (NOO), een initiatief van Stichting LOS. NOO werkt aan een solidariteitsnetwerk van burgers die ongedocumenteerde mensen tijdelijk onderdak biedt wanneer zij niet in aanmerking komen voor de opvang van de gemeente of het Rijk.
‘Het gaat om de mensen die niet passen binnen de kaders van deze instanties en daardoor tussen wal en schip dreigen te vallen’, legt Joset van der Hoeven uit. Zij werkt bij Stichting LOS. ‘En wanneer de opvang voor ongedocumenteerden in Rotterdam komt te vervallen, zal de vraag naar deze plekken alleen maar toenemen. We willen een netwerk opbouwen van solidaire burgers, voor mensen die anders nergens heen kunnen. Dit is eigenlijk altijd van belang.’
Tussen wal en schip
Van der Hoeven ging een jaar geleden bij LOS aan de slag om het solidariteitsnetwerk op te starten. Er zijn naar schatting tussen de 23000 en 58000 ongedocumenteerden in Nederland, maar voor hen zijn momenteel slechts 1000 tot 1500 opvangplekken beschikbaar, vertelt ze. ‘Niet iedereen maakt gebruik van de opvang, er zijn ook mensen die een zelfstandig bestaan leiden. Maar in veel andere gevallen komen ze om verschillende redenen niet in aanmerking.’
Het Egyptische gezin is zo’n ‘geval’. De kinderen hebben de Nederlandse nationaliteit, omdat hun vader een Nederlander was. Maar hij is overleden en het gezin woonde tot voor kort in Egypte. Totdat een van de dochters op twaalfjarige leeftijd werd uitgehuwelijkt. Om haar dit lot te besparen, besloot de moeder naar Nederland te verhuizen, in de hoop dat ook zij een verblijfsvergunning kon krijgen.
‘Om aan te tonen dat ze voor haar kinderen zorgt en daarom in aanmerking kwam voor de Nederlandse nationaliteit, moest ze bij haar kinderen wonen’, vertelt Budding. ‘Maar ze had in eerste instantie geen opvang en dreigde op straat te belanden. De kinderen zouden echter wel worden opgevangen, met als gevolg dat ze niet samen met hun moeder zouden zijn. Ze hadden dus een tijdelijke woning nodig. Die hebben we geboden.’
Het gevolg was dat ook de moeder na deze drie maanden een aanvraag kon doen om opvang te krijgen via de gemeente. ‘Ze wacht nog op de uitspraak van de IND over haar recht op verblijf, maar het gaat goed. De kinderen gaan naar school en de gemeente helpt het gezin met de andere stappen die gemaakt moeten worden.’
Opvang voor ongedocumenteerden
Van der Hoeven vertelt dat veel ongedocumenteerden mensen zijn die even rust nodig hebben, of een overbrugging, waarna ze een volgende stap kunnen maken. Soms keren ze daarna terug naar hun land van herkomst of het land waar ze hun eerste aanvraag deden. Maar deze beslissing kunnen ze pas maken wanneer ze helder kunnen nadenken, en dat gaat niet wanneer ze op straat belanden.
‘We hadden van tevoren bedacht dat dit gezin vooral behoefte had aan een veilig thuis, niet per se aan iemand die hun hand vasthield’
‘We hadden een keer een Eritrese man, die volgens de Dublin-overeenkomst asiel had moeten aanvragen in Duitsland. Maar hij had daar nare dingen meegemaakt en wilde allesbehalve terug naar Duitsland. Hij belandde nog liever op straat in Nederland, dacht hij. Toen hij onderdak vond via ons netwerk, zette hij dingen op een rijtje. Hij woog alles tegen elkaar af en besloot toen alsnog terug te keren naar Duitsland, waar hij al asiel had. Het soms moeilijk dit soort beslissingen vanaf de straat te maken als je de stress hebt om te overleven.’
Hoge drempel
Een opvangplek is niet zomaar geregeld, weet Van der Hoeven. ‘De drempel is hoog om te beslissen dat iemand die je niet kent bij je mag logeren. Je geeft toch een stukje privacy op.’
Ook Budding en zijn vriendin vonden het eerst best spannend, maar eigenlijk ging alles een beetje vanzelf, vertelt hij. ‘We hadden van tevoren bedacht dat dit gezin vooral behoefte had aan een veilig thuis, niet per se aan iemand die hun hand vasthield en alles samen wilde doen. Dus we gaven ze drie sleutels, lieten ze zien waar ze sliepen en spraken af een keer per week samen te eten. Op die manier hoefden we niet elke dag alles met elkaar af te stemmen.’
Een gedeelde maaltijd in het huis van Jeen en Frederique
‘Tegelijkertijd maakte dat de momenten die we wel deelden heel bijzonder’, vervolgt Budding. ‘Dat waren soms hele mooie momenten, ook wel eens intens. Als er bijvoorbeeld verhalen naar boven kwamen over hun leven in Egypte, of de onzekerheid over hun verblijf in Nederland. Na zo’n maaltijd gingen we wel eens wandelen in de buurt. Dan wezen we aan welke supermarkten goedkoper zijn, of waar de leuke speeltuinen zijn. Toen besefte ik: dit is eigenlijk integratie. Dit is veel zinvoller dan uit je hoofd leren hoe het koningshuis van Nederland er uit ziet. Integratie moet eigenlijk van beide kanten komen.’
Het zijn tips die NOO ook geeft aan mensen die opvang bieden of overwegen. Van der Hoeven: ‘Het is goed om je kwetsbaar op te stellen en af en toe ook eens om hulp te vragen. Zo is de relatie gelijkwaardiger, en hebben mensen niet het gevoel alleen maar afhankelijk van jou te zijn.’
Na hun verblijf kwamen dingen opeens in een stroomversnelling voor het gezin, vertelt Budding. ‘De moeder had leren fietsen. Ze was met de Nederlandse taal bezig en de kinderen gingen naar school. Ze waren ontspannen en kwamen hierdoor vooruit. Dit was denk ik niet gelukt als ze in ergens in een afgelegen plek hadden gezeten. Als iedere nieuwkomer in Nederland eerst drie maanden bij iemand in huis door zou brengen, zou er geen asielcrisis of integratieprobleem zijn.’
‘Uiteraard wordt er samen gekeken naar de beste match’
Meer opvangplekken nodig
Budding raadt daarom iedereen aan om er eens over na te denken om ongedocumenteerde mensen op te vangen. Dat is een welkome aanbeveling voor LOS, want de organisatie is momenteel zeer klein – te klein, vindt Van der Hoeven. ‘We hebben veel meer opvangplekken nodig, vooral als straks de bad-bed-broodregeling wegvalt.’ Om dit te bereiken legt ze op verschillende plekken uit hoe het opvangen van mensen in zijn werk gaat.
‘De logees worden begeleid en krijgen zakgeld van LOS, zodat de opvang echt alleen opvang is’, legt ze uit. ‘En we houden ons altijd aan de maximumtermijn van drie maanden. Als de persoon daarna langer opvang nodig heeft, dan kijken we opnieuw waar dit kan. Uiteraard wordt er samen gekeken naar de beste match.’
Van der Hoeven is ervan overtuigd dat er genoeg solidaire burgers zijn die hier voor open staan. ‘Dit zag je ook toen de oorlog in Oekraïne uitbrak. Toen waren er heel veel mensen die hun huis wilden openstellen. Dit zijn gewoon mensen zoals jij en ik, er is eigenlijk geen verschil.’
Syrië heeft hulp nodig om de mogelijk geheime celcomplexen in de beruchte Saydnaya-gevangenis te vinden. Er kunnen nog levende gevangenen zitten, elke minuut telt, zei de Syrische journalist Jamil al Hasan.
Hij deed deze oproep op maandag, nadat hij mee was gegaan met een opsporingsactie in de gevangenis in Damascus. Dinsdag werd de actie echter opgeschort. De Witte Helmen hebben niemand kunnen vinden, schrijft NRC.
Hasan vindt het moeilijk om te geloven. De mensen waarmee hij de gevangenis inging vertelden dat ze geluiden hebben gehoord die erop wijzen dat er nog levende mensen zijn. Ze hoorden mensen naar de wc gaan. Maar wanneer ze riepen, werd er niet teruggeroepen, waarschijnlijk uit angst, vertelt een van de reddingswerkers in het filmpje dat de journalist maakte.
De Syrische hulporganisatie de Witte Helmen stuurde vijf reddingsbrigades naar de gevangenis om onderzoek te doen naar verborgen ondergrondse cellen, schrijft NRC. Deze cellen zouden diep onder de grond kunnen zitten. ‘In sommige ventilatietunnels ruiken we dood vlees, terwijl dat bij andere tunnels niet het geval is’, zegt een van de medewerkers in het filmpje.
‘Er zouden 100,000 mensen moeten opduiken uit de gevangenis. Tot nu toe zijn er maar 300 mensen gevonden’, zegt de journalist op maandag. ‘We vragen iedereen die de middelen heeft om ons te komen helpen deze cellen te vinden. Elke minuut die voorbij gaat kunnen we mensen verliezen.’
Maandagmiddag zijn er nog geen verstopte kamers gevonden in de gevangenis, vertelt Raed al-Saleh, hoofd van de Witte Helmen aan nieuwszender Al Jazeera. Volgens hem zijn de verborgen cellenblokken waarschijnlijk een gerucht.
NRC beschrijft bovendien dat er een crematorium naast de gevangenis bestond, en dat er mogelijk vijftig mensen per dag werden geëxecuteerd. Dit zou verklaren waarom veel personen letterlijk zijn verdwenen, zonder dat familieleden geïnformeerd werden.
Geen wonder dat we elkaar vaak niet begrijpen als het over Israël en Palestina gaat, stelt Derk Walters. De perspectieven op het conflict lopen ver uiteen.
Geen conflict op aarde houdt de wereld zo in de greep als dat tussen Israël en Palestina. Dat was al zo, maar sinds de aanval van Hamas en de daaropvolgende Gaza-oorlog is dat alleen maar erger geworden, vertelt NRC-journalist Derk Walters. Al tijdens zijn correspondentschap in Israël van 2014 tot 2017 viel hem op hoe vaak mensen langs elkaar heen praten als het gaat om het conflict. ‘Gaandeweg begon ik die verschillende manieren van denken te doorzien’, zegt hij. ‘Ik dacht: ja, als je er zo of zo naar kijkt, is het logisch dat je elkaar helemaal niet begrijpt.’ In zijn recente boek Israël-Palestina geeft hij de historische context weer en beschrijft hij vijf verschillende manieren om naar het conflict te kijken.
I De judeo-christelijke visie: heel het Bijbelse land van Israël behoort toe aan de joden
‘Aanhangers van deze visie zijn vooral religieuze joden en christen-zionisten’, zegt Walters. ‘Ze benadrukken dat de oorsprong van het joodse volk in ‘Judea en Samaria’ ligt, de Bijbelse benaming voor de Westelijke Jordaanoever. Christen-zionisten, zoals de organisatie Christenen voor Israël, geloven dat alle joden naar Israël moeten terugkeren. Dan komt de Messias op aarde, breekt de eindtijd aan en zullen alleen de christenen eeuwige gelukzaligheid ervaren.
‘Religieuze joden zien Israël ook als het aan hen beloofde land’, vertelt Walters, ‘alleen delen zij die christelijke opvatting over de eindtijd niet.’ ‘Sommige joden denken, ‘prima dat die christenen voor Israël er zijn. We profiteren nu gewoon van hun politieke steun en verder zal het wel.’ Maar er zijn ook joden die op hun hoede zijn voor die christenen die pretenderen je vriend te zijn. Daarnaast is er een groep progressievere protestanten die juist opkomen voor de onderdrukte Palestijnen, vanuit de Bijbelse opdracht om menslievend te zijn en solidair met de armen.’
II De koloniale visie: Israël is een bastion van westerse beschaving in een barbaarse regio
‘Deze mening wordt verkondigd door opiniemakers als Leon de Winter, de Telegraaf en ons radicaal-rechtse kabinet’, zegt Walters.
‘Wat ook vaak gebeurt, is dat deze koloniale en de judeo-christelijke zienswijze samenvloeien. Dat zag je laatst bij de reactie van de SGP op een flinterdun Israëlisch rapportje waarin werd gesteld dat allerlei Nederlandse ngo’s banden hebben met Hamas. Voor de orthodox-christelijke SGP aanleiding voor een motie om de aantijgingen serieus te laten onderzoeken. Deze motie haalde vervolgens een Kamermeerderheid.’
‘Toen Israël met een aantal buurlanden de Zesdaagse Oorlog uitvocht, stond Nederland als één man achter het land’
U schrijft dat ook de VVD deze zienswijze aanhangt?
‘Ja, die neiging bestaat bij de rechterflank van de VVD, net als bij de Amerikaanse neoconservatieven die na de aanslagen van 11 september 2001 de islam als een gevaar voor het Westen beschouwden. Het CIDI (het Centrum voor Informatie en Documentatie Israël, dat ook op die manier denkt, red.) heeft een vrij sterke positie binnen de VVD. Mark Rutte, Dilan Yesilgöz en andere VVD’ers zijn weleens met een CIDI-bestuurslid naar Israël gegaan om daar het pro-Israëlische verhaal te horen.’
Die manier van denken is niet rechts-liberaal?
‘De VVD is ook een bestuurspartij die normaal gesproken de internationale rechtsorde heel belangrijk vindt – zie zienswijze 4. Dat staat op gespannen voet met de vleugel die het per definitie voor Israël opneemt omdat het een beschaafder land zou zijn dan zijn buren.
‘Hamas heeft de internationale rechtsorde op 7 oktober geschonden door aanvallen op onschuldige burgers. Tegelijkertijd Israël deed en doet dat ook op allerlei manieren. Bij bestuurspartijen als de VVD en het CDA denken ze: ‘Oké, Israël doet niet alles goed, maar we moeten ze toch maar blijven steunen.’
‘Als Rusland internationale regels overschrijdt, is het makkelijker om hard te veroordelen. Bij Israël lijkt iets in de weg te zitten. De staat Israël, in 1948 opgericht, is altijd ongelooflijk gesteund vanuit Nederland. Dat zal deels een schuldgevoel van na de Holocaust zijn, en niet geheel onbegrijpelijk natuurlijk.
‘In 1967, toen Israël met een aantal buurlanden de Zesdaagse Oorlog uitvocht, stond Nederland als één man achter het land. We zamelden spullen in voor de Israëliërs die onder de voet dreigden te worden gelopen. Er was een triomfgevoel toen Israël die oorlog toch bleek te winnen.
Derk Walters
‘Gaandeweg is er meer kritiek gekomen, en zijn we niet meer zo eenzijdig pro-Israël. Een partij als de PvdA, die vierkant achter Israël stond, is kritischer. Maar veel mensen voelen toch die bijzondere band met Israël. Ze verbleven misschien in hun jeugd in een kibboets, wat een tijdje heel populair was. Het is heel lastig om zo’n land waar je wat mee hebt, af te vallen, zelfs als het extremistische dingen doet. Natuurlijk kun je het land en de manier waarop het land bestuurd wordt van elkaar onderscheiden. Je kunt liefde voor Israël hebben en heel kritisch zijn op de regering. Maar toch voelt het voor veel mensen alsof ze hun geliefde Israël dan afvallen. Dat willen ze op de een of andere manier niet.’
III De gematigd-zionistische visie: Israël is een democratie met enkele gebreken.
‘Deze zienswijze gaat ervan uit dat er een legitieme staat is, die Israël heet, en dat deze internationaalrechtelijk ook gewoon mag bestaan. Deze staat heeft het recht om zich te verweren tegen bedreigingen’, zegt Walters.
‘Het verschil met 4 is dat bij deze zienswijze soms meer het gevoel overheerst van: Oké, ja, er is een bezetting van de Westelijke Jordaanoever, er zijn illegale nederzettingen, er is een blokkade en oorlog in Gaza. Daar hebben we moeite mee, en dat is niet zoals het hoort, maar het is helaas ook onvermijdelijk. Als je deze strategische plekken en de oorlog opgeeft, heeft Israël straks geen kans meer tegen de vijandige buren.’
IV De juridische visie: het internationaal recht bepaalt wat wel en niet in de haak is
‘In deze zienswijze mag de bezetting van de Westelijke Jordaanoever niet. Ik schat dat 95 procent van alle hoogleraren internationaal recht die visie aanhangt.
‘De mensenrechtenraad van de VN heeft wel heel vaak kritiek op Israël’
‘Tijdens mijn correspondentschap merkte ik dat ze in Israël wel weten dat er in de rest van de wereld op die manier naar Israël wordt gekeken. Maar zij denken: Jullie begrijpen niet hoe het is om te leven met de constante dreiging van aanvallen. Het is makkelijk praten vanuit jullie leunstoel. Kom maar eens een tijdje hier wonen, dan zal je wel merken dat het niet houdbaar is wat jullie allemaal beweren.
‘Israëliërs vinden ook dat hun land ten onrechte vaak getarget wordt door bijvoorbeeld de VN. Soms is dat ook zo. De mensenrechtenraad van de VN heeft wel heel vaak kritiek op Israël, meer dan op andere landen. Maar wat ze er in Israël niet bij zeggen, is dat het land juist door de EU en Amerika wordt bevoordeeld, met de militaire steun en het uitblijven van sancties.’
V De postkoloniale visie: Israël is een koloniale bezetting van Palestijns grondgebied
‘Mensen die deze zienswijze aanhangen benadrukken dat Israël is opgericht door het verdrijven van 750.000 Palestijnen. Dat was een koloniale, agressieve daad die in hun ogen teruggedraaid moet worden’, vertelt Walters.
‘Er zou een gewone democratische eenheidsstaat moeten komen’
‘Zij vinden niet per se dat alle Joodse inwoners van het gebied weg moeten. Maar wel dat er een situatie is in Israël en de bezette gebieden waarbij de ene bevolkingsgroep duidelijk meer privileges heeft dan de andere. Er zou een gewone democratische eenheidsstaat moeten komen, vinden zij, waar iedere inwoner evenveel rechten heeft. Dat klinkt zeer redelijk, maar het betekent wel het van einde van de Joodse staat, die Israël wil zijn. Dat is de reden voor Israëliërs om deze mening absoluut niet serieus te nemen of keihard te bestrijden.
‘Dat speelt ook bij de leuze From the river to the sea, Palestine will be free, die je veel hoort bij pro-Palestinademonstraties. Sommigen zien die als puur antisemitisch, omdat het klinkt alsof je de Joden uit het gebied wil verdrijven. Maar veel aanhangers van die leuze zeggen: ‘Nee, we willen gewoon dat iedereen in dat gebied dezelfde rechten heeft. Palestijnen moeten net zo vrij zijn als Joodse Israëliërs.’
De oorlog in Gaza duurt al meer dan een jaar. Er zijn al 44.000 Gazanen overleden, en het gebied is bijna verstoken van voedsel en water. Waarom gaan we hier niet massaal de straat op?
‘Hier zal meespelen dat de schuldvraag niet eenduidig is. Ik denk dat veel mensen de aanval van Hamas op 7 oktober waarbij 1200 Israëliërs werden gedood, in hun hoofd hebben. Maar ook constateren dat alles wat daarna is gebeurd wel een heftige overreactie was op de terreuraanslag. Ik denk ook dat hulporganisaties het lastig vinden om zich echt kritisch over Israël uit te spreken, omdat ze dan vaak besmeurd worden. Dat heeft Pax onlangs nog ervaren, dat als de grote Hamas-vriend werd aangewezen door Israël.
‘Veel mensen weten niet meer wat ze moeten vinden van het Israëlisch-Palestijnse conflict. Ze horen hun hele leven niks anders dan dat de Israëli’s het weer met de Palestijnen aan de stok hebben. Er treedt een soort moeheid op en ook een beetje een gevoel van: ze zullen allebei wel een beetje schuld hebben. Het is wel vervelend nu voor die mensen in Gaza, maar ja. Bij gebeurtenissen die een eenduidigere oorzaak of agressor hebben, zijn mensen veel meer bereid om hun mening te uiten.
Bij veel moslims in Nederland, ligt dat anders, denkt Walters. ‘Zij identificeren zich sterk met de Palestijnen. Dat komt deels doordat ze via satellietzenders dat leed in Gaza nog eens extra stevig in de huiskamer krijgen, en deels doordat hun sociale media het leed in Gaza nadrukkelijk tonen.’
Een langlopende rechtszaak tegen de Nederlandse journalist Ingeborg Beugel heeft geleid tot een voorwaardelijke celstraf van acht maanden. De Griekse rechter achtte haar schuldig aan het ‘onderdak verlenen’ aan een ‘illegale vreemdeling’. Beugel gaat in hoger beroep, meldt Villamedia.
Beugel staat perplex, zegt ze tegen Villamedia: ‘Mijn advocaat en ik hadden een veroordeling niet zien aankomen.’ De rechter was coulant wat betreft een geldboete van 10.000 euro, die Beugel niet hoeft te betalen, maar ze moet wel de cel in als ze opnieuw de wet overtreedt.
‘Ik ben veroordeeld omdat ik een jongen, die korte tijd door toedoen van de staat geen verblijfspapieren had, in huis had. Het is krankzinnig. Het is bijna komedie, aldus Beugel, die op basis van een wet uit 1991 werd veroordeeld. Destijds stroomde het land vol met Albanezen zonder papieren door de Joegoslavische burgeroorlog.
Ingeborg Beugel werd wereldberoemd in 2021, toen ze de Griekse premier Mitsotakis stevig ondervroeg over het vluchtelingenbeleid. Ze beschuldigde hem onder andere van ‘liegen’ en ‘barbaarse pushbacks’. Mitsotakis was daar niet van gediend en eiste ‘respect’ in het regeringsgebouw, waar ook toenmalig premier Mark Rutte aanwezig was.
Beugel moest na dat incident tijdelijk het land verlaten vanwege bedreigingen van extreemrechtse Grieken.
Minister van Asiel en Migratie Marjolein Faber wil onderzoeken of een tijdelijke stop op gezinshereniging voor Syriërs mogelijk is. Dit zei ze in reactie op een voorstel van Tweede Kamerlid Claudia van Zanten (BBB).
Afgelopen maandag kondigde Faber al een beslisstop aan voor asielaanvragen van Syriërs. De komende zes maanden zullen er geen uitspraken worden gedaan over deze aanvragen. De BBB vindt echter dat de minister verder moet gaan om te voorkomen dat er mensen naar Nederland komen die volgens de partij ‘niet gewenst’ zijn.
Wie ze hiermee bedoelt, legt ze uit in een recent debat met de minister. Ze wijst erop dat Assad, hoewel hij een schrikbewind voerde, ook tegen ISIS vocht en veel IS’ers in de gevangenis zaten.
‘Het verontrust ons dat iedereen in die gevangenissen nu is vrijgelaten door de rebellen, zonder dat er gekeken is naar de reden waarom ze überhaupt vastzaten. Ze kunnen zich nu vrij ontwikkelen zonder dat er een vijand als Assad is.’
De BBB wil daarom niet alleen een stop op gezinshereniging, maar pleit ook voor een Europa-brede beslisstop op alle asielaanvragen van Syriërs. De minister gaat dit onderzoeken, meldt het Leidsch Dagblad.
Kritiek op asielbeleid
De Raad van State uitte deze week kritiek op de asielplannen van Faber, voordat ze de beslisstop voor Syriërs aankondigde. Maatregelen zoals de (her)invoering van het tweestatusstelsel, het afschaffen van de verblijfsvergunning asiel voor onbepaalde tijd en het verkorten van de duur van de verblijfsvergunning asiel voor bepaalde tijd zullen uiteindelijk alleen maar leiden tot meer werkdruk bij de IND en bij rechtbanken.
De IND liet vorige week al weten dat de geplande maatregelen zouden leiden tot meer werkdruk.
De Egyptisch-Amerikaanse seculiere feminist Mona Eltahawy is niet optimistisch over de situatie in Syrië. In een opiniestuk voor The Guardian zegt ze dat vrijheid, vooral voor vrouwen, meer vereist dan alleen de val van een dictator.
Eltahawy heeft geen hoge pet op van de jihadistische rebellen die een einde hebben gemaakt aan het Assad-regime, dat meer dan vijftig jaar heer en meester was in het land en verantwoordelijk is voor honderdduizenden doden in de Syrische burgeroorlog.
‘Ik denk aan Razan Zaitouneh, een Syrische revolutionaire, die samen met haar drie kameraden in rebellengebied verdween in 2013′, zegt Eltahawy. Ze citeert haar uit 2013: ‘We hebben geen revolutie ontketend en duizenden verloren, zodat monsters dezelfde onjuiste geschiedenis kunnen herhalen.’ Zaitouneh vond dat misdaden van de rebellen, net als die van het regime, berecht moesten worden.
Uit Syrië stromen nu dagelijks beelden binnen van wraakacties door rebellen, bijvoorbeeld in Latakia, waar veel alawitische Syriërs (de religieuze stroming waartoe de gevluchte Assad-familie behoort) wonen. Vermoedelijke daders van martelingen worden zonder enig proces gelyncht en opgehangen in ‘bevrijd Syrië’.
Eltahawy verwijst in haar opiniestuk naar alle vrouwen die ze in de landen van de Arabische Lente heeft geïnterviewd. ‘Voor vrouwen zijn er altijd twee revoluties die moeten plaatsvinden. Eén samen met mannen tegen regimes die iedereen onderdrukken, en een tweede revolutie tegen regimes op straathoeken en in slaapkamers die ook iedereen onderdrukken die niet cisgender of heteroseksueel is.’ Voor Eltahawy is de verwijdering van Assad niet voldoende; ook ‘de regimes’ in de straathoeken en slaapkamers moeten aangepakt worden. Pas dan kan de ‘anti-patriarchale revolutie’ tot wasdom komen.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
