Het offensief van het Assad-regime in Idlib, gesteund door Rusland en Iran, leidde de afgelopen weken tot een ongekende escalatie in de al negen jaar durende Syrische Burgeroorlog. Minimaal 38 Turkse soldaten kwamen om bij een Syrisch-Russisch bombardement. Turkije ging daarna los tegen de troepen van Assad en zijn (niet-Russische) handlangers.

Hoewel de oorlog in Idlib al eerder tot Turkse doden had geleid, knapte er op 27 februari pas echt iets bij Turkije. Niet eerder waren er in Syrië zo veel Turkse doden gevallen in één aanval. Ook bij ons thuis hier in Amsterdam, waar de Turkse tv constant aan staat, sloeg de sfeer om. Ik zag paniek in de ogen van de Turkse experts en nieuwslezers. Ze vroegen zich openlijk af: ‘Hoe heeft dit ons kunnen gebeuren?’ ‘Hoeveel doden zijn er gevallen?’ ‘Wat is Poetin van plan?’

Vanaf Erdogans kant was er in de eerste uren na de aanval niks te horen. Dit, terwijl hij wekenlang constant had gedreigd: ‘Nog één aanval op Turkse doelwitten, en we vallen het regime overal aan’.

Op sociale media waren Assad-aanhangers ondertussen in juichstemming. ‘Eigen schuld dikke bult’, was de teneur in Europa. Had Turkije zich maar niet moeten bemoeien door ‘jihadisten’ en ‘terroristen’ actief te steunen.

Veel mensen gaan mee in dit ‘terroristen-narratief’. Bijna niemand kijkt om naar de honderdduizenden burgerslachtoffers die het genocidale Assad-regime op zijn geweten heeft. Minimaal 600.000 doden, elf miljoen vluchtelingen in binnen- en buitenland, horrorverhalen uit martelkelders, enzovoort. Kennelijk zijn we te islamofoob om de grootste humanitaire catastrofe van de 21^ste eeuw zelfstandig te onderkennen.

Enter Erdogan en de vluchtelingenkaart. Als eerste antwoord op de aanval verklaarde een woordvoerder van het Erdogan-regime dat ze de vluchtelingen niet meer zullen tegenhouden aan de Europese grenzen, zoals afgesproken in de deal van maart 2016.

Turkije sleepte de vluchtelingen letterlijk in ons vizier om het ‘humanitaire besef’ dat we nog bezitten eruit te persen. En nog steeds gebeurt er vanuit het Westen niks noemenswaardigs. Niet in Syrië, en ook niet voor de vluchtelingen.

Integendeel: bootjes van vluchtelingen worden lek geprikt en tot zinken gebracht door de Griekse kustwacht. Hierdoor is in ieder geval één Syrisch jongetje van zes verdronken. Mensen worden uitgekleed, in hun onderbroek teruggestuurd en grenswachten hebben zelfs mensen doodgeschoten.

Het is werkelijk te krankzinnig voor woorden. Terwijl Assad en Rusland aan de ene kant burgers kapot bombarderen worden aan de Turks-Griekse grens mensen geweerd, terwijl we internationaal hebben afgesproken zulke mensen te beschermen. Europa’s morele failliet is compleet.

Niets doen bij een volgende escalatie in Idlib betekent de facto acceptatie van genocide

Turkije is in de kwestie Idlib een ander verhaal. Erdogan kon de militaire vernedering niet over zijn kant laten gaan. Op 28 februari begon een gecoördineerde drone-operatie op Syrische doelwitten en hun (niet-Russische) handlangers. Vele tanks, luchtafweersystemen, helikopters, straaljagers en Syrische militairen zijn hierbij ‘geneutraliseerd’. Het is helaas de enige taal die het Assad-regime begrijpt.

En Syriërs in Idlib zijn Turkije dankbaar voor deze escalatie, om een staakt-het-vuren af te dwingen. Die is op 6 maart ingegaan. Maar velen zeggen dat het niet lang zal duren. Turkije staat namelijk, met wat er overgebleven is van de Syrische oppositie, alleen tegenover een monstercoalitie van Rusland, Iran, Syrië en de sjiitische Hezbollah uit Libanon.

Het is in dit verband wellicht cruciaal wat de Koerden gaan doen. Bij de val van Aleppo stonden de Koerdische YPG-strijdkrachten nog aan de kant van Assad. En op Twitter valt op dat vele Koerden die terecht moord en brand schreeuwden toen ze zelf werden aangevallen – door ISIS in 2014, en twee keer door Turkije in Afrin en Ras-ul Ayn – zwijgen, of juist meegaan in het narratief van Rusland en Assad.

Voor dit Koerdische perspectief – ‘De vijand van mijn vijand is mijn vriend’ – valt nog wel enig begrip op te brengen. Voor de Syrische burgers is het veel crucialer wat het Westen gaat doen. Niets doen bij een volgende escalatie in Idlib – waar drie miljoen mensen zijn – betekent een de facto acceptatie van genocide, met alle gevolgen van dien. Niet in de laatste plaats een vluchtelingenstroom, die vele malen groter zal zijn dan die van 2015.

Een diplomatieke oplossing is natuurlijk ideaal. Maar soms moet je geweld gebruiken om de vrede af te dwingen.