Opeens bestond de term en lange tijd wist ik niet eens wat die betekende: ‘woke’. Ik dacht eerst dat het een soort muziekstijl was, maar het bleek te gaan om een stroming die sociale ongelijkheid aan de orde wil stellen, met name op multicultureel gebied. Activisten willen meer aandacht voor niet-westerse perspectieven, het koloniale verleden, diversiteitsquota en discriminerende taal. Het bestaan van woke is een zegen voor rechts Nederland, want daar heeft men er een vijand bij en nog een ongrijpbare ook. Je kunt woke voortaan altijd van stal halen.

Onlangs ontmoette ik filosofiedocent Floris van den Berg. Hij heeft een heel woordenboek vol woke-begrippen geschreven. Met zijn boek zegt hij tegen de excessen van woke te zijn. In het Haarlemse debatcentrum De Pletterij sprak hij over dit fenomeen.

‘Dames en heren’ kun je niet meer zeggen, aldus Van den Berg, want je moet tegenwoordig praten over ‘beste mensen’ of ‘beste reizigers’. Als je ‘dames en heren’ zegt, heb je meteen afgedaan. Als docent moet je ‘beste studenten’ zeggen of ‘dames en heren en non-binairen.’ Voortaan bepalen anderen wat jij moet zeggen. Als je iets verkeerd zegt, gaan activisten twitteren of ze dienen een klacht in, volgens Van den Berg. Het gaat er niet om of je iets verkeerd bedoelt, maar of het kwetsend kan worden ervaren.

Ik weet niet wat u ervan denkt, maar mijn eerste gedachte was: kritiek op woke is dus een vorm van aanstelleritis. Gekleurde Nederlanders en transgenders willen dat er rekening met ze wordt gehouden. Dat vinden anti-woke-activisten als Van den Berg heel erg. Stel je niet aan.

Volgens Van den Berg is er bij woke sprake van cultuurrelativisme, moreel relativisme en waarheidsrelativisme. Wetenschap wordt ter zijde geschoven omdat die afkomstig is van witte mannen. Niet-wetenschappelijke kennisclaims hoeven niet meer bekritiseerd te worden. Het wordt niet meer geaccepteerd dat het ene beter is dan het andere, bijvoorbeeld dat westerse normen boven niet-westerse normen gaan.

Ik weet niet wat u ervan denkt, maar het is mij nog nooit overkomen dat studenten massaal begonnen te schreeuwen dat ze geen witte of westerse auteurs meer willen lezen. Ze hebben sowieso nooit suggesties voor alternatieve auteurs, laat staan niet-westerse. Over hoeveel studenten gaat dit eigenlijk? Een stuk of tien in heel Nederland?

Woke is een zegen voor rechts Nederland: dat heeft er een vijand bij en nog een ongrijpbare ook

Van den Berg ziet bij woke een verband met neo-racisme: op grond van je huidskleur zit je altijd fout vanwege historische schuld. Je bent als witte persoon dader en nooit slachtoffer. Dit is een vorm van racisme omdat je wordt aangesproken op je huidskleur. De boosheid waarmee dat gebeurt, suggereert dat we in een diep racistische samenleving leven. Dat is volgens Van den Berg disproportioneel: er was ooit rassensegregatie in de VS. Dat is veel erger dan de verkeerde woorden waar woke-activisten nu overgevoelig voor zijn.

Ik weet niet wat u ervan denkt, maar dat we in Nederland geen rassensegregatie hebben, wil niet zeggen dat gekleurde Nederlanders geen aandacht mogen vragen voor fouten uit het verleden of voor racisme. Ze moeten dat zelf weten en hebben daar als Nederlandse burgers ook alle recht toe. Daarover klagen is dubieus. Als je het met de woke-activisten oneens bent, spreek je ze gewoon tegen.

Maar het wordt nog erger: Van den Berg ziet in woke een ondermijning van de open samenleving. Er zou een zo groot mogelijke vrijheid van expressie moeten zijn, maar in plaats daarvan is er nu een informele cancelcultuur. Docenten houden in een veilige leeromgeving rekening met elke mogelijke emotionele reactie. Dit leidt tot censuur van literatuurlijsten, teksten en plaatjes. Er is steeds meer aandacht voor dekolonisatie en er komen steeds dwingender diversity officers. Waarom zou je alle instituten van deze neomarxistische saus voorzien, vraag Van den Berg zich af.

Ik weet niet wat u ervan denkt, maar woke-activisten komen gewoon op voor zorgen die binnen de grenzen van de rechtsstaat vallen. Iedereen die hen wegzet als ondermijners van de open samenleving, vormt daar zelf een groter risico voor. En stelt zich aan.