Bijna zes jaar geleden liet Geert Wilders zijn aanhang bij een verkiezingsbijeenkomst scanderen dat er ‘minder Marokkanen’ moeten komen. Wilders riep het ‘te gaan regelen’, er ontstond enorme ophef, het regende aangiftes en het was de start van een rechtszaak. Nu is er weer ophef over een rechtse politicus die Marokkanen basht: Thierry Baudet twitterde onlangs zonder feitelijke onderbouwing dat vriendinnen werden lastiggevallen door Marokkanen en suggereerde dat het land gered moest worden. Ophef alom.

Als je deze gebeurtenissen naast elkaar presenteert lijkt er niets nieuws onder de zon: dit jaar zijn de reacties op Baudet niet echt anders dan die op Wilders in 2014. Of toch wel? Laten we naar partijgenoten kijken. Zowel PVV als FvD zijn niet democratisch georganiseerd: de PVV is een eenmanspartij waar Wilders de lakens uitdeelt, FvD suggereert een gewone partij te zijn terwijl het in werkelijkheid een uiterst hiërarchische organisatie is. De mogelijkheden van politici om tegen hun eigen leider in te gaan zijn dus beperkt. Toch verschillen de interne reacties.

In 2014 was het de dag na de uitspraken van Wilders al raak. Vrijwel meteen stapte Tweede Kamerlid Ronald van Vliet uit de partij. Hij had het over ‘een glijdende schaal’. Eerst ging het de PVV om islamitische uitwassen, meldde hij, toen over oververtegenwoordiging in allerlei statistieken en daarna over hele bevolkingsgroepen. Van Vliet werd onafhankelijk Kamerlid. Een dag later deed zijn collega Joram van Klaveren hetzelfde. Hij noemde de weg die de PVV bewandelde ‘vruchteloos’. Het Haagse PVV-raadslid Chris van der Helm vertrok dezelfde dag eveneens.

Maar daar bleef het niet bij. Europarlementariër Laurence Stassen vertrok en gaf haar zetel in de Provinciale Staten van Limburg op. Na de uitspraken van Wilders was doorgaan geen optie, meldde ze. Twee Friese Statenleden stapten op vanwege ‘het beeld van de partij dat Wilders heeft opgeroepen’. In Utrecht stapten Statenlid Henk Scherer en een PVV-commissielid op. Scherer handelde ‘uit overwegingen van fatsoen en geloofwaardigheid’, meldde hij. Ook het Gelderse Statenlid Daniel ter Haar vertrok omdat hij niet kon meegaan in de ingeslagen weg.

Sommigen twijfelden of moesten langer nadenken. Aanvankelijk wilde een groot deel van de Statenfractie van Flevoland en bijna de hele gemeenteraadsfractie van Almere vertrekken, maar uiteindelijk bleven ze toch. Ze gaven Wilders een laatste kans. Een maand later stapte het Zuid-Hollandse Statenlid Stephan Jansen op. Na wat overdenkingen realiseerde hij zich dat niemand nog met de PVV wil samenwerken en dat een stem op Wilders dus een stem op links is. Ook Statenlid John van Assendelft kwam tot die conclusie. Nog twee weken later kwam daar nóg een Statenlid bij.

Al deze PVV’ers trokken min of meer dezelfde conclusie: de partij was extremer geworden dan ooit, dit verkleinde elke mogelijkheid op politieke invloed en dit was sowieso een programma waar ze inhoudelijk nooit voor hadden getekend. Er zat niets anders op dan te vertrekken.

Bij de PVV vertrokken meerdere politici met slaande deuren. Bij FvD vertrok niemand

Zo komen we bij de tweet van Baudet. De overeenkomsten met Wilders’ zijn enorm: het gaat over Marokkaanse Nederlanders en het publiek wordt tegen hen als groep opgezet. Maar de overeenkomsten gaan verder: in beide partijen kunnen politici moeilijk rebelleren tegen hun politieke baas, terwijl ze wel geconfronteerd worden met een politieke agenda waar ze nooit expliciet mee hebben ingestemd. Dit is vooral zuur voor de politici die graag mee willen besturen en echte veranderingen in gang willen zetten. Zij krijgen een deksel op hun neus.

Bij de PVV vertrokken meerdere politici met slaande deuren. Bij FvD vertrok niemand. Dat is niet omdat ze noodzakelijkerwijs met dit standpunt van Baudet instemmen of er vooraf van op de hoogte waren. Niemand heeft invloed op wat Baudet twittert en tussen die tweets zitten nogal eens onverwachte uithalen. Het verschil met de gematigde Henk Otten, de man die op de achtergrond vrijwel alle Statenleden selecteerde, kon nauwelijks groter zijn. Er is weinig reden om aan te nemen dat de Statenleden de actie van Baudet steunen. Integendeel.

Daarmee komen we op de vraag waarom niemand van FvD is opgestapt en waarom niemand publiekelijk ook maar enige inhoudelijke kritiek heeft geuit. Er zijn twee opties: of het bashen van Marokkanen is in een paar jaar tijd zo gewoon geworden dat het bij rechtse partijen nog maar nauwelijks kritiek oproept, of FvD’ers zijn nu nog banger om zich van Baudet af te keren dan PVV’ers bij Wilders ooit zijn geweest. Ze laten Baudet daarom overal mee wegkomen.

Ik weet niet welke van de twee ik erger vind.