Is Forum voor Democratie een gewone partij waar andere partijen mee in een coalitie kunnen gaan zitten? De ChristenUnie moet maar eens uitleggen waarom niet, het CDA waarom wel.

FvD onderhandelt momenteel over deelname aan een college in Noord-Brabant. Ook het CDA moet deel uit gaan maken van die coalitie. Niet iedereen lijkt er zin in te hebben na het debacle met de gedoogsteun van de PVV tijdens het eerste kabinet-Rutte. Moet het CDA wel met FvD willen samenwerken? Individuele CDA’ers klagen en de afdeling Oisterwijk schreef er een open brief over. De afdeling schrijft:

‘Het CDA staat pal voor haar vier uitgangspunten: gespreide verantwoordelijkheid, gerechtigheid, solidariteit en rentmeesterschap. Als deze kernwaarden als maatlat worden gelegd langs de ideeën van FvD, dan is het duidelijk dat een samenwerking onmogelijk is.’

Sommigen zal deze brief misschien als muziek in de oren klinken, maar een duidelijk argument staat er niet in. De CDA’ers klagen dat FvD landelijk tegen Europa is en daarom is samenwerking niet te verkopen, want Brainport Eindhoven is een internationaal vooraanstaande high tech-regio en er zijn in Brabant allerlei Europese distributiecentra. Ook vinden de CDA’ers, in tegenstelling tot FvD, dat er wél een stikstofprobleem is waar de natuur ernstig onder leidt. Ook ontkent FvD het klimaatprobleem.

Je kunt het op al deze punten met FvD oneens zijn, maar dit zijn geen fundamentele bezwaren tegen samenwerking. Brainport Eindhoven wordt niet opgeheven als FvD in het college zit en over wat meer of minder varkensstallen zijn best compromissen te sluiten. De coalitie moet hooguit nadenken welke gedeputeerde de portefeuille Europese zaken krijgt. Het CDA in Oisterwijk voelt zich kennelijk niet senang bij de toekomstige samenwerking, maar weet niet goed of ze wel een principieel probleem heeft.

Bij de ChristenUnie speelt dit ook. De baas van het wetenschappelijk instituut, Wouter Beekers, meldde in NRC dat samenwerking met FvD niet uitgesloten moet worden. Een verwarrende redenering, aangezien Beekers ook vindt dat Baudet zich bedient van ‘homeopathisch verdund racisme’ en mensen tegenover elkaar zet. Waarom dan het gesprek aangaan?

Recente uitspraken hebben Baudet volgens Beekers wel ‘voorlopig gediskwalificeerd’. Welke uitspraken? Waarom alleen voorlopig? Hoe lang is dat? Het wordt er niet duidelijker op. In een essay schrijft Beekers dat principiële grenzen bewaakt moeten worden. Wat zijn die grenzen? Racisme dus niet?

CDA en CU tonen ons hoe doelredeneringen bij de coalitievorming werken

Ook Gert-Jan Segers – die het oneens is met Beekers – is niet echt helder: samenwerking zou niet geloofwaardig zijn omdat FvD de rechtsstaat ondermijnt, onvoldoende afstand houdt tot racisme en wetenschap in twijfel trekt. Dit lijkt een concrete poging onder woorden te brengen wat het probleem is, maar ook hier resteren vooral vragen.

Waarom mag Baudet wetenschap niet in twijfel trekken? Is wat Baudet zegt dan geen onderdeel van het normale wetenschappelijke debat? Hoe ondermijnt FvD de rechtsstaat precies? Wat maakt FvD racistisch?

Het CDA en de ChristenUnie tonen ons hoe doelredeneringen bij de coalitievorming werken. Sommige politici voelen zich niet prettig bij samenwerking met FvD en dus redeneren zij zo dat ze altijd bij een nee uitkomen. Racisme is een toverwoord: dan hoef je verder niets uit te leggen. Anderen redeneren juist naar samenwerking toe.

Ze hebben het allebei gemakkelijk: in het FvD-programma staan genoeg controversiële dingen waar je bezwaar tegen kunt hebben, maar over diezelfde dingen kun je vaak ook roepen dat er hoognodig eens naar de Baudet-stemmer geluisterd moet worden.

Het gaat natuurlijk niet om de vraag of je het op bepaalde punten eens bent met FvD, maar om wat de partij als potentiële coalitiepartner diskwalificeert. Zijn er onoverbrugbare, principiële problemen, of zijn er alleen maar meningsverschillen?

Alleen als partijen onoverbrugbare conflicten benoemen en aan de hand van concrete voorbeelden kunnen uitleggen, zal ook de achterban van FvD in staat zijn te reflecteren of hun keuze voor de partij van Baudet wel de juiste is. Voorlopig is dit het CDA én ChristenUnie nog niet gelukt.