Azerbeidzjan, dat zich verrijkt door de exploitatie van olie ten koste van mensenrechten en vrede, zou geen gastheer moeten zijn van de VN-klimaatconferentie COP29, die volgende week in Bakoe begint, schrijven Nariné Ghazaryan en Gurgen Hakopian.

Het is inmiddels een jaar geleden sinds de ooit etnisch Armeense regio Nagorno-Karabach volledig is gezuiverd van de inheemse bevolking. Degene die dat gedaan heeft, is niet een Rus of Noord-Koreaan, maar een grote vriend van de Westerse landen: oliedictator Ilham Aliev van Azerbeidzjan. Niet alleen gaat de handel in olie en gas met Azerbeidzjan onverstoord door, maar Azerbeidzjan is in november ook de trotse gastheer van de VN-klimaatconferentie COP29.

Je zou denken dat internationale conferenties zoals COP een platform zouden moeten bieden voor landen die actief bijdragen aan de bescherming van het milieu en mensenrechten. In plaats daarvan hebben we nu een platform voor een land waarvan de economie volledig draait op fossiele brandstoffen en dat zowel mensenrechten als het internationaal recht voortdurend schendt.

In 2020 begon Azerbeidzjan een oorlog in Nagorno-Karabach en in 2021 en 2022 viel het ook Armenië zelf binnen. Vervolgens kwam wat de voormalig hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof omschreef als genocide. Vanaf december 2022 blokkeerde Azerbeidzjan de Lachin-corridor, de enige doorgangsweg van Armenië naar Nagorno-Karabach. Niemand kon vrijelijk het gebied in- of uitreizen. De Russische ‘vredesmacht’ in het gebied deed niets om daar verandering in te brengen. Vanaf juni 2023 werd die blokkade totaal en kwam er ook geen toevoer van goederen meer naar Nagorno-Karabach. Meer dan 100.000 mensen hadden geen toegang meer tot voedsel en medicijnen. Het grootste deel van de bevolking was toen al verzwakt en ziek. Op langere termijn stond velen de hongerdood te wachten.

Azerbeidzjan is trots op de etnische zuivering die het heeft uitgevoerd

Azerbeidzjan wilde echter niet zo lang wachten. Op 19 september 2023, na een bombardement, viel het Azerbeidzjaanse leger de regio binnen en vernietigde binnen een dag het laatste Armeense verzet. Er vielen vele burgerslachtoffers, waaronder jonge kinderen. Binnen een week waren alle Armeniërs in Nagorno-Karabach gevlucht naar Armenië. De eerste grootschalige etnische zuivering van onze eeuw in Europa, uitgevoerd door Azerbeidzjan met steun van Rusland, was een feit. Tientallen Armeense krijgsgevangenen, waaronder de politieke leiders van Nagorno-Karabach, zitten nog vast in een Azerbeidzjaanse cel.

Azerbeidzjan is trots op de etnische zuivering die het heeft uitgevoerd. Op 19 maart van dit jaar plaatste Aliev een video op Twitter waarin hij op de plek stond van het onlangs gesloopte parlementsgebouw in Stepanakert, de hoofdstad van Nagorno-Karabach. De bijbehorende tekst was: The Nowruz bonfire is also doing the final cleaning.

Binnen een week waren alle Armeniërs in Nagorno-Karabach gevlucht naar Armenië

Azerbeidzjan heeft dit alles kunnen doen zonder noemenswaardige consequenties, ondanks meerdere bevelen van het Internationaal Gerechtshof om de blokkade van de Lachin-corridor op te heffen. Ook uitspraken van het Internationaal Gerechtshof om het recht op terugkeer van Armeniërs naar Nagorno-Karabach te waarborgen zijn compleet genegeerd. In plaats daarvan is Azerbeidzjan druk bezig om Armeens erfgoed in de regio zo snel mogelijk te vernietigen. Hele dorpen worden in hoog tempo platgewalst.

Behandeld als ‘normaal’ land

Er is veel moeite gestoken in het opknappen van het imago van Azerbeidzjan in Europese landen, ook in Nederland. Zo verschijnen stukken in Nederlandse media waarin Azerbeidzjan trots wordt gepresenteerd als een multicultureel en tolerant land. Die aanpak werkt: Azerbeidzjan wordt, in tegenstelling tot zijn bondgenoten Rusland en Belarus, behandeld als een ‘normaal’ land en wordt beloond met prestigieuze internationale evenementen. Een oliedictatuur die net etnische zuivering heeft gepleegd, kan zodoende de COP29-klimaatconferentie gebruiken om zichzelf als vreedzaam land neer te zetten. Azerbeidzjan heeft de COP29 letterlijk gekocht met mensenlevens: in ruil voor een aantal krijgsgevangenen, die Azerbeidzjan illegaal vasthield, heeft Armenië ermee ingestemd om de kandidatuur van Azerbeidzjan voor de conferentie te steunen.

Hoe kunnen wereldburgers vertrouwen hebben in internationale instituties zoals de VN, als diezelfde VN een land als Azerbeidzjan een podium geeft om zichzelf te presenteren als een voorloper op het gebied van duurzaamheid? In plaats van deze oliedictatuur te belonen met internationale erkenning, zou Azerbeidzjan verantwoordelijk moeten worden gehouden voor zijn misdaden. Een land dat zichzelf verrijkt door de exploitatie van olie, ten koste van mensenrechten en vrede, heeft geen recht om het toneel van internationale duurzaamheid te betreden. Als we echt geven om het klimaat en een rechtvaardige wereldorde, moeten we dit soort ‘greenwashing’ aan de kaak stellen en ervoor zorgen dat oliedictaturen zoals Azerbeidzjan nooit een podium krijgen om hun imago wit te wassen. Het is hoog tijd dat de internationale gemeenschap actie onderneemt om te voorkomen dat COP29 wordt misbruikt als een PR-middel voor een oliedictatuur.