Over Tula, de Curaçaose vrijheidsstrijder die in de 18e eeuw tegen de slavernij in opstand kwam en dat met zijn leven moest bekopen, is weinig bekend. Schrijver en presentator Milouska Meulens bracht hem tot leven in Mijn Gouden Boekje over Tula. Een eerbetoon aan een vergeten held.
Wat maakt Tula tot een held, en waarom is zijn verhaal zo belangrijk?
‘Tula is voor mij een held omdat hij opstond tegen onrecht. We weten weinig over hem. Dat raakt aan een groot pijnpunt, iets wat ik ook beschrijf in mijn roman Moederland. Dan heb ik het niet specifiek over Tula, maar over het gemis aan kennis over wie onze voormoeders en voorvaders waren, omdat er over onze mensen heel weinig is vastgelegd. Als ik zeg ‘mijn mensen’ bedoel ik in het algemeen alle mensen die naar Zuid-Amerika zijn overgebracht, maar in het bijzonder de mensen op Curaçao.
‘Suriname en veel andere, grotere eilanden hadden meer plantages, waardoor mensen in ieder geval gemeenschapszin konden hebben. Bovendien waren in Suriname eerst de Engelsen aan de macht en die noteerden meer dan de Nederlanders op Curaçao deden. Nederlanders hebben eigenlijk heel weinig bijgehouden. Pas vanaf halverwege de jaren vijftig van de negentiende eeuw zijn ze in alle haast wat gegevens gaan opschrijven.
‘Ik zie iemand voor me die misschien sprak als Martin Luther King’
‘Wat ik heb geprobeerd met Mijn Gouden Boekje over Tula is hem een gezicht en stem geven die verder gaan dan alleen het perspectief van de onderdrukkers: de Nederlandse slavenhouders. Ik stel me een jonge man voor, waarschijnlijk nog geen dertig. Krachtig, ambitieus, serieus, wijs en met een sterk rechtvaardigheidsgevoel. Hij was belezen en overtuigend. Hij wist immers zo’n tweeduizend mensen mee te krijgen in de opstand. Dan moet je echt een goede spreker zijn. Ik zie iemand voor me die misschien sprak als Martin Luther King, zo strijdvaardig was als Malcolm X en zo poëtisch als James Baldwin.’
En wat symboliseert Tula voor u?
‘Tula is voor mij de persoon aan wie ik op 1 juli denk. Hij staat voor mij voor de strijd voor rechtvaardigheid. Iedereen mag in verzet komen tegen onrecht, kinderen, volwassenen. Verzet is een recht. De mogendheden tegen wie je in verzet komt, zullen jou als terrorist of crimineel willen neerzetten, zoals bij Tula is gebeurd. Maar juist dat betekent dat je verzet terecht is.’
Tula is een Curaçaose verzetsheld. Wordt er daar anders over hem gedacht dan hier in Nederland?
‘Zeker. In Nederland weten nog steeds maar heel weinig mensen wie Tula was. Gelukkig is er wel een kentering gaande sinds de koning hem eerherstel heeft gegeven, nadat hij meer dan tweehonderd jaar als crimineel te boek stond.
‘Ik weet nog dat ik in 2022 met een groep intellectuele, belezen mensen was, die juist meer wilden weten over het Caraïbisch gebied. Toch konden ze niet eens alle eilanden opnoemen die bij Nederland horen. Toen begon er bij mij iets te groeien: mensen moeten meer te weten komen over onze gezamenlijke geschiedenis. Ik heb het mezelf tot een soort missie gemaakt om daar mijn steentje aan bij te dragen. Op Curaçao is Tula wel bekend. Daar wordt hij elk jaar geëerd en herdacht op 17 augustus, Tula-dag.’
Heeft Tula inmiddels in de Nederlandse geschiedenis de plek gekregen die hij verdient?
‘Nee, absoluut niet. Er staat geen Tula-standbeeld in Amsterdam, en dat is heel wrang als je bedenkt hoeveel grote beelden er zijn van massamoordenaars en genocideplegers. Er is zelfs een tunnel vernoemd naar Jan Pieterszoon Coen, die verantwoordelijk was voor een massamoord in voormalig Nederlands-Indië.
‘Kijk, de koning heeft om vergiffenis gevraagd, en oud-premier Rutte bood het jaar ervoor excuses aan. Maar dat blijven lege gebaren, als er verder niets mee gebeurt. Er moet iets volgen. Dat ‘iets’ kan beginnen op school, door daar de werkelijke geschiedenis te vertellen. Dat er helden zijn in het Caribische gebied en in Suriname. Wat de geschiedenis is van Afrika voordat de Europeanen er met een liniaal overheen gingen en de grenzen trokken. Dat deze verhalen in het onderwijs komen, zie ik als het begin van wat er na die komma van Rutte zou moeten komen. Het begin van de vergeving waar de koning om heeft gevraagd.
‘Ik heb lang gezocht naar mijn plek in deze maatschappij’
‘Daarom ook Mijn Gouden Boekje over Tula. Als we kinderen uitleggen hoe het werkelijk zit, kunnen we voorkomen dat er generaties opgroeien die misschien het beleid en de denkbeelden van de huidige tijd blijven voortzetten.’
Wat hoopt u dat kinderen uit het boek opsteken?
‘Voor kinderen zijn verhalen heel belangrijk, die hebben impact. Juist in de jaren waarin je je vormt, waarin je ontdekt wie je bent, wat je karakter is en hoe je naar de wereld kijkt, is het zo belangrijk om verschillende perspectieven te horen. Niet alleen de bekende verhalen over Piet Hein en de Vliegende Hollander, die wij vroeger allemaal moesten leren. Het is echt tijd voor verandering.’
Wat zou Mijn Gouden Boekje over Tula voor de kleine Milouska betekend hebben?
‘Het had veel voor mij betekend als kind. Daarom heb ik het ook tot mijn missie gemaakt om ervoor te zorgen dat de kleine Milouska’s van nu wél toegang hebben tot dit soort boeken. Als kind keek ik op tegen mensen als Anne Frank en Sonja Barend, stuk voor stuk witte rolmodellen. Mijn moeder vertelde wel over Tula en Karpata, maar niet op een manier die me liet voelen: dit is iemand op wie ik trots mag zijn
‘Toen heerste er op Curaçao nog een koloniaal bewind. Op school kregen we geen les in het Papiaments, je moest Nederlands praten. Ik dacht dat we geen helden hadden.
Zo’n boek had mij een duidelijker beeld gegeven van wie ik was. Ik heb lang gezocht naar mijn plek in deze maatschappij. Iemand zei ooit: je kunt niet worden wat je niet kunt zien. Ik ben uiteindelijk geworden wat ik nooit heb gezien. Ik presenteerde het nieuws op televisie in een tijd waarin er nog geen Afro-Caribische presentatoren waren. Ik begon kinderboeken te schrijven in een tijd waarin die bijna niet bestonden binnen de Afro-Caribische gemeenschap in Nederland.
‘Je kunt wel worden wat je niet ziet, maar het is wél veel moeilijker. Daarom hoop ik dat er nog veel meer schrijvers komen die deze verhalen vertellen – zodat kinderen leren dat helden niet allemaal blond zijn of blauwe ogen hebben.’
