De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb pleitte er gisteren voor dat Keti Koti, de herdenking van de afschaffing van de slavernij in Suriname en op de Antillen, een nationaal evenement wordt. Ook herhaalde hij zijn pleidooi uit 2018 dat Nederland excuses moet maken voor de slavernij. Excuses maken namens Rotterdam deed de burgemeester echter niet.

Het was een regenachtige bijeenkomst, gisteravond bij het Slavernijmonument op de Lloydkade in Rotterdam. Aboutaleb vond het slechte weer eigenlijk heel goed passen bij de gelegenheid. ‘De hemel huilt met ons mee’, zei de burgemeester, die benadrukte hoe verschrikkelijk het leed was van de tot slaaf gemaakten in Suriname en de Antillen.

Nederland was bovendien rijkelijk laat met de afschaffing van slavernij. ‘Denemarken, Groot-Brittannië en Frankrijk waren Nederland zestig jaar eerder voorgegaan’, vertelde Aboutaleb. Maar op 1 juli 1863 waren de 32.911 tot slaaf gemaakte mensen nog lang niet vrij, aldus de burgemeester.

‘Omdat zij zogenaamd nog moesten leren, luister goed, een werkzaam en zedelijk leven te leiden. Had een ander uitgemaakt. Een wrange waarheid is dat het Nederlandse gezag zo lang mogelijk wilde profiteren van goedkope arbeidskrachten. Feitelijk wad de slavernij pas in 1873 voorbij. Daarom herdenken wij in 2023, 150 jaar afschaffing slavernij.’

Aboutaleb herhaalde zijn boodschap uit 2018, dat Nederland excuses moet maken voor de slavernij. Maar excuses aanbieden namens de stad Rotterdam, die in de achttiende eeuw financieel profiteerde van de slavernij, deed de burgemeester niet. Een besluit over de vraag of Rotterdam wel of geen excuses moet aanbieden valt dit najaar.

In januari dit jaar debatteerde de gemeenteraad over dit hete hangijzer. De rechtse partijen waren kritisch. Leefbaar Rotterdam was tegen het maken van excuses, zei Leefbaar-raadslid Tanya Hoogwerf. ‘Excuses aanbieden voor iets dat onze voorvaderen hebben gedaan, vind ik een vreemde zaak.’ VVD-raadslid Tim Versnel nam een weifelende positie in. Hij wilde niet dat excuses zou leiden tot meer polarisatie.

Op de Keti Koti-bijeenkomst legden de fracties van GroenLinks, D66, PvdA en Denk een krans bij het Slavenmonument. Leefbaar, VVD en PVV schitterden door aanwezigheid. Leden van de SP, ChristenUnie-SGP en Nida waren wel aanwezig op de bijeenkomst, maar legden geen krans.

Joan Nunnely, voorzitter van het Forum Podiumkunsten, hoopt dat de herdenking van Keti Koti ‘iets van ons allemaal wordt’. Het is volgens haar niet een herdenking alleen voor Afro-Nederlanders. Ook moet het geen herdenking zijn waar alleen de progressieve partijen acte de présence geven. Excuses, door de Nederlandse regering maar ook door de gemeente Rotterdam, zullen uiteindelijk juist voor minder polarisatie zorgen, denkt zij.

Tigo (32), een van de bezoekers van de Keti Koti-herdenking, is sceptisch. ‘Woorden doen niet zo veel’, zegt hij. ‘Het gaat om daden. Nederland moet het racisme van nu aanpakken.’ Tigo en zijn moeder Cynthia (68) bezoeken voor het eerst de Keti Koti-herdenking. ‘De Black Lives Matter-demonstraties van vorig jaar hebben ons wel bewuster gemaakt’, zegt Cynthia. ‘De discussie over het Nederlandse slavernijverleden is nu urgenter geworden.’

Ruim honderd mensen, zwart en wit, herdachten op de Lloydkade in Rotterdam de afschaffing van de slavernij op 1 juli 1863. De jongste bezoeker was een zwart meisje van vijf jaar oud, die met haar ouders mee was gegaan naar de bijeenkomst. Ze vroeg haar moeder wat al die mensen bij het podium aan het doen waren.

‘We herdenken wat er met onze over-over-over-overgrootouders is gebeurd en herdenken de doden’, antwoordde haar moeder. ‘Maar waarom is er dan geen kist?’, vroeg het meisje. De moeder: ‘Er zijn toen zoveel mensen gestorven, dat we voor hen een monument hebben gebouwd.’

In een eerdere versie van dit artikel stond dat CU-SGP niet aanwezig was. Dit is aangepast.