Vanavond vindt in de Portugese synagoge in Amsterdam de Kristallnachtherdenking plaats. Dit jaar is de bijeenkomst extra beladen vanwege de aanval op Israël door Hamas van 7 oktober. Maar er is ook onrust omdat demissionair minister Sigrid Kaag (D66) als keynote speaker is uitgenodigd.

Tijdens de Kristallnacht, de nacht van 9 op 10 november 1938, werden honderden Joodse mensen in nazi-Duitsland op straat vermoord, 1400 synagogen verwoest en 7500 winkels vernield en geplunderd.

De belangstelling voor de Kristallnachtherdenking is dit jaar enorm, vanwege de aanval van Hamas op Israël van 7 oktober en de daarop volgende oorlog in Gaza. Dave Heilbron, ceremoniemeester bij de herdenking, vertelt NOS dat hij tegen veel mensen die zich hadden aangemeld voor de herdenking ‘nee’ heeft moeten verkopen.

De Kristallnachtherdenking van vanavond wordt georganiseerd door het Centraal Joods Overleg (CJO). CJO organiseert deze herdenking jaarlijks sinds 2011.

Rostock

De eerste herdenking was in 1992. Aanleiding in 1992 was de aanslag op een asielzoekerscentrum in het Duitse Rostock en de opkomst van extreemrechts in Europa, schrijft Republiek Allochtonië. Antiracisme-organisatie Nederland Bekent Kleur organiseerde de herdenking samen met maatschappelijke organisaties, waaronder verschillende joodse organisaties en migrantenorganisaties.

Tijdens de Kristallnachtherdenking van 2008 zorgde oud-Kamerlid Mohamed Rabbae (GroenLinks) voor veel consternatie omdat hij in zijn toespraak discriminatie van moslims in Nederland op één lijn stelde met de Jodenvervolging in Duitsland in de jaren dertig.

Kaag zou als minister Palestijnse terreur hebben gefinancierd

Inmiddels organiseert Nederland Bekent Kleur geen Kristallnachtherdenking meer, terwijl de herdenking van CJO nog wel bestaat. In de eerste week van oktober, vlak voor het uitbreken van de Gazaoorlog, was er in de Joodse gemeenschap onrust ontstaan over de CJO-herdenking vanwege het uitnodigen van demissionair minister Sigrid Kaag (D66) van Financiën als keynote speaker. Zij zou Palestijnse terreur hebben gefinancierd als minister van Buitenlandse Zaken.

De redactie van het Nieuw Israëlietisch Weekblad schreef op 4 oktober: ‘Binnen grote delen van de Joodse gemeenschap in Nederland is Kaag omstreden vanwege haar weinig vriendelijke houding ten opzichte van Israël, maar vooral omdat zij als minister van Buitenlandse Zaken verantwoordelijk was voor de financiering van het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (PFLP) via een subsidie aan de aan die terreurorganisatie gelieerde landbouworganisatie UAWC. In 2021 werd Kaag ernstig op de vingers getikt door haar opvolgers Tom de Bruijn en Ben Knapen omdat zij de subsidie aan de UAWC liet doorlopen ondanks herhaalde waarschuwingen vanuit Israël dat het Nederlandse belastinggeld in de handen van terroristen terecht kwam.’

Volgens NIW is Kaag daarom indirect verantwoordelijk voor de dood van het 17-jarige Israëlische meisje Rina Shnerb, die in 2019 werd vermoord door een PFLP-strijder. Haar familie is volgens NIW ‘woedend en verbijsterend’ over het feit dat uitgerekend zij mag spreken op de Kristallnachtherdenking.

Ook voormalig CIDI-medewerker Akiva van Koningsveld, die tegenwoordig in een Israëlische nederzetting op de bezette Westelijke Jordaanoever woont, was ontstemd. ‘Sigrid Kaag, die getrouwd is met een voormalige Palestijnse functionaris, heeft miljoenen naar een aan terreur gelinkte Palestijnse NGO gestuurd’, schrijft hij in een opiniestuk voor de Jewish News Syndicate.

Tegen Union of Agricultural Work Committees  (UAWC) en andere Palestijnse NGO’s wordt al jarenlang een felle campagne gevoerd door pro-Israëlische organisaties en partijen – waaronder NGO Monitor, het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) en de Kamerfracties van PVV, SGP en ChristenUnie. UAWC wordt door de Europese Unie echter niet als een terreurorganisatie gelabeld. Bovendien bleek uit een door Nederland uitgevoerd onderzoek dat er geen financiële banden waren tussen UAWC en PFLP, maar wel tussen sommige UAWC-medewerkers en PFLP.

Vicepremier

Op 6 oktober benaderde de Kanttekening Ruben Vis van het CJO. Hij vertelde dat Kaag als spreker is uitgenodigd omdat ze vicepremier van Nederland is. ‘Niets meer, niets minder. De vorige keer nodigden we vicepremier Wopke Hoekstra uit.’ Op de beschuldigingen aan het adres van Kaag, dat zij terrorisme zou financieren, wilde Vis niet reageren.

Jaap Hamburger van Een Anders Joods Geluid (EAJG) noemde de rel over Kaag ‘een stormpje in een Joods glas water, maar wel een interessant stormpje’. Er zou al langer animositeit tussen extremistische en gematigde Nederlandse zionisten bestaan, vertelde hij de Kanttekening. ‘Mijn vrees is dat Kaag, fatsoenlijk als zij is en wars van de zoveelste rel rond haar persoon vanuit joodse en zionistische hoek, besluit zich terug te trekken’, zei Hamburger.

De 73-jarige Hamburger zal vanavond de Kristallnachtherdenking bezoeken, maar met lood in de schoenen, zo schrijft hij deze ochtend op X. Voor zover bekend is Kaag aanwezig als spreker.

‘Vandaag 9 nov. is de Kristallnachtherdenking. Beladener dan ooit. Ik ga naar de nationale herdenking in de Portugees Israëlitische Synagoge, A’dam met bedrukt gemoed. Gedeprimeerd, in het besef dat het overal en altijd weer kan voorkomen dat een volk blindelings zijn leiders volgt.’ Hamburger doelt daarbij op onvoorwaardelijke steun voor de Israëlische regering en de bloedige aanvallen op de Gazastrook.

Hamburger wil Gaza niet de ‘grootste openluchtgevangenis ter wereld’ noemen, zoals vaak wordt gedaan. Daar zitten mensen gevangen met uitzicht op vrijlating na een bepaalde periode. Dat perspectief hebben Gazanen niet, schrijft hij. De EAJG-voorman ziet meer overeenkomsten met een concentratiekamp.