Vluchtelingen zijn de Nederlandse botheid beu. Op 18 juni demonstreerden ze in Amsterdam tegen de leefomstandigheden in asielzoekerscentra. ‘Ik heb mijn geluk gezocht in Nederland en ik denk dat het een verkeerde beslissing was.’

Terwijl onze regering migratie wil stoppen en in Europees verband deals treft met autoritaire staten aan de randen van Europa, gaan vluchtelingen in Nederland de straat op voor het behoud van hun rechten. Daar demonstreren ze voor, op 18 juni in Amsterdam. De Kanttekening spreekt met de organisatoren en met vluchtelingen die deelnemen. Wat beweegt hen? De een gaat voor gelijke behandeling en hoop, terwijl bij de ander bittere gevoelens tegenover de Nederlandse maatschappij een rol spelen. ‘In Ter Apel kan op elk moment de crisis weer losbarsten’, zegt migratieactivist Roos Ykema.

Zij is voorzitter van MiGreat, een organisatie die campagne voert voor ‘vrije migratie’. Ze gelooft erin dat vluchtelingen en andere migranten exacte dezelfde rechten zouden moeten hebben als Nederlanders. ‘We geloven dat ieder mens zelf het beste kan kiezen waar die wil wonen, en pleiten op deze demonstratie voor vrije migratie. Nu krijgen mensen op allerlei manieren te maken met discriminatie, uitsluiting en zelfs geweld. Dat laat zich op verschillende manieren zien: op de Middellandse Zee worden migrerende drenkelingen niet gered, wat ertoe heeft geleid dat meer dan vijftigduizend mensen stierven aan de Europese grenzen.’

Chaotische asielprocedures

De Syrische vluchteling Rain (een pseudoniem, zijn echte naam is bij de redactie bekend) doet komende zondag ook mee aan de demonstratie. Hij verblijft nu in een noodopvanglocatie in Den Haag. ‘Er zijn geen deuren in onze kamers’, zegt hij. ‘Daarom heb ik al elf maanden totaal geen privacy.’

Rain geeft aan dat deze demonstratie niet alleen voor vluchtelingen is bedoeld, maar voor ‘alle’ migranten. ‘Elke migrant die vanwege zijn of haar thuisland of afkomst anders wordt behandeld. We wisten dat we hier lang konden wachten, maar toch hebben we het geluk dat we een land hebben gevonden dat zegt mensenrechten te respecteren. Ons grootste probleem zijn de chaotische asielprocedures.’

Rain merkt op dat het soms aanvoelt als een loterij. ‘Sommigen mensen hebben hun asielprocedure al binnen vijf maanden rond, terwijl anderen jaren moeten wachten. Ons leven staat door deze procedures stil. We kunnen niet verder met ons leven. We mogen niet werken en niet bijdragen aan de Nederlandse samenleving.’

‘Nederland moet zich schamen’

De activistische directeur Yigit Aksakoglu van de stichting Mahalle Art & Kultur, die kunstenaars met een vluchtelingenachtergrond koppelt met werkgevers, is zondag ook van de partij. Hij heeft in Turkije gevangen gezeten vanwege de Geziparkprotesten in 2013 tegen Erdogan en is zijn land in 2020 ontvlucht.

‘Vorig jaar lagen honderden, misschien wel duizenden mensen in de open lucht voor Ter Apel en stierf er een baby. Niet omdat er vluchtelingenprobleem is, maar omdat Nederland een institutioneel capaciteitsprobleem heeft. Niemand in Nederland wil over getallen praten. Dat komt omdat daardoor de hypocrisie van het Nederlandse beleid tegen vluchtelingen meteen wordt ontmaskerd,’ zegt hij.

‘Nederlanders hoeven niet te bewijzen dat zij van toegevoegde waarde zijn voor ons land en hebben hun nationaliteit bij de geboorte cadeau gekregen’

Hij gooit er zelf een paar getallen tegenaan. ‘Met een jaarlijks bruto nationaal product van 49.000 dollar per hoofd van de bevolking vangt Nederland jaarlijks ongeveer honderdduizend vluchtelingen op. In Turkije, met een bruto nationaal product van ongeveer 9.000 dollar, leven meer dan 4,5 miljoen vluchtelingen onder zeer moeilijke omstandigheden. Libanon heeft een nog lager nationaal product en vangt meer dan een miljoen vluchtelingen op. Dat is 25 procent van de bevolking.’

Aksakoglu spreekt er schande van. ‘Als ik Nederlander was, zou ik me schamen voor wat we vluchtelingen aandoen, net zoals ik me als Turks staatsburger schaam voor wat we Syriërs daar aandoen.’

‘Zogenaamd democratisch’

Voor Roos Ykema is de eis voor gelijke behandeling van vluchtelingen de belangrijkste reden om te demonstreren. ‘De vraag of een vluchteling of migrant iets bijdraagt aan Nederland vinden wij irrelevant’, zegt ze. ‘Nederlanders hoeven niet te bewijzen dat zij van toegevoegde waarde zijn voor ons land en hebben hun nationaliteit bij de geboorte cadeau gekregen. Waarom moeten buitenlanders dan wel iets bewijzen? Het recht om te bestaan mag niet afhangen van je economische waarde. Dat neemt niet weg dat migranten en vluchtelingen een enorme bijdrage leveren aan ons land en dat we migratie keihard nodig hebben als we de vergrijzing en de gigantische personeelstekorten te willen oplossen. Migratie is nodig om de gigantische ongelijkheid en de bittere armoede wereldwijd uit te roeien en om ieder mens echt gelijkwaardig te behandelen.’

Aksakoglu wijst op de rechten van asielzoekers, die gewaarborgd zijn in internationale verdragen. ‘Een asielaanvraag is een recht. Na het indienen hoort de aanvrager snel een perspectief te krijgen. Een eindeloos durende asielprocedure is een ernstig rechtsstatelijk probleem. Dit hadden we niet verwachten van een zogenaamd democratische, open-minded en niet-discriminerende samenleving.  Na de trauma’s die we hebben meegemaakt in de landen waar we vandaan kwamen en de verschillende soorten misbruik die we onderweg hebben meegemaakt, hadden we verwacht dat de Nederlandse staat op zijn minst een beetje serieuzer zou zijn.’

‘Ongewenst’

Rain maakt zich geen illusies over een snelle verandering door de demonstratie. Daarvoor is het onbegrip volgens hem te vastgeroest. Zijn doel is om stap voor stap bewustzijn te creëren. ‘We willen gewoon als mensen leven. In vrede, ver van angst en hopeloosheid.

Aksakoglu heeft drie jaar lang tevergeefs gesolliciteerd naar een baan. Hij heeft de moed opgegeven dat hij in Nederland ooit echt iets zal bereiken. ‘Ondanks mijn bijna twintig jaar ervaring, geven bijna alle instellingen in de mensenrechtensector de voorkeur aan witte Nederlanders. Ik vis stelselmatig achter het net. Ik kwam hier omdat ik in Turkije ongewenst was, maar ik realiseerde me dat ik hier ook systematisch ongewenst ben.’

Aksakoglu zucht. ‘Zodra de dag komt dat ik buiten Nederland kan wonen, verhuis ik naar een plek waar wel mensen zijn die zich afvragen wat ze mij kunnen bieden en die met mij willen samen leven. Ik zie hier geen toekomst voor mijzelf, maar ook niet voor mijn kinderen. Ik wil niet dat ze in deze discriminerende, racistische omgeving opgroeien. Ik heb mijn geluk gezocht in Nederland en ik denk dat het een verkeerde beslissing was.’