‘Twee of drie zetels voor Ubuntu in Rotterdam zou een politieke aardverschuiving betekenen.’

De nieuwe politieke partij Ubuntu Connected Front doet in Amsterdam en Rotterdam mee aan de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart. Net als Bij1, Nida en Denk richt Ubuntu zich in het bijzonder op etnische minderheden. Wat wil Ubuntu veranderen in Nederland? Waarin onderscheidt Ubuntu zich van de andere migrantenpartijen? Maakt Ubuntu kans om in de gemeenteraad te komen? De Kanttekening vroeg het aan de twee lijsttrekkers van de partij en experts.

Lijsttrekkers
Iwan Leeuwin, een volle neef van Bij1-lijsttrekker Sylvana Simons, is de oprichter van Ubuntu. Hij is de lijsttrekker van de partij in Amsterdam. Hij zat voor GroenLinks in de bestuurscommissie van Amsterdam-Zuidoost, maar stapte in juli 2015 uit de fractie en ging zelfstandig verder. Ubuntu is geïnspireerd door de Ubuntu-filosofie van Nelson Mandela (1918-2013).

‘Het gaat om eenheid, menswaardigheid en rechtvaardigheid. Mandela zei dat als je mensen niet meer racistisch bejegent, niet meer onheus behandelt, dan zullen ze de beste prestaties leveren. Wij hebben genoeg in onze mars, maar krijgen de ruimte niet’, vertelt Leeuwin. Hij voelt zich niet thuis bij andere partijen. ‘Ze noemen in hun verkiezingsprogramma Afrika niet eens. Denk is onze bondgenoot, omdat deze partij ook wil dat er meer aandacht komt voor het slavernijverleden, maar op Denk-lijsten staan zwarte mensen niet op verkiesbare plekken.’ En Bij1 dan? Leeuwin: ‘Surinaamse mannen hebben Simons gesteund, maar op de Bij1-lijst staan geen Surinaamse mannen. Het zijn vooral vrouwen. Surinaamse mannen willen een herkenbare lijst. Maar we zijn er voor iedereen, ook voor Turken, Marokkanen en witte mensen.’

Simao Miguel, lijsttrekker van Ubuntu in Rotterdam, vult aan. ‘Bij1 richt zich feitelijk op twee zaken, racisme en LGBT-rechten. Wij zijn een zwarte partij, qua huidskleur, maar wij hebben ook een eigen filosofie. We beperken ons niet alleen tot identiteit en afkomst.’

Het onderscheidende van Ubuntu is dat het verkiezingsprogramma is gebaseerd op de zeventien duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. Nederland houdt zich daar volgens Leeuwin niet altijd goed aan. ‘Ons land lijkt welvarend, maar veel mensen vallen tussen wal en schip. Jongeren krijgen geen stageplek of baan en kinderen krijgen een te laag studieadvies.’

Miguel beaamt dat. ‘Nederland houdt zich niet aan het VN-kinderrechtenverdrag. Kinderen moeten gevrijwaard worden van racisme, maar worden elk jaar geconfronteerd met Zwarte Piet. Eigenlijk zouden politici daarop moeten reageren, maar dat laten ze aan de samenleving over.’ Volgens Leeuwin moet Amsterdam daarom het goede voorbeeld geven. ‘De Nederlandse overheid luistert naar onze stad. Amsterdam stelt punten aan de orde die door de rest van het land worden nagevolgd, zoals de Zwarte Piet-discussie. Dat moeten we vervolgens ook wettelijk opleggen.’

In Amsterdam en Rotterdam doet de partij mee aan de gemeenteraadsverkiezingen en aan de verkiezingen van bestuurscommissies in enkele stadsdelen. Ook in andere steden zijn Ubuntu-vrijwilligers actief. De ambitie van Leeuwin en Miguel is om uit te groeien tot een landelijke partij. Wat zijn de verwachtingen voor 21 maart? Leeuwin wil niet op de zaken vooruit lopen, maar Miguel durft concreet zijn ambities te noemen. ‘Met zes zetels kunnen we echt doen wat we willen. Maar met twee of drie zetels zijn we ook heel blij.’

Experts
Tot zover de lijsttrekkers. Wat vinden experts van Ubuntu? Floris Vermeulen, hoofddocent Politicologie aan de Universiteit van Amsterdam en voormalig directeur van het Instituut voor Migratie en Etnische Studies, denkt dat Ubuntu, Bij1 stemmen kan kosten, met name in Amsterdam-Zuidoost. ‘Bij1 komt op voor minderheden in het algemeen, Ubuntu richt zich toch echt vooral op zwarte kiezers. Iwan Leeuwin heeft een groot netwerk en kan dit inschakelen voor zijn campagne.’ Gaat Ubuntu ook zetels halen? ‘Nee, maar ze zorgen er wel voor dat Bij1 minder groot wordt.’ Volgens Vermeulen zorgt de deelname van Ubuntu aan de verkiezingen er wel voor dat de politieke betrokkenheid van zwarte Nederlanders wordt vergroot. ‘De opkomstpercentages onder Surinamers zijn ontzettend laag in Amsterdam, zo’n vijfentwintig procent van de kiezers gaat naar de stembus. Door partijen als Bij1 en ook Ubuntu voelt men zich wel gerepresenteerd.’

Opiniepeiler Aziz el-Kaddouri, eigenaar van EtnoBarometer, onderschrijft deze analyse grotendeels. ‘De opkomst onder zwarte Nederlanders is echt ontzettend laag, twintig tot vijfentwintig procent stemt. Onder Turkse en Marokkaanse Nederlanders ligt de opkomst wat hoger, op zo’n dertig procent, wat ook nog veel te laag is. Daarom verwacht ik geen wonderen. Twee of drie zetels voor Ubuntu in Rotterdam zou een politieke aardverschuiving betekenen.’ Maar dat betekent toch wel dat deze partijen een enorme potentie hebben? ‘Als je het goed aanpakt is er een groot kiezerspotentieel. Het hangt van de stad af. In Rotterdam kunnen Turkse en Marokkaanse Nederlanders vier tot zes zetels halen en zwarte Nederlanders zelfs tien zetels, maar dat is voor de lange termijn.’

Chris Dorsman, columnist voor de nieuws- en opiniewebsite Jalta, noemt de opkomst van migrantenpartijen ‘historisch’. ‘De linkse partijen hebben te weinig voor de Nederlanders van kleur gedaan. Bij de PvdA bijvoorbeeld stonden wel zwarte mensen op de lijst en soms werden ze verkozen, maar ze hebben nooit een prominente positie bekleed. Ze waren er om ‘stemvee’ binnen te halen. Van minderheden wordt verwacht dat ze integreren, maar echte interesse in deze mensen is er feitelijk nooit geweest. Er heerst ook bij links een zoek-het-maar-uit-mentaliteit, terwijl mensen soms een zetje nodig hebben.’ Toch is Dorsman geen voorstander van minderheidspartijen. ‘Omdat daardoor de samenleving wordt versplinterd’, stelt hij. ‘De gevestigde partijen moeten deze minderheden weer bij hun zaak betrekken. Er moet meer inclusie zijn. Dat is beter, want grote partijen hebben meer invloed en kunnen meer voor minderheden betekenen.’