Er vinden nu geheime onderhandelingen plaats tussen Turkije en de Europese Unie over vluchtelingen, aldus onderzoeksjournalist Abdullah Bozkurt van het online medium Nordic Monitor. 

Aanleiding van deze onderhandelingen zou het voornemen van de Turkse president Erdogan zijn om de vluchtelingendeal met de EU te breken en Syrische vluchtelingen richting het westen te laten doortrekken, een dreigement dat hij twee weken geleden uitte. Erdogan stelde toen als eis dat Europa zijn plan goedkeurt voor een ‘veilige bufferzone’ in het Noord-Syrië.

Het lijkt er volgens Bozkurt op dat Erdogans poging om de EU te chanteren met een nieuwe vluchtelingenstroom succes heeft. De EU is met Turkije in gesprek, om een tweede vluchtelingencrisis te voorkomen.

Volgens een bron bij het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken eist Erdogan extra geld van de EU. Het zou gaan om miljarden euro’s. Bovendien heeft Erdogans regering ingebracht dat Europa de Turkse plannen voor Noord-Syrië moet steunen, aldus Bozkurt.

De onderhandelingen worden in het geheim gevoerd omdat de EU bang is voor negatieve reacties, zegt Bozkurts bron. De vluchtelingendeal van 2016 wordt door verscheidene politieke partijen, mensenrechtenorganisaties en vluchtelingenorganisaties bekritiseerd.

Contacten tussen Turkije en Europa

Naar aanleiding van de tip vanuit het Turkse ministerie is Bozkurt alles nagegaan, zo vertelt hij aan de Kanttekening. Vorige week woensdag heeft Erdogan telefonisch gesproken met de Duitse bondskanselier Angela Merkel, aldus de woordvoerder van president Erdogan. Dit gesprek ging over de vluchtelingen en Syrië. Maar volgens lekken aan Turkse en Duitse zijde was het vooral Erdogans doel om de vluchtelingendeal van 2016 aan te passen en er zo nog meer financieel voordeel uit te halen, zegt Bozkurt.

Afgelopen vrijdag, twee dagen na het telefoongesprek tussen Erdogan en Merkel, zouden afgevaardigden van Turkije en de EU elkaar in Brussel hebben ontmoet. Deze gesprekken gingen officieel over iets anders, maar zouden in werkelijkheid over een nieuwe vluchtelingendeal gaan.

‘Erdogan wil erkenning, hij wil scoren’

Het hoofd van de Turkse delegatie zou staatssecretaris Faruk Kaymakci van Buitenlandse Zaken zijn, die – volgens diverse bronnen, zegt Bozkurt – de onderhandelingseisen van de Turken moest uitleggen. Ook moest de staatssecretaris kijken of er voldoende mogelijkheden waren om een top te organiseren.

Ondertussen ontmoetten de Turkse staatssecretaris van Binnenlandse Zaken Muhterem Ince en de Duitse minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer elkaar op diezelfde vrijdag in Berlijn, vertelt Bozkurt. Ince werd vergezeld door Abdullah Ayaz, algemeen directeur van migratiezaken en verantwoordelijk voor de uitvoering van de Turkse migratiepolitiek.

Dat er mogelijk een nieuwe vluchtelingendeal op komst is blijkt volgens Bozkurt ook uit uitlatingen van Mark Rutte, die een dag nadat Erdogan zijn dreigende woorden uitsprak zei dat er opnieuw moet worden onderhandeld over de vluchtelingendeal.

Dreigementen en grote plannen

Erdogan wil niet alleen geld, maar wil ook van de EU carte blanche krijgen om in Syrië zijn gang kunnen gaan. De Turkse president hoopt een bufferzone te vormen aan de grens met Turkije, waar een miljoen Syrische vluchtelingen kunnen worden ondergebracht.

Veel Syrische vluchtelingen in Turkije zijn de laatste weken naar de Syrische grens gedeporteerd. Als de bufferzone er niet komt voor het einde van deze maand, dan dreigt Erdogan militair op te treden tegen de Koerdische YPG-milities.

Net als in 2016 wil Erdogan dat de EU miljarden euro’s rechtstreeks aan de Turkse regering overmaakt, zegt Bozkurt aan de telefoon. ‘Net als nu wilde Erdogan toen dat het geld direct naar hem ging, niet naar allerlei projecten in Turkije. Hij wilde vrij over al die miljarden euro’s beschikken. Dat wil hij nu weer.’

Maar de EU wil dit liever niet, vertelt Bozkurt, omdat de Turkse regering ervan wordt beschuldigd corrupt te zijn. De EU zou liever willen dat het geld gaat naar projecten gaat die via EU-fondsen worden gefinancierd.

Verwachtingen voor de toekomst

Bozkurt verwacht dat onderhandelingen met de EU tot een nieuwe vluchtelingendeal zullen leiden. ‘De EU is bang voor een nieuwe vluchtelingencrisis. De grenzen worden nu weliswaar bewaakt, maar een enorme vluchtelingenstroom kan niet worden tegengehouden. Daarom zal de EU met Erdogan willen onderhandelen.’

Volgens Bozkurt handelt Erdogan vooral om zijn machtspositie in Turkije veilig te stellen. ‘Erdogan wil erkenning. Hij hoopt daarom op een internationale top, zodat hij kan schitteren als leider. En dit wil hij dan verkopen aan zijn achterban en de andere mensen in Turkije, hij wil scoren. Die top is vooral voor binnenlandse consumptie bedoeld.’

Of Erdogans plannen voor Noord-Syrië ook zullen slagen, daarover is Bozkurt sceptischer. ‘In Syrië zitten de Russen en de Amerikanen, daar kan Erdogan niet zomaar zijn gang gaan. Ik verwacht niet dat Erdogans gedroomde bufferzone er op korte termijn zal komen.’