In de nasleep van de moord op Charlie Kirk gingen de algoritmes los. Sociale media op mijn telefoon stonden bol van polariserende teksten van linkse en rechtse Amerikanen die elkaar over en weer bestookten. Allerlei suggestieve berichten over de achtergrond en motieven van de dader passeerden de revue. Ik kwam zelfs een paar met AI gefabriceerde nepnieuwsartikelen tegen die van A tot Z verzonnen waren. Vrienden van mij waren met niks anders bezig en lieten zich hard uit over hun medeburgers aan de andere kant van het politieke spectrum.

Sociale media en algoritmes gedijen goed bij polarisatie en werken die ook in de hand, zoveel is al bekend. Maar in het publieke debat is momenteel meer aan de hand. Er is een regering aan de macht die geeneens een poging doet om Amerikanen in moeilijke tijden te verenigen, maar die in plaats daarvan zelf keihard op het polariserende orgel speelt om Amerika nog meer te verdelen. Een regering die bovendien nepnieuws verspreidt.

Zo stelde vicepresident J. D. Vance, die ter ere van Charlie Kirks nagedachtenis de eerste nieuwe aflevering van Kirks podcast hostte, dat wat hij omschrijft als extreem-links schuldig is aan een golf van geweld die Amerika momenteel overspoelt. In de podcast beloofde hij een keiharde crackdown vanuit de Amerikaanse regering tegen extreemlinkse groepen die geweld en terrorisme promoten en tegen diegenen die de moord op Kirk verheerlijken. Het meest enge aan Vances betoog was nog het feit dat hij als ‘extreemlinkse organisaties die geweld promoten’ juist enkele liberale instituten noemde die dat volstrekt niet doen, zoals de Open Society Foundations en de Ford Foundation .

Eerder stelde zijn baas, president Trump, al dat het probleem van geweld in Amerika op links zit, en niet op rechts. Maar even los van deze enge, autoritaristische ontwikkelingen, waar ik eerder al deze column over schreef. Wat Vance en Trump stellen is simpelweg een staaltje desinformatie. Want wat blijkt? Uit rapporten van onder meer de FBI en onderzoeksinstituten kunnen we opmaken dat niet zozeer extreemlinks, maar juist extreemrechts in de afgelopen tien jaar verantwoordelijk is voor het merendeel van het politieke geweld in de VS.

Grote beschavingen komen  niet alleen ten val door toedoen van externe factoren, maar veelal ook dankzij interne verdeeldheid

Oftewel: Vance en Trump liegen bewust en verspreiden daarmee desinformatie: valse of misleidende informatie die met opzet wordt rondgestrooid om mensen te misleiden of te manipuleren. Willens en wetens gooien zij als politieke autoriteiten deze valse informatie de lucht in om de Amerikaanse publieke opinie te manipuleren in hun eigen voordeel. In de tweede termijn van Trump is zijn regering daarmee een grote machine van het verspreiden van desinformatie geworden.

En niet alleen de Amerikaanse regering zelf maakt zich hieraan schuldig, maar ook buitenlandse actoren die zich richten op het beïnvloeden van het Amerikaanse publieke debat. Zo werd er in de nasleep van de moord op Kirk gewaarschuwd voor desinformatie die in de VS werd verspreid door Russische en Chinese bots. Statelijke actoren zijn een van de belangrijkste drijvers achter de verspreiding van desinformatie, zo is al gebleken. En met name de Russen en Chinezen hebben er baat bij om polarisatie in de VS aan te wakkeren, Amerikanen onderling tegen elkaar op te zetten, en daarmee de dreiging van een burgeroorlog reëel te maken.

De Amerikaanse bevolking wordt momenteel dus tegen elkaar opgehitst met behulp van desinformatie. Niet alleen door hun vijanden Rusland en China, maar ook nog eens door hun eigen regering. Een verdeeld land zal verzwakt zijn, ofwel tegenover haar buitenlandse tegenstanders, ofwel tegenover de eigen regering die koste wat kost meer macht naar zichzelf wil toetrekken. Amerika dreigt daarmee op dit moment uiteen te vallen. En het is desinformatie die dat proces misschien wel eens het laatste zetje kan geven.

Grote beschavingen, zo blijkt wel uit de wereldgeschiedenis, komen namelijk niet alleen ten val door toedoen van externe factoren, maar veelal ook dankzij interne verdeeldheid. Dit is het proces waar de VS momenteel in zitten. Alleen wanneer de Amerikaanse bevolking inziet dat Rusland, China, de Trump-regering en andere verspreiders van manipulatieve desinformatie hun grootste vijanden zijn, kunnen ze verdeeldheid overkomen. Mijn advies aan mijn Amerikaanse vrienden is dan ook: laat je niet bespelen en tegen je vrienden, buren en medeburgers opzetten. Alleen samen sta je sterk. Iets wat de grote verspreiders van desinformatie ook maar al te goed weten.