Deze nieuwe Nederlanders stemmen dit keer wél. ‘Ik wil dat mijn dochter veilig kan stappen.’

Hij wilde niet weer aan de zijlijn staan. Dit keer zou hij zijn stem laten horen. Daarom koos hij ervoor om Nederlander te worden, nog voor de Tweede Kamerverkiezingen.

Aan het woord is de 47-jarige Moddin Meyer. Oorspronkelijk komt hij uit het Duitse Ruhrgebied, maar hij woont al 21 jaar in Nederland. ‘Ik kwam hierheen omdat ik Nederlands studeerde en aanvankelijk had ik weinig met het land. Tijdens mijn studie ontmoette ik mijn huidige vrouw. Ik kwam voor de taal en bleef voor de liefde’, vertelt een goedlachse docent Duits.

‘Het was niet alleen de liefde hoor. Ik was aangenaam verrast door Nederland. Ik vond het een heel tolerant land, flexibel ook. Het wilde grenzen verleggen, nieuwe dingen uitproberen. De moord op Pim Fortuyn, die nota bene plaatsvond in dezelfde stad waar ik op zoek was naar een woonruimte, ging totaal langs me heen. Daar was ik toen helemaal niet mee bezig.’

Inmiddels is dat wel anders. Politiek is heel belangrijk voor Meyer. Als docent bespreekt hij regelmatig de laatste politieke ontwikkelingen met zijn leerlingen en ook thuis is het een belangrijk punt van discussie. ‘Ik kan me gewoon niet voorstellen dat je politiek niet belangrijk vindt.’

Toen bij de vorige parlementsverkiezingen Geert Wilders de grootste werd, schrok hij zich rot. ‘Ik was er kapot van. Ik had echt zoiets van: ik kan dit niet zomaar laten gebeuren. Ik beloofde mezelf dat ik nog voor de volgende verkiezingen de Nederlandse nationaliteit zou aanvragen, zodat ik kon stemmen.’

‘Ik kan me gewoon niet voorstellen dat je politiek niet belangrijk vindt’

Vorig jaar kreeg Nederland er ruim 50 duizend nieuwe staatsburgers bij door naturalisatie. De cijfers over 2025 zijn nog niet bekend, wel dat het aantal nieuwe Nederlanders al zeven jaar stijgt. Met het Nederlanderschap krijgen nieuwe staatsburgers het recht om te kiezen, een recht waarvan sommigen gretig gebruikmaken nu de verkiezingen veel over hen lijken te gaan.

Zo ook Emilia Bakker-Gradek, een 41-jarige tolk uit Polen. Na 25 jaar in Nederland

verkreeg ze begin dit jaar ook de Nederlandse nationaliteit. ‘Ik woon hier al sinds mijn vijftiende. Ik ben hier opgegroeid en inmiddels getrouwd met een Nederlandse man. Maar ik heb er nooit over gedacht om Nederlander te worden. Ik vond het veel te duur’, vertelt ze. Omdat ze trouwde met een Nederlander, werden de kosten voor naturalisatie aanzienlijk lager. ‘Toen dacht ik: de wereld wordt steeds onrustiger. Het is handig als we allemaal hetzelfde paspoort hebben. Straks sturen ze opeens alle Polen het land uit.’

Maar er was nog een belangrijke reden voor Bakker-Gradekom te naturaliseren. Ze wilde een stem hebben; het voelde voor haar als een maatschappelijke verplichting. ‘Ik had voorheen nooit willen stemmen. Ik geloofde niet dat ik er iets mee kon veranderen. Maar de laatste jaren veranderde dit. Ik maak me zorgen over een aantal dingen en ik vind dat als je een mening hebt, je deze moet onderbouwen met actie. Dit was echt een keerpunt voor mij.’

‘Het is mijn recht, dus ik ga het gebruiken’

Anders was dit voor Zein al-Abidin Kiftaro (37), van Syrische komaf en sinds begin dit jaar Nederlands staatsburger (De geïnterviewde is de partner van Kanttekening-journalist Majorie van Leijen, auteur van dit stuk, red.). Hij woont nu acht jaar in Nederland en volgt de politiek eigenlijk nauwelijks. Maar toen hij zijn Nederlandse paspoort kreeg, kwam dat met een kiesrecht en dat wilde hij niet zomaar voorbij laten gaan. ‘Het is mijn recht, dus ik ga het gebruiken. Bovendien maakt elke stem een verschil.’

‘Deze verkiezingen zijn voor mij een kans om meer te leren over de Nederlandse politiek’, vertelt hij. ‘Want ik weet het verschil tussen links en rechts, maar verder weet ik niet zo goed waar de verschillende partijen voor staan. Ik deed meerdere kieswijzers om daarachter te komen. Ik moest regelmatig opzoeken wat dingen betekenen, maar zo kwam ik er wel achter welke partij bij mij past. Wat ik vooral belangrijk vind, is vrijheid om te zijn wie je wilt zijn, ongeacht je religie, achtergrond of seksuele geaardheid.’

Vrouwenrechten

Voor Bakker-Gradek is het vooral veiligheid: ‘Onze veiligheid op straat, de veiligheid van mijn dochter en vrouwenrechten. Ik wil dat mijn dochter een avond kan gaan stappen, de nachtbus kan nemen en dan veilig thuiskomt. Maar ook leefbaarheid: een schone stad, waarin niet iedereen zijn afval op straat zet. Ik weet nog niet op welke partij ik moet gaan stemmen, ik moet me er nog in verdiepen.’ Hoe? Ook dat is nog een zoektocht voor Bakker-Gradek. ‘Ik ben niet op de hoogte van bijeenkomsten in de buurt waar we bijgepraat worden, dus ik denk gewoon door erover te lezen.’

‘Ik voel me hier niet meer zo welkom’

Voor Nederlanders die de taal minder machtig zijn, is inmiddels De Verkiezingskrant in gewone taal ontwikkeld. Deze is bedoeld voor mensen in Nederland die moeite hebben met lezen en schrijven, maar ook voor nieuwe burgers voor wie de Nederlandse taal en het politieke stelsel niet eigen zijn. In deze krant staat vooral uitgelegd hoe het kiesstelsel werkt en hoe je je stem kunt bepalen.

Inburgeringscursus

‘Tijdens de inburgeringscursus leer je hier maar weinig over’, merkt Al-Abidin Kiftaro op. ‘Ze leren je over de Eerste en Tweede Kamer, maar daar houdt het wel op.’ Nu de verkiezingen voor de deur staan, praat hij vaker over de Nederlandse politiek met zijn vrienden of met familie. ‘Uiteindelijk maak ik mijn eigen keuze, maar het helpt wel.’

Ook Meyer is er nog niet helemaal uit, maar één ding weet hij wel: zijn stem gaat naar links. Want het rechtse narratief over wat Nederland is – of niet is – daar kan hij zich absoluut niet in vinden. ‘Ik begrijp dat gezwaai met die vlaggen gewoon niet. Na de val van de muur was Europa één grote belofte, die van een Schengengebied en het Erasmusprogramma waaraan iedereen mee kon doen. Ik dacht echt dat de tijd van nationalisme voorbij was.’

‘Het verhaal van rechts gaat bovendien ook over mij’, zo gaat hij verder. ‘Ik voel me hier niet meer zo welkom. Het gaat over ‘wij en zij’, maar wie zijn ‘zij’ dan precies? Hoor ik daarbij, als Duitse Nederlander?’