21.1 C
Amsterdam
Home Blog Pagina 143

Expats over Nederland: ‘Bij een taaleis zou ik vertrekken’

Het nieuwe kabinet wil Nederland minder aantrekkelijk maken voor migranten. Hoewel nu blijkt dat deze wens vooral betrekking heeft op asielmigranten, zullen ook expats te maken krijgen met subtiele veranderingen die wellicht invloed hebben op hun keuze om hier te komen wonen, werken of studeren.  

De Kanttekening sprak met expats die hier al langere tijd wonen, afkomstig uit China, Finland, Catalonië en Italië. We vroegen ze wat Nederland voor hen aantrekkelijk maakte, en of het naar hun mening aantrekkelijk blijft met de huidige regeringsplannen.  

Vier plaatsen zakte Nederland dit jaar in de Expat Insider Survey, een ranglijst van expatbestemmingen over de hele wereld. Vorig jaar stond Nederland op plaats 22, dit jaar op 26. ‘Opeens minder kennismigranten naar Nederland in 2023’, kopte de Volkskrant deze week. Op basis van cijfers van het CBS concludeert de krant dat er onverwachts sprake is van een kleine trendbreuk. Het gaat om 5.000 minder kennismigranten, de eerste daling sinds 2008. Het aantal studenten dat van buiten Europa naar Nederland kwam nam wel toe.

Volgens de Expat Insider Survey waren expats kritisch over de huizenmarkt en de gezondheidszorg in Nederland. Vanaf het begin van het jaar zijn bovendien de belastingvoordelen voor expats versoberd, het eerste concrete resultaat van een nieuw migratiebeleid. Op de wensenlijst van het kabinet staan verder een limiet op het aantal internationale studenten, hogere taaleisen voor bepaalde groepen nieuwkomers en het minder makkelijk verkrijgbaar maken van de Nederlandse nationaliteit.

Belastingvoordeel

Mariona (28) en Marco Raimondi (28) werken voor hetzelfde bedrijf in Rotterdam. Marco komt uit Italië en kwam in 2017 naar Nederland om te studeren. Mariona komt uit Catalonië en werkt hier nu twee jaar als kennismigrant. Of ze wat gemerkt hebben van de politieke omwentelingen? ‘Ik weet alleen dat we nu een nieuwe minister-president hebben die Dick heet’, grinnikt Marco. 

‘Met deze regeling is mijn salaris drie keer zo hoog als in Spanje’

‘Ik heb wel gehoord dat er iets is veranderd in de 30-procentregeling’, zegt Mariona. Deze regeling houdt een belastingvoordeel van 30 procent in voor expats, onder bepaalde voorwaarden. Maar vanaf begin dit jaar is deze regeling versoberd. Na 20 maanden is het voordeel 20 procent en na 40 maanden is dat 10 procent. ‘Ik maak momenteel gebruik van deze regeling, maar ik geloof niet dat de verandering van toepassing is met terugwerkende kracht.’

‘De 30-procentregeling was wel een belangrijke factor in de beslissing om naar Nederland te komen’, vertelt ze. ‘We hebben ook gekeken naar Duitsland en Frankrijk, maar daar bestaat dit niet. Met deze regeling is mijn salaris drie keer zo hoog als in Spanje. Maar ook zonder deze regeling hadden we voor Nederland gekozen, denk ik. Het belangrijkste vond ik de afstand naar Spanje, zodat ik makkelijk terug kan reizen als dat nodig is.’ 

DJ Martin Garrix

Titta Makarainen (25) woont al zes jaar in Nederland. Ze leerde het land kennen omdat ze fan was van DJ Martin Garrage. ‘Ik ging naar festivals, maakte er vrienden en vond het hier heel leuk. Toen ik besloot in het buitenland te gaan studeren, was mijn keuze voor Nederland snel gemaakt.’

In haar thuisland Finland is studeren geen vanzelfsprekendheid, vertelt ze. Omdat het aantal beschikbare plekken beperkt is, worden veel studenten uitgeloot. ‘Het duurt soms jaren voordat je er tussenkomt. Ik wilde daar niet op wachten’, vertelt de Finse. In Nederland werden haar geen beperkingen opgelegd, haar diploma en Engels waren genoeg. ‘In Nederland mogen zoveel mensen zich inschrijven als ze willen, als ze maar betalen.’

Hoewel studeren in Nederland een stuk duurder is voor studenten van buiten de Europese Unie is het nog steeds een aantrekkelijk aanbod, vertelt Chengfan Zhao (28) uit China. Vijf jaar geleden kwam hij als student naar Nederland, inmiddels is hij hier als kennismigrant. ‘Als student van buiten de EU betaal je tussen de 10.000-20.000 euro per jaar. Geloof me, dit is relatief goedkoop. In Duitsland is studeren weliswaar gratis maar daar zijn de lessen voornamelijk in het Duits. Daarom kiezen veel studenten voor Nederland’, vertelt hij in vloeiend Nederlands. 

‘Geen Nederlands nodig’

Hij raakt aan een onderwerp dat bij veel expats gevoelig ligt. Studeren in het Engels is een belangrijk pluspunt van Nederland, waar menig migratieland niet aan kan tippen. Ook wanneer studenten klaar zijn met hun studie en gaan werken hoeven ze geen Nederlands te kunnen spreken. Dit terwijl er strenge taal- en inburgeringseisen gelden voor asielmigranten.

‘Als er nu een taaleis voor expats zou komen, dan zou ik vertrekken’

‘Als er nu een taaleis voor expats zou komen, dan zou ik vertrekken’, zegt Marco. ‘Althans, afhankelijk van de graad van deze eis.’ Op zijn werk heeft hij geen Nederlands nodig, hij werkt voor een internationaal bedrijf. Zijn vriendin komt bovendien uit Frankrijk en zijn vrienden spreken ook allemaal Engels, vertelt hij. ‘Ik heb het simpelweg niet nodig in Nederland. Misschien is dat voor Nederlanders iets negatiefs, maar ik zie het als iets positiefs: dat ik ergens kan wonen zonder de taal te spreken, omdat iedereen Engels kan.’

‘Ik heb wel geprobeerd Nederlands te leren’, zegt Mariona, ‘maar het was eerlijk gezegd erg moeilijk, vooral in combinatie met een fulltime baan. Het kostte me heel veel energie. Als mijn werkgever het zou aanbieden tijdens werktijd, zou ik hier meer voor voelen. Maar echt nodig heb ik het niet. Ik leef in een bubbel, al mijn vrienden zijn Catalaans.’

Voor Titta ligt het anders. Ze heeft een Nederlandse partner, veel Nederlandse vrienden en ziet haar nabije toekomst in Nederland. ‘Dit is mijn thuis op dit moment, maar ik spreek de taal nog niet zo goed. Ik heb net een huis gekocht, ik heb een nieuwe baan en ik zie dit als mijn laatste uitdaging om hier een bestaan op te bouwen.’

Verbinden zoeken met Nederlanders 

Volgens Chengfan had de Nederlandse taaleis er wel mogen zijn. ‘Eigenlijk geeft Nederland je het gevoel dat je de Nederlandse taal niet nodig hebt als je hier komt studeren. Maar je hebt het wel nodig, Nederlands spreken is belangrijk bij het vinden van een baan. Ik denk dat ik niet zo makkelijk een baan had gevonden als ik geen Nederlands sprak.’

‘Als ik Nederlands begin te praten, schakelen Nederlanders vaak over naar het Engels’

Tegelijkertijd erkent hij dat de taal hem niet dichter bij de Nederlander heeft gebracht. ‘Als ik Nederlands begin te praten, schakelen Nederlanders vaak over naar het Engels. Hierdoor geven ze mij het gevoel dat ik het niet goed doe. Daardoor is het heel moeilijk om de taal te blijven oefenen.’

Hij heeft naar eigen zeggen veel moeite gedaan om niet in een bubbel te leven en contact te maken met Nederlanders, maar heeft dit ervaren als zeer lastig. ‘Het Nederlandse beleid is open naar buitenlandse mensen, maar de Nederlandse mensen zijn dat veel minder. De meeste mensen hebben hun eigen kring. Ze doen liever normaal, want dan doe je al gek genoeg’, zegt hij, verwijzend naar het Nederlandse spreekwoord. ‘Mensen houden over het algemeen niet van omgang met mensen met een andere achtergrond. Ik heb de Nederlandse taal geleerd om contact te maken, maar merk keer op keer dat mensen de deur dichthouden.’

Is de Nederlander racistisch?

Is dit iets van de laatste tijd? Mariona denkt van niet, ze vindt de Nederlander over het algemeen een beetje racistisch. ‘Het zijn de opmerkingen die je krijgt. Zo zei laatst iemand tegen mij: wij (Nederlanders) hebben jullie (Spanjaarden) gered’, verwijzend naar de bankcrisis. ‘Dus Spanje is het arme land in de EU. Maar nu draag ik bij aan de Nederlandse economie als kennismigrant, dus misschien red ik Nederland wel. Als je ergens geboren bent waar je minder kansen hebt dan wat je kunt waarmaken, zegt dat niets over jou als persoon. In Nederland ontbreekt die reflectie een beetje, omdat het al jaren in een goede positie verkeert.’

Marco is het met haar eens. ‘Ik merk dat toch veel Nederlandse collega’s het vervelend vinden dat ze Engels moeten spreken, hoewel we een internationaal bedrijf zijn’, zegt Marco. ‘Regelmatig wordt hierover geklaagd, bijvoorbeeld tijdens personeelsuitjes. Dan denk ik, laat mij dan maar gewoon thuis. Ik hoef niet per se te verbroederen met mijn Nederlandse collega’s.’

Titta heeft hier nooit last van gehad. ‘En dat terwijl ik geen Nederlands spreek. Maar weet je, ik denk dat dit komt omdat ik er meer uitzie als de Nederlanders, en zij over het algemeen een positieve mening hebben over Finland. Het is een land met een hoge levensstandaard. Dit is misschien wel anders voor mensen uit Polen bijvoorbeeld.’

Toekomst in Nederland 

Is Nederland een land om te blijven wonen? Marco en Titta kochten onlangs een huis, Chengfan staat op het punt er een te kopen. ‘De competitie is intens en de prijzen zijn torenhoog, maar het is ons toch gelukt’, zegt Marco. ‘Ook huren is duur, dan kun je beter kopen’, voegt Chengfan toe. 

Maar dit betekent geen verbintenis voor altijd. Hoewel Titta haar toekomst voorlopig in Nederland ziet, zijn de anderen er nog niet zeker van. ‘Het moment dat ons belastingvoordeel afloopt is voor ons hét moment om te beslissen wat we willen’, zegt Mariona. ‘Op den duur wil ik weer terug naar Catalonië, dat is mijn thuis.’

‘Dat is het voordeel van de EU, je kunt gaan en staan waar je wilt’

‘Dat is het voordeel van de EU’, zegt Marco. ‘Je kunt gaan en staan waar je wilt. Als EU-burger heb je bovendien rechten, je kunt niet zomaar het land uitgezet worden. Ik maak me geen zorgen over de toekomst onder de huidige regering’, zegt hij. ‘Ik denk niet dat het expats uit de EU erg zal beïnvloeden.’

Dit is anders voor Chengfan, maar zijn hoop is gevestigd op de permanente verblijfsvergunning die hij binnenkort kan aanvragen, als de regels niet veranderen. ‘Dit is wel iets wat leeft binnen de Chinese gemeenschap hoor, iedereen weet dat dit opeens kan veranderen, vooral onder de huidige regering. Je moet er niet te lang mee wachten.’

Maar ook met een verblijfsvergunning weet hij niet of hij zal blijven wonen in Nederland. Misschien ga ik toch op zoek naar een samenleving die meer toegankelijk is, waar mensen minder op me neerkijken. Misschien verhuis ik naar Australië.’

Amerikaanse sancties tegen Israël vanwege aanhoudend geweld op Westbank

0

De Verenigde Staten kondigden gisteren nieuwe sancties aan tegen Israël, vanwege het aanhoudende geweld tegen Palestijnse burgers op de bezette Westelijke Jordaanoever. Dit bericht de Arabische nieuwszender Al Jazeera.

De maatregelen zijn aangekondigd door het ministerie van Buitenlandse Zaken en van Financiën. Het gaat om sancties tegen drie Israëlische burgers – Isachar Manne, Reut Ben Haim en Aviad Shlomo Sarid – en vier illegale Israëlische nederzettingen: Manne Farm, Meitarim Farm, Hamahoch Farm en Neriya’s Farm.

Ze worden ervan beschuldigd betrokken te zijn bij geweld of intimidatie, inbeslagname van Palestijnse eigendommen en andere acties die de veiligheid van Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever bedreigen. Daarnaast is de extremistische groepering Lehava op de zwarte lijst gezet, een koepelorganisatie voor Israëlische kolonisten. Lehava is de grootste gewelddadige extremistische organisatie in Israël met meer dan 10.000 leden, aldus de VS.

Alle tegoeden die de gesanctioneerde personen en groeperingen hebben in de VS worden bevroren. Ook is het voor hen niet meer mogelijk om zaken te doen in de VS. ‘Wij moedigen de regering van Israël ten zeerste aan om onmiddellijke stappen te ondernemen om deze personen en entiteiten ter verantwoording te roepen’, zegt Matthew Miller, woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken. ‘Bij gebrek aan dergelijke stappen zullen wij onze eigen verantwoordingsmaatregelen blijven opleggen.’

AfD dankt Thierry Baudet hartelijk voor zijn harde werk

0

FvD heeft tegenwoordig een wekelijkse talkshow en hoewel maar weinig mensen daarnaar kijken, levert deze soms toch interessante inzichten op. Thierry Baudet vertelde pas dat hij zich realiseert dat zijn partij wel erg ver van gewone mensen af is komen te staan. Een wat late conclusie: ooit was FvD de grootste van het land, nu haalt de partij de kiesdrempel voor het Europees Parlement niet. Op dezelfde manier hoorden we Baudet deze week vertellen dat hij nog steeds contact heeft met zijn internationale partners.

Ruim voor de Europese verkiezingen kwam Baudet naar Boedapest en ondertekende er een verklaring. Daar was een handjevol partijen aanwezig met dezelfde politieke ideeën. Ze zouden gaan samenwerken. Het was niet duidelijk wat dat moest inhouden, want een echt concreet doel werd niet genoemd. Het meest logisch leek een eigen fractie in het Europees Parlement. Na de Europese verkiezingen kunnen partijen in Brussel een verbond sluiten om meer invloed uit te oefenen.

Het is interessant met wie Baudet deze alliantie sloot. Mi Hazank – in het Engels Our Homeland Movement – is een voorbeeld: een Hongaarse partij aan de rechterkant van Fidesz van premier Viktor Orban. Hem wordt verweten de Hongaarse democratie een kopje te kleiner te maken en een vorm van semi-autocratisch en niet-liberaal bestuur door te willen drukken. Als je die uiterst rechtse koers te slap vindt, kom je bij Mi Hazank uit. En dus bij Forum.

Als de PVV je niet rechts genoeg is, kun je aankloppen bij Baudet

Er zijn meer van dit soort partijen: als je in Frankrijk Marine Le Pen te compromisbereid vindt, kun je bij de partij van Eric Zemmour terecht en als je in Polen denkt dat PiS een weinig daadkrachtige koers op de radicaal-rechtse flank vaart, kun je op concurrent Konfederacja stemmen. In feite is FvD ook een voorbeeld: als de PVV je niet rechts genoeg is, kun je aankloppen bij Baudet.

Nieuwe partners

Deze partijen hebben elkaar in Brussel gevonden. Zo gebeurt iets interessants: deze alliantie leek een doodgeboren kindje, want een paar van deze partijen zijn helemaal niet verkozen. Het Europees Parlement stelt als eis dat een fractie minimaal 23 Europarlementariërs heeft uit minimaal zeven landen. Daar komt deze groep partijen helemaal niet aan. Achteraf kun je denken dat FvD daarom ook in Vlaanderen mee wilde doen aan de Europese verkiezingen. Bij succes werd de Brusselse eis makkelijker behaald.

In Nederland en Vlaanderen is de FvD-verkiezingsdeelname mislukt, maar nu is er toch een nieuwe fractie in het Europees Parlement: Europe of Sovereign Nations. Hoe dat kan? Dat heeft met nog iets extreems te maken: Marine Le Pen’s Rassemblement National zat in dezelfde fractie als de PVV en Alternative für Deutschland (AfD). Voor de Europese verkiezingen zette Le Pen de AfD echter uit de fractie, omdat de partij te extreem en te controversieel zou zijn.

AfD is dus te extreem voor de – zacht uitdrukt – niet erg gematigde Le Pen. Voor de partijen rond FvD is het een buitenkansje: AfD zocht opeens partners en heeft die bij de partijen van de Boedapest-verklaring gevonden. Alleen omdat AfD relatief groot is, is het samenwerkingsverband groot genoeg om ook echt een fractie te worden. Zonder de Duitsers was dat mislukt, hadden de extremisten geen functies kunnen binnenharken en hadden ze kunnen fluiten naar extra subsidiegeld.

Hoe het met Baudet afloopt? Deze alliantie illustreert wederom hoe ver hij van gewone mensen af is komen te staan. Maar het is erger: hij had ongetwijfeld gehoopt dat dit een verdere doorbraak zou worden, dat dit de afzetmarkt van zijn boeken zou vergroten en zijn internationale bekendheid een boost zou geven. In werkelijkheid heeft AfD nu een netwerk gevonden om meer invloed uit te oefenen in Brussel dan de partij in zijn eentje had gekund.

Omdat FvD niet herkozen is, zijn ze Baudet in Brussel allang weer vergeten. Hoe zou hij zelf vinden dat het gaat?

Tamazight leer je met Google Translate

0

Spreek je Tamazight? Nadat ik dit ingetikt heb, verschijnt de vertaling ervan in de moedertaal die ik samen met bijna honderd miljoen andere sprekers deel. Tessaweled tamazigt? Hoe gaat het met je? Amek tettilid? Een geluksgevoel overspoelt me.

Deze oude taal, al gesproken voordat de Romeinen voet aan land zetten in de Maghreb, herrijst voor de zoveelste keer uit zijn as, deze keer op het Internet.

In het Marokko van de jaren tachtig kon je voor het tonen van het Tamazight-schrift in de bak belanden. Inmiddels is na een jarenlange strijd van voorvechters en academici het Tamazight onderdeel van het onderwijs, naast Arabisch en Frans. Verkeersborden die de weg vertellen naar de steden en dorpen zijn in het Tamazight opgesteld. Er is een nationaal kanaal in het Tamazight. Tamazight is overal.

Mijn taal waarin mijn voorouders de liefde bezongen en baby’s in slaap wiegden; sinds deze maand spreekt ook Google Tamazight nu het toegevoegd is aan de kolossale vertaalmachine.

Onder Amazigh-sprekers wereldwijd barstte gejuich los. Het Tamazight dat lange tijd werd weggezet als een ‘inferieure’, orale taal die het zonder woordenboeken moest stellen, is nu door een druk op de knop toegankelijk voor alle wereldbewoners. Een van voorvechters sprak van bevrijding uit isolement, talen moeten reizen om tot bloei te komen. Wat dit betekent voor de Amazigh-sprekers in de diaspora is evident, niet alleen is het een erkenning van hun ondergewaardeerde moedertong, het maakt het ook mogelijk om een nieuwe generatie te binden aan de taal. Nu het Tamazight binnen handbereik is, kan ik mijn dochters ermee verrassen, waar en wanneer ik wil met geschreven zinnen.

Omdat de taal het zolang zonder boeken moest doen, ontstond het vooroordeel dat het Tamazight een taal zonder grammatica was

Ik stort me enthousiast op de vertaalapp om erachter te komen wat dat Tamazight van Google belooft. Er is namelijk niet één Tamazight; er zijn er tientallen varianten. Hoe ver staat dit Algemeen Google Tamazight van de versie die ik spreek, Tarifist, af? Het valt me niet tegen. Zelfs wanneer de vertaling ver af ligt van mijn uitspraak, volgt het de grammaticale constructies die ik gewend ben te horen.

Google Translate gaat mij helpen om mijn dochter de basisprincipes van de Tamazight-zin bij te brengen. Omdat de taal het zolang zonder boeken moest doen, ontstond het vooroordeel dat het Tamazight een taal zonder grammatica was. Alle talen hebben een grammatica. Het stelt me ook in staat om nieuwe woorden te ontdekken. Hoe zeg je ‘column’, ‘geestig’, of ‘wapenwedloop’ in het Tamazight? Alstublieft: ‘ajgu’, ‘amegzu’, ’timsizzelt n leslah’. De zee van taal waar ik tot voor kort tot aan mijn knieën in stond, die kan ik nu bezwemmen. Het voelt heerlijk. Ik krijg er geen genoeg van om doldrieste zinnen in te tikken puur voor het genot om te zien wat ik terugkrijg. Ik voel me een kunstenaar die met duim en wijsvinger zijn verloren gewaande taal tot leven brengt.

Datzelfde gevoel van trots, verbazing en opwinding klonk ook op de verschillende fora rond het Tamazight. Er valt nog heel wat af te dingen op de accuraatheid van de vertalingen, de vraag is uit welke lexicons is geput om de machine optimaal te voeden. Mettertijd zal er nieuwe input komen, en net als een kind dat groeit door ervaring en mislukkingen, zal het met de tijd evolueren. De perfecte vertaalmachine bestaat trouwens niet. Wie Tamazight wil leren doet er goed aan om af te reizen naar Marokko om zich onder te dompelen in een van de drie varianten die het Tamazight kent; het Tamazight leer je op straat, bij families, op feesten en partijen. Maar houd Google Translate wel binnen handbereik. Het is je vriend, amedukkar, om werelden voor je te winnen.

Israël doodde op 7 oktober vermoedelijk eigen mensen

0

Volgens de linkse Israëlische krant Haaretz heeft het Israëlische leger op 7 oktober bewust eigen mensen gedood.

Het Israëlische leger hanteerde volgens de krant de controversiële ‘Hannibalrichtlijn’, die het doden van eigen mensen toestaat om te voorkomen dat ze door de vijand gevangen worden genomen.

De zogenoemde Hannibalrichtlijn is vernoemd naar de beroemde Carthaagse generaal en staatsman Hannibal Barkas, dé aartsvijand van de Romeinse Republiek. In 183 voor Christus pleegde Hannibal zelfmoord, om te voorkomen dat hij door de Romeinen krijgsgevangen zou worden gemaakt.

De controversiële richtlijn is in 2016 officieel afgeschaft door Israël, maar op basis van documenten en getuigenissen concludeert Haaretz dat de Hannibalrichtlijn tijdens de gebeurtenissen van 7 oktober drie keer is gebruikt. Toen er berichten kwamen dat Israëlische soldaten werden ontvoerd door Hamas besloot het leger, tot drie keer toe, om een drone in te zetten.

Of de soldaten door deze drones om het leven kwamen is nog niet vastgesteld. In reactie op het artikel in Haaretz zegt het Israëlische leger nu dat de gebeurtenissen zullen worden onderzocht, zo bericht Het Parool.

Er waren al langere tijd sterke vermoedens dat het Israëlische leger op 7 oktober Israëlische gijzelaars heeft gedood. In totaal vonden zo’n 1.200 Israëliërs die dag de dood, waaronder veel militairen en kolonisten. Israël heeft de gebeurtenissen van 7 oktober aangegrepen voor een groot militair offensief in Gaza, waarbij meer dan 38.000 mensen zijn omgekomen, waaronder veel vrouwen en kinderen.

Volgens het Britse medische tijdschrift The Lancet ligt het werkelijke dodencijfer vele malen hoger, omdat veel mensen nog onder het puin liggen en omdat er veel mensen in de Gazastrook zijn overleden als gevolg van honger en ziekte. Het tijdschrift komt met een schatting van 186.000 doden.

25 moslims in Brits parlement ondanks toename islamofobie

0

De Britse verkiezingen hebben een historisch aantal moslimkandidaten een zetel opgeleverd. Maar liefst 25 Britten met een islamitische achtergrond hebben een plek in het Lagerhuis weten te bemachtigen. Dat is nog nooit eerder voorgekomen. Zo meldt de Marokkaanse nieuwssite Yabiladi.

In 2019 was het aantal parlementariërs met een islamitische achtergrond 19. Van de huidige 25 zijn er 18 van de Labour Partij, die de verkiezingen heeft gewonnen. Twee behoren tot de conservatieve partij en één is lid van de Liberale Democraten. De overige moslims zijn als onafhankelijke kandidaten verkozen.

Deze laatsten zagen in het gepolariseerde klimaat met toenemende islamofobie geen plek meer voor zichzelf bij mainstream partijen. Ook bij Labour staan moslimkandidaten vanwege de Gaza-oorlog onder een vergrootglas. Een aantal van hen is zelfs uit de partij gezet vanwege pro-Palestijnse standpunten.

In Engeland wonen ongeveer 3,4 miljoen moslims (vijf procent op een bevolking 67,7 miljoen). Met een historisch aantal zetels in het Lagerhuis, waar plek is voor 650 afgevaardigden, is de moslimstem goed vertegenwoordigd.

VVD bevindt zich in ‘boiling frog’ dynamiek, volgens kritische leden

0

Twintig progressieve VVD’ers, waaronder het Rotterdamse raadslid Erik Verweij en oud-Kamerlid Pim van Strien, zijn een petitie gestart tegen de PVV. Inmiddels hebben 560 VVD’ers de petitie ondertekend. Dit bericht de NRC.

Volgens de progressieve VVD’ers, die hun platform ‘De Liberale VVD’ noemen, is de partij door met de PVV in zee te gaan in een lastig parket beland. Ze spreken over een ‘boiling frog dynamiek’ waarin de liberale partij nooit terecht had mogen komen. Boiling frog is een uitdrukking die verwijst naar een langzame dood, waarbij het slachtoffer zelf niet bewust is van het proces.

‘We tolereren schadelijke situaties veel te lang en we verliezen de kracht om daar nog uit te komen. Wij als VVD-ers maken deze coalitie, deze keuzes en dit gedrag mogelijk. Wij dragen hiervoor collectief verantwoordelijkheid, maar ook individueel. Het is nu ook onze verantwoordelijkheid niet langer weg te kijken, ons uit te spreken en grenzen te stellen.’

De komende maanden werkt de coalitie aan een akkoord. De progressieve VVD’ers willen dat de VVD toeziet dat in deze afspraken de ‘bestuurlijke morele ondergrenzen’ worden bewaakt.

Het platform wil daarnaast in gesprek met de partijtop en kondigt aan op het congres van september te zullen debatteren over de samenwerking met de PVV en waar voor de VVD precies de grenzen liggen.

De Liberale VVD is niet de eerste politieke pressiegroep in de VVD. Begin jaren zestig bestond binnen de VVD het Liberaal Democratisch Centrum (LDC), dat was opgericht door oud-leden van de liberale jongerenorganisatie JOVD en VVD-leden rond het tijdschrift Liberaal Reveil, met als doel de partij progressiever te maken. Dit mislukte. Enkele LDC’ers, waaronder vicevoorzitter Pieter Fetter, waren vervolgens betrokken bij de oprichting van D’66 in 1966.

In december 2019 werd de pressiegroep Klassiek Liberaal opgericht, die wil dat de VVD een conservatievere richting inslaat die het ‘klassiek liberaal’ noemt. Volgens critici is Klassiek Liberaal helemaal niet liberaal.

Vorige maand kreeg het platform van de JOVD de ‘Liberale Aanmoedigingsprijs’. Deze prijs wordt elk jaar uitgereikt aan een persoon of organisatie die volgens de JOVD van het liberale pad is afgedwaald. In 2008 ging de prijs naar niemand minder dan Geert Wilders. Volgens toenmalig JOVD-voorzitter Jeroen Diepemaat was Wilders ooit een politiek en liberaal talent, maar was hij sinds zijn vertrek bij de VVD het liberale spoor bijster geraakt. Wilders, die op dat moment in Israël was, wilde de award echter niet in ontvangst nemen. ‘Laat ze maar brallen, bier drinken en sigaren roken zonder mij.’

Turkse oppositiepartij wil met Syrische regering praten

0

Het Syrische regime heeft positief gereageerd op een verzoek van de Turkse seculiere oppositiepartij CHP om te gaan praten, nu de onrust tussen de landen toeneemt. ‘De intentie om af te spreken is gedeeld, maar we moeten het nog eens worden over de voorwaarden’, aldus de CHP-woordvoerder. Zo meldt de Turkse nieuwssite Bianet.

Ook president Erdogan zelf heeft aangegeven te willen praten met zijn Syrische collega, maar hier is het Syrische regime nog niet op in gegaan. De twee presidenten hebben elkaar sinds het begin van de Syrische burgeroorlog (2011) niet meer ontmoet.

In Turkije heerst grote onvrede over de miljoenen gevluchte Syriërs, die sinds het begin van de oorlog in Turkije verblijven. Lange tijd werd gedacht dat ze uiteindelijk wel weer zouden terugkeren. Dat is niet gebeurd. Met op de achtergrond de verslechterde economische omstandigheden is deze onvrede recentelijk omgeslagen in geweld en racisme. Veel Turken geloven in xenofobe complottheorieën, bijvoorbeeld over de zogenoemde ‘arabisering’ van Turkije. De regering van Erdogan zou dit doelbewust faciliteren, aldus critici.

De seculiere partij heeft zich vanaf het begin van de Syrische burgeroorlog tegen de opname van grote aantallen vluchtelingen gekeerd en wil ze het liefst allemaal terugsturen. De regering lijkt steeds gevoeliger voor dat standpunt. Maar er spelen ook andere zaken. Turkije heeft namelijk in een groot aantal delen van Noord-Syrië troepen gestationeerd, omdat het met argwaan kijkt naar de Koerdische Autonome Regio. Turkije ziet liever geen onafhankelijk Koerdische bestuur in deze regio. Het Syrische regime wil dat Turkije eerst al haar troepen uit het noorden van Syrië terugtrekt voordat er gesprekken plaatsvinden.

De leider van de seculiere partij CHF zei begin juli al dat een bezoek naar Damascus ophanden was. Hij zei toen dat hij de vluchtelingenkwestie zou oplossen en daarvoor ook fondsen uit Europa zou binnenhalen.

Alma Mustafic overleefde Srebrenica. ‘Ik kan mijn ogen niet sluiten voor patronen die zich herhalen’

0

Vandaag is het negentwintig jaar geleden dat in Srebrenica 8000 jongens en mannen werden vermoord. Srebrenica-overlever en genocidedeskundige Alma Mustafic wil meer aandacht voor deze volkerenmoord. ‘Er is nog steeds geen fatsoenlijke herdenking.’

Alma Mustafic was 14 jaar toen Srebrenica viel. Haar vader Rizo Mustafic werkte als elektricien voor de Nederlandse soldaten die voor de VN in Srebrenica waren om er de burgerbevolking te beschermen. De Dutchbatters stuurden hem echter weg van de compound en hij werd daarna, samen met meer dan 8000 andere Bosnische mannen en jongens, door het Bosnisch-Servische leger vermoord. Zijzelf wist met enkele families de massamoord te overleven en vluchtte naar Nederland.

Mustafic houdt de Nederlandse staat verantwoordelijk voor de dood van haar vader en voerde jarenlang een rechtszaak. De Hoge Raad oordeelde in 2013 uiteindelijk dat de Nederlandse staat volledig verantwoordelijk is voor de dood van Rizo Mustafic.

Tegenwoordig werkt Mustafic als onderzoeker bij het lectoraat Duurzame Gemeenschappen aan de Hogeschool Utrecht. Eerder dit jaar erkenden de Verenigde Naties 11 juli als internationale herdenkingsdag van de genocide in Srebrenica. Een positieve stap, vindt Mustafic.

Wat is de betekenis van de VN-resolutie om 11 juli tot internationale herdenkingsdag van de genocide in Srebrenica uit te roepen?

‘In elk normaal land zou zo’n verschrikkelijke gebeurtenis als de genocide in Srebrenica op een waardige manier herdacht worden, zodat slachtoffers en nabestaanden de pijn enigszins kunnen dragen. Maar helaas is dat nog lang niet het geval. De genocide wordt door Servische daders en hun bondgenoten ontkend en zelfs verheerlijkt. Het is een continue, terugkerende natrap van Servische nationalisten en separatisten (de Serviërs in Bosnië die zich bij Servië willen aansluiten, red.). Dat verstoort het rouwproces en de weg naar duurzame vrede.

‘Wij zeggen toch ook niet, laten wij de Holocaust niet meer herdenken’

Net zoals in het geval van de Holocaust mag er geen ruimte zijn voor de genocide-ontkenning in het geval van Srebrenica. De betekenis van de Dodenherdenking is voor ons allemaal, zodat toekomstige generaties ermee opgroeien en hopelijk wat ervan opsteken. Maar als we in het geval van Srebrenica niet eens weten wat er allemaal is gebeurd, dan is zo’n resolutie uiterst noodzakelijk. Het is allemaal bedoeld om de herinnering levend te houden, zodat mensen, instellingen, landen en regeringen bij de les blijven.’

De Servische president Aleksandar Vucic reageerde verslagen en veroordeelde het besluit van de VN.

‘Het is volstrekt irrelevant wat de Servische president Vucic vindt van deze resolutie. We vragen nazi’s toch ook niet wat ze van de Holocaust vinden? Of IS van de Yezidi-genocide en China van de Oeigoerse genocide? We moeten niet vergeten dat Vucic onderdeel was van het Milosevic-regime dat verantwoordelijk is voor de genocide. Dat hij trouw blijft aan die oude politiek en alles in zijn vermogen doet om de genocide te bagatelliseren, is niet zo verrassend. Ik wil niet teveel woorden aan hem vuilmaken.’

Alma Mustafic

Heeft de internationale erkenning het Servische nationalisme niet alleen maar opgezweept?

‘Dat vind ik wel een beetje een gekke vraag. Wij zeggen toch ook niet, laten wij de Holocaust niet meer herdenken, want misschien schiet dat bij sommigen in het verkeerde keelgat? Het laat volgens mij zien hoe diepgeworteld en springlevend de ideologie van het Groot-Servische rijk is. Voor de Bosnische moslims is er geen plek in die Groot-Servische gedachte, het is de ideologie die de genocide heeft veroorzaakt. Sommigen Bosniakken trekken daarom weg. In die zin is de genocide niet echt afgelopen. De Servische reactie laat juist zien hoe hard deze resolutie nodig is.’

Zie je ook andere ontwikkelingen bij Serviërs?

‘Er zijn genoeg Serviërs die mensenrechten hoog in het vaandel hebben. Dat zij in Servië niet zichtbaar zijn, komt doordat bijna alle media door Vucic worden gecontroleerd. Helaas is er een generatie Serviërs met alleen maar leugens en ontkenning opgegroeid. Maar dat wij, hier in Nederland, die progressieve Serviërs ook geen stem geven, is kwalijk. Dat is echt een gemiste kans. Denk aan mensen als Vladimir Petrovic die bij het Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD) in Amsterdam werkt. Zijn academische werk staat in Servië op de zwarte lijst. Dat zegt genoeg over de academische vrijheid daar. Verder staat er niks in die resolutie dat aanstootgevend kan zijn voor Serviërs. Er staat alleen dat feiten over de genocide, die tientallen malen juridisch zijn vastgesteld, niet meer te ontkennen zijn. Dat is het minimale wat men kan doen voor de slachtoffers.’

Over Nederland gesproken, op LinkedIn plaatste je vorige week een foto van het nieuwe kabinet met de tekst: ‘Zo begon het ook in ex-Joegoslavië met de opkomst van extreemrechts, en het eindigde in genocide’. Nederlanders zullen aanstoot nemen aan zo’n post. Hoe ga je daarmee om?

‘Dat kan wel zo zijn, maar veel Nederlanders vinden het ook fijn. Als genocide-expert en onderwijskundige kan ik mijn ogen niet sluiten voor patronen die zich herhalen. Dan vind ik het ook mijn plicht om te waarschuwen. Een herdenking is ook altijd een waarschuwing. De vervolging van een groep mensen begint nooit met vernietigingskampen. In het geval van Srebrenica begon het ook met xenofobe woorden die wij in het begin totaal hebben genegeerd. Genocides beginnen met woorden. Met het aanwakkeren van haatspraak, dehumanisering, discriminatie. De taal die we gebruiken is cruciaal. Het is de eerste fase. Wanneer meerdere lagen van de maatschappij, zoals de politiek en media, maar ook kunst, cultuur en onderwijs dehumaniserende taal gebruiken, zijn mensen binnen tien, twintig jaar bereid om genocide te plegen. De leiders van zulke haatpolitiek zullen natuurlijk nooit hardop zeggen dat ze genocide op mensen die zogenaamd anders zijn zullen plegen, maar ze weten dondersgoed waarmee ze bezig zijn.

‘Processen die tot geweld kunnen leiden, moeten we in de kiem smoren’

‘De ander’ wordt neergezet als gevaar voor de eigen mensen. Als gevaar voor het voortbestaan van het eigen volk, waar de ander niet bij hoort en nooit bij zal horen. Zo gaat het bij elke genocide. Hun verhaal wordt altijd verkocht als bescherming van het eigen volk, nooit als vernietiging van de ander. Als je dat verhaal lang genoeg vertelt, gaan mensen dat op een gegeven moment geloven.

‘Nu hebben we een kabinet met een aantal ministers die zich zeer xenofoob hebben uitgelaten. Dat verzin ik niet. Dat hebben ze echt zelf gedaan. Daarop wijs ik in mijn post. De uitkomst van haatpolitiek kan in het ergste geval leiden tot genocide. Wees gewaarschuwd.’

Je hebt de optie van commentaar uitgeschakeld onder die post.

‘Veel mensen gaan niet constructief het gesprek aan. Er komt veel haatspraak bij kijken. Dat is dus precies wat we moeten vermijden. In Nederland heeft iedereen de mond vol van vrijheid van meningsuiting. Maar sorry, racisme is geen vrijheid van meningsuiting. Processen die tot geweld kunnen leiden, moeten we in de kiem smoren. Laat experts aan het woord. We hebben jarenlang de haat en leugens ongeremd hun werk laten doen met als gevolg dat de haat nu regeert. Nee, zulke stemmen ga ik niet versterken met een beroep op ieder mening telt, of hoor en wederhoor.’

Vier jaar geleden complimenteerde Geert Wilders Srebrenica-veteraan Anne Mulder. Hoe kijk jij daarnaar?

‘Dubbel. Ik ken Mulder persoonlijk. Hij was goed bevriend met mijn vader. Hij zegt altijd: ‘Weet je, je vader was mijn ontspanning in die hel in Srebrenica. Met hem kon ik altijd diepzinnige gesprekken voeren’. Dus ik mag Anne Mulder heel graag. Ik weet dat hij echt veel geleden heeft en hele zware littekens met zich meedraagt. Het is goed dat wie dan ook hem een warm hart toedraagt, als het om zijn verhaal in Srebrenica gaat. Dat heeft Wilders goed gedaan. Daar is niks mis mee.’

Maar is het niet iets typisch Nederlands om Dutchbatters een hart onder de riem te steken?

‘Wij moeten hier in Nederland inderdaad een keertje beseffen dat het in Srebrenica niet in de eerste plaats ging om de Nederlandse soldaten. Ik zeg niet dat hun verhaal er niet mag zijn, maar er wonen hier meer dan 60.000 Bosnische Nederlanders. Zij zijn slachtoffers die door de hel van de Bosnische genocide zijn gegaan. Wij kennen hun verhalen helemaal niet.

‘Die 60.000 Bosnische Nederlanders zijn ook onze mensen’

‘Je hebt mensen die vastzaten in concentratiekampen, martelkampen, zelfs verkrachtingskampen. Dat zijn ook onze mensen. Zij wonen en werken hier, ze dragen bij en betalen keurig netjes belasting. Toch is er geen plek voor hun verhaal. Ik vind het pijnlijk dat we niet eens op zoek gaan naar die mensen. Wij waren toch verantwoordelijk voor hun veiligheid? Ik heb zo vaak een voorstel ingediend om zulke verhalen en documentaires te maken. Steeds worden die afgewezen met we hebben al iets over Srebrenica. Dat gaat dan over onze jongens. Die 60.000 Bosnische Nederlanders zijn ook onze mensen, denk ik dan.’

Hoe zou de nationale Srebrenica-herdenking in Nederland eruit moeten zien? Er lijkt vrij weinig te gebeuren dit jaar.

‘Bijna dertig jaar later is er nog steeds geen fatsoenlijke herdenking geweest. Zo heb ik nooit een minister-president of iemand van het koningshuis bij de herdenking in Den Haag gezien, zoals hoort bij een nationale herdenking. Een herdenking die ook de grote massa bereikt. In de VN-resolutie is opgenomen dat er stappen moeten worden ondernomen voor bekendheid, zodat er veel mensen op afkomen. De herdenking in Nederland wordt georganiseerd door vrijwilligers. Ze doen het hartstikke goed met de middelen die ze hebben. Maar het zou mooi zijn als de staat of de regering hier echt achter staat, zoals bij de slavernijherdenking. Om iets op poten te zetten, zijn middelen nodig. Je kunt ook niet alles in één dag proppen. In de aanloop naar 11 juli moeten er documentaires, films, theatervoorstellingen en conferenties worden gehouden, zodat mensen echt hun pijn en verhaal kunnen delen en de gebeurtenissen een plek krijgen in het collectieve geheugen. De resolutie is dus niet alleen een erkenning, maar vooral ook een aansporing om kennis en bewustwording over de genocide in Srebrenica te vergroten.’

Wat staat er nog meer in die VN-resolutie?

‘Het gaat om kennis en bewustwording, en dat begint met educatie. Academische instellingen worden expliciet opgeroepen om meer onderzoek te doen en onderwijs over Srebrenica te verzorgen. Maar ook de journalistiek heeft een taak te vervullen. Ik verwacht veel meer artikelen van de Nederlandse pers hierover, zodat Srebrenica net zo gaat leven als de Dodenherdenking op 4 mei. Ook als individu kun je bijdragen. Je kunt naar de herdenking komen. Kijk wat binnen je mogelijkheden ligt en handel in lijn met die resolutie.’

Martin Bosma werd geweigerd bij de slavernijherdenking op 1 juli. Zijn PVV’ers welkom bij de Srebrenica-herdenking in Den Haag?

‘Ik begrijp wel dat die man niet welkom is, want hij heeft uitspraken gedaan die tegenover de missie en visie van de slavernijherdenking staan. Gevoelsmatig zou ik geen voorstander zijn van een PVV’er bij de Srebrenica-herdenking. Maar wie ben ik om voor de Bosnische gemeenschap te spreken? Ik ben er namelijk ook altijd voor om met mensen in gesprek te gaan. Dat is echt een voorwaarde om dichter bij elkaar te komen. Ik zou ook een keer met Wilders willen zitten en hem diep in de ogen kijken. Kijken of hij echt meent wat hij zegt, of dat het voor hem een middel is om aan de macht te komen. Maar er is bij mij wel een grens. Dat is genocide-ontkenning.’

Veel politici die een volkerenmoord erkennen, geven niet thuis bij een genocide die niet in hun straatje past. Zo staan Denk-politici op de voorste rij bij de herdenking van de genocide in Srebrenica, maar komen ze niet op 24 april als de Armeense Genocide wordt herdacht. Veel Nederlandse politici zijn bij de herdenking van de Armeense Genocide, maar niet bij de herdenking van de Nakba, de verdrijving van meer dan 700.000 Palestijnen na de stichting van Israël in 1948.

‘Ja, dan denk ik: wat kom je hier doen? Zo ontaarden herdenkingen in symboolpolitiek. Dat gebeurt niet alleen bij de PVV. Heel veel politici reageren op deze manier. Waar zijn ze in hemelsnaam mee bezig?’

‘Opeens hoorde ik: ‘Politie!”

0

Afgelopen weekend is het Israëlcentrum in Nijkerk beklad. De politie verdenkt pro-Palestina activisten. Zondag stond de politie met een stormram op de stoep bij een geschrokken Marlisa Hommel. ‘Ik was boven en stopte mijn dochtertje in bed.’

Op LinkedIn deelt de 33-jarige Marlisa Hommel haar verontwaardiging over de politieactie. Omdat ik voor vrede ben en mij uitspreek tegen de misdaden van Israël ben ik gearresteerd’, schrijft ze. ‘Als doodnormale docent Engels word ik kennelijk als staatsgevaarlijk gezien. Extreemrechts is aan de macht. Doodeng. Blijf je uitspreken mensen, laat je niet intimideren.’ Ze eindigt haar post met de slogan Free Palestine.

Wat is er precies gebeurd?

Hommel: ‘Er was zondagochtend een actie van Justice Now (de pro-Palestijnse tak van Extinction Rebellion, red.) in Nijkerk. Daarbij zijn leuzen met krijtspray aangebracht op het Israëlcentrum dat producten uit Israël importeert en van de organisatie Christenen voor Israël is. Ze verdenken mij ervan dat ik te maken heb met die bekladding.’

Was je hierbij betrokken? Wat is volgens jou precies gebeurd bij het Israëlcentrum?

‘Omdat er een onderzoek loopt, doe ik daar geen uitspraken over. Het demonstratierecht in Nederland is een groot goed.’

Wat is de tenlastelegging?

‘Vernieling en openlijke geweldpleging. Ze denken dat er een groep achter zit.’

Je bent erg geschrokken.

‘Zondagavond kwamen een stuk of acht agenten met gezichtsbedekking en een stormram mijn huis binnen. Mijn partner zag iets buiten en deed de deur open. Ik heb geen idee of ze wilden aanbellen of die stormram gebruiken. Ik was boven en stopte mijn dochtertje in bed. Opeens hoorde ik boven op de overloop ‘Politie, maak je kenbaar!’. Dus ik doe de deur van de slaapkamer open en daar staat een groep agenten. Voor de ogen van mijn vierjarige dochtertje moest ik mee. Dat was een nare ervaring, ook voor haar.’

En toen?

‘Ik heb advocaat Willem Jebbink kunnen bellen. Gelukkig was hij zondagavond bereikbaar. Ik moest maandag staatsexamens afnemen. Daarom hebben ze mij nog dezelfde avond vrijgelaten.’

‘Het is totaal onnodig om met zoveel politiegeweld iemands huis binnen te vallen’

Wat nu?

‘Volgens mijn advocaat is het mogelijk dat er een rechtszaak komt. De politie heeft mijn telefoon in beslag genomen.’

Op sociale media koppel je deze arrestatie aan de opkomst van extreemrechts. 

‘Amnesty heeft onlangs een rapport gepubliceerd, waarin wordt betoogd dat het demonstratierecht in Nederland steeds verder onder druk staat. De angst leeft dat met extreemrechts aan de macht dit nog erger zal worden. Die arrestatie heeft er misschien niet direct mee te maken, maar indirect is het wel intimidatie. Voor het delict waarvan ik word verdacht – krijtspray en posters plakken op een gebouw – krijg je doorgaans slechts een boete. Geen gevangenisstraf. Het is totaal onnodig om dan met zoveel politiegeweld iemands huis binnen te vallen en mensen te intimideren. Ik vermoed dat zulke acties vaker gaan voorkomen en dat de onderdrukking heftiger wordt.’

Op LinkedIn schrijf je dat je kennelijk als staatsgevaarlijk wordt gezien

‘Misschien was die aanduiding over de top, zo net na mijn arrestatie. Als ik echt als staatsgevaarlijk wordt beschouwd, hadden ze meteen de deur ingeramd en mij onder schot en met handboeien om afgevoerd. Toch vind ik het machtsvertoon intimiderend en tekenend.’

Marlisa Hommel

Bedoel je dat veiligheidsdiensten onder kabinet-Schoof de vrije hand hebben?

‘Ik ben zowel klimaatactivist als pro-Palestina-activist. In het kabinet zitten allemaal ministers die racistische uitspraken hebben gedaan. Zij ondermijnen de Grondwet. Het is een gevaarlijke kafkaëske situatie (naar Franz Kafka, auteur van het boek Der Prozess, waarin de hoofdpersoon verstrikt raakt in een ondoorgrondelijk rechtssysteem, red.). Ze nemen, behalve omvolking, hun woorden niet terug. Het is nu meer van: zand erover. Doen alsof er niks aan de hand is. Ik krijg sterk het gevoel dat wolven in schaapskleren ons land besturen.’

Waar komt je activisme voor Gaza uit voort?

‘Binnen Extinction Rebellion heb je een groep die Justice Now heet en zich bezighoudt met kolonialisme. Daar komt mijn activisme voor het klimaat en Gaza samen, bij ecocide en sociale rechtvaardigheid. Klimaatverandering komt ook doordat het neoliberale beleid mensen en de natuur uitbuit. Dat neoliberale beleid stamt uit het kolonialisme en begon al in 1621 bij de Banda-eilanden in de Molukken. Daar heeft Nederland een genocide gepleegd om een koloniale monopolie te kunnen vestigen op nootmuskaat. Ze hebben niet alleen mensen vernietigd, maar ook de natuur. Dat gebeurt nu ook in Palestina. Er is veel gas voor de kust van Gaza. British Petroleum heeft een contract afgesloten met Israël om gas van Gaza te gaan winnen. Ook Amerika is er bezig met gaswinning. Israël pleegt een ecocide.’

Wat moet Nederland doen?

‘In ieder geval stoppen met het ondersteunen van Israël, het leveren van F-35 onderdelen en van onze belastingcenten in cassatie gaan. Uit onderzoek blijkt dat de meerderheid van de Nederlanders niet achter deze oorlog staat, maar de overheid luistert niet echt naar de burgers.’