Zweden heeft het uitleveringsverzoek voor voormalig Zaman-journalist Abdullah Bozkurt naast zich neergelegd. Turkije verdenkt hem van terrorisme.
De journalist wordt door Turkije beschuldigd van ‘lidmaatschap van een bewapende terreurorganisatie’ vanwege zijn banden met de Gülenbeweging. Dat is volgens het Zweedse strafrecht niet strafbaar – de Gülenbeweging wordt alleen in Turkije als terreurorganisatie aangemerkt – en kan daarom niet dienen als basis voor uitlevering. Dat meldt de nieuwssite Turkish Minute.
Bozkurt is een van de vele journalisten die na de mislukte couppoging in 2016 Turkije ontvluchtte. Naast journalisten vluchtten ook veel rechters, ambtenaren, docenten, vrijwilligers en vele anderen het land, vanwege de genadeloze vervolging van Gülen-sympathisanten en vermeende sympathisanten door het Erdogan-regime.
Daarbij werd geen enkel onderscheid gemaakt: mensen die in hun leven nog nooit iets strafbaars hadden gedaan, werden van de ene op de andere dag tot ‘terrorist’ verklaard, met alle gevolgen van dien.
Sindsdien proberen Turkse vluchtelingen hun leven in het buitenland weer op te pakken. Maar de lange arm van Turkije reikt ver. De uitlevering van voormalige Zaman-journalisten gebruikt Turkije vermoedelijk als chantagemiddel om andere belangen te behartigen.
Zo liet Turkije als NAVO-lidstaat Zweden zeventien maanden wachten, toen dat land ook lid van de NAVO wil worden na de Russische invasie in Oekraïne. Pas nadat Zweden instemde met het opheffen van een wapenboycot tegen Turkije liet Ankara de bezwaren tegen Zweedse toetreding tot de NAVO varen.
Naast Bozkurt was er ook een uitleveringsverzoek voor Muharrem Özad op dezelfde gronden. Maar Zweden heeft ook dat verzoek afgewezen.
PVV’er Martin Bosma mag dan geen Kamervoorzitter zijn, zijn partijleider Geert Wilders heeft zichzelf naar voren geschoven als vervangend voorzitter. Bosma bedankte daar zelf kennelijk voor, aldus Het Parool.
Mocht de nieuwe Kamervoorzitter, Thom van Campen (VVD), vanwege andere verplichtingen een debat niet kunnen leiden, en ook de eerste ondervoorzitter in lijn (D66-Kamerlid Wieke Paulusma, omdat D66 de grootste partij is) verhinderd zijn, dan is het nu aan Geert Wilders om debatten ordelijk en neutraal te leiden.
Dat Wilders zichzelf naar voren schuift als ondervoorzitter geeft aan dat hij het verlies van het Kamervoorzitterschap voor de PVV zwaar opneemt. Volgens hem moet ‘er iemand voor zorgen’ dat het Presidium (dagelijks bestuur van de Tweede Kamer) ‘zich klein maakt’ en dat het zich ‘bij voorkeur alleen met zaken als koffie en wc-papier bezighoudt’, zegt hij op X. Een schoffering van de functie die hij twee jaar geleden nog onvermeld liet.
Overigens is het niet de eerste keer dat Wilders ondervoorzitter is. In de periode van Kamervoorzitter Gerdi Verbeet (PvdA) was hij dat ook al.
De markante move van Wilders zorgt voor speculatie onder politieke duiders. Zo denkt historicus voormalig VVD-Kamerlid Arend Jan Boekestijn dat Martin Bosma binnenkort wellicht verkast naar JA21. ‘In ieder geval is Wilders aan het afbouwen’, zegt hij op X. Waar hij dat op baseert is niet duidelijk. Bosma zij bij zijn vertrek dat er over een jaar of twee weer verkiezingen zijn en dat hij het dan nogmaals zal proberen.
Voor activist Melissa Koutouzis is het niet interessant om over Bosma’s carrière te speculeren. ‘Hij heeft in het verleden al zo veel giftige ruimte ingenomen; genoeg is genoeg’, aldus Koutouzis eerder deze week in de Kanttekening.
Eerlijkheid duurt níet het langst. Althans niet rond het Binnenhof. Zo kunnen we de ééndagscarrière van Hans Wijers als informateur wel samenvatten. Ik ben het zelden met de man eens geweest – met zijn vermarkting van publieke diensten tijdens het eerste paarse kabinet-Kok (1994-1998) heeft hij veel publieke ellende veroorzaakt – maar nu wel.
Dilan Yesilgöz als ‘leugenaar’ betitelen: dat is gewoon waar. Objectief vaststelbaar. Ik zou er zelfs ‘massaleugenaar’ van willen maken; haar halve bestaan als partijleider en campagnevoerder – van de nareizigers in 2023 tot de hypotheekrente in 2025 – is erop gebouwd. Ja, dat laatste heeft Wijers niet gezegd. En het eerste heeft iemand anders vervolgens voor hem ontkend. Maar of dát de waarheid is?
Wijers heeft, door aanvankelijk zijn verontschuldigingen aan te bieden voor iets wat hij dus toch niet gezegd zou hebben, indirect duidelijk gemaakt dat hij het zelf best denkbaar achtte dat hij het wel had gezegd, zeker met een glaasje op. In vino veritas, zo wisten al de oude Romeinen, wijn onthult wat men werkelijk denkt. Ook Wijers heeft het vast gedacht. En welk verstandig mens kan hem dat kwalijk nemen?
Zijn een dag later bekend geworden kwalificaties in een privé-app – die hij evenmin zèlf ontkende en die ditmaal ook door niemand ‘overgenomen’ konden worden – deden hem de das om.
Quod licet Iovi, non licet bovi, om eens een andere Latijnse uitdrukking aan te halen: wat Jupiter mag, mag een koe nog niet. Lees voor Jupiter ditmaal Wilders, die voortdurend seksistische diskwalificaties rondstrooit, zonder dat dat enige aanleiding voor de VVD was om hem in de ban te doen. Kaag publiekelijk een ‘heks’ noemen was kennelijk minder ernstig dan Yesilgöz particulier als ‘feeks’ betitelen.
Ik zou er zelfs ‘massaleugenaar’ van willen maken
Terwijl Trump ongeveer dagelijks in Zuid-Amerika, het Midden-Oosten of Oost-Europa een volgende hoeksteen van de internationale rechtsorde opblaast, is het Binnenhof zo met dit soort relletjes meer naar binnen gekeerd dan ooit. Twee verkiezingsbeloftes kunnen nu al meteen met elkaar in de prullenbak: dat er ditmaal wel snel, en wel komende Kerst, een kabinet zal zijn (Kerst 2026 lijkt nog nèt haalbaar) en dat men voortaan op een volwassen manier met elkaar omgaat.
Wat bij dat laatste niet echt helpt, is dat – nadat Martin Bosma als antidemocraat terecht is afgeserveerd – Wilders zich nu zelf als ondervoorzitter het Kamerpresidium in heeft gecatapulteerd. Dat is voor een fractieleider sowieso een absurde stap, voor élke, voor de duidelijkheid. Een fractieleider is uit hoofde van zijn functie het méést ‘politieke’ lid van zijn fractie, een goede vergadervoorzitter moet juist het minst politieke lid ervan zijn.
Het zal vooral rancune zijn die tot deze stap heeft geleid, rancune over de desavouering van zijn paladijn Bosma en over het feit dat hij bij de formatie meteen op een zijspoor is gezet. De boel eens lekker verstieren om zijn duurzame vermogen tot obstructie erin te hameren.
En rancune is ongetwijfeld ook wat de VVD deels drijft: voor het eerst zijn de ‘andere liberalen’ (ik zou zeggen: de enig echte) groter geworden dan zijzelf. De glans moet van de overwinning van Jetten af! Twee informateurs van D66 en CDA benoemen en de VVD daarbij dus overslaan: dat kan de meest inhoudsloze machtspartij van Nederland – sinds 1994 slechts drie jaar in de oppositie – niet verkroppen. Dáárvoor storten malafide ondernemers in de uitzendbranche geen tonnen in de partijkas. Die willen zo lang mogelijk Mariëtte Paul.
Yesilgöz had erop gerekend met haar parmantig-arrogante uitsluiting van Timmermans – een gematigde sociaaldemocraat die op van Trump afgekeken wijze als ‘extreemlinks’ werd gedemoniseerd – zich weer direct een weg naar het centrum van de macht te banen. Tegen de achtergrond van massaal weglopende kiezers, die het mede door haar gecreëerde kleuterkabinet-Schoof zat waren, meende zij zo opnieuw de verkiezingen te moeten winnen door het land onbestuurbaar te maken.
Toen, in 2023, door de PVV te omarmen, nu door dat met JA21 te doen – wetend dat het antirechtsstatelijk karakter voor D66 (anders dan voor haar eigen principeloze partij) een brug te ver is. Partijbelang eerst!
Met haar nog steeds volgehouden uitsluiting van GroenLinks-PvdA gijzelt zij zo bewust het land. Eén ding garandeer ik u: als straks door haar dwarsliggen het kabinet-Jetten-Eerdmans aantreedt, is dat met alle inmiddels weer verziekte verhoudingen geen lang leven beschoren, en worden verkiezingen in oneven kalenderjaren een nieuwe traditie.
Demissionair asielminister Mona Keijzer bezocht eerder deze week de Sijla: de grootste opvanglocatie voor asielzoekers in Rotterdam. Ze was het schip nog niet af, of er was al weer ophef. De minister wilde per se filmen op het schip.
Dit meldt het AD Rotterdam. Bij het werkbezoek was alleen geschreven pers aanwezig, filmen is namelijk voor niemand toegestaan. Dit om de privacy van de bewoners te respecteren. Maar hier had Keijzer geen boodschap aan.
De discussie vond plaats in de vergaderzaal, voordat Keijzer een rondleiding kreeg. Ook hier maakte een collega van de minister opnames van. Toen Keijzer werd gewezen op de afspraken die hierover waren gemaakt, hield ze voet bij stuk. Ze wilde ‘transparant zijn over wat ze doet om de asielproblemen op te lossen’.
Het beeldmateriaal was bedoeld voor haar sociale mediakanaal. Ook tijdens de rondleiding bleef ze filmen, terwijl bewoners zichtbaar in beeld zijn. Volgens ingewijden in het artikel van AD zou ze gezegd hebben toch te filmen, en anders te vertrekken. Het COA stemde daarna toe.
Op de Silja verblijven rond de 2000 asielzoekers, waaronder mannen, vrouwen en kinderen. Omdat het een groot schip is met heel veel bewoners, wordt niet zomaar iedereen binnengelaten en zijn er regels over wat wel en niet mag, legt een bewaker uit.
Keijzer bezocht het schip om haar boodschap kracht bij te zetten dat er meer moet gebeuren om de asielketen te verlichten. Volgens haar ligt de oplossing dan vooral in het terugdringen van het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt.
Syriërs moeten zoveel en zo snel mogelijk worden teruggestuurd. Alleen met ‘een persoonlijk’ verhaal maak je kans op verblijf, krijgen Syrische asielzoekers te horen. ‘Maar elk verhaal is toch persoonlijk?’
Het is even zoeken naar de ‘vrouwenboot’ van het COA in Parkhaven Rotterdam, maar bij de boot waar de mannen verblijven weten ze de weg. Een stukje doorfietsen, de brug over en dan ligt hij achter de Chinese Boot, naast de Euromast. Niet veel later zit ik in de woonkamer van het schip, met de Syrische N. (40) en D. (28). ‘Syrische koffie?’
N. is hier al bijna drie jaar. In 2023 liet ze haar man en vijf kinderen in Aleppo achter om de gevaarlijke tocht naar Nederland te maken. Ze komt oorspronkelijk uit Afrin, waar toen al jaren strijd woedde tussen door Turkije gesteunde milities en de Koerden, maar ook in Aleppo waande het Koerdische gezin zich niet veilig. Daarom besloot ze naar Nederland te reizen.
Platgebombardeerde gebouwen naast de souk van Aleppo. Beeld: Majorie van Leijen
Dit was voor de val van het Assad-regime eind 2024. Maar waar velen de nieuwe Syrische machthebbers omarmden, was het voor N. reden tot nog veel meer zorgen. ‘Koerden voelen zich niet veilig in grote steden als Aleppo. De aanhangers van president Al-Sharaa zijn gevaarlijk. Als je geen islamitische kleding draagt, kun je zo van straat worden geplukt. Mijn dochter draagt geen hoofddoek en durft niet naar school. Ze koos daarom voor zelfstudie. Dit jaar had ze haar eindexamens, die heeft ze niet gehaald.’
N. maakt zich enorme zorgen over haar kinderen en wil hen naar Nederland halen, maar dit kan pas als ze hier een verblijfsvergunning krijgt en niets lijkt er op dat dit in het verschiet ligt. ‘Na de machtsovername in Syrië kregen we te horen dat onze zaken bevroren werden voor zes maanden. Dat was tot juni dit jaar. Wat er nu moet gebeuren, vertelt niemand ons. Niemand houdt ons op de hoogte.’
Inzetten op terugkeer
Syrië houdt de politieke gemoederen desondanks al maanden bezig. Na een nieuw ambtsbericht waarin de situatie in Syrië per regio en bevolkingsgroep uiteen werd gezet, concludeerde het ministerie van Buitenlandse Zaken in juni dit jaar dat Syrië ‘over het algemeen veilig’ was. De aanvragen mochten weer behandeld worden. Dit zou naar verwachting leiden tot meer afwijzingen, schrijft Van Weel in een Kamerbrief op 4 juni.
Drie maanden later, in september, stuurde de minister wederom een brief naar de Tweede Kamer. Ditmaal was hij meer expliciet over het doel van het te vormen beleid. Het kabinet wil met een ‘pakket aan maatregelen ervoor zorgen dat de terugkeer van Syriërs verder toeneemt, om zo ook te komen tot een verlaging van de druk op de asielopvang en voorzieningen’.
Het aantal aanvragen van Syriërs dat op een antwoord wacht is hoog. Momenteel liggen er nog 17.000 aanvragen op de plank – tussen de 35 en 40 procent van de totale werkvoorraad van de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND). Om de werkvoorraad te doen slinken, heeft het ministerie de IND geïnstrueerd om aanvragen van Syriërs te prioriteren. Syrische overlastgevers moeten eerst worden behandeld en ook mensen waarvan de situatie ‘het meest duidelijk is op grond van de beschikbare informatie’ worden er tussenuit gehaald.
‘Elke keer als iemand van ons zoiets hoort, hakt dit er bij iedereen in’
Wat deze ‘duidelijke situatie’ precies inhoudt, blijkt niet uit de Kamerbrief. Sommige Syrische vluchtelingen krijgen van hun advocaat te horen dat de kans klein is dat ze mogen blijven. ‘Elke keer als iemand van ons zoiets hoort, hakt dit er bij iedereen in’, vertelt D. (28), die inmiddels twee jaar wacht op een besluit.
De vrouwen op de boot in Rotterdam begrijpen niet wat bedoeld wordt met ‘aanvragen waarvan de situatie duidelijk’ is, ze horen het voor het eerst. ‘Ik denk dat geen enkele situatie ‘duidelijk’ is. Mijn zaak is bijvoorbeeld heel complex. De reden dat ik naar Nederland kwam, was in eerste instantie omdat ik in Syrië niet samen kon zijn met de man van wie ik houd. We hebben een andere religieuze achtergrond en kunnen in Syrië niet trouwen. Sinds de machtsovername werd onze situatie alleen maar ingewikkelder. Mijn partner is druzisch. De wijk waar hij woonde is aangevallen en zijn huis is verwoest. Hij is gevlucht naar een wijk buiten Damascus en kan niet meer terug.’
Zelf vertelt ze liever niet wat haar achtergrond is. Geen van de vrouwen op het schip wil met naam en toenaam in de krant, bang om herkend te worden. Inmiddels is de groep in de woonkamer groter geworden, ook andere Syriërs hebben zich aangesloten om hun verhaal te vertellen. Allemaal hebben ze het over angst. ‘Syrië is niet veilig voor ons. Ze zeggen dat je alleen met een persoonlijk verhaal kans maakt op een verblijfsvergunning in Nederland, maar we hebben allemaal een persoonlijk verhaal. We kunnen niet terug, anders zouden we hier echt niet zijn’, zegt D.
Europese wetgeving
Volgens Carolus Grütters, research fellow bij het Centrum voor Migratierecht van de Radboud Universiteit, is het juridisch ook niet mogelijk om van een land in zijn geheel te zeggen dat het veilig is. ‘Je mag van het Europese Hof van Justitie namelijk geen delen van een land als veilig aanmerken.’ De hoogleraar verwijst daarbij naar een arrest van het Hof in 2024, waarover de minister in juli dit jaar nog geadviseerd is.
Er komt weliswaar nieuwe Europese wetgeving aan, waarbij de EU lidstaten gezamenlijk een lijst samenstellen van veilige landen en ook de mogelijkheid wordt besproken om bepaalde regio’s of groepen uit te zonderen, maar dit is pas in 2026, blijkt uit de brief. ‘Het is ook nog de vraag of de lidstaten overeenstemming kunnen bereiken over de samenstelling van die lijst van veilige landen’, merkt Grütters op. ‘Maar op dit moment is Syrië is niet veilig en dus is het uitgangspunt dat je asielzoekers daar niet naar kunt terugsturen.’
Gebouw in dorp nabij Damascus. Beeld: Majorie van Leijen
De instructie van het ministerie zal daarom op zijn minst leiden tot meer afwijzingen van de IND, maar niet per definitie tot terugkeer. In een artikel in Trouw vertelden asieladvocaten onlangs dat zij verwachtten dat de IND zoveel mogelijk Syrische asielaanvragen zal afwijzen en dan de rechter laat bepalen waar de grens ligt.
Uit de kwartaalcijfers van 2025 blijkt dat van de 215 behandelde zaken slechts 80 positief werden beoordeeld, een relatief laag aantal in vergelijking met voorgaande jaren. Dit waren volgens een woordvoerder zaken op basis van gezinshereniging, dat uitgezonderd was van het beslisstop. Omdat de beslisstop bovendien gold voor de eerste volle vijf maanden, kun je geen conclusies trekken uit deze cijfers, zegt Grütters. ‘ze zijn niet representatief.
‘Wachten is een trauma geworden’
Wat de nieuwe instructie van het ministerie wel betekent, is nog langere wachttijden en meer onduidelijkheid voor de Syriërs die niet vallen in de categorieën die geprioriteerd moeten worden. ‘Want als je de overlastgevers prioriteert, zullen niet-overlastgevers langer moeten wachten’, erkent Grütters.
Zo zou het zomaar kunnen zijn dat mensen die al jaren wachten – zoals N. en D. – nog langer in afwachting blijven van enige duidelijkheid over hun toekomst. En dat is deprimerend, vertellen ze. ‘Ik mis mijn kinderen zo erg. Soms zeg ik dat tegen mijn advocaat. Weet je wat hij dan antwoordt? Dan ga je toch naar ze toe? Dat doet pijn, ik snap niet waarom hij dat tegen mij zegt’, vertelt N.
‘Geen enkele werkgever wil iets met ons, zo lang niet duidelijk is of we hier een toekomst hebben’
Een keer per week gaat ze naar migratiemuseum Fenix, waar ze samen met anderen gerechten kookt uit hun thuisland. Dat geeft voldoening, want werken willen ze allemaal. ‘Het probleem is dat bijna geen enkele werkgever iets met ons wil of kan, zo lang niet duidelijk is of we hier een toekomst hebben.’
‘We krijgen steeds maar weer te horen dat we gewoon moeten wachten. Wachten, dat woord zorgt inmiddels voor een trauma’, vertelt D. ‘In het begin ben je nog energiek. Dan maak je plannen om de taal te leren, of iets te studeren. Maar na verloop van tijd raak je dat kwijt. Dan nemen negatieve emoties het over. We hebben er allemaal last van. Gelukkig hebben we elkaar. Hier op de boot maken al die verschillen in achtergrond niet uit, we zitten in hetzelfde schuitje.’
Een Kroatische onderzoeksjournalist heeft bij het parket in Milaan een klacht ingediend tegen de Servische president Aleksandar Vučić. Hij wordt in verband gebracht met de zogeheten ‘Sarajevo-safari’, waarbij buitenlandse scherpschutters tijdens het beleg van Sarajevo in de jaren negentig tegen betaling op burgers zouden hebben geschoten. Dit bericht de Britse krant The Guardian.
Het Italiaanse parket is vorige week een onderzoek gestart naar mogelijke betrokkenheid van Italianen. Zij zouden zich schuldig hebben gemaakt aan vrijwillige moord, verergerd door wreedheid en verwerpelijke motieven. Volgens de aanklagers betaalden groepen ‘sniper-toeristen’ grote bedragen aan soldaten van Radovan Karadžić, de Bosnisch-Servische leider die in 2016 werd veroordeeld voor genocide en misdaden tegen de menselijkheid. Voor dat geld werden zij naar de heuvels rond Sarajevo gebracht om willekeurig op de bevolking te schieten.
Tussen 1992 en 1996 kwamen meer dan 10.000 mensen om door beschietingen en sluipschuttersvuur. Het beleg geldt als het langste in de moderne geschiedenis. Vooral de sluipschutters waren gevreesd, omdat zij willekeurig voorbijgangers, ook kinderen, onder vuur namen. De klacht tegen Vučić werd ingediend door journalist Domagoj Margetić, die recent bewijs publiceerde dat Vučić als jonge vrijwilliger aanwezig zou zijn geweest bij militaire posten van waaruit buitenlandse schutters en Servische ultranationalisten op burgers schoten. Vučić heeft altijd ontkend ooit op Sarajevo te hebben gevuurd en spreekt van politieke manipulatie.
De zaak kwam aan het rollen door schrijver Ezio Gavazzeni, die al jaren onderzoek doet naar de ‘sniper-safari’. Hij werd geïnspireerd door de documentaire Sarajevo Safari (2022) van de Sloveense regisseur Miran Zupanič. Gavazzeni stelt dat veel Italianen betrokken waren, maar noemt geen aantallen. Volgens hem waren er ook Duitsers, Fransen en Britten die voor hun plezier op burgers schoten. ‘Het ging niet om politieke of religieuze motieven, maar om rijke mensen die wapens en jagen leuk vonden’, aldus Gavazzeni.
Advocaat Nicola Brigida, die Gavazzeni bijstond, benadrukt dat het verzamelde bewijs stevig is en aanleiding kan geven tot een diepgaand onderzoek. De voormalige burgemeester van Sarajevo, Benjamina Karić, heeft eveneens een rapport ingediend. Vučić heeft nog niet gereageerd op de nieuwe aantijgingen, maar geruchten over zijn aanwezigheid in Sarajevo doen al jaren de ronde. In een interview in 2021 met een Bosnische televisiezender ontkende hij expliciet ooit op de belegerde stad te hebben geschoten en noemde hij de beschuldigingen een politieke manipulatie, geworteld in de nationalistische retoriek van zijn jeugd en de fragiele machtsbalans in de regio.
De rode loper lag uit voor de Saoedische kroonprins Mohamed bin Salman, die dinsdag op bezoek was bij president Trump in Washington. De vriendschap tussen de twee leek sterker dan ooit, toch zijn veel van de deals die ze sloten onder voorbehoud.
Het was de eerste keer sinds 2018 dat de kroonprins, vaak MBS genoemd, op bezoek was in de VS. Dat het zo lang heeft geduurd, heeft alles te maken met de moord op journalist Khashoggi, waarvoor Saoedische agenten verantwoordelijk worden gehouden.
Trump veegde deze ergernis uit het verleden nonchalant van tafel. Op een kritische vraag van een journalist aan de kroonprins antwoordde hij dat het niet de bedoeling was hun gast te beledigen. Integendeel, de kroonprins werd met veel faveur ontvangen, gasten als Elon Musk en Cristiano Ronaldo schoven aan bij het galadiner.
Er werden ook afspraken gemaakt. De deals omvatten de toekomstige verkoop van Amerikaanse F-35-straaljagers en een mogelijk civiel kernenergieprogramma in het koninkrijk. Saoedi-Arabië werd bovendien benoemd tot belangrijke niet-NAVO-bondgenoot, waarvan de VS er nu dertien heeft.
De F-35-deal springt het meest in het oog. Deze gevechtsvliegtuigen, de meest geavanceerde die de VS in huis heeft, werden tot nu toe alleen geleverd aan Israël, dat volgens de Amerikaanse wet de militaire overhand moet blijven houden in het Midden-Oosten.
Trump ziet dit anders. Hij ziet graag een bestendiging van de Abraham-akkoorden, wat betekent dat Saoedi-Arabië en Israël permanente vrede sluiten. Dan zou het geen probleem moeten zijn dat beide landen in bezit zijn van F-35’s. Of die permanente vrede inderdaad nabij is, is nog maar de vraag. Saoedi-Arabië blijft als voorwaarde stellen dat er een reëel plan ligt voor een Palestijnse staat.
De meeste Surinamers wonen in Almere. In deze stad in de provincie Flevoland is maar liefst 11,5 procent van alle inwoners van Surinaamse afkomst.
Dit blijkt uit cijfers van het CBS, gedeeld door Omroep Flevoland. Met ‘Surinaamse afkomst’ bedoelt men mensen die in Suriname geboren zijn, of van wie een of beide ouders in Suriname geboren zijn.
De hoge concentratie in juist deze stad is een fenomeen van het laatste decennium. Vroeger woonden de meeste Surinamers in Amsterdam. In 1995 was dat nog 10 procent, terwijl het aandeel inwoners met Surinaamse afkomst in Almere toen 5 procent was.
Daarna begon dit aandeel geleidelijk te stijgen. Mensen met Surinaamse roots weken steeds vaker uit naar de rustige stad Almere. In 2015 was het aandeel gestegen tot 11 procent. In de laatste tien jaar zette deze trend door, maar in kleinere aantallen.
De huizenprijzen in Almere waren, voor de wooncrisis, aantrekkelijk vergeleken met Amsterdam. De stad is bovendien geliefd om de ruimte, het groen en de moderne architectuur.
Het vertrek van Martin Bosma (PVV) als Kamervoorzitter maakt veel los bij biculturele Nederlanders. Sommigen zijn opgelucht, anderen vinden het nog geen reden tot feest.
Voor tegenstanders van de PVV was de verkiezing van Martin Bosma tot Kamervoorzitter in 2023 een dieptepunt in de naoorlogse geschiedenis. Dat iemand die herhaaldelijk Nederlanders van kleur, moslims en linkse kiezers scherp had beledigd juist op een van de hoogste functies binnen de democratie terechtkwam, was voor velen moeilijk te accepteren.
Niet iedereen wil daar uitgebreid op ingaan. Vakbondsman (FNV) Rob Marijnissen zegt alleen ‘blij’ te zijn dat Bosma weg is als voorzitter. Maar of de democratie hiermee vooruitgaat, betwijfelt hij. ‘Er is al veel afgebroken en het is de vraag of Jetten dat allemaal gaat herstellen’, zegt hij. Wel denkt hij dat er binnen de PVV spanningen kunnen ontstaan, omdat grote ego’s zoals Martin Bosma en Geert Wilders in één fractie gemakkelijk tot oneinigheid kunnen leiden.
Melissa Koutouzis van het Woonprotest is nog beknopter in haar reactie: ‘Good riddance!’, fijn dat hij weg is. Ze wil verder niet speculeren over Bosma’s carrière. ‘Hij heeft in het verleden al zo veel giftige ruimte ingenomen; genoeg is genoeg’, aldus Koutouzis.
Fractie van D66
De winnaar van de verkiezingen, Mpanzu Bamenga (D66), geeft meer duiding over de exit van Bosma. ‘De Kamervoorzitter moet alle Nederlanders geloofwaardig kunnen vertegenwoordigen, bijvoorbeeld bij nationale herdenkingen. Maar Bosma is verkozen namens een partij die zich diskwalificerend heeft uitgelaten over alle pijlers van onze democratische rechtsstaat’, zegt hij. ‘Het verkiezingsprogramma van de PVV bevat uitgesproken discriminerende voorstellen. Bosma zelf diende bovendien eerder een wetsvoorstel in om meer dan een miljoen Nederlanders met een dubbele nationaliteit hun kiesrecht af te pakken. Daarom heeft de fractie van D66 niet op Bosma gestemd.’
Bamenga wenst Thom van Campen (VVD) veel succes ‘met zijn belangrijke taak’ om er voor ‘alle Kamerleden’ te zijn.
Onderzoeker Yarin Eski (VU) vindt het afzwaaien van Bosma als Kamervoorzitter nog geen ‘zegen voor de Nederlandse democratie’. Hij legt uit: ‘Een zegen vind ik te sterk uitgedrukt, vooral omdat we die al hebben mogen meemaken met Rob Jettens overwinning. Het is wel weer een signaal dat we in Nederland minder om de PVV zijn gaan geven en hun populistische bruinhemderij. Ik hoop dat zijn opvolger in ieder geval geen Prinsen- of NSB-vlag opspelt en zo potsierlijk hele groepen Nederlanders eraan herinnert dat je als machthebber een gitzwart verleden mag ophemelen.’
‘Het is wel een signaal dat we in Nederland minder om de PVV zijn gaan geven’
In activistische kringen tempert men eveneens het enthousiasme over Bosma’s vertrek. ‘Dat hij überhaupt Kamervoorzitter heeft kunnen zijn, is een schande’, meldt Chris de Ploeg, kandidaat-lijsttrekker van De Vonk, die meedoet aan de Amsterdamse gemeenteraadsverkiezingen in maart 2026.
‘Martin Bosma is een man die apartheid in Zuid-Afrika en Israël verdedigt, een NSB-vlag droeg in het parlement, antisemitische complottheorieën verspreidt, net als de omvolkingstheorie die razend populair was onder nazi’s. Dat deze man op 4 mei een krans mocht leggen op de Dam, zegt veel over hoe racistisch gedachtegoed in Nederland is genormaliseerd’, aldus De Ploeg.
Ook hij vindt het geen zegen voor de democratie dat Bosma weg is als Kamervoorzitter. ‘Bosma wordt vooral vervangen omdat de PVV niet meer de grootste partij is, maar die zetels zijn naar andere extreemrechtse partijen, JA21 en FvD, gegaan.’
Dorien Ballout van Bij1, stadsdeelcommisielid in Amsterdam-West, denkt dat Bosma als Kamerlid nog steeds ‘schadelijk’ kan zijn voor de democratie en blikt terug: ‘Als Kamervoorzitter heeft Bosma zijn functie gebruikt om een façade van neutraliteit te creëren, terwijl hij structureel politieke tegenstanders kleiner maakte en racistische en anti-democratische ideeën normaliseerde door ze nooit echt te begrenzen. Of het normeren veilig is bij zijn opvolger van de VVD, is nog maar zeer de vraag, aangezien het de VVD was die extreemrechts salonfähig heeft gemaakt met diens verdeel- en heerspolitiek.’
Bosma liet overigens bij zijn vertrek, ietwat onthutst voor de camera’s, doorschemeren dat hij zich over een jaar of twee weer zal kandideren voor het voorzitterschap. Want volgens Bosma zijn er binnen een jaar of twee weer verkiezingen.
‘Goh, als ze over (radicaal)rechts gaan, dan deel ik die voorspelling’, reageert Eski. Hij hoopt dat Dilan Yesilgöz van de VVD naar huis wordt gestuurd. ‘Het daadwerkelijke liberale deel van de VVD snapt dat een centrumkabinet the way to go is. Gewoon saai paars maar onder bewonderenswaardig leiderschap van Jetten. En overigens geen leugenaar’, aldus Eski.
Dan nog de kwestie Bosma in de PVV-fractie. Is de ervaren Bosma ‘te groot’ geworden voor de PVV, en hoe zal hij zich gaan opstellen tegenover Wilders?
Ballout beschouwt de PVV niet als een normale partij en wil deze vraag niet beantwoorden. ‘We kunnen ons beter focussen op hoe wij bouwen aan een Nederland dat niet valt voor zondebokpolitiek en haat, maar samen de schouders zet onder een samenleving die werkt voor iedereen.’
Reptielencomplot
Eski wil wel een gedachtensprongetje maken over Bosma als ‘te groot’ voor de PVV. ‘Dan zou Bosma kunnen overstappen naar JA21’, zegt hij, maar twijfelt al meteen. ‘Daar wijzen ze de term ‘omvolking’ al af. Dan blijft FvD over, waar die term nog wel wordt gebruikt, waar ze ook pro-Poetin zijn en geloven in het reptielencomplot. Hij kan ook doorgaan als eenmansfractie, maar dan sterft zijn politieke carrière een stille dood, zoals die van Van Haga. Wacht, wie?’
De Ploeg heeft ook geen zin in gespeculeer over de PVV. ‘Linkse partijen zijn zwakker dan ooit en hebben doorgaans ook geen harde oppositie gevoerd. De aanstaande bezuinigingen van een centrumkabinet, dat wapens belangrijker vindt dan gezondheidszorg, zullen de voedingsbodem voor zondebokpolitiek alleen maar doen groeien.’
Echte diversiteit in de politiek betekent macht delen en plekken vrijmaken. Niet wachten tot iemand precies in de partijcultuur past, maar die cultuur openen zodat meer mensen kunnen aansluiten, schrijft Jonas van Hest.
Progressieve partijen zeggen dat ze staan voor inclusie en representatie. Ze willen dat iedereen kan meedoen, ongeacht afkomst, kleur of achtergrond. En dat geloof ik ook. Maar zodra de lokale kieslijst verschijnt, ontstaat er een ander beeld. De eerste plekken, waar de macht en zekerheid liggen, worden nog altijd gevuld door dezelfde vertrouwde gezichten. De mensen die al jaren in het netwerk zitten, die de taal van het bestuur spreken. De diversiteit begint pas daarbuiten. Niet in de kern, maar op de drempel.
Op landelijk niveau zie je wel verandering. Bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen stond een kandidaat met een Nederlands-Marokkaanse achtergrond op plek 2 bij GroenLinks-PvdA. Dat is belangrijk en symbolisch tegelijk. Maar juist lokaal, waar politiek het dichtst bij mensen hoort te staan, blijft de vertegenwoordiging achter. Terwijl daar de meeste levens zich afspelen, de gesprekken aan keukentafels plaatsvinden en vertrouwen gebouwd of gebroken wordt.
Het wringt. Mensen met een bi-culturele achtergrond worden vaak gezien als waardevol: ze bereiken andere gemeenschappen, spreken meerdere talen, brengen een ander verhaal. Dat is oprecht en goed bedoeld. Maar zodra het gaat om de plekken waar besluiten genomen worden, wordt de diversiteit minder. Je mag zichtbaar zijn, maar niet vanzelfsprekend meebeslissen. Je bent welkom, maar wel op afstand.
En dat raakt aan iets groters. Want het gaat hier niet om één lijst of om wie er waar staat. Het gaat over geloofwaardigheid. Hoe geloofwaardig ben je als je zegt dat iedereen meetelt, maar de eerste zes of zeven plekken op de lokale lijst bestaan uit mensen die allemaal min of meer hetzelfde profiel hebben? Hoe overtuigend is je boodschap van inclusie als de vertegenwoordiging in je eigen fractie daar niet op lijkt?
Het betekent dat je ook ruimte moet maken voor stemmen die anders klinken
Voor veel mensen met een migratieachtergrond is dit herkenbaar. Je wordt gewaardeerd om wat je toevoegt, maar niet als vanzelfsprekend onderdeel van de vaste kring. Je mag bruggen slaan, helpen om kiezers te bereiken, laten zien dat de partij divers is. Maar het blijft bij: meedoen, niet meebeslissen. Herkenbaar zijn, maar geen richting geven. Het verschil tussen gezien worden en echt gehoord worden.
Progressieve partijen lopen hier vast in hun eigen symboliek. Diversiteit is niet moeilijk om over te praten, maar wel om te leven. Want het betekent dat je ook ruimte moet maken voor stemmen die anders klinken. Voor mensen die niet de vanzelfsprekende partijtaal spreken. Voor ongemak aan tafel. En dat is iets anders dan een inclusieve slogan op een verkiezingsposter.
Toch is dat ongemak precies de plek waar iets kan veranderen. Representatie betekent niet dat je van iedereen een kopie maakt, maar dat je leert omgaan met verschil. Dat je vertrouwt dat iemand met een andere achtergrond ook verantwoordelijkheid kan dragen, ook al kent diegene het spel nog niet van binnenuit. Dat je begeleiding biedt in plaats van drempels. En dat je vraagt: wil je meedoen en meedenken? In plaats van: wil je ons helpen diverser te lijken?
Ze herkennen zichzelf zelden in de mensen die over hun buurt beslissen
In veel gemeenten verandert de samenleving sneller dan de politiek. Mensen met Turkse, Marokkaanse, Syrische, Poolse of Eritrese roots wonen er, werken er, sturen hun kinderen naar dezelfde scholen. Ze leven in dezelfde dorpen en wijken, maar herkennen zichzelf zelden in de mensen die over hun buurt beslissen. En dat doet iets met vertrouwen. Je voelt dat het systeem zegt: je hoort erbij, maar tegelijk: niet te dichtbij.
Echte inclusie vraagt iets van mensen die al binnen zitten. De bereidheid om macht te delen, om stoelen aan tafel vrij te maken. Dat betekent soms dat iemand op een zekere plek komt, niet omdat diegene het hele systeem al kent, maar omdat je wilt dat de raad echt een afspiegeling wordt van de samenleving. Niet wachten tot iemand perfect past in de partijcultuur, maar die cultuur iets opener maken zodat meer mensen passen.
Diversiteit is geen aanvulling, maar een beginpunt. Het is niet iets dat je laat zien op een foto, maar iets dat zichtbaar wordt in wie mag spreken, beslissen en vertrouwen krijgt.
Als progressieve partijen echt willen staan voor inclusie, dan begint dat niet met de buitenwereld overtuigen, maar met de eigen lijsten, de eigen fracties, de eigen vergadertafels. Zolang daar vooral dezelfde mensen blijven zitten, blijft diversiteit een mooi woord in een programma, maar geen werkelijkheid in de politiek.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
