17.2 C
Amsterdam
Home Blog Pagina 156

Nationaliteit ontnemen bij ex-jihadisten is spierballentaal en gevaarlijk

In het Hoofdlijnenakkoord dat vorige week werd gepresenteerd staat dat het kabinet wil onderzoeken of en hoe het Nederlanderschap kan worden afgenomen van veroordeelde terroristen. Dit is een gevaarlijke tendens, vindt jurist en onderzoeker Christophe Paulussen. 

Nationaliteit ontnemen is al mogelijk bij mensen met een dubbele nationaliteit. De nieuwe coalitie wil deze maatregel dus uitbreiden naar mensen met alleen de Nederlandse nationaliteit, veronderstelt Paulussen. Hij is verbonden aan het T.M.C. Asser Instituut, onderzoekscentrum voor internationaal en Europees recht en het Internationaal Centrum voor Contra-Terrorisme (ICCT).

Veroordeelde Syrië-gangers van wie de nationaliteit is afgenomen maar Nederland niet verlaten, verdwijnen in de illegaliteit en vormen daarmee een veiligheidsrisico. Hiervoor waarschuwden de gemeenten Rotterdam, Amsterdam, Utrecht en Den Haag al twee jaar geleden, in een brandbrief aan de minister van Justitie, Dilan Yesilgöz. Hoewel er sindsdien wordt nagedacht over een pilot om deze groep mensen toch in de gaten te houden, komt dit in de schaduw te staan van de nieuwe plannen, die de risicogroep alleen maar groter zouden maken. 

Sinds 2013 zijn negentig Nederlanders die met jihadistische intenties naar Syrië en Irak zijn afgereisd, teruggekeerd naar Nederland. Zij kregen hier een gevangenisstraf en in sommige gevallen werd hun nationaliteit ontnomen – een maatregel die nu nog alleen kan worden genomen ten aanzien van mensen met twee of meer nationaliteiten – met het idee om ze later, als ongewenst vreemdeling, naar het land van de tweede nationaliteit te laten vertrekken. 

Dit bleek echter niet altijd de realiteit. De mensen om wie het ging – in een recent rapport van het ICCT in Den Haag wordt gesproken over 29 ontnemingszaken – hebben veelal een Marokkaanse nationaliteit. Marokko weigert echter de oud-Syriëgangers op te nemen. Het gevolg is een groep mannen en vrouwen die niet langer onderdeel zijn van de maatschappij in Nederland of in Marokko. En juist hierdoor zouden zij kunnen terugvallen op hun oude netwerk van jihadisten, denken de gemeenten.  

Vormen deze mensen een gevaar?

‘De NCTV (Nationale Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid) heeft al eerder aangegeven: deze situatie zou mogelijk kunnen leiden tot een verhoogde dreiging tegen de nationale veiligheid. Ik heb geen enkele reden om te twijfelen aan dit logische oordeel’, zegt Paulussen. 

‘Mensen die in de illegaliteit in Nederland verdwijnen, verdwijnen uit het zicht’

Een van de bekendste onderzoekers op het gebied van zogenaamde ‘foreign fighters’, David Malet, liet ook al weten op basis van zijn eigen onderzoek dat je het initiatief moet behouden. Hij schreef: ‘Keep your friends close and your enemies closer’ (Houd je vrienden dichtbij, en je vijanden nog dichter bij). Paulussen begrijpt deze redenering: ‘Als je kijkt naar de aanslagen in Parijs in november 2015, dan zie je dat verschillende aanslagplegers buiten het zicht van de autoriteiten waren teruggekeerd uit het Midden-Oosten. Mensen die in de illegaliteit in Nederland verdwijnen, verdwijnen ook uit het zicht.’

Wat weten we over deze mensen? Wat hebben ze gedaan?

‘Het probleem is dat we in sommige gevallen niet weten wat ze precies hebben gedaan. Het is namelijk heel lastig voor officieren van justitie om te bewijzen wat er gebeurt in een chaotische conflictsituatie. Om deze reden zie je dat veel officieren, ook in het buitenland, deelname aan een terroristische organisatie ten laste hebben gelegd. Dat is makkelijker te bewijzen dan bijvoorbeeld een oorlogsmisdrijf.

‘Daar staat tegenover dat de straf hiervoor lager is en veroordeelden relatief snel weer op vrije voeten komen. Deze relatief lage straf, plus de onduidelijkheid wat er nu precies is gebeurd in Syrië en/of Irak, is waarschijnlijk de reden dat de Nederlandse overheid denkt: we vertrouwen het niet helemaal, we moeten toch ook een bestuurlijke maatregel opleggen.’ 

Een bestuurlijke maatregel, wat is dat?

‘Dat is een preventieve maatregel tegen mensen van wie een gevaar voor de nationale veiligheid uitgaat, maar die strafrechtelijk (nog) niets verweten kan worden. Je kan dan denken aan een contactverbod. Of een verbod om een bepaald gebied te betreden, zoals bijvoorbeeld een bepaalde moskee, waar extremistische recruiters aanwezig zouden kunnen zijn. En dus ook het ontnemen van nationaliteit.’

Inderdaad, de minister van Justitie en Veiligheid heeft van een aantal mensen de nationaliteit ontnomen, maar in slechts vijf gevallen leidde dit tot een vertrek uit Nederland. Kan je dit zien als een effectieve maatregel?

‘Ik zie het ontnemen van nationaliteit als pure symboolpolitiek. Spierballentaal, om te laten zien dat deze mensen niet meer bij Nederland horen, en dus Nederland uit moeten. Ik denk dat veel politici vooral denken: not on my watch. Dat ze er oprecht voor willen zorgen dat Nederland veilig is in de tijd dat ze aan de knoppen zitten. Want stel je voor dat een Syriëganger na zijn/haar veroordeling in Nederland een aanslag pleegt. Dan komt er natuurlijk heel veel kritiek richting de autoriteiten, inclusief de verantwoordelijke bewindspersonen. Daarom schuiven politici dit probleem het liefst van zich af. 

‘Hiermee is het probleem niet opgelost, maar doorgeschoven’

Hoewel dit politiek misschien dus wel begrijpelijk is, is hiermee het probleem natuurlijk niet opgelost, maar slechts doorgeschoven. Gevolg van deze aanpak is dat je potentieel gevaarlijke mensen het probleem maakt van andere landen. Een ander land moet de verantwoordelijkheid maar nemen over iemand die jij ziet als een risico. Dat idee – we gooien ons probleem over de schutting en hopen dat het zo verdwenen is – is vanuit een moreel oogpunt zeer verwerpelijk.’

En in het geval van Marokko zie je dat er nóg grotere problemen ontstaan, als het land weigert deze mensen op te nemen.

‘Ik snap de Marokkaanse autoriteiten wel. Waarom zouden zij moeten zorgen voor onze probleemgevallen? Bovendien moet je je afvragen waar mensen het veiligst kunnen terugkeren in de samenleving. Dat moet je doen in het land waar de persoon in kwestie de sterkste band mee heeft. Er zijn meerdere gevallen bekend van westerse landen die de nationaliteit afnemen van mensen terwijl deze geen of een flinterdunne band hebben met het land van (vermeende) tweede nationaliteit. Ze spreken de taal soms niet, hebben er geen familie, sociaal netwerk etc. Shamima Begum, de Britse tiener die zich aansloot bij IS,  is misschien wel het beste voorbeeld: haar Britse nationaliteit werd ontnomen met het argument dat dit mogelijk was (en niet tot staatloosheid zou leiden) omdat ze de Bengaalse nationaliteit kon verwerven via haar moeder. Maar Begum zou zelfs niet eens in Bangladesh geweest zijn. Hoe kan zo iemand daar veilig rehabiliteren en re-integreren?  

‘Dit leiden tot een verhoogde dreiging tegen de nationale veiligheid’

‘Stel dat niet de westerse landen, maar de landen van tweede nationaliteit als eerste de nationaliteit zouden ontnemen en zouden aangeven: ze zijn nu jullie probleem. Hoe zouden wij daar dan op reageren? Daar lijkt niet goed over te zijn nagedacht.

Marokko heeft nu besloten deze mensen niet meer terug te nemen, terwijl ze ook bij ons geen aanspraak meer hebben op voorzieningen. Het gevolg is dat deze groep in Nederland in de illegaliteit belandt en we geen zicht meer hebben op potentieel gevaarlijke mensen. Zoals de NCTV al aangaf, kan dit leiden tot een verhoogde dreiging tegen de nationale veiligheid.’

Hadden deze mensen wel toegang tot een reclasseringstraject, zoals anderen die hun gevangenisstraf hebben uitgezeten?

‘Ook ex-jihadisten hebben toegang tot reclassering. Maar op het moment dat de Nederlandse nationaliteit wordt ontnomen, wordt alles afgebroken. Opeens kunnen ze geen gebruik meer maken van voorzieningen. 

‘Dit leidt tot veel frustratie. Bij de officieren van justitie, die mogelijk nog bezig zijn met een (andere) strafzaak, want zo kan iemand niet berecht worden voor zijn/haar daden, en dat is weer een klap in het gezicht van de slachtoffers. Maar ook bij de mensen van de reclassering zelf, die bezig waren om iemand veilig te laten terugkeren in de samenleving. We zouden vertrouwen moeten hebben in onze professionals. Goede begeleiding is heel belangrijk. Critici zeggen: waarom moeten wij deze mensen helpen als zij zich hebben aangesloten bij een terroristische organisatie? Maar wat willen we nu precies? Een veilige samenleving toch? Dan moet je alles op alles zetten om te voorkomen dat potentieel gevaarlijke mensen van de radar verdwijnen.’ 

Nu kan de maatregel alleen worden toegepast ten aanzien van personen met een dubbele nationaliteit. Wat vindt u hiervan? En van de plannen van de fracties van PVV, VVD, NSC en BBB om de maatregel uit te breiden?

‘Het ontnemen van nationaliteit van iemand met een enkele nationaliteit leidt tot staatloosheid, hetgeen volgens het internationaal recht vermeden moet worden. Het kan dus inderdaad alleen worden toegepast bij mensen met twee of meer nationaliteiten. 

‘Het probleem van deze maatregel is dat deze twee klassen burgers creëert: een voor Nederlanders met een enkele nationaliteit (die kunnen worden aangepakt op de ‘gewone’ manier) en een voor Nederlanders met een dubbele nationaliteit (aan wie deze zeer vergaande maatregel kan worden opgelegd). Nu is het zo dat minderheidsgroepen disproportioneel door deze maatregel worden getroffen. Zo vertegenwoordigen Nederlanders met een Marokkaanse of Turkse achtergrond bijna de helft van alle Nederlanders met een dubbele nationaliteit, terwijl elke groep apart niet meer dan 2,5 procent van de totale Nederlandse bevolking vertegenwoordigt. We moeten niet het effect onderschatten van het feit dat zo groepen disproportioneel worden geraakt, niet omdat ze zwaardere misdrijven hebben gepleegd, maar enkel en alleen omdat ze meer dan één nationaliteit hebben. Dit is meten met twee maten. En uitsluiting, marginalisering en (vermeende) discriminatie kunnen juist een van de factoren zijn die een rol kunnen spelen bij radicalisering. Dit is de beruchte ‘terrorist trap’, waar autoriteiten vooral niet in moeten trappen.

‘De minst vergaande maatregel moet gekozen worden’

‘Bovendien, en nu wordt het wat juridisch, geeft het internationaal recht aan dat elke inbreuk tegen de mensenrechten noodzakelijk en proportioneel moet zijn. Ook moet de minst vergaande maatregel gekozen worden. Gebeurt dat niet, dan is een maatregel arbitrair en daarmee onrechtmatig. En daar gaat het bij deze maatregel fout in mijn optiek.

‘Stel, twee Nederlanders gaan naar Syrië, sluiten zich aan bij een terroristische organisatie en gedragen zich identiek. De een heeft alleen de Nederlandse nationaliteit, de andere zowel de Nederlandse als de Marokkaanse nationaliteit. In dat geval kan van die laatste persoon de nationaliteit ontnomen worden. Niet omdat hij een groter veiligheidsrisico vormt of meer betrokken is geweest bij misdrijven, maar enkel en alleen omdat hij een tweede nationaliteit heeft. De eerste persoon zal echter via de normale procedures behandeld worden, bijvoorbeeld middels berechting en oplegging van minder vergaande bestuurlijke maatregelen, zoals een contact- of gebiedsverbod. Als dat voor die persoon mogelijk is, dan is dat volgens mij dus ook mogelijk voor die persoon met een dubbele nationaliteit. 

‘De plannen van de fracties van PVV, VVD, NSC en BBB om nationaliteit te ontnemen bij veroordeelde terroristen, ook als deze maar één nationaliteit heeft, gaan nog verder: dit zal leiden tot staatloosheid en druist dus volledig in tegen het internationaal recht.’ 

Wat zou volgens u wel een gepaste maatregel zijn?

‘Een contactverbod, of een gebiedsverbod vind ik passender, afhankelijk van de omstandigheden van het geval. Het ontnemen van de nationaliteit is een zeer vergaande maatregel die gevolgen heeft voor verschillende mensenrechten. Je nationaliteit geeft je de mogelijkheid om te werken, te wonen, een burger te zijn. De bekende filosoof Hannah Arendt sprak over het recht om rechten te hebben. Er wordt daarom ook wel gezegd dat ontneming van de nationaliteit tot een civil death (civiele dood) leidt. Bovendien maakt nationaliteitsontneming, zoals eerder aangegeven, het onmogelijkheid voor hulpverleners om mensen weer veilig te laten terugkeren in de samenleving. Dus niet alleen vanuit een moreel en internationaalrechtelijk perspectief, maar ook vanuit een veiligheidsperspectief is dit een zeer problematische maatregel.’ 

Wordt er naar u geluisterd?

‘Ik geef vaak onderwijs op dit onderwerp aan professionals werkzaam in de terreurbestrijding in Nederland. De grote meerderheid van mijn cursisten deelt de mening dat het veiliger is voor Nederland om het initiatief te behouden, mensen gecontroleerd terug te laten komen, gewone (strafrechtelijke) procedures te volgen en bij bestuurlijke maatregelen geen gebruik te maken van nationaliteitsontneming. Dit zijn de mensen uit de praktijk die weten wat er echt speelt en wat de gevolgen zijn van bepaalde maatregelen. Daar zit het probleem niet. Het probleem zit bij de politiek. 

‘In de wereld van terrorismebestrijding neemt de emotie het helaas vaak over van de ratio’

‘Uiteraard probeer ik ook de politiek te bereiken: ik heb presentaties gegeven, opiniestukken geschreven en stukken ingediend om mijn visie te geven over bepaalde wetsvoorstellen, Ook ben ik in juni 2021 uitgenodigd voor een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer over de dreiging van Syriëgangers voor de nationale veiligheid en mocht ik datzelfde jaar ook in debat gaan, in de Balie in Amsterdam, met onder meer Dilan Yesilgöz-Zegerius, toen nog geen minister van Justitie en Veiligheid maar VVD-Kamerlid. Maar je kan met nog zoveel cijfers en bewijs komen, in de wereld van terrorismebestrijding neemt de emotie het helaas vaak over van de ratio. Het is de taak van onderzoekers om met ‘evidence-based’ inzichten te blijven komen en in dit geval te blijven pleiten voor maatregelen die vanuit een moreel, internationaalrechtelijk en veiligheidsperspectief de beste oplossing zijn. 

De Kanttekening heeft het ministerie van Justitie en Veiligheid om commentaar gevraagd, maar dat heeft niet gereageerd. Aan NOS en Nieuwsuur heeft het ministerie laten weten dat er een landelijke pilot komt om de voormalige Nederlanders toch in de gaten te houden. Die pilot is nog niet van start gegaan. Het is bovendien maar de vraag of deze plannen zullen standhouden in de komende kabinetsperiode. Inmiddels zijn de gemeenten gestopt met het volgen van de ex-jihadisten en leggen ze de verantwoordelijkheid voor eventuele veiligheidsrisico’s bij het Rijk. 

Denk: Holocaust misbruikt voor islamofobie

0

Stephan van Baarle is helemaal klaar met de ‘discriminerende pietpraat van Mona Keijzer’, zegt de Denk-leider in een nieuwe video. De BBB-politica misbruikt antisemitisme en de Holocaust om haar islamofobe en xenofobe agenda te rechtvaardigen.

‘Wat je ziet, is dat veel asielmigranten komen uit landen met een islamitisch geloof’, zei Keijzer in de talkshow Sophie & Jeroen afgelopen vrijdag. ‘We weten dat daar Jodenhaat bijna onderdeel is van de cultuur.’

Van Baarle: ‘En daarmee zet ze op een walgelijke manier moslims apart en wil ze moslims anders behandelen dan anderen. Dat is discriminatie en dat is verwerpelijk.’

Maar Mona Keijzer laat volgens de Denk-leider ook zien dat ze helemaal niks begrepen heeft van onze geschiedenis, want het waren niet de moslims die zes miljoen Joden hebben vermoord. ‘Dit soort vormen van moslimhaat, discrimineren en het apart zetten van groepen moet keihard aangepakt en weersproken worden’, aldus Van Baarle. Hij vindt dat ’types zoals Mona Keijzer’ nooit in de Nederlandse regering mogen komen.

Het is niet de eerste keer dat Mona Keijzer islamofobe uitspraken doet. Eerder dit jaar viel ze vluchtelingen en moslims aan op X. Hierbij verwees ze onder meer naar de roman Soumission (Onderwerping) van de Franse schrijver Michel Houellebecq, die populair is onder extreemrechtse omvolkingsdenkers. In reactie op een bericht van de extreemrechtse Belgische politicus Theo Francken, over hoe de linkse partijen een volgens hem radicale Pakistaanse imam in Brussel faciliteerden, schreef Keijzer in februari:  ‘Houellebecq beschreef jaren geleden al hoe dat gaat in Soumission. Nederlands: Onderworpen. Lees dat boek! Stapje voor stapje verliezen we wat na veel strijd en discussie vanzelfsprekend is geworden: onze vrije, liberale samenleving.’

Soumission, dat gaat over hoe de moslims Frankrijk overnemen en daarbij geassisteerd worden door linkse Fransen, is een belangrijk boek voor extreemrechtse omvolkingsdenkers. Zij beschouwen het niet als een fictief verhaal maar als een realistisch scenario voor de toekomst, waarin de moslims de macht zullen overnemen en een einde maken aan de joods-christelijke beschaving.

Mona Keijzer (1968) komt uit het vissersdorp Volendam. Voordat ze Tweede Kamerlid werd voor BBB was ze actief voor het CDA. In het kabinet-Rutte III was ze van 26 oktober 2017 tot en met 25 september 2022 staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat. Premier Mark Rutte ontsloeg haar van deze post, vanwege haar kritische uitlatingen over de maatregelen tegen de coronapandemie in een interview met de Telegraaf.

Nieuwe Pioniers: 26 jaar en een eigen restaurant, Afghaans en halal

0

Masud Rahmani brengt de rijke smaak van Afghanistan naar hier. ‘Ik ben 26 jaar en precies dít was mijn droom: een eigen restaurant, Afghaans en halal.’

Nieuwe Pioniers is een rubriek in de Kanttekening over migranten met een eigen onderneming. In deze aflevering staat Masud Rahmani centraal. Hij is eigenaar en chefkok van Afghan Fresh in Leeuwarden. 

Net buiten het stadscentrum van de Friese hoofdstad bevindt zich Afghan Fresh: een Afghaans restaurant voor diner, afhaal en catering. Achter de pannen en aan het hoofd van de onderneming staat de goedlachse Masud Rahmani. Hij is 26 jaar, woonachtig in Leeuwarden en afkomstig uit het Afghaanse Herat. Hij vertelt over dromen en gastvrijheid.

Een beetje moe is Masud wel, geeft hij toe. Samen met zijn vrouw Juul is hij enkele weken geleden trotse ouder geworden van Ayub Jens. ‘Dat betekent de geduldigste en vergevende’, vertelt Masud. ‘Mijn naam betekent aardigheid. Zo heeft alles een betekenis in onze taal.’

Het etablissement aan de Schrans in Leeuwarden ademt Afghanistan. Bij binnenkomst vliegen de oosterse aroma’s je neus in. Er hangen tapijten aan de muur en aan het plafond hangen de typische oosterse lampen. Op de achtergrond klinkt traditionele muziek. ‘Als gasten hier binnenkomen, dan voelt dat alsof zij een andere wereld betreden. Dat vind ik leuk.’

Advies via FaceTime

Dat Rahmani later voor mensen wilde koken zat er al vroeg in. ‘Toen ik jong was, stond ik naast mijn moeder in de keuken. De menukaart in mijn restaurant heb ik aan haar adviezen te danken. Ze heeft mij geholpen met de kruiden, de recepten en de liefde die ik in mijn eten stop.’ Zijn moeder is verder niet bij het restaurant betrokken, maar hij kan nog altijd bij haar terecht voor hulp. ‘Via FaceTime staat ze klaar met advies.’

‘Ik was lang onderweg en het was gevaarlijk’

Wat hij gemeen heeft met zijn moeder, is dat hij niet graag over zijn vluchtverleden praat. Op de website van Afghan Fresh staat dat het een lange, vermoeiende reis vol onzekerheden en spanning was. ‘Mijn moeder vertelde mij niks. Ik was lang onderweg en het was gevaarlijk. Het is nu alsof ik alles in een roes heb beleefd. Mijn moeder praat er liever niet over. Het verleden is geweest. We focussen ons nu op de toekomst.’

Hij wil nog wel wat kwijt over zijn tijd in het azc van Sint-Annaparochie, een klein dorpje in het noorden van Friesland. ‘Het was moeilijk voor mij om op mijn verblijfsvergunning te wachten. Je weet namelijk niet waar je aan toe bent. Toch ging het allemaal heel snel, achteraf gezien. Soms kom ik nog weleens mensen uit dat azc tegen. Dan hoor ik dat ze heel trots op mij zijn dat ik een eigen restaurant heb.’

Hard werken

Zijn vlucht naar Nederland en zijn verblijf in het azc hebben zijn leven gevormd. ‘Wij hebben een Afghaans spreekwoord dat luidt: ‘Na elke moeilijkheid, komt gemak’. Dat betekent iets in de trend van: wanneer jij er in gelooft en er naar leeft, dan komt het altijd goed.’

‘Maar je moet er wel naar handelen. Dat betekent hard werken, hoop hebben, goede mensen om je heen verzamelen en altijd eerlijk zijn. Pas dan krijg je een goed resultaat. In mijn leven gaat alles nu heel goed. Dat komt door het harde werken, maar ook door met mijn hart te werken. Afghan Fresh ís mijn hart.’

Nederlander en Afghaan

Masud voelt zich zowel Nederlander als Afghaan. Met zijn eten probeert hij Nederlanders kennis te laten maken met de Afghaanse cultuur. Soms vindt hij het wel lastig dat hij in Nederland woont en niet daar. Dat kwam eind vorig jaar sterk tot uiting, toen zijn geboorteland door een aardbeving werd getroffen. Veel vrienden en familie wonen nog in Afghanistan. ‘Dat was moeilijk voor mij. Ik wilde daar graag heen en iets betekenen. Maar dat kon natuurlijk niet, want het was daar gevaarlijk.’

Dus besloot hij iets te doen wat wel mogelijk was. Hij startte een doneeractie. ‘Het ingezamelde geld stuurde ik naar Afghanistan. Zij hebben er dekens van gekocht, maar ook olie, rijst en bloem. Belangrijke dingen die op dat moment nodig waren.’

‘Ervaring is heel belangrijk’

En hoe kwam Masud aan zijn eigen restaurant? De culinaire reis  begon in de keukens van verschillende restaurants in de omgeving. Daar vervulde Masud zowat iedere rol, van afwasser tot chefkok. 

‘Ervaring is heel belangrijk,’ zegt Masud daarover. ‘Want een restaurant beginnen is niet zo makkelijk. Ik oefende vooral heel veel. Ik probeerde recepten van mijn moeder uit. In de maanden voordat we onze deuren openden, liet ik mijn vrienden en familieleden verschillende gerechten proeven. Toen ik daar veel complimenten over kreeg wist ik dat het tijd was om open te gaan. Wat helpt is dat ik veel goede mensen om mij heen heb en beschik over een goed team.’

‘In onze cultuur is het belangrijk dat gasten blij zijn’

Voor Masud is eten meer dan alleen voeding. Het is een uiting van gastvrijheid en verbondenheid. ‘In onze cultuur is het belangrijk dat gasten blij zijn,’ legt hij uit. ‘Als iemand op bezoek komt, moet die tevreden de deur uit gaan.’

Af en toe kan Masud het maar moeilijk bevatten. ‘Ik ben 26 jaar en precies dít was mijn droom: een eigen restaurant, Afghaans en halal.’ 

Toekomstplannen heeft Masud nog volop, maar die houdt hij liever nog even geheim. ‘Ik ben bezig met iets groots in de horeca, maar dat komt nog,’ belooft hij. 

Regeerakkoord geeft rechtse kiezer België hoop

0

Rechts Vlaanderen kijkt vol verwachting naar het nieuwe Nederlandse kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB. Dit schrijft Karel Verhoeven, hoofdredacteur van de Vlaamse krant De Standaard. ‘Kiezers rekenen er misschien op dat een stem voor Vlaams Belang nu wél zinvol is.’

Het nieuwe Nederlandse kabinet heeft zich nog niet gepresenteerd op het bordes, maar er ligt al wel een regeerakkoord. En dat akkoord bezorgt rechtse Vlamingen rode wangen, aldus Verhoeven. ‘Nederlands meest rechtse regeerakkoord ooit is een grabbelton van maatregelen waar de meeste N-VA’ers, alle Vlaams Belangers, veel nieuwe conservatieven van CD&V en sommigen donkerblauwe liberalen in hun stoute momenten graag van durven te dagdromen’, schrijft hij.

Het valt de hoofdredacteur op hoe zeer de politieke agenda’s van Rechts Vlaanderen en Rechts Nederland op elkaar lijken. ‘Koopkracht op één, asiel op twee, en platteland, landbouw en natuur op drie.’

Net als in Nederland is Vlaanderen flink naar rechts opgeschoven en presenteren de rechtse partijen zich als rebellen. ‘Het Nederlandse akkoord presenteert zich als uitdagend. ‘Lef’, staat in de titel. De rechtse opstandigheid profileert zich ook hier als protest tegen de status quo van de natuurminnende, stedelijke opengrenzen-elite, al is ze, zoals in de boerenkrijg van CD&V, vooral een poging tot behoud van decennia eigen beleid’, gaat de hoofdredacteur verder.

‘Vooral om asiel en migratie te beteugelen stapt de nieuwe Nederlandse regering met grote passen door ruig terrein. Met radicale inperkingen van rechten, die tot voor kort onvoorstelbaar waren voor een keurig Europees land. Taboe ook. En die wettelijk als onhaalbaar gelden.’

Nog een les voor België

In België wordt Vlaams Belang, de zusterpartij van de PVV, uitgesloten van deelname aan coalities: het zogenoemde cordon sanitaire. Verhoeven vreest dat Vlaams Belang misschien alsnog gaat regeren. Tegelijkertijd heeft hij hoop, omdat VVD en NSC van Pieter Omtzigt het nu slecht doen in de opiniepeilingen. Dit is misschien een les voor de conservatief-liberale N-VA en de christendemocratische CD&V, om uit lijfsbehoud niet samen te werken met de partij van Filip Dewinter en Tom Van Grieken.

Maar de belangrijkste les uit Nederland is volgens Verhoeven dat je helemaal geen extreemrechtse partij als de PVV of Vlaams Belang nodig hebt om zeer rechts beleid te ontwikkelen. ‘Zoals Theo Francken (een uiterst rechtse politicus van N-VA, red.) dat inschat: dat regeerakkoord is wat in het partijprogramma van N-VA staat. Noem het ‘centrum-rechts’, en je kunt er zo mee aan de slag.’

Erdogan geeft pardon aan veroordeelde generaals

0

De Turkse president Erdogan heeft zeven generaals veroordeeld voor de  seculiere coup van 1997 gepardonneerd vanwege gezondheidsklachten en ouderdom.

De seculiere leider van de oppossitie, Özgür Özel, uit zijn tevredenheid over de vrijlating op sociale media en wenst de familieleden van de seculiere putschisten een gelukkig treffen.

De islamistische voorloper van de AKP, de Welvaartspartij van Erbakan, moest het veld ruimen in 1997 toen de kemalistische generaals tanks lieten rijden in de straten van Ankara. Zo meldt de Turkse nieuwssite Duvar.

Toen in de jaren negentig de islamisten in Turkije voor het eerst aan de macht kwamen, raakte de seculiere legerleiding in paniek. Na een jaar vond de legertop het islamistische experiment voldoende en presenteerde een memorandum van achttien punten, die allemaal refereerden naar ‘seculiere principes’ waaraan niet getornd mocht worden, waaronder de handhaving van het verbod op hoofdbedekking in het onderwijs.

Erbakan gaf direct toe en diende het ontslag van zijn regering in. De confrontatie met het leger leidde binnen de Welvaartspartij tot een breuk, waaruit de AKP van Erdogan voortkwam. Die sloeg in de beginjaren een gematigde toon aan en won de verkiezingen vijf jaar later in 2002.

In 2007 confronteerden seculiere legerleiders ook Erdogan met een memorandum, maar hij was hen te slim af door vervroegde verkiezingen te houden, die zijn partij overweldigend won.

In de jaren daarna bleef het niet boteren tussen de islamisten en het leger, met nog een mislukte couppoging in 2016. Erdogan geeft de Gülenistische beweging daar de schuld van, maar welke groepen precies achter de couppoging zaten is nooit opgehelderd.

Universiteit van Amsterdam past externe samenwerking aan

0

Het College van Bestuur (CvB) van de Universiteit van Amsterdam gaat werken aan een zogenoemd ‘aangepast ethisch kader’ voor externe samenwerking. Dit liet het weten in een nieuwe verklaring aan studenten en medewerkers.

Nieuwe en bestaande projecten zullen worden getoetst aan dit nieuwe kader. Aan een verbreking van de banden met Israël waagt de universiteit zich nog niet, aldus het CvB.

In het bericht lijkt het CvB wel een nieuwe, verzoenende toon aan te nemen. ‘De gebeurtenissen op de campus hebben jullie en ons diep geraakt. In gesprekken die wij voeren en de vele mails die wij ontvangen, ervaren we de woede en pijn over het politieoptreden op de campus’, vermeldt het bestuur.

Het vermeldt daarbij ook ‘studenten en medewerkers die zich niet veilig voelen’ en ‘verstoringen van het onderwijs’.

Palestijnse en Israëlische gevoeligheden

Bij de discussie over het Israëlische-Palestijnse conflict worden Palestijnse en Israëlische gevoeligheden aangestipt. Zo spreekt het CvB over ‘het ongekende geweld’ van het Israëlische leger in Gaza en de ‘vernietiging van de educatieve infrastructuur’, maar ook over Israëlische gijzelaars ‘die nog niet zijn bevrijd’.

Het universiteitsbestuur wil niet overgaan tot een verbreking van de banden met Israël, omdat de meningen daarover verdeeld zijn. ‘We zijn een maatschappelijk betrokken en kritische universiteit. Juist dat unieke kenmerk leidt nu tot grote verdeeldheid en wantrouwen. We komen tegenover elkaar te staan, zijn niet meer altijd in staat om met elkaar het gesprek aan te gaan. Veel mensen zijn daar bezorgd over’, staat in de verklaring.

‘We willen wetenschappelijke verbindingen zoveel mogelijk in stand houden, maar alleen binnen ethische kaders, waaronder de mensenrechten. We hebben op dit moment onvoldoende handvatten om dit zorgvuldig te kunnen beoordelen’, aldus de universiteit.

Het CvB verklaart wel ‘geen nieuwe samenwerkingen aan te gaan tot er een aanpassing is van het ethisch kader’.

Er volgt nu een stappenplan van gesprekken met collega’s en studenten, gesprekken over hoe ruimte kan worden geboden voor protest en tegelijkertijd een veilige omgeving voor iedereen.

Iran gebruikt drones om vrouwen te controleren

0

De Iraanse autoriteiten hebben drones ingezet om te controleren of vrouwen een hoofddoek dragen op Kish, een eiland in het zuiden van het land. Dit blijkt uit een video die is vrijgegeven door Iraanse staatsmedia.

De inzet van drones maakt deel uit van het zogenoemde Noor-plan (noor is Perzisch voor licht). Ayatollah Khameini wil dat Iraanse vrouwen de zedelijkheidswetten van het land weer strikt naleven, nu steeds meer vrouwen protesteren tegen de islamitische kledingvoorschriften.

Critici van het Iraanse regime zijn woedend. Ze vergelijken het gebruik van drones om vrouwen in de gaten te houden in eigen land met het gebruik van Iraanse drones in Oekraïne en Israël.

Op dit moment buigt de Raad der Hoeders, de hoogste wetgevende autoriteit in Iran, zich over het controversiële wetsvoorstel ‘Hijab en kuisheidscultuur’. Als deze wet doorgang vindt, worden vrouwen die zich niet aan de strenge kuisheidsregels houden nog zwaarder worden gestraft.

In 2022 gingen veel Iraniërs de straat op in protest tegen de strenge zedelijkheidswetgeving in het land. Aanleiding was de dood van Mahsa Amini, die dodelijk was mishandeld door de moraalpolitie. Sindsdien wordt er steeds harder opgetreden tegen vrouwen die zich niet aan de kledingvoorschriften houden.

Verslaafd aan dehumanisering van de ‘Ander’

0

Dehumaniseren van anderen is menselijk. Wees je daar bewust van, waarschuwt Yarin Eski.

Onlangs was ik paintballen met vrienden in de bossen. Er waren andere groepen met wie we samen tot twee hele grote groepen werden gevormd, met allemaal dezelfde soort Ghostbuster-achtige overalls aan. Alleen de ene groep had een rode band om, de andere groep een blauwe. We gingen het vlaggenroofspel doen, een klassieker en moesten koste wat het kost de vlag van de andere groep bemachtigen. Eventueel door tactisch leden van de andere groep uit te schakelen door hen met een verfballetje te raken.

Ik had een blauwe band om. Het viel me op dat ik, bewapend met een paintballgeweer en groen gezichtsbedekkend veiligheidsmasker, heel snel geobsedeerd raakte door het spotten van de andere groep. Zij waren de rode Ander, en wij voor hen de blauwe Ander. De adrenaline gierde door me heen. Ik wilde winnen, die Ander verslaan, hen raken met mijn verf, en uiteindelijk die vlag bemachtigen als groep blauw.

De vlaggenroof was voor mij een leuke manier om even niet te hoeven denken aan het feit dat de wereld in de fik staat. Klimaat, Vladimir Poetin die in de Europese nek hijgt, een niet te vertrouwen rechts kabinet wat aanstaande is, en natuurlijk: Gaza.

Er zouden momenteel meer dan honderd gewapende conflicten tegelijkertijd plaatsvinden, met één duidelijke constante: hokjes. We hebben ze nodig om zo duidelijkheid over groepen te krijgen. Een wij-zij-denken waarbij we onszelf zodanig blindstaren op classificaties van mensen, dat we soms de mens in die Ander niet meer zien. Dat is het moment waarop dehumanisering om de hoek komt kijken, wat kan leiden tot verminking en marteling van Palestijnse gevangenen.

Er is al veel over dehumanisering geschreven, zoals door Hannah Arendt en Edward Said. Dehumaniserend (en uiteindelijk genocidaal) denken en doden heeft altijd bestaan: die Ander deugt niet en moet weg.

Het doden van de eigen soort is niet alleen iets wat wij kunnen doen. Andere soorten moorden ook hun eigen soort uit, zoals stokstaartjes. Sterker nog, de meeste wezens vernietigen hun soortgenoten omwille van het domineren van een bepaalde habitat. Mensen, net als andere diersoorten, doden vanwege schaarste. Het gaat dan om territoriumdrift en eigendom, waarbij angst kan ontstaan voor de Ander die dreigt ons iets af te nemen. Zygmunt Bauman wees met zijn liquide moderniteitsthese op het feit dat mensen die bang zijn om aangetast te worden, bang zijn voor de Ander.

We zijn dus, in zekere zin, slaaf van onze neuronen en neurale netwerken

Echter, naast angst om schaarste, plegen mensen ook (massa)moorden – en in tegenstelling tot andere wezens – uit jaloezie en haat. Dat komt mede doordat wij in vergelijking met andere wezens hogere cognitieve denkvermogens hebben zoals het abstract denken, blijkt uit de neurologie. Doordat wij een abstract denkvermogen hebben, kunnen wij die Ander(e mens) abstraheren tot niet-mens. Wij zijn daarmee, naast de intelligentste soort, tegelijkertijd één van de meest roof- en moordzuchtige. Dit zowel ten aanzien van andere diersoorten als onze eigen soort.

Alleen wanneer we onszelf gedistantieerd hebben van de gelijkenis met de Ander, is die Ander uit te roeien. Genocide ontspringt zodoende uit het verbeeldend dehumaniseren van de Ander. En alleen wij – de mensheid – doen dat. Bizar genoeg is het uniek aan de mens om andere mensen voor te stellen als niet-menselijk. Ontmenselijking is dus inherent menselijk, heb ik al eens eerder gesteld.

Antisemitisch of pro-Palestina? Vreedzaam protesterende studenten of tuig? Ook daarin verschuilt die al te menselijke dehumanisering, zeker in tijden van alom aanwezige onzekerheid en vijandschap overal ter wereld. That’s ‘How We’re Wired’. We zijn dus, in zekere zin, slaaf van onze neuronen en neurale netwerken. En daarmee zijn we altijd, ergens, verslaafd aan hokjesdenken en dehumanisering.

Maar keer op keer blijkt: geen enkele groep is de som der delen, en geen enkel deel staat voor de gehele groep. En dat blijkt ook vandaag de dag weer, wat ook benadrukt moet blijven worden: er zijn Israëliërs die in Israël protesteren tegen Netanyahu. Er zijn Russen in Rusland die anti-Poetin zijn. 2,5 miljoen mensen hebben op Geert Wilders gestemd, maar lang niet alle Nederlanders zijn radicaal-rechts. En zo maken niet alle Nederlanders ‘dreigende bewegingen’ of denkt iedereen die werkzaam is bij de European Broadcasting Union disproportioneel.

Zodra je dus merkt, dat je aan groepsdenken doet: het is de eigen angst voor die Ander die spreekt en je kan overnemen. Dat stemmetje kan leiden tot het dehumaniseren en zelfs vernietigen van die Ander.

Maar de vraag is of we nog zo hoeven te denken. Ik denk zelf van niet. Maar blijven we dat wel doen, kan dat uiteindelijk overslaan naar de diepste, meest wezenlijke angst: Wie is nog wiens vriend of vijand? Wie is die Ander en voor wie ben ik die Ander? Dan bestaat er het risico van een algehele, mondiale oorlog van iedereen tegen iedereen: homo homini lupus, Latijn voor dat de mens een wolf voor zijn medemens is. Dan is niemand meer mens, voor wie dan ook.

De laatste paintbalronde betrof een free-for-all gevecht, van iedereen tegen iedereen. Iedereen was die Ander voor mij, en ik was die Ander voor iedereen, terwijl we tijdens de vlaggenroof nog samen optrokken tegen die Ander. Terwijl ik keihard in mijn rug door zo’n balletje geraakt werd, besefte ik: die Ander bestaat alleen maar in onze verbeelding.

Die Ander is alleen maar ‘echt’ als we het onze verbeelding toelaten.

‘In onze cultuur is het heel gewoon dat je geesten ziet’

0

Er is meer dan alleen de westerse psychologie, vinden psycholoog Steven Vreden en life coach Yao Anceaux. ‘In andere culturen is het normaal dat de doden contact met je maken.’ 

Het is een beetje ongebruikelijk, maar dit verhaal moet ik beginnen met een persoonlijke ervaring, eentje die ik niet goed rationeel kan verklaren. Vorig jaar zomer was ik met mijn partner (inmiddels mijn vrouw) Farah op Bali. We reden in een huurauto, op weg naar ons hotel in Singaraja. Het was donker. De wegen hadden geen straatverlichting. Opeens begon Farah een islamitisch gebed op te zeggen en de chauffeur, een hindoe, begon ook te bidden. We reden langs een plek die ‘duister’ was, legde de chauffeur mij uit in gebroken Engels. En toen, vlak voor een t-splitsing, zag ik het. Een hoofd. Het was in een fractie van een seconde. Het hoofd lichtte op en verdween daarna weer. Farah en de chauffeur hadden het niet gezien.

Het kan natuurlijk zijn dat ik mij dit hoofd heb ingebeeld. Of dat er misschien een hele logische oorzaak is voor deze vreemde verschijning. Maar Farah en de chauffeur waren er meteen van overtuigd dat wat ik gezien had echt was. Volgens de chauffeur was de plek waar we zojuist langs waren gereden vroeger een opstandig gebied. De koningen van het vroegere Balinese koninkrijk Buleleng hadden hier veel rebellen een kopje kleiner gemaakt. Vandaar dat ik een hoofd zag, zo beredeneerde hij. Maar het hoofd dat ik zag was geen mensenhoofd, het leek meer op dat van een demon, een met een boosaardig gezicht. De volgende ochtend zag ik precies zo’n hoofd, maar dan van steen. Had ik misschien een demon gezien, die nacht? Of zag ik iets onverklaarbaars en vulde ik met mijn fantasie in dat dit het hoofd van een demon was?

Kosmische evenwichten

Steven Vreden (37) werkt nu bijna dertien jaar als psycholoog. Hij helpt wel eens cliënten die beweren geesten te hebben gezien, of iets anders onverklaarbaars. ‘De westerse psychologie heeft hier geen antwoord op, of verklaart deze mensen al snel voor gek. Ik wil hen wel serieus nemen. Je kunt ook zeggen dat deze mensen een ‘gave’ hebben. Bij niet-westerse volkeren is daar ruimte voor. Maar in het Westen niet.’

Gelooft Steven dat zijn zus is gestraft voor de ‘zonden’ van haar voorouders?

Een grote impact op Stevens leven maakte het overlijden van zijn oudere zus Wanda. ‘Dat is nu zeven jaar geleden. Ze is maar 36 geworden. Een jaar eerder was ze kerngezond. Maar toen opeens kreeg ze longkanker. En de artsen vertelden haar dat ze haar geen behandeling meer konden geven. Het was te laat. De artsen wisten niet hoe deze ziekte was ontstaan. Ze konden geen aanleiding vinden, geen verklaring. Het was een hele heftige vorm, ze ontdekten het te laat. Binnen elf maanden overleed Wanda. Ze haalde haar 37e verjaardag net niet. En het aparte was: ze kreeg ook nog eens borstkanker dat jaar, maar dat kwam niet door uitzaaiing. Ze kreeg ook kanker in haar andere borst, ook deze tumor was niet door uitzaaiing ontstaan, maar zomaar. Het was echt heel bizar.’

Steven en zijn familie beleefden de ziekte van hun zus Wanda spiritueel. Aan buitenstaanders is dit misschien lastig om uit te leggen, zegt Steven, maar zijn zus is, zo gelooft de familie, slachtoffer geworden van ‘spirituele intergenerationele overdracht’. Zaken van eerdere generaties hebben nu hun tol geëist. Gelooft Steven dat zijn zus is gestraft voor de ‘zonden’ van haar voorouders? ‘Het ligt complexer’, antwoordt hij. ‘Het heeft te maken met kosmische evenwichten en wetten. In bepaalde delen van de wereld noemen ze dit familiekarma of generatiegebonden karma. Vanuit bepaalde Afrikaanse culturen noemen ze dit Kunu. In Azië zijn het termen als Gaju en Zaishō die een soortgelijke strekking hebben.’

Westerse psychologie niet universeel

Maar hoe rijmt Steven deze overtuiging met zijn academische achtergrond als psycholoog? ‘Er is meer dan alleen de westerse psychologie. Plat gezegd: de westerse psychologie is nog geen honderdvijftig jaar oud. Maar we denken hier in het Westen dat we alles beter weten. Met betrekking tot geneeskunde, met betrekking tot psychologie, enzovoort. De westerse psychologie is niet universeel, maar moet je in de culturele context zien. Sommige aandoeningen zijn cultureel bepaald, komen alleen in een bepaalde cultuur voor. Anorexia bijvoorbeeld is typisch iets westers en heeft ook alles te maken met het westerse schoonheidsideaal. Het fenomeen ‘amok’, waar het Nederlandse woord amokmaker (ruziemaker, red.) van is afgeleid, is typisch iets voor Indonesië en Maleisië. En in sommige Afrikaanse landen kennen ze het woord depressie niet. Ze gebruiken daarvoor een ander label en hebben een andere verklaring. Met andere woorden: je kunt aandoeningen op verschillende manieren verklaren, waarvan de westerse manier er eentje is.’

‘Er is meer dan alleen de westerse psychologie’

Natuurlijk heeft de westerse psychologie ons ook veel goeds gebracht, vervolgt Steven. ‘Meten is weten. En veel fenomenen kunnen we zo verklaren. Maar tegelijkertijd: als je het niet kunt meten betekent dit niet dat het niet bestaat. Ik bestrijd daarom het westerse paradigma dat alles wat niet in het westerse wereldbeeld past niet bestaat en het geloof daarin slechts bijgeloof is. Ook niet-westerse kennis is waardevol. En helemaal in de beleving van patiënten met een niet-westerse achtergrond zelf. We moeten hun ervaringen niet als bijgeloof terzijde schuiven, maar serieus nemen. Daarmee help je ook de patiënt. Wij vinden het apart dat iemand opeens de stem van zijn overleden vader hoort, een maand na diens overlijden. Of dat een verre voorouder in een droom aan jou verschijnt, en je gebiedt de graven van je familieleden weer eens een bezoek te brengen. In niet-westerse culturen is het normaal dat de doden contact met je maken. Dat betekent dat ze van je houden. Er is, kortom, veel meer dan je eigen wereldbeeld. Het is tijd dat andere verhalen en opvattingen over de wereld de ruimte krijgen om gehoord te worden.’

Stevens benadering van psychologie is naar eigen zeggen ‘holistisch’, vertelt hij. ‘In mijn holistische benadering is alles met elkaar verbonden. Mentale, emotionele, fysieke en spirituele aspecten zijn allemaal even belangrijk voor welzijn en gezondheid, ‘body, mind and soul’.’

Baas over je eigen leven

De westerse psychologie kon Yao Anceaux (29) niet helpen. Hij was gediagnostiseerd als schizofreen en heeft vier jaar in een zorgtraject gezeten van WLZ (wet langdurige zorg) en beschermd wonen. Medicatie hielp niet, zijn ervaringen werden niet erkend. Pas toen hij zelf woorden kon geven aan zijn ervaringen en belangrijke stappen zette om zijn leven weer op orde te brengen, raakte hij weer in balans.

‘Als kind had ik vaak vreemde ervaringen. Ik zag geesten en kon met hen communiceren. Zij hielpen mij ook en diende als een soort gids in situaties waarbij ik hulp nodig had. Ik zond een gedachte uit en het manifesteerde zich. Dit was mij net iets te toevallig. Ik had veel van dat soort toevallige situaties. Het was niet toevallig meer. Ik raakte uit balans en kwam in een psychose terecht. Daar ben ik nu gelukkig uit. Ik zie de toestand waarin ik mij toen bevond niet langer als een psychose, maar als iets anders. Ik ben hoog sensitief en zie een realiteit die andere mensen niet zien.’

‘Ik geloof dat er in ons allemaal een sjamaan zit’

Yao legt dit uit aan de hand van de kwantummechanica. ‘In de kwantummechanica geloven ze in verschillende mogelijkheden. In een kwantum morfisch veld liggen alle mogelijke potentiële uitkomsten opgeslagen. Als ik een bepaalde keuze maak kom ik in een nieuwe tijdlijn terecht. Als ik keuzes maak van level één, het laagste niveau, dan beland ik in situaties van level één. Ik dronk vroeger veel en blowde. Daarom belandde ik in allerlei vervelende situaties. Ik ben hier gelukkig mee gestopt en maak andere keuzes, die passen bij mijn nieuwe staat van zijn. Daarom ben ik nu in een andere tijdlijn, waar nieuwe kansen liggen. Omdat ik de juiste keuzes maakte ben ik uit mijn zogenoemde psychose gekomen, zonder dat ik medicatie gebruik.’

Yao Anceaux

Nadat hij uit de crisis kwam, richtte Yao het Positiviteitsnetwerk op, dat als doel heeft jongeren te helpen die soortgelijke ervaringen hebben gehad. ‘Je kan hen nieuwetijdse jongeren noemen. Ze moeten door een proces heen, de juiste keuzes maken.’ Yoa vertelt dat veel van wat hij zegt ook gezegd kan worden door een normale life coach, die je vertelt dat je je dag moet indelen, niet te streng moet zijn voor jezelf en de beste versie van jezelf moet worden. Helaas wordt in de reguliere zorgverlening geen rekening gehouden met spiritualiteit en het bestaan van een onzichtbare wereld, zegt Yao. ‘Ik ervaar de werkelijkheid wel anders. Ik heb contact met spirits. Zij hebben mij de weg gewezen die ik moest gaan. Kijk, ik kom uit Colombia, ik ben geadopteerd door Nederlandse ouders. Toen ik mij meer verdiepte in mijn roots ontdekte ik ook dat ik inheems bloed heb. In onze cultuur is het heel normaal dat je geesten ziet. Ik wist eerst niet wat ik hier eigenlijk mee aan moest, maar mijn voorouders hebben mij hiermee geholpen. Voor mij was bewustwording van de spirituele werkelijkheid geen psychose. Ik ben eigenlijk een healer. Ik kan mijzelf healen, maar ook anderen. Ik begrijp dat ik dit verhaal niet aan iedereen kan vertellen. Niet iedereen begrijpt dit.’

En hoe helpt zijn spirituele kijk op de werkelijkheid Yao in zijn leven? ‘Alles is te herleiden, geloof ik, tot die frequenties. Alcohol en drugs zorgen niet alleen voor een lage frequentie, maar je nodigt hier ook boze geesten mee uit. Alcohol komt van het Arabische woord al-kuhl, wat lichaams-etende-geest betekent (ook de oorsprong van de term ghoul, griezel, red.). Een kwade geest uit de fles, een demon, zou menselijke lichamen verorberen.’ En is Yao nu in de ban van goede geesten? ‘Ik heb letterlijk wezens in mijn huis zien staan en heb ook een tijdlang het gevoel gehad dat ik bestuurd werd, dat geesten mij opdrachten gaven. Dat lijkt op schizofrenie, mensen horen dan stemmen in hun hoofd. Maar als je gezond bent, dan controleren de geesten je niet, dan ben je de baas over je eigen leven.’

Net als Steven gelooft Yao in een holistische benadering. ‘Je moet spiritueel in balans zijn. Daarom moet je kiezen voor gezonde voeding, gezonde muziek, geen giftige relaties. Veel hiphop-muziek zorgt voor een spirituele disbalans, door de gewelddadige teksten. Daar moet je ver van blijven. Daarom heb ik ook de Connecting the Dots Movement opgericht, die ‘conscious music’ (bewuste muziek) promoot.’

Was het mijn verbeelding die op hol sloeg, of iets anders?’

Yao benadrukt dat zijn spirituele life coaching ook voor westerse mensen nuttig kan zijn. ‘Het is voor iedereen. Je moet teruggaan naar je spirituele roots. Ook het Westen heeft een spirituele traditie. Denk aan de Germaanse en Keltische religies, die dichtbij de natuur stonden. De christenen maakten hier een einde aan. Bonifatius en anderen hakten hun heilige bomen om.’

‘Ik besef dat we in een wereld leven waarvan we niet alles kunnen zien’, zo besluit hij. ‘Ik ben mij bewust van geesten en heb een methode ontwikkeld om op een goede, spirituele manier in het leven te staan, dankzij de kennis die mij gegeven is vanuit die geestelijke wereld. Het begrip sjamaan heeft in het Westen een negatieve bijklank, maar zou je kunnen vertalen met medicijnman of -vrouw. Ik geloof dat er in ons allemaal een sjamaan zit.’

Zoon van de Verlichting

Maar hoe moeten we nu mijn vreemde ervaring in Bali, waar ik aan het begin van dit artikel over schreef, duiden? Was het een demon? Was het mijn verbeelding die op hol sloeg, of iets anders? Als zoon van de Verlichting wil ik nu niet opeens beweren dat geesten bestaan, hoewel ik nu beter begrijp dat er veel mensen zijn die dit wel geloven.

‘Het enige is dat je weet dat je iets hebt waargenomen, punt’, zegt Steven. ‘En dan maakt het niet uit of het nou toeval was, fantasie of een andere werkelijkheid. Jij hebt waargenomen wat je hebt waargenomen. En misschien is het een idee om daar eens goed bij stil te staan.’

Honing uit mijn geboortestreek

0

In Gorinchem stond vroeger een grote fabriek van een weleer bekend computermerk. De fabriek sloot haar deuren. De grote nieuwe hal stond leeg. Later hebben ze er een evenementenhal van gemaakt. Wanneer je vaker over de A15 langs Gorcum rijdt, begrijp je wat ik bedoel. Een kort stukje daarvoor zie je aan de andere kant van de snelweg een punt van een kleine minaret. Onder deze punt staat een mooie moskee omgeven door een groot grasveld met picknicktafels. Leerlingen van de scholen in de buurt komen in de pauze een tosti in de moskee halen.

De evenementenhal bood laatst ruimte aan een Turkse expo. Dit soort beurzen zijn de afgelopen jaren als paddenstoelen uit de grond geschoten. Het concept is overal hetzelfde. Je loopt langs kraampjes met allerlei waar. Alsof je in een historisch Turks stadscentrum bent. Bij een vorige beurs hebben we honing met graat en al gehaald dat uit mijn geboortestreek komt.

Er zijn speeltoestellen voor kinderen, een gebedsruimte om te bidden, een dansvloer om te dansen en een food court waar je kunt eten. Elke beurs probeert mensen te lokken met zangers, influencers en televisiepredikanten. Hier was ‘Bah Hele Murat’ samen met zijn moeder gekomen. Ze maken sketches van het dagelijks leven met een plat Centraal-Anatolisch accent en bijhorende attitude. Mensen herkennen zich daarin en vinden dat dan fantastisch. Mijn schoonmoeder is met de moeder van ‘Bah Hele Murat’ op de foto gegaan. Een waar historisch moment.

De eerste grote beurs was Multifestijn

Deze beurzen zijn een overtreffende trap van de ‘kermes’ die lokale moskeeën en clubs organiseren. In het klein doen ze dit al lange jaren. Vrouwen zwoegen de hele dag bij hete platen om deegwaren voor de ‘klanten’ te bereiden. Mannen doen het sjouwwerk of zijn bezig met kebab bereiden. Het is vrijwilligerswerk. De opbrengst gaat naar de moskee of club.

De eerste grote beurs was Multifestijn. De religieuze beweging Suleymanci stond aan de wieg hiervan. Zij zijn de volgers van de Korangeleerde Suleyman Hilmi Tunahan. Hij werd geboren in het huidige Bulgarije en leefde in de moeilijke beginjaren van de Turkse republiek. Hij predikte zijn discipels dat Koran onderwijzen belangrijk was. Dat deden zijn volgers. Bij mijn weten is de Suleymanci-beweging in de jaren zeventig als eerste Turks netwerk met Koranonderwijs in Nederland begonnen.

Multifestijn was een unicum en een groot commercieel succes. Maar het Suleymanci-hoofdkantoor vond op een gegeven moment dat zij er voor het Koranonderwijs waren. Beurzen organiseren behoorde niet tot de ‘core business’. Het festijn werd geprivatiseerd en is later onder een andere naam doorgegaan.

Nu zijn er dus vaker in het jaar gelegenheden waarbij je delicatessen kunt halen die je in de gewone Turkse winkel niet kunt vinden. En voor velen is het een leuk dagje uit.