Juist Geert Wilders, de politicus die de Nederlander op de eerste plek wil, boezemt me angst in. En ik ben lang niet de enige. De een zijn angst is de ander zijn brood en hoop, blijkbaar.

Ik voelde me hier al een tweederangsburger en ongewenst. Er waren al veel momenten dat ik de mensen om me heen telde en dacht dat er minstens een op de tien PVV heeft gestemd en mensen als ik haat. Toen was Wilders niet eens de grootste. Vandaar dat het voor mij niet lijkt alsof we ons in een volkomen nieuw land begeven, zoals sommigen op sociale media schreven. De uitslag van de verkiezing is de conclusie van jarenlange vreemdelingenhaat. Niet veel nieuws dus; wel de werkelijkheid in het kwadraat.

Het gaat er niet om of nu bepaalde groepen daadwerkelijk het land uitgezet zullen worden, moskeeën worden gesloten, Korans verboden worden of dat vrouwen hun hoofddoek af moeten doen. Het feit dat de PVV, voor wie die de democratische rechtsstaat, dus bijvoorbeeld dat ook de grondrechten van minderheden beschermd worden en de opdracht dat eenieder gelijk is, niet het uitgangspunt en het fundament is, de meeste zetels heeft, is al beangstigend genoeg.

Het is vervreemdend dat een groot deel van een land, dat snakt naar betrouwbare politici, kiest voor een wolf in schaapskleren, die ook nog eens eerlijk is over zijn aard.

Ja, Wilders zei de laatste dagen dat hij het niet meer wilde hebben over het verbieden van Korans en het sluiten van moskeeën. Toch is hij er in zijn partijprogrammaatje kraakhelder over. En in de debatten op tv en in interviews zegt hij niet te zijn veranderd.

Wilders is niet milder geworden. Hij is niet bekeerd. Hij gelooft niet opeens in de democratische rechtsstaat. Hij heeft geen water bij het gif gedaan. Want anders zou dit wel blijken uit de standpunten in zijn programma. Anders had hij afstand genomen van die ideeën. Had hij excuses aangeboden en niet gesproken over ‘Nederlanders’ op de manier waarop hij het bedoelt.

De uitslag van de verkiezing is de conclusie van jarenlange vreemdelingenhaat

Het is eenvoudig. Zoals Wilders zelf zegt: hij wil eindelijk, na 25 jaar, eens meeregeren en premier worden. Hij zet daarom zijn ideeën ‘even in de ijskast’, wat niets meer betekent dan dat hij er voorlopig over zwijgt. Wel heeft hij die ideeën gewoon nog en staan ze in zijn programma.

Een week voor de verkiezingen werd hem door de Volkskrant gevraagd of hij wil meeregeren en of zijn verkiezingsprogramma daarom op punten ‘milder’ is geworden. Er staat nu niet meer te lezen dat ‘de islam een totalitaire ideologie’ is. Wilders: ‘Journalisten hebben dat zo geïnterpreteerd. Politiek gaat over beelden, veel meer dan over inhoud, dat heb ik in al die jaren wel geleerd. Niet alles is toeval natuurlijk, maar volgens mij zijn we nog steeds dezelfde partij.’ Desondanks hielden veel journalisten het Geert Milders-narratief de afgelopen tijd in stand.

Presentatoren hadden tijdens debatten kunnen vragen wie hij bedoelt met ‘Nederlanders’. ‘Nederlanders op 1’ is niets anders dan de welbekende leus ‘eigen volk eerst’ of spreken over ‘gewone’ of ‘echte’ Nederlanders. Uitspraken die maakten dat ik me tweederangsburger voelde.

Waarom vroeg niemand wanneer hij zijn plannen weer uit de ijskast wil halen? Hoe kunnen parlementaire journalisten en presentatoren stoïcijns, zonder het woord ‘extreemrechts’ te laten vallen, verslag doen van de uitslag? Waarom is in de verkiezingsdebatten de term ‘democratische rechtsstaat’ niet elke keer uitgelegd?

Illustratief is politiek verslaggever Thomas van Groningen, die het verzuimde om door te vragen toen ambtelijk secretaris Henk Verweer van BBB stelde eventueel met PVV en FvD samen te willen werken. Toen journalist Chris Aalberts hem hier op X kritisch op aansprak, antwoordde Van Groningen dat hij door moest. Door naar de inhoud. ‘Keuzes keuzes keuzes’, aldus Van Groningen.

Volgens die politiek verslaggever is dus de rechtsstaat geen inhoud.

De belangrijkste les van deze verkiezingen: het moet vaker gaan over de democratische rechtsstaat. Die is niet gegarandeerd en niet blijvend. Zeker niet als die niet actief in stand wordt gehouden.

Sinds gisteravond verlang ook ik terug naar vervlogen tijden. Tijden die ik niet bewust heb meegemaakt. Naar politici die pleiten voor elkaar opzoeken, theedrinken en dialoog. Het liefst om het dan samen, door het hele land, schouder aan schouder, te hebben over hoe we met elkaar de democratische rechtsstaat moeten onderhouden en wie welke rol daarin heeft. Opdat niemand hoeft te vrezen.

Geert Wilders heeft 37 zetels in de Tweede Kamer en ik moet denken aan Sjors Nagtegaal. Hij werd in maart verkozen voor de PVV in Utrecht. Begin oktober splitste hij zich af en begon met twee JA21-Statenleden een provinciale partij onder de naam UtrechtNu. Nagtegaal had eerder de ambitie provinciaal PVV-lijstrekker te worden. Utrecht is de provincie waar de PVV dit jaar vanaf de grond moest worden opgebouwd. In de vorige periode liepen de twee PVV-Statenleden over naar BVNL, de mislukte partij van Wybren van Haga.

Wilders wilde een vrouwelijke lijsttrekker. Dat werd Martine van der Velde, een totale onbekende die – zo viel velen al snel op – geen begenadigd spreker is. Ze mocht de lijst trekken en Nagtegaal, die al jaren bij de PVV actief was, moest genoegen nemen met de tweede plek. Na de verkiezingen heeft de tweekoppige fractie het een paar maanden volgehouden. Het klikte niet. Nu zit Van der Velde in haar eentje voor de PVV in de provincie Utrecht. Ze is gisteren verkozen als Kamerlid (nr. 20).

Moet ik verder gaan? Ik moet bij 37 PVV-zetels denken aan Vincent van den Born, de fractievoorzitter in Den Helder, waar Wilders in 2018 zijn entree maakte. Van den Born is innig verbonden met de partijtop, zo lijkt het, want niemand begreep destijds waar deze man zo plotseling vandaan kwam. Een succes is hij nooit geweest. De fractie van de PVV ging in 2022 van drie naar twee zetels en kreeg in de eerste periode te maken met een afsplitser. Een greep naar coalitiedeelname mislukte. Nu wordt Van den Born Kamerlid (nr. 31).

We zouden ook naar het opmerkelijke feit kunnen kijken dat er gisteren drie mensen waren die in 2021 nog voor de PVV werden verkozen, maar niet opnieuw Wilders stemden. De bekendste is Lilian Helder, die de benen heeft genomen naar BBB en daar opnieuw Kamerlid lijkt te worden. Ze stond op de vijfde plek. Harm Beertema stemde ook BBB en is er lid van geworden. Danai van Weerdenburg heeft BVNL gestemd en vertrekt – net als Beertema – uit de Tweede Kamer.

De  PVV heeft geen organisatie en intern geen bindend vermogen

Partijorganisaties zijn geen populair thema in de Nederlandse politieke verslaggeving en dat is geheel ten onrechte. We kunnen lange beschouwingen houden over de standpunten van de PVV en die gaat u de komende tijd ongetwijfeld lezen. Maar zelfs als je Wilders-aanhanger bent en denkt: ‘hij is milder geworden’ en kan daarom nu voor minder migratie zorgen aangezien een partij als de VVD hem aan de macht zal helpen, is er weinig reden te denken dat dat beeld werkelijkheid wordt.

De kandidatenlijst van de PVV bestaat uit 45 personen. Lijstuitputting dreigt. Waarschijnlijk zijn het allemaal trouwe vazallen. Op de nummer drie na zijn ze allemaal al eens ergens verkozen of werken ze voor een PVV-fractie. Het punt is natuurlijk dat al die mensen die eerder wegliepen dezelfde achtergrond hadden en niet zo vast aan Wilders bleken te zitten als velen dachten. Dat heb je met anonieme politici die niemand kent omdat ze zich in de coulissen achter de grote leider verschuilen.

De PVV heeft niet alleen één lid en één leider: de partij heeft geen organisatie en intern geen bindend vermogen. De kans dat de PVV nu opeens een bloeiende partij wordt die enigszins normaal gaat functioneren, bekwame politici gaat voortbrengen die het verschil maken en een organisatie bouwt die meer dan één verkiezing doorstaat, is een volstrekte illusie. Onthoud de les uit 2019: Forum voor Democratie kon toen alleen de grootste worden omdat Wilders nooit iets concreets voor zijn achterban heeft kunnen binnenhalen.

Of dat laatste nu gaat veranderen blijft koffiedik kijken, maar een ding weten we wel: bij het minste of geringste is het hommeles bij Wilders. De komende jaren zijn nieuwe verkiezingen continu dichtbij.