Afgelopen zondag is in een moskee in Paterson in de Amerikaanse staat New Jersey een imam neergestoken door een 32-jarige man. De verdachte stak de imam neer, toen hij het vroege ochtendgebed leidde. De imam verkeert niet in levensgevaar.
De steekpartij vond plaats tijdens de ramadan, de heiligste maand van de islamitische kalender. Dit jaar vindt de ramadan van 21 maart tot 20 april plaats.
Volgens Sikander Khan, een van de bezoekers van het ochtendgebed die getuige was van de aanslag, sprong de verdachte naar voren en stak hij herhaaldelijk in op het slachtoffer. De Imam Sayed Elnakib is geopereerd en maakt het nu goed, maar hij heeft wel schade aan zijn lever opgelopen.
De verdachte, Serif Zorba, is gearresteerd. Hij is eerder in de moskee geweest om te bidden, aldus Khan, maar hij is geen actief lid van de islamitische gemeente in Paterson. Het is nog onduidelijk wat het motief is van de dader.
Amsterdammers die afstammen van tot slaaf gemaakte mensen kunnen nu gratis hun koloniale achternaam veranderen. Dit heeft de website van de gemeente Amsterdam begin deze maand bekend gemaakt.
Een van de nazaten, die graag zijn achternaam wil veranderen, is Gideon Everduim, directeur van stichting For An Equal Society.
‘Everduim is een nietszeggende naam die voorkomt op Curaçao en in Suriname, bij mensen die geen familie van elkaar zijn’, zegt hij. ‘Dat betekent waarschijnlijk dat de naam door een slavenhandelaar is gegeven die in beide gebieden actief was. Ik weet er verder nog weinig van, dat wil ik graag nader onderzoeken.’
Gideon Everduim is niet de enige. Er zijn veel meer Surinaamse en Antilliaanse Nederlanders die hun koloniale achternaam willen wijzigen. Twee jaar geleden was Utrecht de eerste gemeente in Nederland waar nazaten van tot slaaf gemaakten kosteloos hun achternaam konden wijzigen. De gemeenteraad van Amsterdam besloot eind 2022 het Utrechtse voorbeeld te volgen. Op 3 april dit jaar is dit besluit van kracht gegaan.
Everduim: ‘Ik weet nog niet welke naam ik wil nemen. Een die onze voorouders eert – die hun leven gegeven hebben – en die bij onze familie past.’
De aanvraag voor de naamswijziging gaat via Justis. Deze landelijke overheidsinstantie werkt nu aan een speciale landelijke regeling voor alle nazaten van tot slaaf gemaakten, om kosteloos hun achternaam te veranderen. De verwachting is dat deze regeling in 2024 klaar is.
Open iftars zijn een goed moment om mensen samen te brengen die normaal weinig contact hebben. Net als de Vrijheidsmaaltijden voor buurtgenoten op 5 mei, passen de iftar-maaltijden bij de wens voor meer sociale cohesie in onze steden.
‘We hebben hele mooie reacties gekregen’, zegt Gulsima Tanriverdioglu. De sociaal-cultureel werker doelt op de iftar die zij met de Amsterdamse stichting Burgerhart, waar ze als vrijwilliger bij betrokken is, vorige week organiseerde. Een iftar (avondeten in het Arabisch) is de maaltijd waarmee tijdens ramadan na zonsondergang het vasten wordt doorbroken. De gemeenschappelijke maaltijd sluit goed aan bij de doelstelling van de stichting, het bevorderen van de sociale cohesie in stadsdeel Amsterdam Nieuw-West.
‘Op onze iftar waren buurtgenoten, vrienden en kennissen van verschillende achtergronden’, vertelt Tanriverdioglu. ‘De bijeenkomst stond in het teken van de dertiende-eeuwse soefi-dichter Rumi en had een intercultureel karakter. Er waren sprekers uit verschillende geloofsgemeenschappen en er werden gedichten voorgedragen. Vervolgens gingen we naar beneden om aan tafels te eten. De sfeer was spiritueel maar ook heel gemoedelijk, alsof je uit eten ging met vrienden.’
Naast de dichtkunst van Rumi, stond het samenzijn in het teken van de verschillende tradities van het vasten. ‘Wij willen de verbinding aangaan met andere levensbeschouwelijke opvattingen die er zijn – ook over vasten. Want vasten gebeurt niet alleen binnen de islamitische wereld maar ook onder christenen en joden. Zo willen we laten zien dat wij meer overeenkomsten met elkaar hebben dan verschillen’, zegt Tanriverdioglu.
‘De ramadan is een islamitische maand van spiritualiteit en bezinning, aldus Tanriverdioglu. ‘Moslims gaan massaal in de Koran lezen, meer bidden en aalmoezen geven. Huizen worden versierd. Het verbreken van de vasten samen met buurtgenoten en familie past daarbij. Het is een heel feestelijk gebeuren maar de kern is geestelijk en spiritueel.’ ‘Het gaat om de verbinding met de Almachtige’, zegt ze. ‘Uiteindelijk vast je voor hem, en alle andere zaken die er bijkomen zoals saamhorigheid zijn eigenlijk neveneffecten.’
De iftars zijn een mooi moment om mensen die normaal weinig contact met elkaar hebben, samen te brengen, zegt islamoloog Fatiha Azzarhouni, verbonden aan de Leiden Islam Academie van de Universiteit Leiden. ‘De ramadan draait om bezinning. Het is een belangrijke zuil van de islam. Tijdens deze heilige maand eten en drinken moslim niet tussen zonsopgang en zonsondergang. Het is bedoeling dat je zo dichter bij God, Allah, komt en de alledaagse dingen op een laag pitje zet. De profeet vastte zelf ook tijdens de ramadan.’
De heiligste nacht in de ramadan is Lailat-ul-Qadr. Moslims geloven dat de engel Gabriël tijdens deze nacht het eerste vers van de Koran aan de profeet openbaarde. ‘Op deze heilige nacht die op de 26e of 27e zou vallen, tellen gebeden, andere vormen van aanbidding en goede daden meer dan die in duizend maanden. We weten niet precies wanneer deze speciale nacht valt, het kan ergens in de laatste tien dagen zijn’, zegt Azzarhouni.
‘Een iftar geeft extra saamhorigheid’
‘Tijdens de ramadan proberen veel moslims de Koran in zijn geheel te lezen. Ook wordt er meer gebeden. Zo is er iedere avond na het reguliere avondgebed, het tarawih in de moskee. Het tarawih-gebed is niet verplicht maar wordt aangeraden.’
Veel Turkse gezinnen eten sober tijdens de ramadan. Ze verbreken het vasten met een dadel, soep en ayran, een zoute yoghurtdrank, vertelt Tanriverdioglu. Maar als er familie of vrienden komen eten, dan draait het meer om het delen. ‘De Turkse cultuur is een deelcultuur. Bij zulke iftars worden meer gerechten geserveerd, zoals rijst, vis of kip en vlees.’
In Marokkaanse families wordt het vasten verbroken met een dadel en de traditionele harira-soep. ‘Wat daarbij wordt gegeten, kan verschillen. Op de tafels zie je wel vaak typisch Marokkaanse hapjes zoals msemmen, baghrir (een duizend-gaten-pannenkoek), mini-bastilla’s met kip en gekookte eieren’, zegt Azzarhouni.
In Turkije worden ook grootschalige iftars gehouden, vertelt Tanriverdioglu. ‘Bij moskeeën en op pleinen staan grote tenten waarin na zonsondergang gezamenlijk met de buurt wordt gegeten. Deze iftars worden vaak door de gemeente of bedrijven georganiseerd. Zodat ook dak- en thuislozen en andere mensen die het moeilijk hebben makkelijker aanschuiven. Ook zijn er her en der ramadanmarkten met kramen die na zonsondergang open zijn.’
Bezoekers van de iftar georganiseerd door stichting Burgerhart. Tweede van rechts is Gulsima Tanriverdioglu.
‘Kinderen vasten vaak mee vanaf een jaar of elf, twaalf’, vertelt Azzarhouni. ‘Er zijn kinderen die graag eerder mee willen doen, soms vasten ze dan een halve dag mee. Vanaf een jaar of acht, negen jaar kunnen ze vaak al iets meer, en dan wordt er meestal gekozen voor overdag vasten. Want het is natuurlijk ook hartstikke leuk en stoer om mee te doen. Het is heel speciaal om zo laat aan te schuiven aan tafel en niet naar bed te hoeven. En het is ook iets waar ze trots op kunnen zijn. Van ‘Joh het is mij gelukt, ik heb de hele dag gevast’.’
Voor Tanriverdioglu zijn de publieke maaltijden een fijne manier om de ramadan door te brengen. Ze eet bijna geen avond alleen. Ook Azzarhouni bezocht eerdere jaren weleens een publieke iftar. ‘Het is leuk, meestal wordt zo’n bijeenkomst voorafgegaan door een lezing, je leert ook wat. Zo’n iftar geeft extra saamhorigheid.’
Maar er zijn ook nadelen aan verbonden. ‘Het probleem van een publieke iftar is dat je ‘s avonds meestal niet meer naar de moskee kunt voor het tarawih-gebed. En het uitnodigen van familie en vrienden betekent dat je ook het eten moet voorbereiden. Dat gaat af van de tijd van bezinning die je voor jezelf hebt’, zegt Azzarhouni.
Tegelijkertijd geldt het ontvangen van gasten tijdens de ramadan als een goede daad. Je krijgt er een beloning, hasanaat, voor. Punten die meetellen als aan het eind van je leven je goede en slechte daden gewogen worden. Het is een afweging wat je uit de ramadan wil halen. Ik merk dat ik er deze keer voor kies om mij terug te trekken’, zegt Azzarhouni.
De trend van iftars lijkt in ieder geval gezet. Grote kantoren op de Amsterdamse Zuidas en internationale bedrijven als Capgemini en Unilever organiseren iftars. Net als supermarktketens Jumbo en Albert Heijn en middelbare scholen in de grote steden. Net als de Vrijheidsmaaltijden voor buurtgenoten van het Comité 4 en 5 mei op Bevrijdingsdag, passen de iftar-maaltijden bij de behoefte aan meer sociale cohesie in onze steden.
‘Bedrijven linken dat aan diversiteit’, zegt Azzarhouni. ‘Eerder waren het vooral islamitische organisaties die een iftar organiseerden. Tegenwoordig zie je ook steeds meer ministeries die het voor hun medewerkers doen, of waar ruimte geboden wordt aan medewerkers om het te organiseren. Ik denk dat het in de toekomst wel meer gedaan gaat worden. Iftars zijn gezellig, het is een leuke manier van inclusief bezig zijn voor iedereen die daar aanwezig wil zijn.’
Een VN-werkgroep eist dat Saoedi-Arabië Abdelrhman Farhanah vrijlaat. De Palestijns-Jordaanse journalist werd enkele jaren geleden tijdens een massaproces veroordeeld tot een hoge gevangenisstraf wegens terrorisme.
Volgens de VN-werkgroep was het proces, waarbij een grote groep Palestijnen en Jordaniërs is veroordeeld, niet eerlijk en zijn de omstandigheden in de gevangenis bar slecht.
Abdelrhman Farhanah werd in 2019 opgepakt in Dammam in de oostelijke provincie van het koninkrijk, schrijft Middle East Eye. Hij werd acht maanden vastgehouden, zonder dat er een formele aanklacht tegen hem was ingediend. In deze periode zou hij zijn gemarteld met elektroshocks, heel weinig eten hebben gekregen en gedwongen zijn een schuldbekentenis te ondertekenen. Toegang tot een advocaat had Farhanah niet.
In maart 2020 werd Farhanah, samen met zo’n zestig andere Palestijnen en Jordaniërs, veroordeeld voor terrorisme. Farhanah kreeg negentien jaar gevangenisstraf, dit werd in hoger beroep gehalveerd.
Veel veroordeelden van deze groep zouden Hamas-aanhangers zijn. Ze zouden het doelwit van de Saoedische autoriteiten zijn geworden, nadat het koninkrijk de betrekkingen met Israël verbeterde na Donald Trumps ‘deal of the century’.
Haydee Dijkstal, de advocate van Farhanah, is blij met de kritiek van de VN-werkgroep. Ze vindt dat de Verenigde Naties en de internationale gemeenschap niets minder moeten accepteren dan de onmiddelijke vrijlating van Farhanah, en dat hij gecompenseerd wordt.
Middle East Eye heeft het Saoedische ministerie van Binnenlandse Zaken gevraagd om commentaar over de zaak, maar niet gekregen.
Amsterdam besluit een brug te vernoemen naar de Marokkaans-Nederlandse kunstenaar Abdellah Zaki, die in 2017 overleed. Hij woonde in Swifterband in Flevoland. NTR noemde hem in een documentaire de ‘Marokkaanse Vincent van Gogh’.
De kunstenaar emigreerde in 1961 naar Nederland. Hij woonde in Swifterband, maar kwam vaak naar Amsterdam, vertelt dochter Hajia Zaki aan Omroep Flevoland. ‘In de weekenden ging hij de Dappermarkt af. Hij had binding met de stad. Hij hield gewoon van Amsterdam.’
Hajia wilde graag dat er een straat in Amsterdam naar haar vader werd vernoemd. Maar een medewerker van de gemeente stelde een brug voor. Nu is de brug in de Jacob van Lennepstraat in Amsterdam West vernoemd naar de ‘Marokkaanse Vincent van Gogh’. Het is de tweede brug in Amsterdam die naar een Marokkaanse Nederlander vernoemd is.
Hajia is blij. ‘Deze brug ligt in Amsterdam West. Een gebied waar een grote migrantengeschiedenis ligt. Dus los van zijn artistieke waarde en de brug die hij slaat met zijn kunst, slaat hij nu eigenlijk een brug tussen twee landen en culturen.’
Abdellah Zaki is vooral bekend van zijn schilderij van de Amsterdamse Bloemenmarkt uit 1979, dat enkele jaren geleden, na zijn overlijden, werd tentoongesteld in het Amsterdam Museum. Abdellah Zaki wilde dat zijn schilderijen pas na zijn dood tentoongesteld zouden worden, net als bij Van Gogh.
The Rights Forum, een pro-Palestijnse lobbyorganisatie, organiseert een petitie tegen Nederlandse militaire samenwerking met Israël. Nederland draagt zo bij aan de schendingen van het internationaal recht en de mensenrechten. De petitie was vrijdagochtend bijna vierduizend maal getekend.
Vandaag debatteert de Tweede Kamer over dit onderwerp. The Rigts Forum roept het kabinet en de Tweede Kamer op elke vorm van samenwerking met het Israëlische defensieapparaat te stoppen.
Het Israëlische leger maakt zich volgens The Rights Forum structureel schuldig aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, speelt een cruciale rol bij de bezetting van Palestina en het in stand houden van apartheid, en is schuldig aan geweld tegen Palestijnen, waarvan er honderden jaarlijks vermoord worden.
The Right Forum hekelt ook de context van straffeloosheid. De Israëlische militair die op 11 mei vorig jaar de Palestijnse journaliste Shireen Abu Akleh vermoordde, loopt nog steeds vrij rond. Ook is het leger indirect schuldig aan het geweld van Joodse kolonisten in de bezette gebieden tegen Palestijnse burgers, zoals de pogrom in Huwwara.
De politie gebruikte in maart geweld tegen asielzoekers in Zuidbroek. Op sociale media gaan daar beelden van rond. ‘Achteruit, wegwezen!’, roepen agenten die blaffende honden bij zich hebben.
Amnesty International en MiGreat reageren verontwaardigd. Ze eisen onderzoek naar wat er is gebeurd. Op de beelden is te zien dat de politie binnenvalt in een asielzoekerscentrum in Zuidbroek, een dorp in Groningen.
‘Mensen zitten rustig te eten’, meldt MiGreat. Ze ‘worden vanuit het niets agressief benaderd’. Op beelden is te zien hoe een agenten met politiehonden de aanwezigen verjagen.
In maart was er een demonstratie van asielzoekers in Zuidbroek. Zij protesteerden tegen de zeer slechte omstandigheden waarin zij leven. De asielzoekers vertelden dat ze verwaarloosd worden. Er zijn onvoldoende toiletten en badkamers. En er is overlast door muizen.
Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) spreekt dat echter tegen. Het COA liet op 15 maart weten dat het met de slechts omstandigheden wel zou meevallen.
De beelden van het geweld door de politie hebben waarschijnlijk met een ander incident te maken. Onlangs richtte een asielzoeker die in Zuidbroek woont een mes op zichzelf. Hij dreigde zichzelf iets aan te doen. Hij werd gek van de omstandigheden in het azc. Dagblad van het Noordenschrijft dat honderd asielzoekers zich vervolgens in het conflict mengden. Daarna moest de politie ingrijpen met wapenstokken en honden, schrijft die krant.
‘Dit kan echt niet!’, vindt MiGreat. ‘De politie slaat vreedzame demonstranten.’ Deze actiegroep neemt het op voor migranten. MiGreat kondigt aan binnenkort met aanvullende informatie te komen over de schokkende beelden.
De mensenrechtenorganisatie Amnesty Internationaal reageert geschokt op de beelden van het politiegeweld. ‘De politie beëindigt een vreedzaam protest in de crisisopvang in Zuidbroek’, twitter Amnesty. ‘De beelden zijn schokkend.’ Ze ‘vragen om een onpartijdig en grondig onderzoek’, vindt Amnesty. ‘Demonstreren is een recht, geen gunst.’
De fysiotherapeut, een man van middelbare leeftijd die werkt op bergschoenen, duwt en drukt wat. Te zachtjes, voor mijn gevoel. Aanvankelijk dacht ik dat hij zou kneden en kraken. Al jaren heb ik enorme last van m’n rug. Iets met ongelijke spieren, vroeger als keeper duiken op het stenen voetbalveld en op den duur in korte tijd veel aankomen. Nooit had ik er iets tegen gedaan, totdat het écht niet meer ging; zo ben ik, althans, als het om mijzelf gaat. Maar bij die gedachte wil ik niet lang stilstaan.
Het gevolg is een slechte houding, constateerde de fysiotherapeut meteen. Aanvankelijk begreep ik het als: dat het slecht is hoe ik me door het leven beweeg, figuurlijk, mentaal, hoe ik de alledaagse zaken zie en interpreteer, dat dat heeft geleid tot mijn pijn hier en daar. Maar hij bedoelde het letterlijk. Mijn ruggengraat is niet meer recht en de ene spier trekt, wat weer zorgt voor zeurende pijn elders in mijn lichaam. ‘Zo werkt dat’, zei hij. ‘Het heeft allemaal met elkaar te maken.’
Ik zucht en vraag, als ik voor de zoveelste keer op zijn massagetafel lig, of dit niet dweilen met de kraan open is. De fysiotherapeut begrijpt dat ik doel op mijn overgewicht.
‘Als ik m’n moeder bel dan gaat het altijd goed’
‘Ja’, zegt hij. Of hij antwoordde: ‘Tja’.
Tijdens het lezen van De diepst verborgen herinnering van de mens, een roman van Mohamed Mbougar Sarr vertaald uit het Frans, duw ik mijn rug tegen de leuning van mijn stoel, om mijn rug te kraken. Na een fragment over het al dan niet bellen naar het thuisfront leg ik het boek weg. ‘Ik miste mijn ouders, maar zag ertegen op ze te bellen’, schrijft Sarr. Hij legt uit dat het een gevecht is tussen schuldgevoelens jegens je ouders, omdat je afstandelijk bent en niet belt, en angst. De angst om geconfronteerd te worden met de kwetsbaarheid van de ander, van hen die je, toch wel, het meest liefhebt. Herkenbaar; en daarom ontroerend.
Als ik m’n moeder bel dan gaat het altijd goed, çok sükür voegt ze dan toe, of anders: elhamdülillah, dank aan God. Maar de wonderbaarlijke waarheid volgt dan altijd snel: of ik een beetje geld kan overmaken, dat het echt niet noodzakelijk is, maar goed van pas zou komen. Sarr schrijft: ‘Als ik ze niet belde, had ik het er moeilijk mee. Als ik ze wel belde, had ik het er al even moeilijk mee, of misschien nog wel moeilijker.’
Zo gaat dat dus. Een duwtje, bijvoorbeeld een fragment uit een boek, een klaagzang van een ander of een schreeuw uit een woonkamer aan de overkant, is genoeg om te geraken bij iets van weleer, een springlevende herinnering, wie of wat je verloren bent, je eigen verdriet – wat dat ook moge zijn.
Het leven an sich is dweilen met de kraan open, bedenk ik me nu. Gek genoeg geeft dat besef rust. Misschien is het slechts de kunst en opgave om je daarbij niet neer te leggen.
Kunstenares Nazrina Rodjan maakt olieverfschilderijen van vrouwelijke Hindostaanse contractarbeiders. Zij horen bij een bevolkingsgroep in Suriname die wortels heeft in India. ‘Het geweld waarmee deze vrouwen vroeger te maken kregen op de plantages heeft ook nu nog impact.’
Als inspiratie gebruikt Rodjan, die zelf Nederlands-Hindostaans is, historische afbeeldingen die in de negentiende en twintigste eeuw werden gemaakt door de Nederlandse kolonisten. Wat is het verhaal achter haar schilderijen? En waarom zijn deze afbeeldingen juist nu zo belangrijk?
Rodjan haalde in 2016 haar bachelordiploma aan St. Joost School of Art & Design in Breda. Daarna richtte ze haar onderneming op, Studio Naz. Met dat bedrijf maakt ze onder andere illustraties voor boeken en graphic novels, logo’s, posters en spelontwerpen. Ook werkt Rodjan aan andere projecten, zoals haar boek Queer in het Licht, dat in 2021 is uitgegeven door Rose Stories, en autonoom werk, voornamelijk acrylverf schilderijen en potloodtekeningen.
Voor haar nieuwste serie ‘Kala Pani: 1873-2023’ maakt Rodjan olieverfschilderijen gebaseerd op foto’s van Indiase contractarbeidsters op ansichtkaarten uit de negentiende eeuw. Deze contractarbeiders werden tijdens de negentiende en twintigste eeuw met schepen over zee naar Suriname vervoerd. De term Kala Pani (‘zwarte zee’ in het Hindi) is te vinden in een oude Indiase tekst en verwijst naar de wateren om India heen. Volgens de Indiase filosoof Baudhayana (800 – 740 v. Chr.) zou reizen over deze wateren zondig zijn, vanwege het gevaar op ongelukken en omdat hiermee de binding met de eigen cultuur verloren gaat.
Rotterdam-Zuid
‘Vóór de kunstacademie was ik ook altijd al bezig met tekenen’, vertelt Rodjan. ‘Eigenlijk kan ik me geen moment herinneren dat ik niet bezig was met visueel verhalen vertellen en het creëren van werelden die voor mij als kind soms ook wel meer voelden als thuis dan alles om me heen. Ik heb vanaf 2018 bijna elk jaar de kans gehad om mijn werk ergens te exposeren. Ik ben actief op zoek gegaan naar verschillende podia, maar ik heb ook geluk gehad met de mensen om mij heen die mijn werk altijd een platform gunden. Vooral binnen de queer-gemeenschappen in Rotterdam en Den Haag voelde ik mij altijd gesteund.’
Ansichtkaart met onbekende Hindostaanse vrouw.
‘Thuis ben ik opgegroeid met de Surinaams-Hindostaanse cultuur’, vervolgt Rodjan. ‘Ik kom uit een multiculturele wijk in Rotterdam-Zuid, waar ik altijd herkenning kon vinden bij de kinderen op school en in de buurt. Ik kon die herkenning alleen nooit vinden in de wereld daarbuiten. Op school, op tv en in boeken gingen alle verhalen over witte Nederlanders, verteld vanuit hun perspectief. Mijn cultuur en geschiedenis werden nooit besproken, behalve als het ging om het ‘Lichtjesfeest’, een Hindostaans festival. Maar ik werd het hardst geconfronteerd met deze culturele kloof op de kunstacademie. Voor het eerst zat ik niet meer in mijn Rotterdamse bubbel. Ik was de enige persoon van kleur in mijn klas, op een instituut dat voelbaar verward was door mijn aanwezigheid. Ik was ook zelf verward. Het voelde als een natuurlijke eerste stap voor mij als kunstenaar om te onderzoeken waar ik precies vandaan kwam. Dan pas kon ik weten wat ik wilde vertellen en op welke manier ik mijn plaats in de kunstwereld wilde innemen.’
Koloniale fotografen
Zo ontdekte Rodjan oude afbeeldingen van contractarbeiders. ‘Deze foto’s werden op de Surinaamse plantages gemaakt door koloniale fotografen die de slechte omstandigheden van de vrouwen op de plantages verbloemden. Wij weten verder niks over deze vrouwen en zij hebben geen verhalen vanuit hun eigen perspectief na kunnen laten. Het verhaal van deze vrouwen werd altijd verteld vanuit het perspectief van de witte mannelijke kolonisator.’
‘De vragen die bij mij opkomen wanneer ik naar deze foto’s kijk, zijn niet de enige reden waarom ik heb besloten hier de focus op te leggen. Het geweld waarmee deze vrouwen te maken kregen op de plantages, door de kolonisator én door mannelijke contractarbeiders heeft nog steeds impact in de vorm van hedendaags huiselijk geweld tegen Hindostaanse vrouwen.
Door een vergrootglas te leggen op deze geschiedenis – letterlijk, door de kleine, wazige ansichtkaarten te veranderen in levensgrote schilderijen – hoop ik ook de aandacht te vestigen op de verhalen van Hindostaanse vrouwen van nu. Door het gebruiken van een schildertechniek waarmee traditioneel alleen de witte elite afgebeeld werd, wil ik de beelden van deze vrouwen tot dezelfde status verheffen.’
‘Het verhaal van deze vrouwen werd altijd verteld vanuit het perspectief van de witte mannelijke kolonisator’
‘Of het een onrecht was om deze vrouwen te fotograferen, zal ik nooit weten’, vervolgt Rodjan. ‘Het is maar de vraag of zij toestemming hebben gegeven voor het maken van de beelden. Misschien waren er wel vrouwen die het helemaal prima vonden. Wat ik wel weet, is dat hen onrecht is aangedaan door het systeem van contractarbeid en dat dit onrecht generaties later nog voelbaar is. Ook binnen mijn eigen familie in de vorm van een intergenerationeel trauma. Het is ontmenselijkende beeldvorming omdat de persoonlijke verhalen en zelfs namen van deze vrouwen nergens te vinden zijn.
Vaak kregen de ansichtkaarten titels als ‘Coolie Belle’ of ‘Koelievrouw’. In tegenstelling tot bijvoorbeeld de naamloze vrouwen op de genrestukken van Johannes Vermeer werden deze Indiase vrouwen niet afgebeeld met behulp van tijdrovende schildertechnieken en peperdure pigmenten. Er werd een foto gemaakt en die werd veelvuldig afgedrukt. Europeanen gaven deze kaarten door en vertelden op de achterkant over hun reizen.’
Onvertelde verhalen
Rodjan: ‘Voor mij als de kunstenaar was het belangrijk om de koloniale blik niet te reproduceren en ik wilde de Hindostaanse vrouwen niet verder dehumaniseren door verhalen voor ze te bedenken. Het enige wat er nu over is, zijn vragen. Vragen die vanuit mij komen, maar ook vragen die deze vrouwen aan mij zouden kunnen hebben. Daarom hebben ze ook titels zoals Tu Hamaar Ke Baate? Wie ben jij voor mij? Een vraag die terugkomt bij elke foto. De vrouw op de foto kan zomaar een directe voorouder van mij zijn geweest, maar ik zal het nooit weten. Het zou ook een vraag van haar voor mij kunnen zijn. Wie denk ik dat ik ben om haar zo te schilderen?
Ik heb tot nu toe hele positieve reacties gekregen op deze serie. De tentoonstelling is relevant voor Nederland, niet alleen voor de Hindostaanse gemeenschap, omdat onze verhalen nog niet genoeg verteld en erkend worden. Wanneer de Hindostaanse gemeenschap daar iets uit kan halen en geïnspireerd kan worden, of wanneer het gesprekken aanwakkert is dat ideaal.’
De top van de Kroatische grenspolitie was via een geheime WhatsApp-groep wel degelijk betrokken bij het aanjagen van illegale pushbacks vluchtelingen over de grens met Bosnië. Dit blijkt uit de onthullingen van het onderzoeksjournalistieke platform Lighthouse Reports.
In 2021 publiceerde Ligthouse Reports al beelden van Kroatische agenten die vluchtelingen aftuigden en over de grens met Bosnië Herzegovina duwden. De Kroatische regering ontkende toen elke betrokkenheid.
Volgens de minister van Binnenlandse Zaken Davor Bozinovic zou het om een ‘incident’ gaan in de bredere politie-operatie ‘Koridor’ tegen ‘irreguliere immigratie’, die deels door de EU wordt gefinancierd. ‘Niemand zou er wat van weten.’ Vele experts en journalisten betwijfelden toen al die lezing van de gebeurtenissen.
Gelekte WhatsApp-berichten (van vermoedelijk ex-agenten) laten nu zien dat de Kroatische politie wel degelijk betrokken was bij gewelddadige pushbacs. Het gaat om incriminerende informatie voor de politietop, maar ook voor de Kroatische minister van Binnenlandse Zaken, waar de politiechefs onder vallen.
In de appgroep werd informatie gedeeld over de arrestatie van meer dan 1300 mensen, grotendeels Afghanen, Pakistanen en Syriërs. Het gaat om foto’s van individuen, waarin hun gezichten duidelijk te zien zijn, en in sommige gevallen in situaties waar ze plat op de grond moesten liggen zonder schoenen.
Het delen van zulke informatie op via een privé-communicatiemiddel als WhatsApp druist in tegen meerdere politionele procedures. Lighthouse Reports vermoedt dat het heimelijke documentatie is van de systematische pushbacks van vluchtelingen, zodat er geen recht op asiel kon ontstaan. Dit is een schending van Kroatische en Europese wetten. In een van de berichten wordt bijvoorbeeld om vijf politiebusjes gevraagd om een ‘afwijzing’ uit te voeren, dat een codewoord is voor pushbacks, meldt Lighthouse Reports.
De Kroatische Koridor-operatie om ‘illegale migratie tegen te gaan’ wordt door de EU met miljoenen euro’s gefinancierd. De EU heeft tot op heden geen actie ondernomen tegen het land. ‘De huidige stilte, straffeloosheid en zelfs impliciete aanmoediging door de Europese Commissie en andere lidstaten, wakkeren deze grove schendingen tegen kwetsbare mensen die bescherming zoeken alleen maar aan’, aldus Europarlementariër Tineke Strik.
Onze site gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Deze website gebruikt cookies om uw gebruikservaring op deze website te verbeteren. Van deze cookies worden cookies aangemerkt als "Noodzakelijk" in uw browser bewaard, deze cookies zijn essentieel voor het functioneren van de website. Bijvoorbeeld het opslaan van uw keuze of u wel of geen cookies wilt hebben. Wij maken ook gebruik van cookies van derde partijen die ons helpen met het analyseren en begrijpen van de gebruik van deze website door u. Deze cookies worden alleen gebruikt als u daar toestemming toe geeft. U heeft ook de mogelijkheid om uzelf uit te sluiten voor deze cookies. Dit zal echter effect hebben op uw gebruikerservaring.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut nodig voor het functioneren van de website. De cookies in deze categorie zorgen alleen voor de veiligheid en het functioneren van deze website . Deze cookies bewaren geen persoonlijke gegevens
Deze cookies zijn niet strict noodzakelijk, maar ze helpen de Kanttekening een beter beeld te krijgen van de gebruikers die langskomen en ons aan te passen aan de behoeftes van onze lezers. Hiervoor gebruiken wij tracking cookies. Bij het embedden van elementen vanuit andere websites zullen er door deze sites ook cookies worden gebruikt.
