Beste vijftienjarige ik,

Je weet het misschien nog niet, maar je kunt in principe op je zestiende al de invloedrijkste mens ter wereld zijn. Dat overkwam Greta Thunberg, die door het Amerikaanse tijdschrift TIME werd uitgeroepen tot ‘Person of the Year’. Vorige jaar begon zij in haar eentje voor het Zweedse parlement te protesteren, opdat politici de klimaatafspraken van Parijs zouden respecteren.

‘Schoolstaking voor klimaat’, stond er op haar bord geschreven. Sommige mensen verklaarden haar voor gek, maar binnen een jaar werd ze wereldberoemd. Dankzij haar gingen miljoenen mensen op de been om voor een duurzame transitie en klimaatadaptatie te protesteren. Ze mocht met wereldleiders praten en inspireerde de Europese Commissie tot het presenteren van een ‘Green New Deal’.

Diverse internationale media brachten recentelijk in beeld hoe de Chinese overheid de islamitische Oeigoeren onderdrukt. In verschillende zwaarbeveiligde detentiecentra in het land worden honderdduizenden Oeigoeren gevangen gehouden en onderworpen aan een streng regime.

De Chinese autoriteiten stellen dat ze dit doen om ‘terrorisme’ te bestrijden, maar in werkelijkheid gaat het om een grootschalige operatie om de Oeigoeren te hersenspoelen, met als doel dat ze hun identiteit en geloof verliezen. Een document, dat is uitgelekt en het wereldnieuws haalde, liet zien hoe Oeigoeren in deze heropvoedingskampen verplicht Mandarijn leren en gedwongen worden om hun islamitische geloof vaarwel zeggen.

Maar niet alleen in China worden etnische en religieuze minderheden onderdrukt, lieve vijftienjarige ik. Een paar dagen voordat ik besloot deze brief aan je te schrijven startte bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag het historische proces tegen de regering van Myanmar. De regering staat terecht voor de misdaden die het Birmese leger heeft gepleegd tegen de islamitische Rohingya-minderheid: moorden, verkrachtingen en brandstichtingen – wellicht ook genocide.

Maar liefst 700.000 Rohingya-moslims werden gedwongen om hun vaderland te ontvluchten. Velen kwamen in vluchtelingenkampen in buurland Bangladesh terecht. ‘Een andere genocide vertolkt zich vlak voor onze ogen, maar we doen niets om het te stoppen,’ aldus Abubacarr Marie Tambadou, de Gambiaanse minister van Justitie, die namens zijn land Myanmar voor het Internationaal Gerechtshof heeft gedaagd. ‘Dit is een vlek op ons collectieve geweten. Het is niet alleen de staat Myanmar die hier terecht staat, het is onze collectieve mensheid die wordt berecht.’

Wie weet inspireer jij de mensen straks ook, net als Greta Thunberg

Ik kan nog wel even doorgaan. India heeft deze zomer de speciale status van Kashmir ingetrokken, zo’n 80.000 troepen naar de deelstaat gestuurd en de regio afgesloten van de buitenwereld. We weten niet wat er nu gebeurd, maar de spaarzame berichten die we horen beloven weinig goeds.

Bovendien heeft het Indiase parlement een controversiële wet aangenomen, die de islamitische minderheid in het land nog verder onderdrukt en worden er detentiecentra gebouwd waar – naar verluidt – straks moslims zullen worden opgesloten die niet kunnen bewijzen dat zij Indiase staatsburgers zijn.

En ook in mijn land van herkomst, de Democratische Republiek Congo, is het niet best. Ik kreeg onlangs een filmpje doorgestuurd, over onschuldige burgers die door rebellengroepen worden afgeslacht.

Beste vijftienjarige ik, ik ben twaalf jaar ouder dan dat jij nu bent. Jij bent een nieuwkomer in Nederland. Jij spreekt de taal niet. Jij kent nog niemand. Maar ik ben er nu – twaalf jaar later – in geslaagd om mijn droom na te jagen. Ik ben een schrijver geworden en houd mij bezig met de samenleving om mij heen. Ik weet dat jij op jouw pad veel tegenslagen zal komen. Maar ik schrijf mijn brief om jou aan te moedigen: laat je nooit gek maken.

Dit land, Nederland, is een land van ongekende kansen en mogelijkheden. Je zult hier en daar beren op de weg zien, maar laat je nooit beheersen door negatieve emoties. Laat je leiden door de legendarische uitspraak van Johan Cruijff, de beste voetballer die Nederland ooit gekend heeft: ‘Elk nadeel heb zijn voordeel.’

Probeer van jouw nadeel een voordeel te maken. Geloof in jezelf en je zult – op jouw eigen manier – een bijdrage leveren aan de maatschappij en de wereld waarin je leeft.

Ik schrijf jou en alle andere vijftienjarigen deze brief, om je duidelijk te maken dat onrecht er – helaas – altijd is. Maar je moet niet denken dat je hiertegen niets kan doen. Jij zult namelijk in een wereld opgroeien waar het makkelijker dan ooit is om jouw boodschap met anderen te delen.

Gebruik de beschikbare kanalen niet alleen voor vermaak, maar ook om jouw verhaal aan de wereld te vertellen. Wie weet inspireer jij de mensen straks ook, net als Greta Thunberg.

Bij Forum voor Democratie (FvD) is het partijcongres een goed geregisseerde show. Over elke spreker is goed nagedacht. Eind november stond er op het congres in Barneveld opeens een jonge, vrouwelijke rechtsfilosoof op het podium: Eva Vlaardingerbroek. Ze kwam met een uiterst leerzame bijdrage, of beter gezegd: de reacties op haar speech waren zeer leerzaam. Ze tonen ons hoe radicaal-rechts langzaam maar zeker normaliseert.

Vlaardingerbroek vertelde een verhaal over feminisme. Ze wil dat we teruggaan naar echte Europese waarden en ons bevrijden van het hedendaagse feminisme dat de blanke man als de vijand ziet. In een bijzin zei ze dat hedendaagse feministen vinden dat vluchtelingen welkom moeten zijn. Door het feminisme komen vrijheden onder druk te staan, meldde ze.

‘De massa-immigratie van honderdduizenden alleenstaande mannen uit zeer patriarchale samenlevingen, dat is voor onze feministen geen enkel probleem.’ In het ‘multiculturele paradijs Zweden’ zou een derde van de jonge vrouwen te maken hebben met seksuele intimidatie.

Hoe moeten we dit verhaal noemen? Er woedt al enige tijd discussie wat het correcte label voor FvD is. Is de partij extreemrechts? Racistisch? Fascistisch misschien? Het probleem van al deze labels is dat ze vaak meer verwarring scheppen dan dat ze iets verhelderen.

Immers: de interpretaties over wat deze termen betekenen lopen zo uiteen dat het gebruik ervan al snel tot spraakverwarring leidt. Het maakt het benoemen van problematische ideologieën moeilijk, wat weer tot gevolg heeft dat ze helemaal niet benoemd worden. Dat leren we van Vlaardingerbroek.

Laten we luisteren naar wat ze zei. Vlaardingerbroek suggereerde een verband tussen de komst van migranten en seksuele intimidatie van vrouwen. Dit thema is een klassieker voor partijen aan de uiterste rechterkant van het politieke spectrum, waar migranten stelselmatig worden gepresenteerd als een bedreiging voor de veiligheid.

Je komt dit thema bij uiteenlopende partijen tegen als Alternative für Deutschland, Rassemblement National, Zweden Democraten en vele andere. Maar hier zien we hetzelfde probleem: er is geen eenduidig label voor deze partijen dat boven elke discussie verheven is.

De Volkskrant gebruikte in een artikel over Vlaardingerbroek de term ‘radicaal-rechts’, een label voor partijen die onderdelen van de liberale democratie afwijzen. Dat label is deugdelijk: het gaat niet om partijen die de democratie op zich verwerpen, zoals extreemrechts, maar om partijen die op gespannen voet staan met zaken als gelijke rechten voor alle burgers, de scheiding der machten, de rechtsstaat en het legaliteitsbeginsel. Radicaal-rechtse partijen zijn bijvoorbeeld tegen migratie en tegen het vluchtelingenverdrag op basis waarvan vluchtelingen recht hebben op opvang.

Het wordt tijd dat ook de term radicaal-rechts ingeburgerd raakt

Vlaardingerbroek neemt afstand van het label ‘radicaal-rechts’, maar dat wil niet zeggen dat het label niet bij haar speech past. Ze doet wat radicaal-rechtse partijen om de haverklap doen: het aanwakkeren van angst voor migranten.

Tot zover is er eigenlijk niets nieuws onder de zon, ware het niet dat de labels om deze stroming te benoemen op zichzelf discussie oproepen – zeker de term ‘radicaal-rechts’, die in de Nederlandse context weinig wordt gebruikt. Een label dat zou moeten verhelderen helpt nu opeens om het radicale karakter van deze standpunten te ontkennen en deze daarmee te normaliseren.

Zo hoorden we Vlaardingerbroek in een radio-uitzending van de rechtse omroep WNL zeggen dat ze zat ‘te trillen van schrik en woede’ toen de Volkskrant haar ‘het gestileerde gezicht van radicaal-rechts’ noemde. Het was Vlaardingerbroek een raadsel hoe de krant iets radicaal-rechts van haar woorden had kunnen maken.

Twee panelleden begrepen er ook niets van. Eén van hen meldde dat men Vlaardingerbroek in de extreemrechtse hoek probeerde te drukken. Vlaardingerbroek dacht dat zelf ook. Maar dit is nou juist wat de Volkskrant niet heeft beweerd.

Met al die verwarring ontstaat ruimte om de aandacht voor Vlaardingerbroeks speech een hele andere wending te geven: de Volkskrant heeft ook op seksistische wijze over haar geschreven, hoorden we de panelleden zeggen. Seksisme is slecht, zo was de teneur. Op televisie werd de kwestie bij dezelfde omroep verenigd tot vrije meningsuiting. Een raadslid van Leefbaar Rotterdam mocht zeggen dat we dit geluid serieus moeten nemen. Niet toevallig is dit een partij die ook gemakkelijk onder het label ‘radicaal-rechts’ kan worden geplaatst.

Zo gaat normalisering van radicaal-rechts dus in zijn werk: je doet net alsof je normale standpunten hebt gedeeld met je publiek en alsof de term radicaal-rechts daar geen goede beschrijving van is. In veel televisie- en radiostudio’s heeft niemand een beeld van zo’n label of van waar de grenzen liggen tussen gewone politieke standpunten en radicale. En dus slaat iedereen dit ingewikkelde en vervelend onderwerp snel over en gaat verder over begrippen die wel zijn ingeburgerd: klachten over seksisme en de vrije meningsuiting, bijvoorbeeld.

Het wordt tijd dat ook de term ‘radicaal-rechts’ ingeburgerd raakt: het aanwakkeren van angst voor migranten is niet zomaar een mening. Als Vlaardingerbroek dit label niet aan haar woorden wil hebben kleven, moet ze een andere speech schrijven.